Morgunblaðið - 11.03.1998, Blaðsíða 52

52 MIÐVIKUDAGUR 11. MARZ 1998
MORGUNBLAÐIÐ
Brugðist hafa
betri vonir
Er olíuhreinsunarstöð hér í einu mesta
veðravíti jarðar áhættunnar virði?
Margrét Þorvaldsdóttir veltir upp
ýmsum flötum á málinu.
UPPBYGGING stóriðju er töfra-
lausn gegn atvinnuleysi um þessar
mundir. Nýlega kynnti iðnaðarráð-
herra hugmyndir að byggingu olíu-
hreinsunarstöðvar við Skagafjörð.
Þar sem hugmyndin hef-
ur verið kynnt tvisvar og
málið komið á það stig að
hreinsunarstöðinni hefur
verið fundið land, verður
hún tekin alvarlega.
Aukin iðnaðartækifæri
hér á landi eru bæði
nauðsynleg og æskileg,
en sennilega er olíu-
hreinsunarstöð einhver sá
óæskilegasti iðnaður sem
hægt er að fá hingað
vegna mengunarhættu á
viðkvæmu hafsvæði. Full-
yrðingu um að þessari
stóriðju fylgi ekki meng-
un verður að meta í Ijósi
álíka fullyrðinga, sem við-
höfð hafa verið áður en
önnur stóriðjufyrirtæki
hafa verið reist hér, en hafa ekki
alltaf staðist.
Hráolíuflutning'ar um eitt
mesta veðravíti jarðar
Olíuhreinsunarstöð getur fylgt
margvísleg áhætta. Landfræðilega
er Island staðsett í einu mesta
veðraviti jarðarinnar. Hér er allra
veðra von og hafa válynd veður
brostið á fyrirvaralítið oft með
hörmulegum afleiðingum. Jafnvel
þó að íslendingar hafi lært að lifa
með þessum óútreiknaniegu nátt-
úruöflum og beri virðingu fyrir
þeim, þá hafa þau oft verið vanmet-
in af þeim sem ekki þekkja þau af
reynslu. Skýrt dæmi um það er
strandið á Víkartindi.
Olíuflutningar um viðsjárverð
hafsvæði geta verið áhættusamt
fyrirtæki. Hættan snýr að flutningi
á hráefninu, hráolíunni, hingað til
lands. Hráolía er flutt með mjög
stórum olíuflutningaskipum. En
hvað eru þetta stór skip?
„Þessi olíuflutningaskip eru
mjög stór eða um 300 metrar að
lengd, (þ.e. 3 fótboltavellir)“ sagði
Bjarni Jóhannesson skipstjóri frá
Akranesi er rætt var við hann um
þessi risavöxnu skip. Bjarni sigldi
á þýska kaupskipaflotanum í 19 ár
og þar af skipstjóri f 11 ár. Hann
var varkár og benti á að ekki væri
vitað hvort hráolían yrði flutt hing-
að með þessum stóru skipum eða
hvort notuð yrðu minni skip til
flutninganna.
- Það veit enginn fyrirfram, en
raunhæft er að gera ráð fyrir að
eigendur olíuhreinsunarstöðvar
sem staðsett væri svo fjarri helstu
mörkuðum, leiti allra leiða til að
reka fyrirtækið á sem hagkvæm-
astan hátt og noti hefðbundin olíu-
flutningaskip við flutningana til að
halda rekstrarkostnaði niðri.
Olíuflutningaskipum fylgir
mikil mengun
Bjami segir að þessum stóru ol-
íuflutningaskipum fylgi mikil
mengun. Þegar siglt sé í kjölfar ol-
íuflutningaskips eða um svæði þar
sem olíuflutningaskip hefur farið
um áður, fljóti hvít froða í flákum á
sjónum. Froðan kemur frá efnum
sem notuð eru við hreinsun á tóm-
um olíutönkum. Eftir að olíutankar
olíuflutningaskipa hafa verið
tæmdir eru tankamir hreinsaðir
strax og á meðan skipið er á sigl-
ingu og em hreinsiefnin látin
renna í hafið. Bjami segir að menn
velti stundum fyrir sér hvort þessi
kemísku hreinsiefni frá olíuflutn-
ingaskipunum séu með öllu skað-
laus umhverfínu.
