Morgunblaðið - 28.04.1998, Blaðsíða 41

MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 28. APRÍL 1998 41
KOSNINGAR ‘98
AÐSENDAR GREINAR
Frásögn af
málþingi
gagnrýnenda
í FRÁSÖGN Kristín-
ar Ómarsdóttur af mál-
þingi gagnrýnenda
vitnar hún orðrétt í er-
indi mitt og hefur mál
mitt innan gæsalappa.
Ymsum setningum hef-
ur hún náð og geri ég
engar athugasemdir við
þær. Fyrstu málsgrein-
ina sem Kristín hefur
eftir mér er þó hvergi
að fínna í erindi mínu,
en erindi mitt var skráð
niður og flutt af blöðum
í samfelldu máli. Ég vil
ekki að í víðlesnasta
blaði landsins séu höfð
eftir mér orð sem ég
aldrei sagði og er auk þess algjör-
lega ósammála.
Um er að ræða eftirfarandi
málsgrein sem mér finnst bæði
þóttafull og heimskuleg: „Nú ætla
ég að vitna í nokkra fræga rithöf-
unda og segja ykkur frá því að út-
lendir rithöfundar eru jafn þreyttir
á gagnrýni og íslenskir rithöfundar
Erindi mitt fjallaði
einfaldlega, segir Ein-
ar Már Guðmundsson,
um hið gagnrýna
viðhorf sem fólgið
er í skáldskap.
og útlendum rithöfundum þykir
menningarumræðan í sínum lönd-
um jafn fábreytileg og sumir hafa
verið að segja að væri meinsemd
sem kalla mætti íslenska."
Erindi mitt hét Gagnrýni skáld-
skapar og fjallaði á engan hátt um
menningarumræðuna, hvorki hér
heima né erlendis. Það fjallaði ein-
faldlega um hið gagnrýna viðhorf
sem fólgið er í skáldskap.
Ég fer þess því á leit við Morg-
unblaðið að það birti þann hluta er-
indisins, sem skýrir það sem undir-
ritaður á við:
„Það er fátt fréttnæmt í ljóðum.“
Engu að síður deyja margir á öm-
urlegan hátt vegna skorts á því
sem þar er að fínna.“
Þannig yrkir bandaríska skáldið
William Carlos Williams í lauslegri
prósaþýðingu. Þetta er gagnrýni
skáldskapar.
Paul Eluard setur sína Gagnrýni
skáldskapar nokkuð öðruvísi fram:
„Það er útkljáð mál og ég hata ríki
borgaranna/ Ríki lögreglu og
presta. En ég hata enn meir þann
sem ekki hatar það eins og ég af
öllum sínum kröftum."
Paul Eluard bætir því síðan við
að hann sé reiðubúinn að hrækja á
þann sem ekki meti þessa gagnrýni
hans meira en öll ljóðin sem hann
hefur skrifað.
Ljóð Paul Eluards heitir einfald-
lega Gagnrýni skáldskapar. Annað
Ijóð orti hann undir sama heiti. Þar
segir í upphafí:
Eldurinnvekurskóginn
Trjástofna hjörtu hendur lauf
Hamingju í einum blómsveig
Oviss létt þánandi sæt
Hér er heill skógur vina
Sem safnast um grænar lindir
Hinnar góðu sólar hins logandi viðar
Garcia Lorca hefur verið tekinn af lífl.
Ég sé í sjálfu sér enga mótsögn
á milli viðhorfa William Carlos
Williams og Paul Eluards. Ljóð
Eluards skírskota augljóslega til
sérstakra sögulegra
aðstæðna, einsog fas-
isma og stríðs, á með-
an fullyrða mætti að
viðhorfið í ljóði William
Carlos Williams búi yf-
ir almennri skírskotun:
hinna eilífu átaka anda
og umhverfis.
Bandaríski rithöf-
undurinn Bill Holm,
sem auðvitað er líka
íslendingur, kemur inn
á þessi atriði í hinni
stórmerku ritgerð
sinni The Music of
Failure sem ísak
Harðarson hefur ný-
lega þýtt og birtist í
Skírni undir nafninu Auðnuleysis-
hljómkviðan.
Þar segir hann meðal annars frá
fátækum íslenskum innflytjendum,
fólki sem einskis var metið á ver-
aldarvísu en geymdi andana og
menninguna innra með sér.
