Morgunblaðið - 11.03.1998, Blaðsíða 30

30 MIÐVIKUDAGUR 11. MARZ 1998
LISTIR
MORGUNB LAÐIÐ
Morgunblaðið/Kristinn
HALLDÓR Laxness, skáldastofa.
í FAÐMI
SKÁLDA
I^SLENDINGAR hafa löngutn
borið skáld á höndum sér.
Sagnahefðin er rík hjá þjóðinni
og menn sem kunna að segja sögu,
sanna eða skáldaða, í bundnu eða
óbundnu máli, eiga og munu eflaust
alltaf eiga upp á pallborðið. í gegn-
um tíðina hafa skáldin blásið okkur
baráttuþrek í brjóst, vandað um við
okkur, mótað skoðanir okkar, með
og á móti, og, umfram allt, glatt
okkur í blíðu og stríðu. Hvar værum
við stödd hefði þeirra ekki nötið við?
Horfnum skáldum til heiðurs hef-
ur Hótel Loftleiðir tekið í notkun
tíu herbergi, svonefndar skáldastof-
ur, sem gerð hafa verið upp í anda
þjóðþekktra rithöfunda og skálda,
sem lifðu á þessari öld og þeirri síð-
ustu. Er hvert herbergi kennt við
eitt skáld, en þati eru Stephan G.
Stephansson, Hannes Hafstein,
Einar Benediktsson, Jóhann Sigur-
jónsson, Davíð Stefánsson, Jón
Helgason, Tómas Guðmundsson,
Halldór Laxness, Snorri Hjartarson
og Steinn Steinarr.
Magnea Hjálmarsdóttir aðstoðar-
hótelstjóri á Hótel Loftleiðum, sem
á heiðurinn af hugmyndinni ásamt
Einari Olgeirssyni hótelstjóra, segir
tilganginn tvíþættan, annars vegar
að gera dvölina á hótelinu ríkari og
hins vegar að kynna menningu
þjóðarinnar. „Hótelherbergi á að
vera meira en sturta og beddi og við
viljum að dvölin hjá okkur skilji
eitthvað eftir sig. Pess vegna réð-
umst við í gerð skáldastofanna. Öll
vitum við hvaða þýðingu kveðskap-
ur þessara manna hefur í hugum
okkar íslendinga, auk þess sem fjöl-
margir útlendingar koma hingað
beinlínis vegna menningararfsins.
Hvað er því betra en að fá menning-
una beint í æð á hótelinu?“
Ljóð og myndir
Herbergin tíu voru endumýjuð í
hólf og gólf af þessu tilefni. Tók það
dágóðan tíma, en, að sögn Magneu,
fór engu að síður mun meiri vinna í
að finna myndefni tengt skáldunum
og láta þýða ljóð þeirra á ensku. í
herbergjunum hanga myndir af
skáldunum, eða þeim tengdar, á
veggjum, auk þess sem valin ljóð, í
sumum tilfellum í eiginhandarriti
skáldanna, er þar að finna. Sá Knút-
ur Bruun um að útvega myndimar í
samráði við ættingja skáldanna en
flestar ljóðaþýðingar era eftir Bern-
ard Scudder.
A herbergjunum er jafnframt að
finna bækling sem gerður var sér-
staklega af þessu tilefni. Hefur
hann að geyma sýnishom af kveð-
skap skáldanna tíu, á íslensku og í
enskri þýðingu, auk þess sem Jó-
hann Hjálmarsson skáld fjallar
stuttlega um skáldin og íslenska
ljóðlist á þeirra dögum. „Okkur
þótti nauðsynlegt að bæklingur af
þessu tagi fylgdi herbergjunum til
þess að fólk gæti fengið nasaþefinn
af skáldunum og skáldskapnum á
þessum tíma,“ segir Magnea.
Fyrstu skáldastofurnar voru
teknar í notkun síðastliðið vor og
segir Magnea þær hafa mælst ákaf-
lega vel fyrir. „Framkvæmdin var
kostnaðarsöm en vel þess virði.
