Morgunblaðið - 10.03.1998, Qupperneq 21

MORGUNBLAÐIÐ
VIÐSKIPTI
PRIÐJUDAGUR 10. MARZ 1998 21
Kjartan Gunnarsson, fráfarandi formaður bankaráðs Landsbankans
Skjótari ávinningur með sam-
einingu við Islandsbanka
kynni því að vera haldið fram að með
þessu væri verið að færa núverandi
eigendum Islandsbanka einhvers
konar forréttindastöðu á fjármála-
markaðinum. í því efni er þess að
gæta að sala á hlut ríkisins í slíkum
banka er alfarið á þess hendi og auð-
velt er að skilyrðisbinda sölu á hluta-
fé þess til þess að dreifa eignaraðild
og tryggja að hlutir safnist ekki á fá-
ar hendur.
FRÁFARANDI formaður banka-
ráðs Landsbanka Islands, Kjartan
Gunnarsson, fjallaði um nauðsyn
hagræðingar í bankakerfinu með
samruna banka í ræðu sinni á síðasta
ársfundi sem Landsbankinn hélt
sem ríkisviðskiptabanki. Hann ræddi
um hlutverk Landsbankans í þeirri
þróun og þá kosti sem að hans mati
eru fyrir hendi.
Kjartan lýsti þeirri skoðun sinni
að Landsbankinn yrði að fylgjast
með umræðum um sameiningu
banka og taka þátt í þeim. „I þessu
er um þrennt að ræða fyrir Lands-
bankann. I fyrsta lagi á hann að hafa
frumkvæði að því að taka upp slíkar
viðræður? I öðru lagi á hann að bíða
þess aðgerðalaus að aðrir taki hugs-
anlega upp slíkar viðræður sín á
milli? eða í þriðja lagi á hann alfarið
og eingöngu að bíða eftir forsögn
ríkisvaldsins í máinu? Að mínum
dómi hlýtur að vera um að ræða ein-
hvers konar blöndu af fyrstu og
þriðju leiðinni."
Síðan sagði hann: „Víkjum fyrst
að mögulegum samruna Landsbank-
ans og sparisjóða. í þvf efni hlýtur
eignai'fyrirkomulagið á sparisjóðun-
um að flækja nokkuð möguleika
hlutafélagsbanka í eigu ríkisins, sem
ætlunin er að einkavæða, til þess að
sameinast sparisjóðunum 30 til 40.
Hugmyndin sem væntanleg hluta-
fjársala ríkisins í bönkunum hlýtur
að byggjast á er að hlutaféð dreifist
á hendur sem flestra einstaklinga,
fyrirtækja og annarra sem geta farið
með bein eigendayfirráð yfir hlutum
sínum. Sparisjóðirnir sem heild eru
hins vegar auðvitað mjög öflug fyrir-
tæki og hafa náð góðum árangri og
sjálfsagt er að leita leiða til þess að
þeir geti verið eðlilegir þátttakendur
í fi'amjiróun banka og peningakerfis-
ins á Islandi.
Ef þá er næst vikið að hinum nýja
Fjárfestingarbanka atvinnulífsins hf.
verður fljótt staldrað við hið mikla
eigið fé bankans, sem margir halda
fram að sé allt of mikið þegar litið er
til efnahags hans og að ólíklegt sé að
bankinn geti á næstunni staðið undir
eðlilegri ávöxtun eiginfjár. Eðli
þeirrar starfsemi sem í Fjárfesting-
arbankanum er rekin er auk þess
þannig að sambærileg og svipuð
starfsemi er rekin í öllum viðskipta-
bönkunum og verður að telja fremur
ólíklegt að nokkur einn viðskipta-
bankanna hefði bolmagn til eða
áhuga á því að verða annaðhvort eig-
andi að þeim 49% hlut sem til stend-
ur að selja eða jafnvel að öllum bank-
anum. Ollu líklegri væri sú þróun að
bankar og fjármálafyrirtæki samein-
uðust um kaup á Fjárfestingarbank-
anum ef hann yrði allur boðinn til
sölu með það fyrir augum að fram-
kvæma þá hugmynd sem á sínum
tíma var sett fram af viðskiptabönk-
um og sparisjóðum að leysa upp
starfsemi fjárfestingalánasjóðanna
og fella þá beint að bankakerfinu.