Bill segir: „Litla húsið var einsog
geimskip á fórum frá jörðinni,
fermt því helsta sem við höfum gef-
ið hvert öðru á síðustu 4000 árum í
sögu mannlegrar vitundar. Og ekk-
ert af því var tíu króna virði í hin-
um harða heimi frjálsrar sam-
keppni!“
Ég er að hugsa um að halda
áfram að slá um mig: „Þegar skáld-
ið tekur mynd af veruleikanum
framkallar filman drauma," segir
Gabriel García Márquez. Á ein-
hvem hátt minnir þessi setning
mig á vígorð stjómleysingja:
„Vertu raunsær og framkvæmdu
hiðómögulega."
Á bak við fjölbreytileikann, sem
nútíminn skreytir sig með, býr oft
ótrúleg einsleitni. Þrátt fyrir lýð-
ræðið og öll frjálsu skoðanaskiptin
er hugum okkar beint inn á örfáar
rásir.
Milan Kundera segir: „Litlu
varðar þótt í hinum ýmsu málgögn-
um gæti mismunandi hagsmuna.
Að baki þeim yfirborðsmun ríkir
sami andi. Það nægir að fletta am-
erískum og evrópskum vikublöð-
um, til vinstri jafnt sem hægri, frá
Time til Spiegel. Öll boða þau sömu
h'fssýn sem speglast í sama efnisyf-
irliti, sömu dálkum, sama blaða-
mennskusniði, sama orðaforða, stíl,
smekk og gildismati. Þetta sam-
lyndi fjölmiðla, falið á bak við póli-
tíska fjölbreytni, er andi okkar
tíma.“
Milan Kundera telur skáldsög-
una andhverfa þessum anda. Hún
tjáir önnur viðhorf en handhafar
sannleikans, hvort heldur er um að
ræða fréttastofur fjölmiðla eða
stjórnmálamenn. Verksvið skáld-
sögunnar er leitin, samskipti
mannanna á bak við vígorðin og
tuggumar, gleðin sem rúmast ekki
í fréttayfirlitinu og sorgin handan
fyrirsagnarinnar.“
Ég skal játa að eftir ívitnunina í
Milan Kundera spaugaði ég og
sagði að líklega væri menningar-
umræðan frjóust í einhverjum allt
öðrum sólkerfum, en að ég hafi
verið að fella dóm yfir útlendri eða
innlendri menningarumræðu er al-
gjörlega út í hött og hlýt ég að taka
það fram að menningarumræða og
gagnrýni eru meðal minna áhuga-
mála og ég tel ekki að slíkri um-
ræðu verði gefinn einhver gæða-
stimpill. Hún mótast af aðstæðum
og speglar einfaldlega það sem er
að gerast, er auk þess á ýmsum
sviðum og fer fram á meðal mai-gra
manna.
Höfundur er rithöfundur.
Einar Már
Guðmundsson
Það er hægt að styrkja fjár-
haginn án skattahækkana
TIL eru tvær leiðir til
að auka skatttekjur
borga. Fyrri leiðin er að
hækka skatta á íbúana.
Sú leið er oftast greið-
fær þegai’ íbúamir hafa
ekkert annað val um bú-
setu, því annars gætu
þeir yfirgefið borgina.
Þetta er leið R-listans.
Hin leiðin er að skapa
svo aðlaðandi umhverfi
og aðstæður fyrir íbúa
að fleiri sækist eftir að
búa þar. Sú leið getur
aukið skatttekjur borg-
ar vegna meiri fjölda
fólks sem velur sér bú-
setu á slíkum stað. Hun
getur því falið í sér svigrúm til
skattalækkunar. Með því að beita
nútímalegum rekstri má einnig hag-
ræða og lækka þannig kostnað.
Þetta er leið D-lista sjálfstæðis-
manna.
Skattalækkun 1. janiiar nk.
Eitt af mikilvægustu stefnumálum
D-listans fyrir kosningarnar er að
fella niður 27% hækkun R-listans á
fasteignagjöldum. Þessi lækkun mun
þýða 40-120 þúsund króna kaup-
máttaraukningu á hvert heimili í
Reykjavík á næsta kjörtímabili. Það
verður gert 1. janúar á næsta ári.
