Morgunblaðið - 14.02.1998, Blaðsíða 56

56 LAUGARDAGUR 14. FEBRÚAR 1998
MORGUNBLAÐIÐ
Kvikmyndamolar
► ÁRIÐ 1898 var þegar byrjað að
gera bláar kvikmyndir, en það var
ekki klámið sem varð til þess að
kröfur væru settar fram um kvik-
myndaeftirlit í Bretlandi heldur
var það mynd um ost!
Kvikmyndagerðarmaður,
Charles Urban að nafni, sérhæfði
sig í vísindalegum kvikmyndum.
Hann kvikmyndaði bita af Stilton
osti í gegnum smásjá og sýndi
myndin að osturinn væri uppfullur
af bakteríum eins og allir góðir
Stilton ostar eiga að vera.
Ostagerðarmenn í Bretlandi
voru ekki mjög hrifnir. Þeir óttuð-
ust að fólk sem sæi myndina hætti
að borða ost og kröfðust þess að
myndin yrði tekin af markaðinum.
► „Central Casting" var nafnið á
hæfileikaskrifstofunni sem veitti
verðandi stjörnum og aukaleikur-
um, sem ekki voru á samningi,
vinnu í Hollywood. Það sóttu svo
margir um vinnu hjá skrifstofunni
árið 1930 að skilti var hengt út í
glugga sem á stóð: „Ekki reyna að
gerast leikari. Fyrir hvern sem við
veitum vinnu þurfum við að senda
þúsundir í burtu.“
► Woody Allen hefur þetta að
segja um endurholdgun: „Ef ég
sný aftur eftir dauða minn, þá vil
ég verða fingurgómamir á Warr-
en Beatty."
► Hljómar Terence McQueen eins
og Steve McQueen? Líklega ekki.
Og það er ömggt að Jane Russel
hljómar miklu betur en Ernestine
Russel, sem var raunveralegt nafn
hennar.
Aðrar stjörnur sem hafa breytt
um nafn em m.a. Ruth Davis, sem
varð síðar Bette; Margarita
Cansino, sem var betur þekkt sem
Rita Hayworth; Diana Dors hét
réttu nafni Diana Fluck; Allen
Konigsberg, sem heitir í dag
Woody Allen; Julius Marx, breytti
nafni sínu í Groucho; Archibald
Leach hljómar ekki alveg eins sið-
fágað og Cary Grant; Frances
Gumm breytti nafni sínu í Judy
Garland og Maurice Micklewhite
fannst Michael Caine passa betur
við sig.
► Groucho Marx var einu sinni
staddur í lyftu í Montreal, þegar
prestur kom til hans, tók í hönd-
ina á honum og sagði: „Ég vil
þakka þér fyrir alla þá gleði sem
þú hefur veitt heiminum." „Og ég
vil þakka þér, faðir,“ hreytti
Groucho út úr sér, „fyrir alla þá
gleði sem þú hefur tekið frá hon-
um.“
► Eftir að hafa séð kvikmyndina
„Samson og Delilah“ sem var með
Victor Mature og Hedy Lamarr í
aðalhlutverkunum var Groucho
Marx spurður um hvað honum
fyndist um myndina. Hann svaraði
að bragði: „Þú getur ekki ætlast
til að áhorfendur hrífist af mynd
þar sem bijóstin á aðalkarlleikar-
anum eru stærri en brjóstin á
kvenleikaranum."
► Noel Coward var í Hollywood
þegar hann frétti að frekar vit-
grannur leikari, sem hann þekkti
lítillega, hefði framið sjálfsmorð.
„Hvemig drap hann sig?“ spurði
Coward. „Skaut sig í höfuðið," var
honum sagt. „Hann hlýtur að hafa
verið frábær skytta,“ var svar
Cowards.
Pakistanskar vörur
50% afsláttur
Háholti 14, Mosfellsbæ
(annar elgandi, áður Karatchl, Ármúla)
Síðir leðurfrakkar, jakkar,
koparstyttur, kínasilki,
kasmír ullarmottur, reiðskálmar,
útskornar gjafavörur.
Opið í dag frá kl. 12-16.
Verið velkomin!
Símar 566 8280 og
566 6898 (á kvöldin).
FOLK í FRÉTTUM
Morgunblaðið/Halldór
ÁRNI Tryggvason,
einn ástsælasti leikari
þjóðarinnar, þakkar
áhorfendum góðar
undirtektir á
leikafmælinu.
vinsælasti og dáðasti leikari þjóðarinnar,
sté fyrst á svið. Hann sagði Guðmundi Ás-
geirssyni frá ferlinum, leiklistinni og síðast
en ekki síst Lilla klifurmús.
