Morgunblaðið - 08.05.1998, Page 33

MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR
FÖSTUDAGUR 8. MAÍ 1998 33
ENGINN kemst hjá
því að eldast en það er
ekki þar með sagt að
það þurfi að draga úr
lífsgleði og athafna-
semi. Ymsar leiðir eru
til að halda sem bestri
heilsu alla ævi. Lands-
samtökin Beinvernd
voru stofnuð í þeim til-
gangi að brýna fyrir
fólki nauðsyn hollra
lífshátta til að spoma
gegn ótímabærri
hrörnun líkamans.
Markmið samtakanna
er að fræða bæði lærða
og leika um það hvern-
ig draga má úr áhrifum
beinþynningar og jafnvel koma í
veg fyrir hana. Gefin hafa verið út
fræðslurit um beinþynningu og
varnir gegn henni.
Beinbrot er oft fyrsta vísbending
um beinþynningu, en hún er í 60-
80% tilvika háð erfðum en 20-40%
umhverfisþáttum, þ.e. mataræði og
hreyfingu. Kalk er nauðsynlegt til
að byggja upp beinin og eru mjólk-
urvörur besti kalkgjafinn. Til þess
að kalk nýtist sem best er D
vítamín nauðsynlegt og
á fyrstu 20 árum æv-
innar, meðan fólk er að
vaxa, getur verið
heppilegt að neyta lýsis
þar sem tltölulega fáar
fæðutegundir eru auð-
ugar af D vítamíni.
Petta gildir líka um
efri árin því kalkið úr
fæðunni nýtist verr
þegar aldurinn færist
yfir. Með aðstoð sólar-
ljóss nær líkaminn að
framleiða D vítamín og
ættu því allir að stunda
útiveru.
Beinþynning er mest
hjá konum eftir tíða-
hvörf og er þeim ráðlagt að taka
inn hormónalyf til að draga úr
þynningunni, en þær konur sem
ekki vilja eða mega neyta horm-
ónalyfja geta fengið önnur lyf sem
hamla gegn beinþynningu. Rann-
sóknir sýna að karlar eldri en 65
ára eiga jafnmikið á hættu að verða
fyrir barðinu á beinþynningu og
konur á sama aldri.
Haft er fyrir satt að þegar þessi
sannindi lágu fyrir fóru lyfjafyrir-
brimið. Var litli báturinn síðan
dreginn að bátunum sem biðu innar
í lóninu.
I annarri ferðinni brotnaði stefni
bátsins við skipshliðina og kaðallinn
slitnaði í sama mund. Var öðru dufli
þá fleygt í sjóinn og tókst að ná því.
Síðan var annar bátur dreginn að
skipinu og björguðust þar fleiri.
Loks voru þrír eftir í skipinu. Gátu
þeir nú dregið bátinn út að því en
tókst illa að halda honum þar kyrr-
um. Slitnaði þá kaðallinn aftur.
Þá köstuðu tveir menn sér í sjó-
inn og syntu lengi og knálega. Ann-
ar komst upp í bátinn sjófullan og
bjargaðist en hinn synti langan veg
og var einnig bjargað. Var hann þá
svo aðframkominn að hann lést
þrátt fyrir lífgunartilraunir læknis.
Síðasti maðurinn sem í skipinu var
áræddi ekki að fleygja sér til sunds
og kleif upp í reiðann. Fórst hann
með skipinu, því skömmu síðar
brotnaði það í tvennt.
Þannig tókst að bjarga tíu mönn-
um og er það talið hið mesta þrek-
virki við slíka erfiðleika sem þarna
var að etja. Fimmtán fórust hins
vegar. Skipbrotsmenn er af komust
voru fluttir að Stafnesi. Að björg-
uninni úr landi höfðu unnið um 20
manns og lagt sig í mikla hættu.
Var mildi talin að enginn þeiiTa
skyldi farast.
