Morgunblaðið - 11.03.1998, Blaðsíða 37

MORGUNBLAÐIÐ
SJÓNMENNTAVETTVANGUR
MIÐVIKUDAGUR 11. MARZ 1998
c
í
>
I
>
I
>
M
I
I
I

»
I

i
»
i
HÚS Roberts Sterl í nágrenni Pirna. Zimmermann er fyrir miðri mynd.
EKKI veit ég hvað stúlkan unga hefur setið
lengi á þessari tijágrein og hlustað á þá sem
tala frá ræðupúltinu fyrir neðan hana. Mynd-
in er frá torgi í Meissen.
PRÓFESSOR dr. Ulrich Schiessl, rektor listakademíunnar í Dresden heldur ræðu á útskriftarhátíð skólans
8. janúar. Verðlaunaverk Annekatrin Klump sést við hlið hans, en blæbrigðaríkdómur málverksins er þó
snöggtum meiri en fram kemur.
HORST Zimmermann og Inga eiginkona hans. Á milli þeirra er lista-
kona sem við heimsóttum í afar fínt íjölbýli í miðborginni, en var utan-
garðs á tíma Alþýðulýðveldisins.
harða samkeppni sem nafn-
kenndasta málverk heims. Heldur
einnig lykilverk eftir Tizian, Tintor-
etto, Coreggio, Rubens, van Dyck,
Rembrandt, Ribera, Velazques, el
Greco, Brueghel og Jan van Eyck
svo eitthvað sé nefnt. Einstakt þrí-
verk Van Eycks, sem er ekki nema
33,1 x 54,7 sm. í heild sinni, miðjan
33,1 x 27,5, en hvor vængur 31,1 x
13,6, gerir allar stærðir afstæðar.
Myndin er í glerskáp og á bakhlið
myndarinnar hefur listamaðurinn
skrifað með eigin hendi „Johannes
van Eyck fullgerði mig á því herr-
ans ári 1437. - Eins vel og ég
mögulega gat.“ Sjaldan hafa augu
mín litið ferskar málaða mynd, og
sáu í henni staðfestingu orða
Rainer Maria Rilkes; Hið smáa er
jafn lítið smátt og hið stóra er stórt,
það gengur mikil og eilíf fegurð um
veröld alla og henni er réttlátlega
dreift yfir stóra og smáa hluti.“ Og-
leymdur skal Canaletto sá er eigin-
lega hét Bemardo Bellotto, nem-
andi og frændi Feneyjamálarans
Antonio Canal, hirðmálari í Dres-
den og málaði eins og lærimeistar-
inn staðfræðilegar myndir, sem eru
undursamlegar sjónrænar heimild-
ir. Fræg er mynd hans í safninu í
Pirna af drukknum villisvínum.
Zwinger er „hátíðarsalur" undir
berum himni, umkringdur listihús-
um og innisvölum, galleríum. Telst
einn af gimsteinum barokksins, og
reis á árunum 1711-32, húsameist-
ari var Daniel Pöppelmann sá er
teiknaði margar fegurstu bygging-
ar borgarinnar. Hvarvetna sér í
styttur eftir Baltasar Permoser
þann sem er höfundur óviðjafn-
legra skreytinga í Dresden og ná-
grenni. 011 konunglegu söfnin voru
húsuð í Zwinger árið 1728, en eftir
lát Ágústar sterka 1732 var þeim
lítið sinnt og í niðurníðslu til loka
19. aldar. I stríðslok var byggingin
rústuð, en íbúamir hófu strax að
endurbyggja hana og fleiri söguleg-
ar byggingar með berum höndum
eins og frægt er. Árið 1956 hafði
tekist að ljúka austurhlutanum og
vesturhlutanum 1960. Rússar skil-
uðu listaverkunum 1955, og var hin-
um eldri þeirra komið fyrir í Zwin-
ger en seinni tíma verkum hins
vegar í húsi er nefnist Albertinum, í
því fæga hverfi er nefnist
Brúhlsche Terrasse, og var upp-
runalega byggt sem vopnabúr á
fimmtándu öld. Þar er einnig svo-
nefnd Græna hvelfing, en hún
geymir listaverk og völundarsmíð
úr gulli, silfii og eðalsteinum frá
16.-18. öld. Hér telst meistari
meistaranna hirðgullsmiður Ágúst-
ar sterka, Johan Melchior Dinglin-
ger, og allt er samasafnið hið ótrú-
legasta enda var drjúgur fólks-
straumur þar inni þrátt fyrir að
þetta væri í janúar. Segir sitthvað
um aðsóknina að sumarlagi. í Al-
bertinum er höggmyndasafnið
einnig varðveitt, og þótt ekki sé það
stórt er það áhrifamikið og vel fyrir
komið. Ánnars er þessi hluti safns-
ins ekki eins ríkur af listaverkum
og fynrum því ekki hefur öllu sem
rænt var verið skilað aftur, þó er
margt gildra og frábærra verka á
málverkasafninu þótt sundurleitt
sé á köflum, einnig frá tíma Al-
þýðulýðveldisins. Byggingin er
þung og var ég allskostar feginn er
ég rakst á veitingabúð á annarri
hæð og var fljótur að bjóða
Zimmermann og frú Ingu þangað
inn. Reyndist hún af nýi-ri gerð og
hin vistlegasta og er ég hafði orð á
því, kom í ljós að Zimmermann
hafði látið innrétta hana og var ekki
laust við að honum þætti vænt um
hólið. Má minnast þess, að sá sem
skapar magnað staðbundið andrúm
og getur ekki lifað án listar, er
listamaður sjálfur.