Hlátur er
lækning án
aukaverkana
Pess var minnst á sýningu á Fjórum
hjörtum í Loftkastalanum fyrir
skemmstu að 50 ár eru liðin síðan
—7---------------------------
Arni Tryggvason frá Hrísey, einn
ÖRN Árnason óskar föður sínum til hamingju. Hallur
Helgason leikstjóri hlær dátt í bakgrunni. Árni segist
fyrst hafa „séð“ leikritið Dýrin í Hálsaskógi með Sigga og
Erni í hlutverkum Lilla og Mikka. Og þá fyrst hafí hann
áttað sig á hvað leikritið var skemmtilegt.
BALTASAR Kormákur
flutti ávarp. Árni, Rúrik
Haraldsson, Bessi Bjarna-
son og Gunnar Eyjólfsson
hlýða glaðbeittir á.
50 ára leikafmæli Árna Tryggvasonar
INÓVEMBER í fyrra voru 50 ár
liðin frá því Árni Tryggvason
fór með sitt fyrsta hlutverk í
leikhúsi. Þetta hefur verið tíma-
bil mikilla breytinga á Islandi, bæði í
leikhúsinu sem annars staðar. Það er
því án efa margs að minnast frá svo
löngum ferli. Til að byrja á byrjun-
inni var Árni beðinn að segja frá
námi sínu og undirbúningi fyrir leik-
listarferilinn.
Leiklistarnám fyrir hálfri öld
„Eina námið sem ég hafði áhuga á
var leiklistamám. Tii að geta stundað
það flutti ég frá Borgarfírði eystra,
þar sem ég hafði unnið innanbúðar í
tvö og hálft ár, og fór að vinna í kjöt-
búð í Reykjavík. Ég samdi við yfir-
mann minn, Tómas Jónsson, um að fá
að hætta snemma þegar þess var
þörf, og byrjaði að læra ieiklist.
Ég lærði hjá Lárusi heitnum Páls-
syni, sem var með yfirgripsmikil leik-
listarnámskeið á þessum árum. Þar
voru menn sem kenndu okkur að tala
og hreyfa okkur, auk þess sem Lárus
sá sjálfur um leiklistarkennsluna.
Það voru einhver önnur leiklistar-
námskeið í boði, en þetta var það eina
sem okkur fannst vera alvöru skóli.
Þarna var ég í þrjá vetur, frá 1946-
48. Lárus var fjölhæfur leikhúsmað-
ur og góður kennari. Þetta var eina
markvissa námið sem ég stundaði í
leiklist."
Réttu megin við núllið
Árni var spurður hvort það væri
ekki undariegt að horfa yfir farinn
veg og sjá hversu langur hann væri
orðinn. Hálf öld virðist nefnilega
langur tími þegar horft er fram á við,
en ekki endilega þegar litið er til
baka.
„Það er mikil reynsla að hafa
stundað leiklistina í gegnum súrt og
sætt allan þennan tíma. Fyrsta verk-
ið sem ég lék í var gamanleikur sem
hét ,Blúndur og blásýra". Ég tók við
af manni sem veiktist snögglega og
þurfti að læra hlutverkið samdægurs.
Ég lék hlutverk lögregluþjóns sem
átti sér framadrauma í leiklistinni.
Þetta var 26. nóvember 1947.
Ég hef ekki tölu á hlutverkunum
sem ég hef leikið síðan. Þegar
Baltasar Kormákur nefndi fjöldann, í
ávarpi sem hann hélt í tilefni afmæl-
isins, ætlaði bara að líða yfir mig. Ég
hafði ekki hugmynd um að þau væru
orðin svo mörg. Þau hafa verið alla-
vega. Stór, smá, í gamni og alvöru. í
huganum hef ég verið að gera upp
reikninginn eftir þessi fimmtíu ár og
trúi því að ég sé, þegar allt kemur til
alls, réttum megin við núllið. Það
myndi teljast gott eftir fimmtíu ár í
útgerð."
Lilli klifurmús áhrifamestur
Ami er þekktastur fyrir gaman-
leik. Það hefur oft brunnið við að
menn festist í gamanhlutverkum og
eigi erfitt uppdráttar í öðrum hlut-
verkum upp frá þvi. Þetta hefur þó
ekki komið í veg fyrir að Árni hafi
getað lagt stund á dramatískari leik-
list. En bamaleikritin sem hann tók
þátt í eru ofarlega í huga margra.
Þeir era t.d. fáir sem ekki hafa heyrt
hann eða séð í hlutverki Lilla klifur-
músar.
