Morgunblaðið - 28.04.1998, Blaðsíða 24

24 ÞRIÐJUDAGUR 28. APRÍL 1998
ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ
Fullyrt að breskur njósnari hafí verið handtekinn í Iran
Sagður laus úr haldi
Tehran, London. Reuters.
TheDaiiy Telegraph.
Umhverf-
isslys
á Spáni
Madrid. Reuters.
ÍBÚAR Suður-Spánar glíma nú
við afleiðingar umhverfisslys
sem varð þegar eiturefnaúr-
gangur rann úr keri í eigu
sænsk-kanadísks fyrirtækis á
laugardag. Ymis skaðleg efni
flæddu út í ár og læki og Isabel
Tocino, umhverfisráðherra
Spánar, sagði áhrif á umhverfi
og landbúnað geigvænleg.
Bændur á svæðinu segjast úttast
að uppskera þeirra sé únýt og
þar með lífsviðurværi þeirra
enda nær eiturefnabrákin yfír
hálfs kílúmetra svæði og drepur
allt sem fyrir verður. Samtök
bænda spáðu því í gær að land-
svæðið yrði ekki ræktanlegt um
mörg komandi ár.
Úrganginum var beint frá
Donana-þjúðgarðinum, þar sem
er að finna afar viðkvæmar nátt-
úruperlur, og í Guadalquivir-
ána áleiðis út í Cadiz-fíúa en
fulltrúar grænfriðunga sögðust
ekki sannfærðir um að stjúrn-
völd hefðu gert núg tU að af-
stýra tjúni á þjúðgarðinum. í at-
hugun er nú hvort námafyrir-
tækið hafí gerst brotlegt við um-
hverfislög.
Bæjarstjúrar sjö bæja í ná-
grenni Guadiamar-ár vöruðu
íbúa við neyslu jarðvatns og
kúa- og kindabændur voru
hvattir tU að flytja fé sitt í hæfí-
lega Qarlægð frá ánni. Á mynd-
inni má sjá ræktarland í ná-
grenni árinnar sem eiturefnaúr-
gangurinn flæddi yfir.
IRONSK stjómvöld lýstu því yfir í
gær að Breti, sem hefði verið tekinn
höndum, grunaður um njósnir, hefði
verið látinn laus og að hann væri
ekki lengur í íran. Iranskt dagblað
sagði frá því um helgina að maður-
inn hefði verið handtekinn og hvatti
í gær til þess að írönsk stjómvöld
sendu Bretum „skýr skilaboð" með
því að refsa manninum.
íranski utanríkisráðherrann
Kamal Kharrazisagði í samtali við
IRNA-fréttastofuna að Bretinn
hefði verið handtekinn í Kúrdistan-
héraði, þar sem hann hefði verið
staðinn að myndatökum á svæði
sem aðgangur væri ekki heimill að.
KRAFIST hefur verið endurskoðun-
ar á öryggisþáttum í kjamorku- og
endurvinnsluverum í Bretlandi í
kjölfar afsagnar yfirmanns í lögregl-
unni sem sér um öryggisgæslu í
kjamorkuverum. Málið komst í há-
mæli eftir að sagt var frá öryggis-
prófun í Dounreay-verinu í
Skotlandi, sem leiddi í ljós alvarlega
bresti í öryggi þess. John Battle
orkumálaráðherra fullyrti í breska
þinginu í gær að öryggisgæslan væri
fullmönnuð en The Sunday limes
sagði á sunnudag að um 70 öiyggis-
verði vantaði til að gæslan í breskum
Hann hefði verið látinn laus að yfir-
heyrslum loknum. Bresk yfirvöld
hafa hins vegar ekki fengið form-
lega staðfestingu frá írönum um
hvort breskur þegn hafi verið hand-
tekinn.
Fullyrt var í Johmhurí Eslami að
maðurinn héti Gavin Roberts og að
hann væri njósnari bresku leyni-
þjónustunnar, MI6. Hann hefði þóst
vera fréttamaður BBC en játað á
sig njósnir eftir vikulangar yfir-
heyrslur.
BBC neitar því að Roberts starfi
á sínum vegum. Þá hafa heimilda-
menn innan bresku leyniþjónust-
unnar sagt það afar ólíklegt að
kjamorkuverum væri fullskipuð.
Krafist hefur verið skýringar á
brotthvarfi Tony Pointer, yfir-
manns kjamorkuiðnaðarlögregl-
unnar bresku, úr starfi. Hann sagði
af sér í upphafi árs og talsmenn lög-
reglunnar segja að ágreiningur hafi
komið upp á milli Pointers og emb-
ættismanna um hversu margir ættu
að sinna öryggisgæslu í Dounreay.
