Morgunblaðið - 08.05.1998, Síða 28

28 FÖSTUDAGUR 8. MAÍ 1998
LISTIR
MORGUNB LAÐIÐ
Dýnamiskur söngur
TOIVLIST
Langhoi tskirkja
KÓRSÖNGUR
Karlakór Reykjavrkur undir stjórn
Friðriks S. Kristinssonar flutti ís-
Iensk og erlend söngverk. Einsöngv-
arar voru Óskar Pétursson, Hjálmar
P. Pétursson og Hreiðar Pálmason.
Undirleikarar voru Anna Guðný Guð-
mundsdóttir á píanó en Magnús Ingi-
marsson, Árni Scheving og Alfreð Al-
freðsson léku undir í skemmtilaga-
syrpu. Fimmtudaginn 7. maí 1998.
KARLAKÓR Reykjavíkur
minntist tveggja mætra manna
sem hafa starfað með kórnum.
Fyrst skal nefna Emil Thoroddsen,
er var fyrsti undirleikari kórsins,
og hófust tónleikamir á að kórinn
söng Hver á sér fegra föðurland,
sem frumflutt var á Þingvöllum
1944 við stofnun lýðveldis á Islandi.
Kórinn söng þetta fallega lag mjög
vel, þótt fínna megi að hversu mikil
áhersla er á síðustu tónum inn-
hendinga, nokkuð sem vel má laga.
Þá samfagnar kórinn Páli P.
Pálssyni, sem verður sjötugur á
morgun, laugardaginn 9. maí, en
hann stjómaði KR í 26 ár. Kórinn
flutti tvö frumsamin lög eftir Pál,
fyrst Vegurinn hingað, við vísu eft-
ir Þorstein Valdimarsson, og Vor
borg, við kvæði eftir Guðmund
Böðvarsson, auk umritana og út-
setninga á lögum eftir Ama Thor-
steinsson og Sigvalda Kaldalóns.
Vegurinn hingað er nokkuð sund-
urlaust, aðallega vegna víxlsöngs
radda. Trúlega á þessi skipan að
vera gamansamlega mótuð en það
vantaði allt gaman í flutning kórs-
ins. Vor borg er hins vegar vel
samið og þétt unnið tónverk, sem
var að mörgu leyti vel flutt.
Þrjú norræn kórlög vom á efnis-
skránni: Vetur kóngur, eftir Lind-
blad, sem var flutt með miklum
styrkleikaandstæðum. Svanurinn
eftir Jámefelt var í heild of sterkt,
þótt deila megi um slíkt, en þriðja
norræna lagið, Maísöngur eftir Ku-
hlau, var sérlega fallega sungið.
Þrjú lög eftir Áma Thorsteinsson, í
umritunum og útsetningum Páls,
vom vel flutt en einsöng í þeim
sungu Hjálmar P. Pétursson (Er
sólin hnígur), en hann er söngnemi
og flutti lagið af þokka, Óskar Pét-
ursson (Vorgyðjan kemur), er söng
það mjög vel og einnig í lagi eftir
Sigvalda Kaldalóns (Við sundið), og
síðast Hreiðar Pálmason, er söng
ágætlega sérkennilega útsetningu
Páls á lagi Sigvalda, við kvæðið
Frændi þegar fiðlan þegir eftir
HaOdór Laxness.
Síðast fyrir hlé var sungin
skemmtilagasyrpa, útsett af Magn-
úsi Ingimundarsyni, og með honum
léku undir Ami Scheving og Alfreð
Alfreðsson. Þetta er hressileg
syrpa er var flutt með léttri sveiflu
og viðeigandi galsa.
Eftir hlé vom flutt lögin eftir
Pál, sem fyrr var getið, og þá kom
Óskar Pétursson aftur og söng af
glæsibrag Afram veginn og Band-
ura, sem bæði em rússnesk þjóð-
lög, og var flutningur þessara
tveggja laga það besta á efnis-
skránni. Óskar er góður söngvari
og flutti þessa viðkvæmu söngva
mjög faOega og sýndi að honum
lætur vel að syngja undurveikt,
með þéttum hljómi.