I Dresdnerhöll var í gangi mikil
og fróðleg sýning, Undir einni
krúnu, er tók til meðferðar list og
menningu saxnesk-pólska sam-
bandsins á dögum Ágústar sterka
og sonar hans Ágústar þriðja, er
báðir voru kjörfurstar Saxlands og
konungar Póllands, og var hún
óviðjafnleg. Til sýnis voru 850
meistaraverk er gáfu yfirlit yfir
þennan sérstaka þátt evrópskrar
menningarsögu og voru munirnir
komnir víða að m.a. frá þjóðminja-
safninu í Varsjá, en sýningin var
sett upp í samvinnu við það. Roman
Herzog forseti Þýskalands var
verndari sýningarinnar.
Eftir kvöldverð 9. janúar dreif
Zimmermann mig á Akademíuna
og á sýningu meistaranemenda
1997. Akedemían er á hæð á einum
fegursta stað borgarinnar, bygg-
ingin mikil og vegleg, á bak við
hana er hin sögufræga Coselhöll og
ein aðalkirkjan og er verið að end-
urreisa báðar byggingarnar í upp-
runalegri mynd, sem er yfirgengi-
lega mikið og vandasamt verk er
verður lokið árið 2004. Mun það
auka ris borgarinnar til mikilla
muna. Utskriftarnemendumir voru
ekki nema átta, þótt skólinn sé
margfalt stæmi um sig en MHÍ og
Dresdenbúar yfir 600.000. Var
þetta fjölmenn og hátíðleg athöfn,
sem lauk með því að veitt voru svo-
nefnd Robert Sterl verðlaun og
vildi svo undarlega til að listspíran
Annekatrin Klump, sem hlaut þau
hafði allan tímann staðið við hlið
mér í salnum! Verk útskriftarnema
voru furðu keimlík þeim úr málun-
ardeild og fjöltækni í MHÍ, en blæ-
brigðin þó meiri í málverkunum og
tilþrifin öllu meiri í teikningunni.
Eftir að hafa skoðað sýninguna fór
Zimmermann með mig á torg eitt
mikið fyrir neðan og sýndi mér
óvenjulegt minnismerki, sem sam-
anstóð af glugga, stól, málaratrön-
um með myndramma og plötu fyrir
neðan. Þar gat að lesa eftirfarandi
orðsendingu: „Málari á ekki aðeins
að mála það sem hann sér fyrir
framan sig / Heldur einnig það sem
hann sér inni í sér / Sjái hann svo
ekkert inni í sér / Láti hann einnig
hjá líða að mála það sem hann sér
fýrir framan sig. C.D.F. (Caspar
David Friedrich). Þarnæst var lá
leiðin á opnun sýningar Andreas
nokkurs Dress í einu af 4 graf-
íkverkstæðum borgarinnar og var
þar nokkur gleðskapur. Bað lista-
maðurinn fyrir kveðjur til íslands
sem hann hefur mikinn hug á að
sækja heim. Verkstæðin eru til
stuðnings grafíklistinni og geta^
listamenn sótt um að vinna á þeim í
þrjár vikur í senn, gera hvers konar
tilraunir ef vill og eru fagmenn í öll-
um greinum grafíklista þeim til að-
stoðar. Fá efni, liti og pappír til að
gera allt að 3 myndir og 1000
marka styrk að auk. Þar kunna
menn sig.
