Morgunblaðið - 03.03.1998, Blaðsíða 42

MORGUNBLAÐIÐ
„42 ÞRIÐJUDAGUR 3. MARZ 1998
AÐSENDAR GREINAR
Oddviti
' R-listans talar
í SEPTEMBER
1995 hækkaði R-listinn
fargjald aldraðra um
100% og farmiðakort
unglinga um 100%.
Þetta er aðeins ein fjöl-
margra gjaldskrár-
hækkana R-listans á
kjörtímabilinu en án efa
sú sem bitnaði hvað
verst á barnafjölskyld-
’um og öldruðu fólki.
Sjálfstæðismenn lögð-
ust eindregið gegn
þessum hækkunum.
Bentu þeir m.a. á að
þær væru á skjön við
alla almenna verðlags-
þróun enda hefði verð-
lag aðeins hækkað um
6% frá síðustu gjaldski-árhækkun.
Þeirra eigin orð um
þeirra eigin gerðir
Aður en málið var afgreitt í borg-
arráði barst sjálfstæðismönnum liðs-
auki úr óvæntri átt. Helgi Hjörvar,
varaborgarfulltrúi R-listans, ritaði
_grein í Morgunblaðið 12. september
og skoraði á borgarráð að vísa hækk-
unartillögunni frá. I greininni leggst
Heigi í pólitíska naflaskoðun og sál-
greinir R-listann. Ekki hefur dregið
úr þýðingu þessarar athyglisverðu
sálgreiningar í ljósi glæsilegs árang-
urs Helga í prófkjöri R-listans. Þar
náði hann fyrsta sæti og verður odd-
viti listans á næsta kjörtímabili.
Svona gerir maður ekki!
Svona gerir maður ekki hét grein
Helga. í henni segir hann m.a. orð-
—<rétt: „Fyrir borgarráði í dag liggur
tillaga um verulegar hækkanir á
strætisvagnafargjöldum frá stjórn
SVR. Ekki er það fyrsta skatta-
hækkun okkar í Reykjavíkurlistan-
um á Reykvíkinga. Án
efa þó hin ógeðfelldasta.
Einkum þeim sem trúðu
á Reykjavíkurlistann
sem valkost í borgar-
málum."
Álög félags-
hyggjunnar
Og Helgi heldur
áfram. „Það eru stund-
um eins og álög á okkur
í félagshyggjunni að
þegar við náum völdum
glatast öll sýn, þverr
okkur þróttur. Eins og
við verðum samdauna
kerfinu og fyrr en varir
hefur bæst við ný sveit
embættismanna, nefni-
lega við. Við höldum að við séum að
reka af okkur slyðruorð um óráð-
vendni, verðum óskaplega „fágleg“
Athyglisvert er, segir
Kjartan Magnússon, að
lesa dóm Helga
Hjörvar yfir félögum
sínum í R-listanum.
og „ábyrg“ og hikum ekki við að taka
„óvinsælar ákvarðanir." Við erum að
taka til eftir íhaldið, segjum við þá
iðulega."
Síðan leiðir Helgi talið að ímynd
R-listans. „Einmitt í því staðfestum
við ímynd okkar. Við höfum engar
lausnir, enga sýn, en sendum borg-
urunum reikninginn fyrir getuleys-
inu. Þeim sömu borgurum og við
fullvissuðum um að við gætum gert
hlutina betur. Við myndum ekki
unna okkur hvíldar fyrr en við fynd-
Kjartan
Magnússon
um leiðirnar, við værum auðug af
hugmyndum og afli til að hrinda
þeim í framkvæmd. Hvar er nú hin
heilbrigða skynsemi, hin hagsýna
húsmóðir? Hvað með arðsemi al-
menningssamgangna, sparnaðinn í
gatnagerð, fækkun slysa, minni
mengun o.s.frv. Af hverju erum við
ekki að byggja upp bestu almenn-
ingssamgöngur í heimi? Hvað er orð-
ið af metnaði okkai- og væntingum?