Þrjú síðustu viðfangsefnin vom
ópemkórar, fyrst kór hermanna úr
Desembrist eftir Yuri Alex-
androvitsj Shaporin (1887-1966),
rússneskan lögfræðing og tón-
skáld, en texti ópemnnar er eftir
Tolstoj. Þetta er mikill ættjarðar-
söngur og var ágætlega fluttur, en
það hefði mátt leika meira með
hraðabreytingar í slavneskum
anda. Veiðimannakórinn úr Töfra-
skyttunum eftir Carl Maria von
Weber (ekki Anton Weber) var
mjög vel fluttur og sama má segja
um lokaviðfangsefnið, Hermanna-
kórinn úr II trovatore eftir Verdi,
er var mjög vel fluttur. Karlakór
Reykjavíkur er vel mannaður, 72
söngmenn. Stjómandinn, Friðrik
S. Kristinsson, músíserar mjög fal-
lega og hefur sterka tilfinningu
fyrir hryn- og styrkleikabreyting-
um, sem hann leikur skemmtilega
með, og einkenndi þessi dýnamiska
útfærsla hans reyndar tónleikana í
hefid.
Jón Asgeirsson
Sterkar og kraftmikiar Mekxbo
hfeðsluborvélar.
PETRI Sakari fagnað ákaflega að tónleikum loknum.
Beint í
mark
TOM.IST
Háskólabfó
SINFÓNÍUTÓNLEIKAR
Wagner: Forleikur að Lohengrin;
Páll P. Pálsson: Fiðlukonsert
(frumfl.); Zemlinsky: Hafmeyjan.
Guðný Guðmundsdóttir, fiðla; Sinfón-
íuhljómsveit Islands u. stj. Petris
Sakaris. Háskólabíói, flmmtudaginn
7. maí kl. 20.
PETRI Sakari hljómsveitarstjóri
kvaddi í gær S.í. og hlustendur
hennar eftir 10 ára farsælt og tíma-
mótandi samstarf með dagskrárefni
sem aOt bauð upp á glæsileg dæmi
um hvað hægt er að gera með viða-
mesta „hljóðfæri“ allra, stórri sin-
fóníuhljómsveit. í meðferð þess
hljóðfæris voru Wagner og Zeml-
insky brautryðjandi snillingar hvor
á sinn hátt, enda jafnframt rómaðir
stjórnendur, og sómdi Páll okkar
Pampichler sér vel í þeirra hópi
með hinum nýja fiðlukonsert sínum,
tileinkuðum Guðnýju Guðmunds-
dóttur konsertmeistara. Það er
erfitt að spá, einkum um framtíðina,
en horfur fiðlukonsertsins ættu að
vera bjartar, því tónleikamir í gær
afhjúpuðu, sérstaklega hvað hljóm-
sveitarmeðferð varðar, ótvírætt
gersemi, sem ólíkt mörgum álíka
flóknum nútímaverkum hitti beint í
mark við íyrstu heym.
I upphafi tónleikanna sneri
stjómandinn sér að áheyrendum og
tilkynnti að flutningur fyrsta verks
á dagskrá væri helgað minningu
hins nýlátna tónskálds, Leifs Þórar-
inssonar. Hér var um að ræða for-
leikinn að óperu Riehards Wagners
um Lohengrin, son kaleiksriddar-
ans Parsifals. Var óperan fmmflutt
í Weimar 1850 undir stjórn Franz
Liszts. Forleikimir að 1. og 3. þætti
em oft fluttir í tónleikasölum sem
sjálfstæð verk, og sá íyrmefndi
býður upp á hæga en afar tilkomu-
mikla stígandi með tignarlegum
lúðrablæstri í hápunktinum, áður en
fellur í sömu kyrrð og í upphafi.
Þessir styrkminnstu staðir verksins
em afar vandmeðfamir við ómsára
akústík eins og í kvikmyndahúsinu
að Hagatorgi, sérstaklega í hátt-
liggjandi efri strengjum, sem hættir
til að verða berangurslegir. En
þrátt fyrir aðstæður tókst Petri að
laða fram dulúðarfullan ævintýra-
hljóm, og lúðramir kórónuðu há-
punktsþáttinn með konunglegri
reisn.