Lækkunin nemur holræsaskattinum
sem R-listinn hefur lagt á heimilin í
borginni. Skattahækkanir R-listans
koma verst niður á eldri borgurum
og bammörgum fjölskyldum. Engin
sanngimi er í því að t.d.
aldraðir, sem nú greiða
fasteignagjöldin og berj-
ast við að halda eignum
sínum, eigi að greiða
fyrir allan framkvæmda-
kostnað, sem mun nýt-
ast öðram skattborgur-
um næstu 50 eða 100 ár.
D-listinn hóf hreinsun
strandlengjunnar árið
1986, án þess að leggja
sérstakan holræsaskatt
á borgarbúa og mun
ljúka þessu verki án sér-
stakra skattahækkana.
Þrátt fyrir að R-list-
inn segðist enga skatta
ætla að hækka, fann
hann upp heilbrigðisskatt á fyrir-
tæki, auk 27% hækkunar fasteigna-
gjalda. Þessi skattur er svo ósann-
gjarn að R-listinn var skyldaður til
að endurgreiða fyrirtækjunum 9
milljónii- kr. á þessu ári. Þessi skatt-
ur verður felldur niður náum við
sjálfstæðismenn meh’ihluta í vor.
Fjölgun íbúa - auknar tekjur
Ungar reykvískar fjölskyldur leita
nú í auknum mæli eftir búsetu í ná-
grannasveitarfélögunum. 60% þeirra
sem fluttu inn á höfuðborgarsvæðið
á fyrstu 3 mánuðum þessa árs fundu
sér eignir í Kópavogi, aðeins 20% í
Reykjavík. Enn alvarlegra er að 60%
þeirra sem fundu sér heimili í Kópa-
vogi í fyrra komu úr Reykjavík.
Þetta þýðir að Reykjavík verður
af gríðarlegum tekjum sem kemur
Besta leiðin til að a^ka
skatttekjur borgarínn-
ar, segir Ami Sigfús-
son, er að skapa Svo að-
laðandi umhverfi og að-
stæður að fleiri sækist
eftir að búa þar.
fljótt niður á þjónustu við borgarbúa.
Reykjavík á alla möguleika á að nýta
sér hagkvæmni stærðarinnar,
þannig að tekjur til framkvæmda
aukist með fleiri íbúum. Með því og
aukinni hagræðingu má lækka
skatta. Ef ekki verður blásið til
sóknar boðar leið R-listans stöðnun í
Reykjavík. Sjálfstæðismenn hafa
lagt fram tillögur sem munu stuðla
að því að hér verði áfram öflug borg
sem stenst samkeppni við aðrar
heimsborgir. Borg sem býður góða
menntun, góð atvinnutækifæri, að-
laðandi umhverfi og aðstæður fyrir
einstaklinga og fjölskyldur. Tillögur <
okkar um lækkun skatta, ný íbúða-
svæði með ströndinni, aukið val for-
eldra með fjölskyldugreiðslum og
umbyltingu í öryggi og þjónustu við
íbúðahverfin með hverfisvakt og
auknu lýðræði verða framkvæmdar
fáum við stuðning þinn í vor.
Höfundur er oddviti D-lista
sjálfstæðismanna í Reykjavik.
Árni Sigfússon
Mesta tromp
Rey kj avíkurlistans
UM daginn var ég
spurð að því hvemig
mér þætti að vera
tromp. Ég spurði til
baka hvað viðmælandi
minn ætti við og hann
svaraði því til að aug-
ljóslega væri ég skraut-
fjöður í hatt Reykjavík-
urlistans; kvenkyns
læknir í hjólastól í Graf-
arvogi. Ég varð svolítið
hugsi yfir þessari spurn-
ingu vegna þess að ég
hef litið á þátttöku mína
í framboði Reykjavíkur-
listans með svolítið öðr-
um hætti. Það er sann-
færing mín að fólk þurfí
ekki að vera margskólað
í stjórnmálaskólum hinna og þessara
flokka til þess að taka þátt í stjórn-
málum. Það er vissulega gott fyrir
borgarfulltrúa að hafa reynslu í
stjórnmálum, og sem betur fer er
margt reynt fólk bæði á R-lista og
D-lista. En er það skilyrði? Þarf fólk
virkilega að hafa prófskírteini úr
* gj ivi^yui/uiu bakher-
bergjum til að taka þátt
í stjórnmálum? Til að
hafa skoðanir? Til að
láta sig málin varða?