Skattur á barna-
fjölskyldur og aldraða
Auðvitað er ekki bannað að hækka
gjöld eða leggja á ný. En SVR sögð-
umst við geta gert betur en þeir. Að
leggja nú sérstaka skatta á ungt
fólk, barnafjölskyldur og aldraða er
ekki að reka SVR betur. Það er að
leggja sérstakar álögur á þá hópa
sem minnstar tekjur hafa og engar
eignir eiga. Það er skattastefna ein-
hvers annars en félagshyggju.“
Og þannig lýkur Helgi máli sínu:
„Það kunna að vera erfiðir tímai- í
fjármálum borgarinnar. En að
leggja sérstaka skatta á farþega
SVR umfram aðra borgara er að
ráðast á garðinn þar sem hann er
lægstur. Eg skora á borgarráð að
vísa slíkiú tillögu frá, því svona gerir
maður ekki.“
Athyglisverð greining
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir borg-
arstjóri og aðrir borgarfulltrúar R-
listans skeyttu ekkert um þessar at-
hugasemdii’, ekki frekar en mótmæli
tugþúsunda Reykvíkinga, og keyrðu
hækkunina í gegn í borgarráði og
borgarstjórn.
Athygisvert er að lesa dóm Helga
yfir félögum sínum í R-Iistanum.
Umrædd grein er ekki pólitískur
áróður andstæðinga R-listans heldm-
lýsing þess manns, sem átti hug-
myndina að listanum og þekkir alla
innviði hans, á því hvernig hugsjón-
irnar hafa snúist upp í andhverfu
sína. Þetta er dómur verðandi odd-
vita listans yfir verkum núverandi
borgarfulltrúa. Vitið þér enn eða
hvað?
Höfundur er blnðamaður.
Eins og barnið
lærir lifír það!
Lovísa Krisijana
Ólafsdóttir Ólafsdóttir
FORVARNIR eru orð
sem við heyrum æ oftar
_^og skiptir miklu máli ef
við eigum að geta haft
áhrif á líkamlega sem
andlega vellíðan ein-
staklingsins. En í hverju
felast forvamir og hvar
og hvenær hefjum við
forvarnarstarf? Þegar
bam fæðist er það nýtt
kraftaverk og það er
foreldrum mikið gleði-
efni. En að mörgu þarf
að hyggja til að styrkja
og efla þroska bamsins.
Á hverju sefur bamið?
Notfæmm við okkur nú-
tímatæki s.s. göngu-
grindur, hopprólur og
barnastóla um of, okkur til þæginda
mfrekar en barninu til þroska? Við
hvaða aðstæður býr barnið i leikskóla
og skóla hvað varðar vinnuaðstöðu?
Við vitum að forvamarstarf þarf að
hefja strax í vöggu.
Félagsleg tengsl
Það er lítið talað um hvernig
vinnuaðstaða og félagsleg staða
barna er í leikskólum og skólum.
Mörg börn eiga í erfiðleikum í skóla.
Þau t.d. samlagast illa í félagahópn-
um, sýna andfélagslega hegðun,
gengur ilia í leikfimi og fylgja ekki
-^.jafnöldrum í námi. Hvað er að gerast
hjá þessum bömum og hvernig er
hægt að grípa inn í?
Nútímaþjóðfélag byggist á því að
báðir foreldrar vinna úti og era
börnin þar af leiðandi oft mjög ung
þegar þau eru sett í dagvist. Frá því
barnið byrjar í leikskóla koma marg-
ir að uppeldi þess og getur þá orðið
^ mjög erfitt fyrir barnið að mynda
tengsl við t.d. leikskólakennara eða
síðarmeir kennara ef ekki er vel að
gáð. Tengslamyndun er mikilvægur
hlekkur í þroskaferli barnsins og
Það er fjárhagslega
hagkvæmt, segja
Lovísa Ólafsdóttir og
Kristjana Ólafsdóttir,
að fjárfesta í heilsu og
vellíðan einstaklingsins.
undirstaða félagslegi-ar vellíðunar í
framtíðinni.
Vinnuaðstaða
Einn stór þáttur í fyrirbyggjandi
starfi er vinnuumhverfi barna.