Með tilliti til þessa væri því ávinn-
ingur Landsbanka Islands hf. af
hugsanlegri sameiningu við Fjár-
festingarbanka atvinnulífsins hf. nú
ekki auðsær og slík hugmynd a.m.k.
fremur ólíkleg til þess að vera for-
gangshugmynd Landsbanka íslands
hf. um samvinnu eða sameiningu við
aðra banka.
Sparnaður 2 milljarðar
Þá standa eftir hlutafélagsbank-
amir tveir sem eru almennir við-
skiptabankar, Islandsbanki hf. og
Búnaðarbanki Islands hf. Hvoru
tveggja eru þetta öflug fyrirtæki
sem gengur vel að eiga sér traustan
hóp viðskiptamanna. Hvað snertir
hugsanlega sameiningu Landsbank-
ans og Búnaðarbankans er rétt að
minnast þess á þessum vettvangi var
fyrir tveimur árum var gerð grein
fýrir möguleikum slíkrar sameining-
ar og bent á að sparnaður í sameig-
inlegum rekstrarkostnaði þessara
tveggja fyrirtækja gæti numið allt að
einum milljarði króna á ári. Líklega
er þessi tala síst of há. Sennilegt er
að spamaður næmi ekki minna en 2
milljörðum á ári þegar sameining
væri að fullu komin til framkvæmda.
Þrátt fyrir það að ríkið hafi áratug-
um saman átt þessi tvö fyrirtæki,
Landabanka Islands og Búnaðar-
banka Islands, hafa umræður um
sameiningu þeirra aldrei komist á al-
varlegt stig. Þeim hefur ekki einu
sinni tekist þrátt fyrir allnokkrar til-
raunir að ná neinu samkomulagi um
aðlögun útibúakerfa þessara banka
hvors að öðrum. Engu að síður má
færa fyrir því margvísleg rök að
sameining þessara tveggja ríkisfyr-
irtækja væri eðlileg og sjálfsögð ef á
annað borð er verið að hugsa um
mögulegan samruna í bankakerfinu.
Það er sami eigandinn að báðum fyr-
irtækjunum, þau hafa eins skipu-
lagsramma um æðstu stjórn sína og
ýmsir aðrir þættir í stjórnskipulagi
þeirra eru svipaðir. Augljóst er að ná
má fram töluverðu hagræði með
sameiningu þeirra. Um gæti verið að
ræða umtalsverða fækkun af-
greiðslustaða, sameiningu höfuð-
stöðva og verulega fækkun í yfir-
stjóm. I framhaldi af slíkri samein-
ingu yrðu væntanlega teknar
ákvarðanir um sölu á hlutafé í slíku
nýju fyrirtæki. Ólíklegt væri þó að
hún mundi hefjast fyrr en að veru-
legir áfangar hefðu náðst í virkri
sameiningu og jákvæðar afleiðingar
hennar væru farnar að koma fram
með áþreifanlegum hætti í rekstri
fyrirtækisins.
Rökin sem kynnu að vera færð
gegn sameiningu þessara tveggja
fyrirtækja væru í fyrsta lagi þau rök
sem yrðu færð fram gegn öllum sam-
einingum í bankakerfinu, þ.e.a.s. að
til yrði of stór banki. Þau rök eru
ekki þungvæg. I fyrsta lagi mundi
engin sameining tveggja viðskipta-
banka í dag búa til stærri fyrirtæki
en svo að það hefði rétt rúmlega
helmings markaðshlutdeild á hinum
hreina bankamarkaði. I öðru lagi er
óraunhæft að bera saman svokallaða
stærð banka, eðlilegra er að taka
fjánnálamarkaðinn í heild sinni inn í
slíkan samanburð og má þar t.d.
benda á að lífeyrissjóðir landsmanna
eru nú þegar orðnir töluvert stærri
heldur en samanlagðir viðskipta-
bankarnir. Önnur rök gegn samein-
ingu Landsbanka Islands og Búnað-
arbankans væru þau að með samein-
ingu tveggja hreinræktaðra ríkisfyr-
irtækja væri hætta á því að dragast
mundi mjög og ganga illa að koma
fram nauðsynlegri hagræðingu og
önnur sjónarmið en viðskiptasjónar-
mið yrðu um of ríkjandi.