Önnur sýn
á líf almennings
Reynsla fólks er af
mörgum toga og ólík
eftir hverjum einstak-
lingi. I starfi mínu sem
læknir hitti ég ijöldann
allan af fólki á degi
hverjum. Einstaklinga
og fjölskyldur sem til
mín leita. Það kemur
sjálfsagt engum á óvart
að ekki er umræðuefnið
ávallt af læknisfræðileg-
um toga. Þetta þekkja allir sem ein-
hvern tíma hafa leitað til læknis;
hvort sem er sjálfs sín vegna eða
vegna bama sinna eða ástvina. Við
tölum um hluti sem líka skipta máli
hvað varðar heilsu manna; fjöl-
skylduaðstæður, efnahag og lífsaf-
komu. Heilsugæslulæknir öðlast
Það er mikilvægt að á
vettvangi stjórnmál- *
anna, segir Anna
Geirsdóttir, sé fólk
með fjölbreytta lífs-
og starfsreynslu.
aðra sýn en gengur og gerist á líf al-
mennings í nágrenni sínu. Og ég er
sannfærð um að sú sýn getur komið
að góðum notum í stjórnmálunum.
Það er mikilvægt að á vettvangi
stjórnmálanna, þar sem teknar em
ákvarðanir sem varða líf okkar allra,
sé fólk sem hefur margvísleg kynni
af samfélaginu, fólk með fjölbreytta
lífs- og starfsreynslu. Reykjavíkur-
listinn hefur borið gæfu til þess að
hafa þetta í huga þegar kemur að
vali á framboðslista. Þar eru fulltrú-
ar allra vegna þess að Reykjavíkur-
listinn hefur stjórnað fyrh’ alla. Það
eru mörg „tromp“ á R-listanum, en
þessi staðreynd er mesta tromp
Reykjavíkurlistans.
Höfundur er heilsugæslulæknir i
Grafarvogi og skipar 9. sæti
Reykjavikurlistans við borgar-
stjómarkosningamar í vor.
Hingað og ekki lengra
LENGI hefur það
verið venja hér fyrir
kosningar að þeir flokk-
ar sem bjóða sig fram
rífist um málefni aldr-
aðra og allra þeirra er
minna mega sín. Núna
þegar borgarstjómar-
kosningar era framund-
an er farið að heyrast
sama kvakið. Allir ætla
að gera svo mikið fyrii’
litla manninn og það er
nú gott mál að vilja gera
það, en því miður hafa
þessi loforð gleymst
furðu fljótt að mestu
leyti að kosningum lokn-
um. Það er ömurlegt til
þess að hugsa að aldrað-
ir, öryrkjar og fátækt fólk skuli vera
peð á taflborði flokkanna.
Núna undanfarið hef ég heyrt
uppgjafartón í svo mörgu fólki er
borgarstjómarkosning-
ar nú í vor ber á góma.
„Ég held ég verði bara
heima á kjördag“ eða
„það þýðir ekkert að að
kjósa því allir skrökva
að okkur“. Það er lítill
eldmóður í mörgu fólki
nú. Við blasir dapurt
fólk sem vinnur myrkr-
anna á milli og ber harla
lítið úr býtum.
Er það þetta sem við
viljum, góðir borgarar?
í þessum kosningum
býður Húmanistaflokk-
urinn fram og kjörorð
okkar er „Hingað og
ekki lengra, við viljum
mennska borg“. Er ekki
mál til komið að við stöndum saman,
sýnum samstöðu og einbeitni fyrir
borg þar sem hinn örþreytti laun-
þegi, jafnt sem hinn eldri borgari og
Framtíðarsýn húman-
ista er, segir Sigrún
-----------------—...
Armanns Reynisdóttir,
að sjá glaðlegt og
hamingjusamt fólk
í borginni.
aðrir, geti lifað mannsæmandi lífi
með þau sjálfsögðu mannréttindi að -c
hafa öruggt þak yfir höfuðið og geti
lifað af launum sínum eða lífeyri.
Framtíðarsýn okkai’ húmanista er að
sjá glaðlegt og hamingjusamt fólk
sem býr í borginni við sundin þar
sem ekkert er fallegra en vorkvöldin.
Höfundur er frambjóðandi á lista
Húmanistaflokksins
í borgarstjómarkosningum.
Sigrún Ármanns
Reynisdóttir