Vinnuaðstaða íslenskra barna er í
einu orði sagt afleit. Ef barnið er lát-
ið sitja á of stórum stólum og við
borð í rangri hæð ýtum við undir
ranga líkamsbeitingu og búum þar af
leiðandi til álagseinkenni fyrir fram-
tíðina. Það er ekki fyrr en einstak-
lingurinn er kominn út á vinnumark-
aðinn og jafnvel kominn með
álagseinkenni að farið er að huga að
vinnuumhverfinu. Nú á dögum sitja
börn við alla vinnu á leikskóla í stað
þess að nýta gólf og veggi til að auka
fjölbreytni og minnka álag hjá börn-
um. Mikilvægt er að hreyfiörvun sé
markviss, þannig að hún nýtist öllum
börnum sem best. Ekki er nóg að
senda bömin inn í salinn að leika sér,
heldur að skipuleggja tímann og
hafa þá bæði skammtíma- og lang-
tímamarkmið í huga.
Iðjuþjálfi í skólum
Erlendis starfa iðjuþjálfar í skól-
um og á heilsugæslustöðvum sem
ráðgjafar og leiðbeinendur fyrir for-
eldra, kennara og aðra sem að upp-
eldi barnsins standa. Mjög mikil þörf
er fyrir iðjuþjálfa á þessu sviði og
fínnum við, sem sinnum þessari
þjónustu, fyrir henni. En hvert geta
foreldrar, kennarar og aðrir þeir,
sem þurfa á þessari þjónustu að
halda, leitað? Samkvæmt grunn-
skólalögum á hvert barn að fá þjón-
ustu við hæfi og á að vera hægt að fá
greiningu og ráðgjöf hjá iðjuþjálfa.
Mikilvægt er að kalla þessa þjónustu
til strax í upphafi, þannig að hægt sé
að vinna með barnið um leið og erfið-
leikar koma í ljós. Ef minnka á þörf
fyrir sérkennslu er nauðsynlegt að
stuðningur og upplýsingai' um barn-
ið fylgi frá leikskóla upp í grunn-
skóla. Það er fjárhagslega hag-
kvæmt að fjárfesta í heilsu og vellíð-
an einstaklingsins. Við endurhönnun
eða nýhönnun á húsnæði/húsbúnaði
er nauðsynlegt að iðjuþjálfi sé kall-
aður til ráðgjafar í upphafi og vinni
með öðrum fagaðilum í gegnum allt
verkið. Við teljum að með markvissri
stefnumótun innan sveitarfélaganna,
með það að markmiði að nýta fjár-
magnið sem best, sé hægt að styrkja
innra starf grunnskólans með því að
efla þessa þjónustu.
Höfundar eru iðjuþjálfar.
Hryggikt og
sjúkraþjálfun
Anna Sylvía Bryndís F.
Sigmundsdóttir Sigmundsdóttir
Hvað er hryggikt?
Hryggikt (Spondylit-
is Ánkylopoetica) er
gigtarsjúkdómur sem
leggst aðallega á liði og
liðbönd hiyggsúlu,
bijóstkassa og spjald-
liða en getur einnig
lagst á útlimaliði. Þetta
er bólgusjúkdómur
sem kemur í köstum og
veldur verkjum og
stirðleika einkum
hryggnum en getur
einnig valdið einkenn-
um niður í fætur.
Afleiðingar bólgunnar
getur orðið sú að kölk-
un myndast á milli hryggjarliða sem
veldur því að hreyfing á milli þeirra
minnkar. Smám saman getur
hryggminn orðið stífur og einstak-
Hryggikt er sjúkdóm-
ur, segja Anna Sylvía
Sigmundsdóttir og
Bryndís F. Sigmunds-
dóttir, sem leggst aðal-
lega á liði og liðbönd
hryggsúlu, brjóstkassa
o g spjaldliða.
lingurinn getur ekki hreyft hiygg-
inn sem skyldi. Á sama hátt geta
hreyfingar brjóstkassa minnkað og
valdið erfiðleikum við öndun vegna
minna brjóstþans. Það er því mjög
mikilvægt fýrir einstakling með
hryggikt að vera á varðbergi gagn-
vart stirðnuninni og vinna gegn
henni eins og hægt er. Sjúkraþjálf-
un er mikilvægur þáttur í þessu
sambandi.
Meðferð
sjúkraþjálfara
Þegar einstaklingur með
hryggikt kemur til sjúkraþjálfara
fer hann í nákvæma skoðun þar
sem tekinn er sjúkrasaga, líkams-
staða athuguð, hreyfingar mældar,
vöðvalengd og vöðvastyrkur met-
inn, sértæk próf framkvæmd og
ástand vefja athugað.