Ósjálfráð fyrstu viðbrögð manns
við hljómtöfraheimi Páls P. Páls-
sonar í hinum nýja 35 mínútna
langa fiðlukonsert á síðustu æfingu
íyrir tónleikana vora á eina leið:
hreinasta snilld! Þó að tíminn og
reynslan eigi eftir að leiða í ljós
hvort uppbygging einkum fyrstu
tveggja þátta standi fyllilega undir
þeirri fjölbreytni í áferð og anda
sem heillaði svo mjög við fyrstu
heym, varð endurheyrnin sama
kvöld ekki til að draga úr galdri
þeirrar fyrstu. Að svo komnu bend-
ir fátt til annars en að tónlistarforða
Islendinga hafi hér bætzt nýtt
meistaraverk, sem í þokkabót er
líklegt til vinsælda. Tónmálið mætti
sem næst kenna við „útvíkkað tóna-
lítet“ - stundum nærri því
módemískt, en reist á undirstöðu
eldri og kunnari lögmála, sem gerði
hvort tveggja að halda óskertri at-
hygli hlustenda og ljá þessum
þrautreynda listamálara hljómsveit-
arlitanna beztu möguleika á að nýta
þá hæfileika út í hörgul.
Þrátt fyrir á köflum margslung-
inn hljómsveitarsatz sem gerði, líkt
og einleiksparturinn, vemlegar
kröfur til flytjenda um ekki sízt
hrynsnerpu og samstillingu al-
mennt, vom kröfurnar hvergi óyfir-
stíganlegar, og jafnvel þar sem tón-
vefnaður var þykkastur, skiluðu
meginlínur sér klárt og skýrt til
hlustenda. Páll hefur áður sýnt og
sannað að fáir hérlendir höfundar
standa honum á sporði í fag-
mennskulegri meðferð tónalita-
spjaldsins, og í þetta sinn spannaði
hann jafnvel enn meiri breidd en
fyrr - allt frá gegnsæjasta kammer-
samleik að þmmandi allsherjar-tút-
tíköflum, með næmu eyra fyrir
heildarsamvægi. Stílrænt kenndi
margra grasa, einkum í lokaþætti,
þar sem m.a.s. var stiklað á alþýð-
legri tónmennt eins og tangó og vín-
arvals, er gátu lokkað fram bros út í
annað, jafnvel þótt undirtónninn
væri alvarlegur. Vitnaði einleiksfiðl-
an í 3. og síðasta þætti á tveim stöð-
um í fornt og dapurt þýzkt þjóðlag,
„Þrjár liljur“. Fylgir og sögu að
frumflutningurinn var skv. tónleika-
skrá helgaður minningu Ruthai’
Hermanns fiðluleikara í S.I. sem
lézt á síðasta ári.
Guðný Guðmundsdóttir lék hinn
vandasama einleikspart með mikilli
prýði. Hann var að því leyti óþakk-
látur, að hann gerði miklar kröfur
án þess að bjóða upp á rómantíska
„bravúra“-spretti í staðinn, og jafn-
vægið milli einleiksfiðlu og hljóm-
sveitar, einkum í 2. þætti, var víða í
hættu, sérstaklega frá lúðmm, sem
eiga til að sleppa sér á tónleikum,
þótt þeir haldi aftur af sér á æfing-
um. Niðurlagið, þar sem Guðný lék
ein og óstudd „liljulagið" þýzka af
angurvæm látleysi, var sérlega
áhrifamikið í einfaldleika sínum.
Fiðlukonsertinn er margslungið
og krefjandi verk, ekki síður fyrir
hljómsveitina, og gegndi í raun
furðu hvað Petri náði að koma
miklu til skila eftir aðeins fjórar æf-
ingar, eins og venja er, þó að verkið
eigi væntanlega eftir að slípast enn
betur til við síðari upptöku.
Alexander von Zemlinsky (1871-
1942), eini kennari Schönbergs og
mágur,-var á sínum tíma kunnur óp-
eruhljóriisveitarstjóri í Vínarborg.
Hann samdi m.a. 7 óperar og 3 sin-
fóníur, en féll síðan í algjöra
gleymsku, þar til hann endurapp-
götvaðist seint á 9. áratug þegar
hljómplötuútgáfur fóra að skoða
nánar þau fjölmörgu tónskáld sem
fengu á sig stimpil Þriðja ríkisins
fyrir „úrkynjun."