Við fórum víða um nágrenni borg-
arinnar og skoðuðum sögufrægar
hallir og dómkirkjur, litum inn í ein-
stakt steina- og steingervingasafn í
Freiberg, sem telst eitt af 10 merk-
ustu námuvísindasöfhum veraldarN*
og er árangur 225 ára rannsókna
ótal nafnkenndra vísindamanna.
Hvað jörðin framber af formrænum
meistarverkum er nokkuð sem
myndhöggvarar ættu að gefa nánari
gaum að, ber í sér rneiri núlistir í
bland við eilífðina en nokkrar for-
múlur og fræðikenningar.
Einn daginn var ekið austur til
Pima þar sem era 3 Canaletto-
myndir, komið við í Pillnitz höllinni
og svonefndu Robert Sterl húsi.
Robert Sterl (1867-1932) var einn
af frægum og elskuðum sonum
Dresdenborgar, nafntogaður pró-
fessor við listaháskólann, vinur
Max Liebermann, kennari Karls
Scmidts Rottluffs og prófmeisari"
George Grosz. Þetta var 10. janúar
og á dánardægri hans og var þar
saman kominn lítill hópur innvígðra
er hlýddi á Zimmermann ræða um
líf hans og list. Að lokinni hátíðlegri
kaffidrykkju var gengið að leiði
hans í garðinnum og lagður þar
blómsveigur. Loks var allt húsið
skoðað þar sem allt mun eins og
hann skildi við það og er nú safn
sem opið er þrisvar í viku yfir sum- 1
armánuðina.
Dresden var í upphafi aldarinnar^
öðru fremur tónlistarborg og hér
var Sterl afar virkur í tónlistar- og
óperuhúsum, þar sem hann sat og
rissaði. Var vinur manna eins og
Rachmaninows, Stravinskis, Skrja-
bins og hljómsveitarstjórans
Arthurs Nikisch, gerði framúrskar-
andi teikningar af þeim. Þótt hann
væri sjálfur af gamla skólanum var
hann óþreytandi að lyfta undir
framsækna list og barðist fyrir því
að málarar eins og Koskoscha,
Scmidt Rottluff og Klee yrðu ráðn-
ir prófessorar við Akademíuna,
bauðst jafnvel til að standa upp fyr-
ir þeim! Vægi mannsins má marka
af því að einn daginn, 9.10. 1926,
komu Kandinsky og Nina, Otto Dix-**
og Martha og George Grosz og Ga-
bríela í heimsókn, án þess að vita
hvort af örðu.
Auðvitað var komið til postulíns-
borgarinnar Meissen, höllin
Moritzburg og hin fræga dómkirkja
skoðuð. Einnig virkið Köningstein
og höllin Wesenstein og fleira og
fleira og á akstursleiðunum gat að
líta nokkuð af þeim undursamlegu
villum sem eru svo frægar að sér-
stakar bækur hafa verið gefnar út
um þær, sumar eins og stórkostleg-
ir skúlptúrar. Landslagið fjölþætt,
á köflum undursamlegt og allan
tímann var veðrið upp á sitt besta,
síðustu tvo dagana heiður himin og^^
sól hátt á lofti, en kalt um nætur.
Umhverfi Dresdenborgar er
þannig allt óskemmt, áherslan var
lögð á að eyðileggja hið óviðjafnleg-
asta í borginni sjálfri, og þó er hún
að rísa aftur úr öskustó og á nýrri
öld mun hún væntanlega enn á ný
verða fegurst borga.
Loftárásimar á Dresden endur-
spegla heimsku, hatur, blindan
hefndarþorsta og fullkomlega til-
gangslaust hermdarverk. Enginn
iðnaður var í borginni, síst af öllu
hergagnaiðnaður og hernaðarlegt
mikilvægi hennar 0,00, hins vegar**
var hún troðfull af flóttafólki er
beið óþreyjufullt styrjaldarlokanna,
konum, börnum og gamalmennum.
Þetta gerðist þó eftir að hers-
höfðingjar Hitlers óhlýðnuðust
skipunum hans um eyðileggingu
sögufrægra borga í Evrópu, og er
hægast að nefna sjálfa Parísarborg,
sem setulið von Coltitz yfirgaf án*
þess að hleypt væri af skoti.