Herbergin era yfirleitt bókuð og
fastagestir hjá okkur, innlendir sem
erlendir, era farnir að panta þau
sérstaklega: „Eg var hjá Halldóri
síðast, get ég fengið að vera hjá Da-
víð núna!“
Hjá hverjum ert þú?
Magnea segir ennfremur brögð
að því að herbergin hafi vakið
áhuga erlendra gesta á íslenskum
skáldskap og þeir haft margs að
spyrja. í því samhengi hafi bækling-
urinn komið í góðar þarfir. „Ut frá
þessu má draga þá ályktun að er-
lendir gestir sem dvalist hafa í
skáldastofunum hafi margir hverjir
kynnst einhverju sem þeir hefðu
kannski aldrei kynnst hefðu þeir
búið í öðrum herbergjum."
En hvemig hafa Islendingar tek-
ið framtakinu? „Rosalega vel,“ segir
Magnea. „Sem dæmi má nefna að
nýverið hélt stórt tölvufyrirtæki
árshátíð sína hjá okkur. Voru for-
svarsmenn þess vitskuld settir í
skáldastofumar og þegar þeir komu
niður í hanastél töluðu þeir ekki um
annað en herbergin sín: „Ég er hjá
Tómasi, hvar ert þú?“ Hvar annars
staðar fara menn niður í hanastél og
tala um herbergin sín?“
Magnea segir viðtökurnar virki-
lega ánægjulegar, „ef gestimir eru
ánægðir eram við ánægð“, og fyrir
vikið hyggist hótelið halda ótrautt
áfram á sömu braut - þegar hefur
verið ákveðið að taka tíu listastofur,
helgaðar íslenskum myndlistar-
mönnum, í gagnið á þessu ári. „Við
höfum tröllatrú á þessari hugmynd
og getum endalaust haldið áfram.
Það er hægt að innrétta herbergi í
anda tónlistarmanna, sterkasta
manns í heimi og svo framvegis og
svo framvegis..."
Leiftur
frá lið-
inni tíð
SKÁLDASTOFURNAR tíu eru
hannaðar af Björgvini Snæ-
björnssyni arkitekt sem tölu-
vert hefur unnið fyrir Hótel
Loftleiðir á liðnum misserum.
Kveðst hann lítið hafa glímt
við klassíska hluti í starfí
sínu til þessa en, eðli málsins
samkvæmt, ekki komist hjá því
að þessu sinni. Og haft gaman
af!
„Þarna var verið að fjalla
um látna rithöfunda, sem
margir hverjir voni uppi um
síðustu aldamót, þannig að mér
þótti við hæfi að skapa um-
hverfi sem hefði átt við á þeim
tíma - hafa þetta svolítið í
þyngri kantinum,“ segir Björg-
vin og bætir við að hann hafí
lagt áherslu á að skapa rólega
umgjörð, svo fólk gæti notið
þess að lesa og slappa af.
Arkitektinn segir að grunn-
urinn sé sá sami í herbergjun-
um tíu. „Síðan skiptum við út
veggfóðri, rúmteppum og
gardínum til að skapa sérstöðu
enda fáhnst okkur að hvert
skáld þyrfti að hafa sitt um-
hverfí, auk þess sem gestir,
sem koma til með að gista á
fleirum en einu herbergi, ættu
að fá meira út úr dvölinni í
hvert skipti.“
Kveðst Björgvin hafa haft
gaman af að glíma við skálda-
stofurnar - hugmyndin sé
snjöll. „Ef við hugsum um gest-
ina er alltaf skemmtilegra að
koma inn á herbergi með
þema, persónulegt herbergi -
það skilur meira eftir sig þeg-
ar fólk er farið. Það var
einmitt tilgangurinn, að ná
fram hughrifum sem skilja
eitthvað eftir sig.“
Höfuðlausn
prófessorsins
DJASS
M ú 1 i n n
Sólon íslandus
HÖFUÐLAUSN
Óskar Guðjónsson saxófónn,
Egill B. Hreinsson pianó, Tóraas R.
Einarsson bassi og Matthías MD
Hcmstock trommur. Sunnudags-
kvöldið 8. mars.