„ímynd mín út á við er ímynd gam-
anleikarans. Það er algengur mis-
skilningur að gamanleikur sé á ein-
hvern hátt léttari eða léttvægari en
dramtískari leikur. Ég hef áreiðan-
lega upplifað minnst jafnmargar and-
vökunætur yfir gamanhlutverkum og
hinum alvarlegri. Það er enginn
vandi að koma fólki til að hlæja hol-
um hlátri. En að koma fólki til að
hlæja frá innsta hjartans grunni, það
er mikill vandi. Þetta á sérstaklega
við um Islendinga, en þegar það
tekst, þá er gaman að vera til. Lækn-
ir nokkur sagði mér einu sinni að sem
gamanleikari væri ég miklu meiri
læknir en hann gæti nokkurn tíma
orðið. Hlátur sem kemur frá hjart-
anu hefur lækningamátt á við sterk-
ustu meðul, en engar aukaverkanir.
Stundum kallaður Lilli
Hlutverk mín í barnaleikritum
hafa sennilega haft mest áhrif út á
við. Mér varð minnisstætt að hitta
konu á förnum vegi. Hún var með
barnaskara með sér, vék sér að mér
og sagði: „Það var nú gott að ég sá
þig drengur minn. Ég hef lengi ætlað
að skamma þig.“ „Nú,“ sagði ég.
„Þekkjumst við eitthvað?" „Nei,“
sagði hún. „Ég þekki þig bara sem
leikara. En ég þarf að skamma þig
fyrir þessa piötu með „Dýrunum í
Hálsaskógi". Nú hef ég þurft að
hlusta á hana átta sinnum á dag í átta
ár [samtals 23.362 sinnum]. Þetta er
að gera mig brjálaða." Ég skiidi hana
vel. Stundum er ég kallaður Lilli enn
þann dag í dag. Mér dettur ekki í hug
að taka því illa. Þvert á móti finnst
mér það mjög vinalegt, því ég veit að
fólki þykir vænt um Lilla klifurmús.
Barnasýningarnar eru oftast
fyrstu kynni fólks af leikhúsi. Þar
kemur í ljós hvort það hefur áhuga
fyrir leikhúsinu eða ekki. Það hafa
margir komið tii mín og sagt mér að
það væri barnasýningunum að kenna
- eða þakka - að þeir væru orðnir
leikhúsmenn í dag.“
Börn harðir gagnrýnendur
Það er ekkert vafamál hvaða leik-
skáld er stjarna íslensks barnaleik-
húss. Thorbjörn Egner hefur höfðað
svo sterkt til íslenskra barna á öllum
aldri í gegnum tíðina, að passað er
upp á að hver kynslóð geti notið sýn-
inga á verkum hans.
Bai'naleikritun er þó engin barna-
leikur. „Það er gríðarlega erfitt að
lgika fyrir börn. Þau eru hörðustu
gagnrýnendur sem til eru, því ef þau
missa athyglina af sviðinu í augna-
blik, þá eru þau strax farin að gera
eitthvað alit annað. Ég hafði alrei séð
„Dýrin í Hálsaskógi" fyrr en ég
horfði á Örn og Sigga í hiutverkum
Lilla og Mikka. Þá íyrst áttaði ég
mig á því hversu skemmtilegt leikrit
þetta væri í raun og vera. En upp-
setningin var allt önnur en í gamia
daga. Reyndar var gaman að því að
Torbjörn Egner var svo ánægður
með uppsetningu Klemensar Jónson-
ar leikstjóra að hann gaf allar tekj-
urnar af höfundarréttinum í sjóð sem
síðan var notaður til að styrkja ís-
ienska og norska leikara til skiptis.
Hann sagði að sýningin væri alveg
eins og hann hefði séð hana fyrir sér.
Hitti Thorbjörn Egner
Við fórum eitt sinn í leikferð til
Noregs með „Galdra-Loft“. Thor-
björn bauð leikflokknum í heimsókn
og tók á móti okkur öllum eins og
kóngafólki. Höfundinum fannst gam-
an að sjá hver léki Lilla klifurmús á
Islandi og það kom í ljós að hlutverk-
ið var gjarnan leikið af stúlkum í
Noregi.
Thorbjörn var óskaplega indæll
maður og það var gaman að hitta
hann. Lilli er því sennilega sú per-
sóna sem hefur haft mest áhrif, bæði
út á við og á mitt eigið líf. Hann er
orðinn rótgi'óinn hluti af þjóðinni.
Ungt fólk sem er að ala upp börn í
dag spilar „Dýrin í Hálsaskógi" fyrir
börnin sín, vegna þess að foreldrar
þein'a spiluðu þetta fyrir þau. Þetta
myndi ekki gerast nema vegna þess
að leikrit Thorbjörns Egners eni
klassík. Þetta eru sennilega einu
klassísku barnaleikritin sem við
þekkjum. Börnin lifa sig fullkomlega
inn í persónurnar.
Einu sinni var Mikki að elta mig
fremst á sviðsbrúninni. Hann var al-
veg að ná mér þegar lítill drengur
stóð upp af fremsta bekk og sagði:
„Komdu Lilli minn, ég skal bjarga
þér.“ Svona augnablik koma við
hjartað í manni.“