Zemlinsky gerðist að vísu fram-
sæknari með aldrinum, en í tóna-
ljóðinu „Die Seejungfrau," sem inn-
blásið er af ævintýri H.C. Ander-
sens um Litlu hafmeyjuna og samið
1903, er stíllinn enn síðrómantískur
og á ýmislegt að þakka Wagner,
Mahler og Richard Strauss. Þá þeg-
ar vom tök hins rúmlega þrítuga
tónskálds á möguleikum sinfóníu-
hljómsveitarinnar orðin meistara-
leg, enda leynir sér ekki í þessari
litríku „sjávarsinfóníu", að hér yrkir
maður sem kann sitt fag og þykir
gaman að sýna það. Leikur Sinfón-
íuhljómsveitarinnar var afbragðs-
góður, og hér gátu pjáturliðar loks
spilað út án þess að skemma fýrir,
enda tóku strengir hraustlega á til
mótvægis á hvítfyssandi stormköfl-
um þessa ægifagra ævintýratón-
verks. Vandfenginn yrði eftirminni-
legri lokapunktur á ferli Petris Sak-
aris sem fastastjómanda S.I. Hans
verður saknað þegar fram líða
stundir.
Ríkarður Ö. Pálsson
Menningardagur
á Egilsstöðum
Egilsstaðir. Morgunblaðið.
MENNINGARDAGUR verður í
Egilsstaðabæ laugardaginn 9. maí.
Menningarmálaráð Egilsstaðabæj-
ar í samstarfi við ýmis félagasamtök
á staðnum hefur sett saman dag-
skrá þar sem áhersla er lögð á list-
sköpun bæjarbúa og annarra gesta.
í Safnahúsinu verður fjölbreytt
dagskrá; opnuð verður sýning á
verkum félaga í Myndlistarfélagi
Fljótsdalshéraðs og einnig verður
ljósmyndasýning frá Félagsmiðstöð-
inni NýUng opnuð. Á risatrönum við
Safnahúsið gefst svo tældfæri á að
mála nokkrar pensilstrokur í Bæjar-
málverkið. Þá verður einnig boðið
upp á ljóðalestur þar sem nokkrir
bæjarbúar munu lesa upp úr eftir-
lætis ljóði sínu. Einnig verður komið
fyrir sérsmíðaðri bók þar sem gestir
geta ort Egilsstaðaljóðið. Úrslit í
ljósmyþdamaraþoni verða kynnt í
Safhahúsinu á laugardag, en þar
sem ljósmyndað er í sólarhring,
hefst keppnin daginn áður.
í Valaskjálf verður áhersla lög á
dansmennt og tónlist af ýmsu tagi
með þátttöku gesta og gangandi.
Bjöllukór kemur fram, söngsmiðja
verður starfrækt og danskennarar
kenna og sýna réttu sporin. Kaffi-
hlaðborð verður í Valaskjálf allan
laugardaginn.
Fegurðarsamkeppni gæludýra
fer fram í og við Valaskjálf. Þetta er
íyrsta keppnin af þessu tagi hér-
lendis en keppt verður í hunda- og
kattaflokki, vængjaflokki, fiska-
flokki og skriðdýraflokki. Dóm-
nefnd verður að störfum allan dag-
inn og fegurstu dýrin í hverjum
flokki fá verðlaunapening.
í Egilsstaðakirkju verða tónleik-
ar söngdeildar Tónlistarskóla
Fljótsdalshéraðs. Á efnisskránni
em íslensk og erlend sönglög og
flutt verður aría, tríó og kórþáttur
úr óratoríunni Sköpuninni eftir Ha-
ydn.
Á laugardagsmorguninn verður
hægt að sjá fjöregg verða til en þá
hefst gerð útiUstaverks við Safna-
húsið. Síðar um daginn verður haf-
ist handa við að mála fjöreggið og
er öllum velkomið að leggja hönd á
plóginn. Það er handverksfólk á
staðnum sem stendur fyrir þessu
framtaki. Menningardeginum lýkur
svo með því að fjöreggið verður
flutt með viðhöfn á endanlegan stað
í Lómatjamargarðinum þar sem
það verður afhent bæjarstjórn til
varðveislu.