Morgunblaðið - 30.11.1997, Síða 34

34 SUNNUDAGUR 30. NÓVEMBER 1997
MORGUNBLAÐIÐ
BRÆÐURNIR OR/V
Morgunblaðið/Kiistmn
ANDRÉS og Skúli standa fyrir aftan Karl. Hann er forstjóri eg aðaleigandi fyrirtsekisins. Annað hlwtafé er í eigu bama hans.
Ári eftir sendi klerkurinn
Eiríki eftirfarandi stöku.
Dvergsmíði er dvergurinn,
Dags er hverfur röðullinn,
ber hann geisla óður inn
og endurlýsir bæinn minn.
Eiríkur hefur væntan-
leg glaðst við sendinguna
því að Karl segir að köll-
un Eiríks, föður síns, hafi
verið að raflýsa sveitirn-
ar. Eiríkur lét sig fleira
varða og flutti t.a.m. eitt
af fyrstu röntgenmynda-
tækjunum hingað til
lands. „Hann og Sigurður
Sigurðarson, berklalækn-
ir og síðar landlæknir,
voru miklir mátar. Einu
sinni var farið með
röntgentækið á skipi um-
hverfis landið til að
mynda fólk. Gallinn var
hins vegar sá að ekki var
á öllum bæjum rafmagn
til að knýja tækið. Faðir
minn útbjó því reiðhjól
svo hægt væri að fram-
leiða rafmagn með því að
hjóla á því meðan verið
væri að mynda.“
Háhýsi á
uppgangstimum
Með örum vexti fyrir-
tækisins í kjölfar
stríðsloka varð að sam-
komulagi að Karl tæki að
sér framkvæmdastjórn í
fyrirtækinu árið 1959.
Fyrirtækið réðst í bygg-
ingu háhýsis við Lágmúla
9 enda voru stór verkefni
framundan. „Verktaka-
starfsemin náði án efa há-
marki með því að leggja
allar raflagnir í álverinu í
Straumsvík og Búrfells-
virkjun á sama tíma. St-
arfsmenn voru yfir 200 og
þar af hátt í 150 rafvirkj-
ar. Ég get nefnt í því
sambandi að í hópi raf-
virkja á sextugsaldri er
hægt að ganga út frá því
að 70 til 80% hafi lært eða
starfað hjá Bræðrunum
Ormsson," segir Karl.
,Að því loknu fækkaði
verkefnum fyrir rafvirkja
í fyrirtækinu verulega og
áherslan færðist yfir í
smásölu, heildsölu og
þjónustu, t.d. fyrir Bosch
og AEG.“
Fjölbreytt starfsemi
hefur einmitt valdið því
A FJORUM
ÁRUM
Fá gamalgróin fyrirtæki geta horft jafn björtum augum fram
ó veginn og Bræðurnir Ormsson á 75 óra afmælinu hinn 1.
desember. Anna 6. Olafsdóttir komst að því í samtali við
forstjórann, framkvæmdastjórann og sölustjórann oð veltan
stefnir í ríflega tvöföldun á fjórum árum. Ekkert ætti heldur
að vera því til fyrirstöðu að uppsveiflan haldi áfram.
verkamannabústaðina á Hring-
brautinni árið 1932. Ein eldavél-
anna komst í okkar eigu fyrir örfá-
um árum. Ættingjar gamallar
konu á Hringbrautinni ákváðu að
færa henni nýja eldavél og komu
hingað með hina. Gamla konan
hafði alla tíð notað eldavélina og
hugsað svo vel um hana að hún
glansar enn af hreinlæti. Eldavélin
stendur niðri í heimilistækjadeild-
inni til sýnis. I skiptum fyrir hana
fékk gamla konan nýja AEG
þvottavél frá okkur,“ segir Karl og
tekur fram að eldavélar hafi ekki
orðið almennar fyrr en á árunum
1935 og 1936.
Sveitimar raflýstar
Hagur fyrirtækisins vænkaðist
og veltan jókst frá árinu 1936 til
1937 um 60%. Nú var stefnt að því
að endurvekja og auka nokkuð við
iðnaðinn, þ.ám. með smíði ljósa-
véla fyrir bátaflotann. Fyrir sveit-
irnar var farið að smíða litlar ljósa-
vélar „dverga“ bæði fyrir vind- og
vatnsafl. Einn dvergurinn var sett-
ur upp fyrir síra Böðvar Bjama-
son á Hrafnseyri við Amarfjörð.