SÁ sjóður sem djassmenn hafa
fyrst og fremst sótt í sem umgjörð
spuna slns - þegar þeir hafa ekki
flutt íramsamin djassverk og blúsa
- era sönglög bandarískra tón-
skálda þessara aldar. George
Gershwin, Cole Porter, Irving
Berlin og Richard Rodgers era
einna frægastir, en hundrað ann-
arra koma við sögu og fjölmörg
þessara laga lifa aðeins í endur-
sköpun meistara djassins. Djass
svíngtímans byggðist að miklu
leyti á þessum lögum - enda skilin
ekki alltaf skörp milli djass og
danstónlistar á þeim tíma - og þau
urðu óijúfanlegur hluti hans.
Á síðari árum hafa djassmenn
annarra þjóða gjaman leitað til
þjóðlegrar tónlistar heimalanda
sinna - jafnt þjóðlaga sem söng-
laga - með misjöfnum árangri þó,
því oft falla lög þessi ekki að hefð-
bundnu tónmáli djassins og mönn-
um tekst ekki endursköpunin. Á
Norðurlöndum var píanistinn
sænski Jan Johansson einn helsti
framherji þjóðlagadjassins og leit-
aði í þjóðlagasjóð sænskra og til
trallaranna. Skífur hans fengu
metsölu og það sama varð upp á
teningnum er Niels-Henning og
Ole Koch Hansen tóku að vinna úr
dönskum þjóð- og sönglögum. Hér
heima fetaði Guðmundur Ingólfs-
son í fótspor þeirra. I Noregi og
Finnlandi leituðu menn á borð við
Jan Garbarek og Tapane Rinne til
samískra joikara og í Færeyjum
urðu lög við sálma Kingos fyrir
valinu. Vinsældir Niels-Hennings
meðal norrænna þjóða má ekki síst
relqa til hljóðritana hans á þjóðlög-
um, dúett hans og Kennys Drews:
I skovens dybe stille ro, varð
margfóld metsöluplata og þess má
geta að á nýjustu skífu Niels má
finna þennan dúett - en í stað
Kennys heitins situr Oscar Peter-
son við slaghörpuna.
Egill B. Hreinsson og félagar
glímdu sl. sunnudagskvöld við ým-
is vinsæl íslensk sönglög, s.s. Maí-
stjömuna eftir Jón Ásgeirsson,
Kvæðið um fuglana eftir Atla
Heimi og í dag skein sól eftir Pál
ísólfsson, þar sem marsinn var of-
inn inn í. Svo vora þjóðlög: Máninn
hátt á himni skín og Vísur Vatns-
enda-Rósu. Utsetningar Egils vora
vel gerðar en þó vantaði dálítið á í
spilamennskunni til að tónlistin
yrði eftirminnileg. Ef ekki hefði
verið saxófónleikur hins nýkrýnda
djassleikara ársins, Óskars Guð-
jónssonar, hefði athygli manns
þrotið áður en tónleikamir vora
allir.
Hljómatröllið John Coltrane og
hugmyndaskaparinn Sonny Roll-
ins era fyrir mér jafnt andstæður
sem hliðstæður djasssaxófónleiks
nútímans. Óskar er jafnan
rollínískur í útfærslum sínum þeg-
ar frelsið ríkir ekki eitt, en hann á
margan tón í lúðranum og stund-
um reri hann á mið hins svala skóla
þetta kvöld. Egill B. Hreinsson er
verkfræðiprófessor að atvinnu og
fremstur áhugapíanista í íslensk-
um djassi síðan Óli Steph gerðist
atvinnumaður. Hann er smekkleg-
ur píanisti en dálítið kraftlaus og
kvartettnum tókst aldrei að renna
saman í þá heild sem er forsenda
fyrsta flokks djass. Óskar fór oft
skemmtilega út og suður í sólóum
sínum og hefði hrynsveitin fylgt
honum einhuga og náð að auki að
byggja upp þá spennu er sveiflan
sprettur af hefði samranni djassins
og íslenskra sönglaga tekist. En
þar stóð hnífurinn í kúnni. Hvort
sú glóð kviknar sem gerir þessar
útsetningar Egils að lifandi djass-
tónlist verður tíminn að leiða í ljós
- við vonum bara það besta.
Vernharður Linnet