Meðferð sjúkraþjálfara felst í
fræðslu um sjúkdóminn, gang hans
og hvað hægt sé að gera til að
vinna gegn óæskilegum afleiðing-
um hans. Farið er í gegnum rétta
líkamsbeitingu og líkamsstöður,
s.s. setstöður, hvíldarstöður og
vinnustellingar. Líkamsstaða er
mjög mikilvæg því ef ekki er hægt
að koma í veg fyrir stirðnun er
mikilvægt að stirðnun verði í réttri
stöðu. Einstaklingur með hryggikt
þarf því að vera sér meðvitaður um
líkama sinn og hvernig rétt líkams-
staða er.
Hreyfingar hiyggsúlu og brjóst-
kassa em mældar mjög nákvæm-
lega til að meta núverandi ástand
og til að hægt sé að fylgjast með
framþróun sjúkdómsins. Mikilvægt
er að auka eða viðhalda hreyfing-
um hryggjar eins og hægt er. Það
er gert með sértækri liðlosun sem
framkvæmd er af sjúkraþjálfara og
æfingum sem einstaklingurinn ger-
ir sjálfur. Sjúkraþjálfarinn útbýr
fyrir hann æfingaáætlun þar sem
niðurstöður mælinga, ásamt öðmm
niðurstöðum úr skoðun, em hafðar
til grandvallar. Eins og íyrr segir
er hryggikt sjúkdómur sem kemur
í köstum og verður að taka tillit til
þess í meðferð. Þegar sjúkdómur-
inn er virkur miðast meðferðin oft
meira að því að minnka verki og
bólgu en þegar virknin er minni er
meðferðin kröftugri.
Mikilvægt er að fylgjast með
þróun sjúkdómsins og þarf því að
meta hreyfanleika hryggjar með
reglulegu millibili. Einstaklingur
með hryggikt þarf á reglubundinni
þjálfun að halda alla ævi. Mikil-
vægt er að hann stundi þjálfun
sem hentar hans sjúkdómi. Hjá
Gigtarfélagi íslands eru starfandi
sjúkraþjálfarar sem sjá um ein-
staklingsbundna meðferð og auk
þess er í boði hópþjálfun fyrir
hryggiktarfólk undir leiðsögn
sjúkraþjálfara og er það góður
kostur til að stunda reglubundna
þjálfun.
Höfundnr starfa á Gigtlækningastöð
Gigtarféings íslands.
Magnús Oskarsson
Kæru vinir
í Ing-ibjörg-u
„KÆRU vinir.“ Svo ávarpar
kommi í krataklæðum, nýkom-
inn á R-listann, Reykvíkinga í
Morgunblaðinu 26. febrúar. í
stórri fyrirsögn greinar hans
segir m.a: „INGIBJÖRG
BJARGAR" og er þá átt við
borgarstjórann.
Á útisamkomum hér áður
fyrr sögðu hermenn Hjálpræð-
ishersins gjarnan við áheyrend-
ur: Kæru vinir í Kristi. Þegar
leiðtogadýi’kun Hrannars
Bjöms Arnarssonar kemst á al-
mennilegt kosningaflug, gæti
hann bætt um betur og ávarpað
mislitan söfnuð R-listans að
hætti Hjálpræðishersins: Kæra
vinir í Ingibjörgu. Því fylgdi sá
kostur að við utansafnaðarmenn
myndum láta ógert að gefa frek-
ari gaum að máli hans.
Það er annars af björgunar-
starfsemi Ingibjargar að segja
að hún snýst um „Gullinbrúvu"
eins og postuli hennar orðar
það. (Skýr maður Hrannar). Ef
það telst björgun að fella fyrir
ári tillögu sjálfstæðismanna um
Gullinbrú; að hafa rangt fyrir
sér um skyldu til umhverfismats
á brúnni og að skamma Halldór
Blöndal, má velta því fyrir sér
hvort ekki er eins gott fýrir
Grafarvogsbúa að vera (Ingi-)
bjargarlausir.
Höfundur er fv. borgarlögmaður.