Lágmúli 9
Lágmúli 8
Vesturgata 3
Óðinsgata 25
SKRIFSTOFUÁLMU
Bræðranna Ormsson hf.
hangir stór ljósmynd af
tveimur ungum mönnum í
dökkum jakkafötum. Annar styður
sitjandi öðmm handlegg við borð-
rönd og hinn stendur teinréttur
fyrir aftan borðið. Með einbeittu
augnaráði horfast bræðurnir Ei-
ríkur og Jón Ormssynir í augu við
viðskiptavinina. Svipurinn ber vott
um fulla vitneskju um að aðeins
með ósérhlífni og framsýni verði
hægt að fleyta hinu nýstofnaða
fyrirtæki yfir komandi erfiðleika.
Ékki verður heldur dregið í efa að
Eiríkur veðjaði á réttan hest með
því að sækjast eftir umboðum fyrir
AEG og Bosch á fyrstu árum fyr-
irtækis síns. Merkin hafa ekki að-
eins reynst trygging fyrir gæðum
og góðri endingu því með sífelldri
vömþróun hefur reynst unnt að
svara kröfum nýrra kynslóða um
nýjungar og hönnun allt til dagsins
ídag.
Fyrir neðan ljósmyndina hanga
fjórar teikningar eftir Áma Elfar
af húsnæði fyrirtækisins í 75 ár.
Eiríkur Ormsson stofnaði fyrir-
tækið í einu herbergi á jarðhæð
íbúðarhússins Óðinsgötu 25 hinn 1.
desember árið 1922. Eins og fram
kemur í yfirskriftinni yfir dymn-
um „Raívéla- og mælaviðgerðir
Eiríkur Ormsson" var um heldur
afmarkaða viðgerðarstarfsemi að
ræða. Með liðveislu Jóns Ormsson-
ar, bróður Eiríks, varð nokkur út-
víkkun á starfseminni aðeins ári
eftir stofhunina. Fyrirtækið tók að
sér nýlagnir og viðgerðir í húsum
og skipum. Hleypt var af stokkun-
um smáiðnaði, t.d. framleiðslu
skipalampa og ljóskastara, og
hannaðar loftdósir til að leysa af
hólmi tréklossa.
Skin og skúrir
Karl Eiríksson, sonur Eiríks og
forstjóri lyrirtækisins, segir að
nokkuð skýr verkaskipting hafi
verið á milh bræðranna. „Jón var
löggiltur rafvirkjameistari fyrir-
tækisins og sá um nýlagnir og við-
gerðir í bænum. Eiríkur sá á hinn
bóginn um starfsemina inni á fyr-
irtækinu og framleiðslu á dínamó-
um, vatns- og vindaflsstöðvum
o.s.frv. Hann greip í viðgerðir inni
í skipum og hafði á móti Jóni um-
sjón með vinnu við rafvirlganir í
sveitunum,“ segir hann.
Fyrirtækið keypti allt hráefni til
framleiðslu sinnar í Þýskalandi.
Ekki er því ofsagt að bræðumir
hafi orðið fyrir áfalli við 50%
hækkun þýska marksins gagnvart
íslensku krónunni árið 1932. Veru-
lega gekk á rekstrarfé og skuldir
viðskiptavina jukust ár frá ári.
Bræðumir sáu sér ekki annað fært
en að draga reksturinn saman. Jón
sagði í framhaldi af því skilið við
fyrirtækið og hóf eigin rekstur í
ársbyijun 1932.
Eiríkur vildi rétta reksturinn af.
„Við getum ekki sett okkur í hans
spor öðmvísi en að hafa í huga
bæjarbraginn í Reykjavík á þess-
um tíma. Fyrirtældð var á Óðins-
götunni eða í töluverðri fjarlægð
frá helstu verkefnunum við höfn-
ina. Ekki var heldur hægt að velja
um stórvirkari flutningstæki held-
ur en hestvagna, handvagna og
sendiferðarhjól. Flutningamir
gengu hægt og eðlilegt að reyna að
flytja fyrirtækið nær höfninni.
Faðir minn fékk því augastað á
Vesturgötu 3 og tókst með góðri
hjálp að festa sér húseignina undir
fyrirtækið árið 1936,“ segir Karl.
Heimilistæki vom smám saman
að ryðja sér til rúms á íslandi.
„Fyrst komu ryksugur og eldavél-
ar frá AEG vom settar í alla nýju