Pointer hefur fullyrt að kjarn-
orkuverið sé öruggt, svo fremi sem
nægt fé renni til gæslunnar. Hins
vegar hefur The Daily Telegraph
fyrir því heimildir að til sé minnis-
njósnari myndi þykjast vera frétta-
maður. Neita þeir því að þekkja
nokkuð til Roberts. Hins vegar lýsti
Robin Cook, utanrfldsráðherra
Bretlands, því yfir í síðustu viku að
breska leyniþjónustan hefði tekið
þátt í að koma í veg fyrir að Iranir
kæmust yfir breska kjamorku-
tækni.
Árið 1996 vom samþykkt lög á
íranska þinginu sem kveða á um
dauðarefsingu fyrir njósnir á mun
víðara sviði en áður var. Þá minnt-
ust breskir fjölmiðlar þess að bresk-
ur blaðamaður hjá Observer var
handtekinn fyrir njósnir í íran árið
1990 og tekinn af lífi fyrir þær.
blað þar sem Pointer segi að á sl.
þremur áram hafi fjárframlög til
löggæslu í kjamorkuveranum ítrek-
að bragðist. Niðurstaða tveggja ára
gamallar bandarískrar tölvuúttekt-
ar var ennfremur sú að réðust
hryðjuverkamenn á Dounreay-verið
væra yfir helmings líkur á því að
þeir myndu komast yfir efni í kjam-
orkusprengju og að þeim tækist að
vinna tjón á verinu. Fulltrúar lög-
reglu og öryggismála í breskum
kjarnorkuveram hafa vísað þessum
fullyrðingum á bug og segja að ör-
yggi í þeim sé ekki ábótavant.
Fullyrt að öryggi
Dounreay sé ábötavant
London. The Daily Telegraph. Reuters.
Reuters.
Slökkt á rat-
sjársvara?
Bogota. Reuters.
GRUNUR leikur á að áhöfn Boeing
727 þotu, sem fórst með 53 innan-
borðs í íjallshlíð skammt frá
Bogota í Kólumbíu fyrir viku, hafi
gleymt að kveikja á nauðsynlegum
tækjabúnaði sem mælir hæð og
fjarlægð. Abel Jimenez, fram-
kvæmdastjóri flugmálastjómar
landsins, sagðist telja líklegt að
áhöfnin hefði ekki kveikt á rat-
sjársvara flugvélarinnar sem nem-
ur merki frá vitum á jörðu niðri og
sendi svarmerki.
Skv. segulbandsupptökum af
samtölum flugumferðarstjóra í
Bogota við áhöfn vélarinnar var
ekki kveikt á ratsjársvaranum fyrr
en varað hafði verið við því að vélin
væri komin langt af leið. Reglum
samkvæmt hefði áhöfnin átt að
taka krappa hægri beygju strax
eftir flugtak til að forðast fjallið. Sú
beygja var aldrei tekin.
Lítil kjörsókn
í Nígeríu
Lagos. Reuters.
FYRSTI flokkurinn, sem beitti sér
fyrir því að Sani Abacha hershöfð-
ingi, leiðtogi herforingjastjómarinn-
ar í Nígeríu, yrði í framboði í for-
setakosningum siðar á árinu, fékk
mikinn meirihluta atkvæða í þing-
kosningum á laugardag. Þegar fjórð-
ungur atkvæða hafði verið talinn
hafði Sameinaði þjóðþingsflokkur
Nígeríu (UNCP) fengið 80% at-
kvæða. Næstur kom Lýðræðisflokk-
ur Nígeríu með rúm 15%.
Fimm flokkar tóku þátt í kosning-
unum en hreyfingar stjómarand-
stæðinga sniðgengu þær. Fyrir kosn-
ingamar höfðu allir flokkarair fimm,
sem era leyfðir í Nígeríu, samþykkt
að óska eftir því að Abacha yrði fram-
bjóðandi þeirra í forsetakosningunum
1. ágúst þannig að allt bendir til þess
að hann verði sjálfkjörinn.
Grasrótarhreyfing lýðræðissinna,
efndi, einn fiokka, til atkvæða-
greiðslu um forsetaframbjóðanda og
Mohammed Yusufu, fyrrverandi lög-
reglustjóri, laut þar í lægra haldi
fyrir Abacha. Flokkurinn fékk ekk-
ert þingsæti í kosningunum á laugar-
dag, samkvæmt fyrstu tölum.