Ef hér yrði reist oh'uhreinsunar-
stöð yrði hráolían flutt til lands
með olíuflutningaskipum, en ekki
þarf nema að eitt fullhlaðið olíu-
flutningaskip reki á land undan
óveðri til að valda óbætanlegu um-
hverfísslysi sbr. Exxon-Valdez
strandið við Alaska fyrir um ára-
tug. Líklega er meiri hætta á um-
hverfísslysi hér við land en víðast
zzannars staðar vegna þess hve
veðráttan er hér óstöðug. Skaðinn
af mengun gæti orðið hér jafnvel
enn meiri en hann var við strendur
Alaska vegna þess hve strendur
em vogskornar og grýttar og
straumar sterkir, og ekki síst
vegna hægfara niðurbrots efna í
köldum sjó hér norður við heim-
skautsbaug.
Stór skip þurfa mikið svigrúm
Flestum er ferskt í minni
strandið á Víkartindi er skipið rak
stjórnlaust á land. Bjarni var
spurður um stjórn á svo stóra
skipi. Hann segir að við eðlilegar
aðstæður sé stjórn á fullhlöðnu ol-
íuflutningaskipi ekki svo mikið
vandamál. Skipin hafi að vísu frem-
ur afllitla vél miðað við stærð skip-
anna, enda sé vélin miðuð við að
skipin geti haldið jöfnum hraða við
eðlilegar aðstæður. Aftur á móti
geta vandamál komið upp ef
stoppa þarf fullhlaðin skip eða
draga úr ferð þeirra á stuttri vega-
lengd. Skipin em svo þung og vél-
arkrafturinn lítill miðað við stærð
skipanna.
- Nú vh-ðist Skagafjörður ekki
vera mjög stór, er líklegt að þessi
risaskip geti athafnað sig þar?
Bjarni, sem sigldi á flutninga-
skipum í kring um landið hér á ár-
um áður, segist ekki muna hvert
dýpi Skagafjarðar sé, en hann seg-
ist velta því fyrir sér hvort skip af
þessari stærð hafi nægjanlegt svig-
rúm til að snúa við á fírðinum við
bestu aðstæður, en það geti verið
vonlaust í vindi. Hann segir að í
vindi séu skip af þessari stærð, sér-
staklega ef þau eru tóm, hjálparlít-
il og upp á aðstoðarskip komin. Um
leið og skipið hefui- verið tæmt er
þyngdarpunkturinn kominn mjög
ofarlega og í vindi sé vélarkraftur
skipsins ekki í hlutfalli við vindaflið
sem skipið tekur á sig. Þá getur
þurft 6 dráttarbáta til að hafa
stjóm á því.
- Nú geta orðið óhöpp á sjó og
olíuflutningaskip hafa strandað og
jafnvel brotnað í sundur í óveðrum
í hafi. Hvaða fyrirmæli gefa út-
gerðir skipstjórum sínum komi sú
staða upp? „Skipstjórinn fær engin
fyrirmæli," svaraði Bjarni, „ekkert
skriflegt, skipstjórinn ber ábyrgð á
skipinu og honum er ætlað að meta
aðstæður ef vandamál koma upp.“
Ef ákvörðun verður tekin um
byggingu olíuhreinsunarstöðvar
hér á landi yrði að meta slysahættu
og áhrif mengunarslysa á fisk og
lífríkið og hvort ævintýrið sé
áhættunnar virði.
Höfundur er blaðamaður.

OLIUFLUTNINGASKIPIN em gífur-
lega stór og taka á sig mikinn vind.
í DAG
Morgunblaðið/Kristinn
BÖRN að leik í Keflavík.