Reynsla af samruna
Lítum þá til hugsanlegrar samein-
ingar Landsbanka Islands hf. og Is-
landsbanka hf. Hingað til hefur ekki
verið rætt mikið um þennan mögu-
leika þar sem svo virðist sem gengið
hafi verið út frá því að óhugsandi
væri að ríkisfyrirtæki og einkafyrir-
tæki sameinuðust. Slík afstaða hlýt-
ur að breytast þegar um er orðið að
ræða hlutafélag í eigu ríkisins sem til
stendur að selja hluti í á frjálsum
markaði. I þessu sem öðru verður að
leita hagstæðustu lausnar og þá
hljóta allir kostir að vera ræddir með
sama hætti.
Sameining Landsbanka íslands
hf. og íslandsbanka hf. mundi leiða
til ekki síðri fjárhagslegrar niður-
stöðu heldur en sameining Lands-
banka og Búnaðarbanka. Líkur
væru til að samrunaþróunin gæti
orðið hraðari í fyi-irtæki þar sem
annars vegar væri einkafyrirtæki
sem gengið hefur í gegnum mikið
sameiningarferli, og hins vegar ríkis-
fyrirtæki sem einnig hefur reynslu
af samruna tveggja banka. Þannig
mundi fjárhagslegur ávinningur
e.t.v. koma hraðar fram og þar með
verða meiri en í tilviki Landsbanka
Islands og Búnaðarbarika fslands. í
báðum bönkunum varð umtalsverð
hagræðing við sameininguna sem
skilaði eigendum bankanna betri og
arðmeiri fyriríækjum. Ef litið er til
þess markmiðs sem sett hefur verið
fram í sambandi við hlutafélagsvæð-
ingu ríkisviðskiptabankanna, að
draga skuli úr þátttöku ríkisins á
fjármálamarkaði, má ætla að sam-
eining af þessu tagi flýtti því mjög að
sá árangur næðist,. Miðað við hær af-
komutölur sem kynntar hafa verið
fyrir báða þessa banka er tvímæla-
laust að verðmæti hlutafjár í samein-
uðum Landsbanka og Islandsbanka
yrði mikið og hlutur ríkisins verð-
mætur og væntaleg tiltölulega auð-
seljanlegur. Gegn þessari hugmynd
mæla sömu stærðarrökin og nefnd
voru varðandi Landsbanka íslands
og Búnaðarbanka íslands. Auk þess
Það er ekki ætlun mín að setja
fram hér eða rökstyðja eina hug-
mynd í þessum efnum fremur en
aðra en ég hlýt að benda á að á
næstu misserum er það sjálfgefið að
umræður um skipulag og breytingu
bankakerfisins á fslandi fara í farveg
sem líkist þeim sem ég hef verið að
setja fram hugleiðingar um hér að
framan.“
AÐALFUNDUR
Aðalfundur Olíufélagsins hf.
verður haldinn fimmtudaginn 26. mars 1998
á Hótel Loftleiðum, þingsal 1-3,
og hefst fundurinn kl. 14.00
Dagskrá
1. Venjuleg aðalfundarstörf skv. 12. gr.
samþykkta félagsins.
2. Tillaga um útgáfu jöfnunarhlutabréfa.
3. Önnur mál, löglega upp borin.
Dagskrá, endanlegar tillögur og reikningarfélagsins
munu liggja frammi á aðalskrifstofu félagsins, hluthöfum
til sýnis, viku fyrir aðalfund.
Aðgöngumiðar og fundargögn verða afhent |
á aðalskrifstofu félagsins Suðurlandsbraut 18, 1
4. hæð, frá og með 24. mars, s
fram að hádegi fundardags. |
Stjóm Olíufélagsins hf.
Olíufélagiðhf
ÓtabmdrHadur adgangur -
eljbert stofngjald
[Efþú notarnetið mikiö]
Mótald: 1.190 kr.
lYlínútijgjald [Efþú notarnetið lítiö]
Mótald: Stofngjald 623 kr.,
mánaöargjald 374 kr., mínútugjald 1,12 kr.
ISDN 64: 1.690 kr.
ISDN 128:2.190 kr.
ISDN: Stofngjald 1.868 kr.,
mánaöargjald 1.245 kr., mínútugjald 1,97
Notendurú mínútumœldum ISDN-aögangi
sem nota 128 Kbps flutning greiöa tvöfalt
mínútugiald eða 3,94 kr.