Jafnvel einn af nánustu banda-
mönnum Abacha kvaðst hafa orðið
fyrir vonbrigðum með kjörsóknina
og stjómarandstaðan taldi að áskor-
anir um að kjósendur sætu heima
hefðu borið árangur. Hún hefur boð-
að til fjöldafunda 1. maí til að krefj-
ast þess að herforingjastjórnin afsali
sér völdum.
Embættismenn
í verkfall
Brussel. Reuters.
EMBÆTTISMENN fram-
kvæmdastjórnar Evrópusam-
bandsins, ESB, hyggjast leggja
niður vinnu á fimmtudaginn, dag-
inn fyrir sögulegan leiðtogafund
ESB-ríkjanna í Brassel, þar sem
leggja á lokahönd á undirbúning
Efnahags- og myntbandalags Evr-
ópu.
Loek Rijnhoudt, formaður
stærsta verkalýðsfélags starfs-
manna Evrópusambandsins, hét
því hins vegar í gær að verkfallið
myndi ekki bitna á framkvæmd
leiðtogafundarins.
„Þetta er aðgerð sem beint er
gegn framkvæmdastjórninni, ekki
ráðherraráðinu,“ sagði Rijnoudt.
„Leiðtogafundurinn fer fram í ráð-
herraráðsbyggingunni."
Embættismenn framkvæmda-
stjórnarinnar era óánægðir með
það sem þeir kalla skort á samráði
um tillögur um uppstokkun á innra
skipulagi stofnunarinnar. „Þetta er
ekki launadeila,“ sagði Rijnhoudt.
Á leiðtogafundinum í Amsterdam í
fyrrasumar hét framkvæmda-
stjórnin því að endurskipuleggja
stjómardeildaskiptinguna tíman-
lega áður en ný framkvæmdastjóm
verður skipuð árið 2000.
Chretien
á Kúbu
JEAN Chretien, forsætisráð-
herra Kanada, hitti Fidel Ca-
stro Kúbuleiðtoga í gær í sögu-
legri heimsókn sinni til Kúbu.
Chretien er fyrstur leiðtoga sjö
stærstu iðnríkja heims sem
sækir Castro heim og segja
stjórnmálaskýrendur Castro
mjög ánægðan með heimsókn-
ina.
Reuters.
JEAN Chretien, forsætis-
ráðherra Kanada, og Fidel
Castro.
Ovæntur
samninga-
fundur
EZER Weizman, forseti ísra-
els, átti í gær óvæntar viðræður
við helstu samningafulltrúa Pa-
lestínumanna í því augnamiði að
koma friðaramleitunum fyrir
botni Miðjarðarhafs á skrið, en
þær hafa legið niðri í rúmt ár.
Ræddu þeir sáttatillögur
Bandaríkjamanna, er lúta að
brottflutningi ísraelsks herliðs
frá svæðum á Vesturbakkanum.
Adams hitti
Blair
GERRY Adams, leiðtogi Sinn
Féin, sagði í gær eðlilegt að
bresk stjómvöld myndu í fram-
tíðinni leggja sitt af mörkum til
að stuðla að sameiningu fr-
lands í eitt ríki. Adams, sem
hitti Tony Blair á fundi í
London, sagði Blair hafa skuld-
bundið sig til þessa að því
gefnu að meirihluti íbúa N-ír-
lands óskaði eftir slíkri samein-
ingu. Hann sagðist samt með-
vitaður um að nokkur tími yrði
að líða áður en bresk stjórn-
völd gætu beitt sér í málinu.
Yilmaz hikar
MESUT Yilmaz, forsætisráð-
herra Tyrklands, reyndi í gær
að hvítþvo sig af umdeildu sam-
komulagi um þingkosningar á
næsta ári sem hann gerði við
Deniz Baykal, leiðtoga CHP-
flokksins, í síðustu viku. Hann
hvatti CHP, sem veitir minni-
hlutastjórn Yilmaz stuðning á
þingi, til að endurskoða hug
sinn til samkomulagsins í ljósi
gagnrýni erlendra sem inn-
lendra aðila. Samkomulagið
hefur verið talið geta ógna
efnahagsbata á Tyrklandi, og
vildu fullti-úar CHP fá að vita í
gær hvort Yilmaz hefði snúið
baki við umrætt samkomulag.
Tíbetbúi
kveikir í sér
STUÐNIN GSMAÐUR Dalai
Lama kveikti í sér til að mót-
mæla aðgerðum lögreglunnar í
Nýju Dehli á Indlandi sem í
gær stöðvaði hungurverkfall
sex Tíbetbúa í borginni en þeir
berjast gegn veru Kínverja í
Tíbet. Lögreglan fór með
mennina á sjúkrahús og lét
lækna gefa þeim næringu í æð
en mennirnir höfðu fastað í 48
daga.