HÖGNI HREKKVÍSI
VELVAKAJVPI
Svarað í síma 569 1100 frá 10-12 og 13-15
frá mánudegi til föstudags
*
Oþarfí að leyfa reyk-
ingar á Bessastöðum
VELVAKANDA barst og allir hinir. Það er mjög
eftirfarandi:
„MÉR finnst það al-
gjör óþarfi að Margrét
Danadrottning fái að
reykja á Bessastöðum.
Það á ekki að gera ein-
hverja undantekningu þó
að höfðingjar komi til
Bessastaða, þeir eiga að
fara eftir þeim reglum
sem em á staðnum eins
Betri nýtingu
ER ekki kominn tími til
að breyta skattprósent-
unni sem hægt er að nýta
af skattkorti maka sem
er heimavinnandi. Finnst
mér að það ætti að vera
hægt að nýta skattkortið
100%, það gerir konum
auðveldara fyrir að vera
heima hjá börnum. Það
er í sjálfu sér mannrétt-
indabrot að fá ekki að
nýta skattkortið sitt að
fullu.
Einnig vil ég benda á
að Sjálfstæðisflokkurinn
var búinn á sínum tíma
jakvætt utavið að hafa
Bessastaði reyklausa og
gott fyrir ímynd landsins.
A sama tíma era forseta-
hjónin með herferð gegn
eiturlyfjum og reyking-
um og ættu þau að standa
fóst á reykingabanninu á
Bessastöðum."
Sigríður.
á skattkorti
að koma því á að greiða
konum fyrir að vera
heima hjá börnum sínum,
þær fengju þá það sama
og borgin borgaði með
börnum á dagheimili. Nú
er þetta komið í fram-
kvæmd hjá þeim konum
sem em með börnin hjá
dagmæðmm. Má ekki
setja alla undir sama hatt
og borga þeim sem vilja
vera heima með börnin
sömu greiðslu og þeim
sem em með börnin sín
hjá dagmæðrum?
Ein heimavinnandi.
\sA
„ Nó hdekhz, höggm L/ndirnar h.ans
' 'ver&t, "
Þakklæti til Leiðbeiningar-
stöðvar heimilanna
SIGRÍÐUR hafði sam-
band við Velvakanda og
vildi hún koma á fram-
færi þakklæti til Leið-
beiningarstöðvar heimil-
inna fyrir mjög góða
þjónustu. Hefur hún oft
hringt til þeirra og fengið
mjög góðar leiðbeiningar,
Tapað/fundið
Arrabandsúr
í óskilum
ARMBANDSÚR fannst
sl. laugardag í Vestur-
bænum. Uppl. í síma 561
1795.
Silfurhringir týnd-
ust í Gerðarsafni
TVEIR silfurhringir
týndust sl. laugardag í
Gerðarsafni í Kópavogi.
Þeirra er sárt saknað og
t.d. þurfti hún að fá hjá
þeim kökuuppskrift en sú
sem varð fyrir svömm
sagðist eiga betri upp-
skrift heima hjá sér og
hringdi í hana heiman frá
sér og lét henni í té upp-
skriftina. Segir hún að
þetta sé einstök þjónusta.
em þeir einu sinnar teg-
undar í landinu. Skilvis
finnandi vinsamlega hafi
samband í síma 552 0201
eða 554 0720. Fundarlaun.
Dýrahald
Norskur skógar-
köttur fæst gefíns
NORSKUR skógarkött-
ur, eins og hálfs árs göm-
ul læða, fæst gefins
vegna ofnæmis á heimil-
inu. Upplýsingar í síma
551 4138.
■HB—■———a—B—maMBMiil'IMIHl
Víkverji skrifar...
HEIMSMETIÐ í stangarstökki
kvenna innanhúss hefur verið að
falla dag hvem eða svo gott sem, að
undanfómu. Það er skemmtilegt að
fylgjast með þessum ungu stúlkum
sem em nánast hver í sínu heims-
homi, að glíma við nýtt heimsmet, þ.e.
í Ástralíu, Bandaríkjunum og Evrópu.
Miðað við það hversu framfarirnar
em örar verður þess ömgglega ekki
mjög langt að bíða að 4,5 metra múr-
inn falli í innanhússstökkinu og í
framtíðinni er svo hægt að gæla við
tilhugsunina um að einhver stúlkn-
anna fari jafnvel yfir 5 metrana!
xxx
EKKI er ólíklegt að aðdáendahóp-
ur Völu Flosadóttur stækki dag
hvern. Vala er einstaklega geðþekk
afrekskona, sem virðist hafa „stokk-
ið sig“ inn í hug og hjarta Islendinga.
Víkverji hefur af áhuga fylgst með
framgöngu hennar á mótum að und-
anfornu og ekki síður hefur hann
fylgst með því sem Vala segir í fjöl-
miðlasamtölum að loknum mótum.
Hún virðist vera í fullkomnu jarð-
sambandi, svarar ávallt fyrir sig á
skynsamlegan, hófstilltan og yfirveg-
aðan hátt. Víkverji er þeirrar skoð-
unar að hún sé líkleg til áframhald-
andi afreka. Það var vel til fundið hjá
Bimi Bjarnasyni menntamálaráð-
herra að bjóða Völu hingað til lands í
síðustu viku ásamt þjálfara hennar.
XXX
AÐ var einnig skynsamleg ráð-
stöfun hjá íþróttahreyfingunni
að tilnefna margt fremsta íþróttafólk
landsins í landsliðshóp gegn fíkniefn-
um, þegar kynnt var átaksverkefnið
„íþróttir - afl gegn fíkniefnum". Það
er einmitt íþróttafólk í fremstu röð-
um, sem getur verið íslenskri æsku
fyrirmynd. Til dæmis kom það á
daginn í síðustu viku, að ungar stúlk-
ur era farnar að biðja um Völu
Flosa-klippingu, þegar þær láta
skera hár sitt!
XXX
FLESTIR önduðu léttar af fegin-
leik upp úr kl. 13 í fyrradag, þegar
fyrstu fregnir bámst af vélsleðaköpp-
unum átta frá Dalvík, en þeirra hafði
þá verið saknað í tæpan sólarhring.
Auðvitað fyllast menn miklum óhug,
þegar fregnir berast af 8 björgunar-
sveitarmönnum og jafnmörgum
vélsleðum, sem virðast beinlínis
hverfa af yfirborði jarðar. Sem betur
fer vom fyrstu fregnir í þá vem að
ástaða var til bjartsýni, eftir algjört
fréttaleysi í tæpan sólarhring, en það
var þegar fyrstu þrír komust sjálfir
gangandi til byggða. En veður gerð-
ust vályndari og því tókst þyrlu Land-
helgisgæslunnar ekki að sækja þá
fimm sem biðu í niðurgröfnu snjóhúsi
einhvers staðar í 1200 metra hæð, eða
með öðmm orðum, hátt uppi til fjalla.
Meiriháttar viðbúnaður skíðagöngu-
manna og snjóbíla var svo gerður op-
inber um kvöldmatarleytið í fyrra-
kvöld, menn og tæki sem áttu að fara
með vistir og fleira til þess að gera
strandaglópunum lífið bærilegra. Það
var svo ekki fyrr en í fyrrinótt sem
fyrstu björgunarmenn náðu til þeirra
sem sátu hraktir, kaldir og svangir í
snjóhúsinu og þegar Ijóst varð að snjó-
bíllinn var kominn til þeirra og þeir
komnir inn í hlýjuna var fyrst hægt að
taka að fullu gleði sína.
XXX
AÐ er ávallt gleðiefni þegar fólk
sem lendir í hrakningum á fjöll-
um bjargast giftusamlega. En það
verður á hinn bóginn aðð segjast
eins og er, að Víkverja dettur oft í
hug, hvort eitthvert vit sé í því yfir
höfuð, að leggja á fjöll um hávetur, í
voðaveðri, ótrúlegu frosti og byl,
jafnvel þótt um þrautreynda björg-
unarsveitarmenn sé að ræða. Er
þetta ekki eitthvað sem bæði þaul-
reyndir fjallamenn og áhugamenn
um útivist þyrftu að endurskoða?