Þegar maður hugsar til þess
tíma, sem var tæpur einn dagur, þá
kemur í huga manns hve björgun-
armönnum okkar hefur auðnast
síðustu áratugi að ná miklum ár-
angri við störf sín.
Mér auðnaðist mörgum árum eft-
ir þennan atburð að kynnast mikið
góðri konu sem varð tengdamóðir
mín. Hún lifði þann dag að missa
eiginmann sinn Stefán Einarsson og
son þeirra Ama. Eg lærði mikið við
að þekkja hana, hennar lífstíð sem
eftir var. Hún missti einnig annan
son sem drukknaði með Skúla fó-
geta. Þrátt fyrir þessi áföll hafði hún
ávallt tíma til þess að sinna öðrum
sem áttu erfitt líf.
Nú 70 árum síðar bárust okkur
hjónum tveir happdrættismiðar frá
Slysavarnafélagi Islands og þó ég sé
orðinn leiður á ýmsum happdrættis-
miðum þá tel ég mér skylt að kaupa
þessa miða þó ekki væri nema til
þess að minnast tengdamóður minn-
ar. Nú enn er verið að selja merki
Slysavarnadeildarinnar Ingólfs og
eiga menn enn möguleika til að
styrkja starf deildarinnar.
Höfundur er fyrrv. borgarendur-
skoðandi
Tökum í taumana með-
an þess er nokkur kost-
ur. Anna Pálsdóttir
fjallar um hvernig
má sporna við ótíma-
bærri hrörnun.
tækin að sýna beinþynningu meii-i
athygli og eru nú til lyf, eins og áð-
ur sagði, sem gagnast bæði körlum
og konum.
Félagið Beinvernd á Suðurlandi
var stofnað í Heilsustofnun NLFÍ
20. nóv. 1997 og framhaldsstofn-
fundur á Hótel Selfossi 25. febrúar
sl. Fundir hafa einnig verið haldnir
með félögum eldri borgara í
Hveragerði og á Selfossi. Það hef-
ur sýnt sig að áhugi fólks á for-
vörnum hefur aukist og eru félagar
í Beinvernd á Suðurlandi yfir 80
talsins, bæði konur og karlar. Kon-
ur eru þó í miklum meirihluta.
Bent skal á að hægt er að mæla
þéttleika beina og er fólk hvatt til
að leita sér upplýsinga um það efni
á viðkomandi heilsugæslustöð.
Stjórn Beinverndar á Suðurlandi
óskar landsmönnum gleðilegs sum-
ars og hvetur til útiveru og hollra
lífshátta. Að liðnu sumri verður
þráðurinn tekinn upp að nýju með
fundum og fræðslu.
Höfundur er formaður Beinverndar
á Suðurlandi.
Strand
Jóns forseta
ÞAÐ var fyrir 70 ár-
um mánudagsnóttina
27. febrúar 1928 þegar
togarinn Jón forseti
strandaði á Stafnesi
rétt við Stafnesvita.
En þetta er einhver
versti og hættulegasti
strandstaður við alla
suðvesturströndina.
Rifið er langt frá landi
og brimgarður ægileg-
ur. Eftir mikla erfið-
leika björguðust tíu
menn en fimmtán fór-
ust með skipinu.
Jón forseti var á leið
úr Jökuldjúpi austur á
Selvogsbanka tii að
Bergur
Tómasson
sig enn í hvalbaknum.
Um kl. 10 um morg-
uninn skall ægilegur
brotsjór yfir skipið og
skolaði burt reykháfi
og stýrishúsi. Fórust
þar nokkrir menn.
Skipið tók nú að síga að
framan.
Röðuðu skipverjar
sér fast framan í siglu-
toppinn, eins hátt og
komist varð. Gekk nú
sjór yfir allt skipið öðru
hverju en síðan tók að
fjara og dró þá heldur
úr briminu.
Vélbátarnir frá
Sandgerði
halda þar áfram veiðum. Veður var
hið versta, stórsjór og dimmviðri
þegar skipið tók niðri á rifinu. Gekk
brátt yfir skipið, því að brim fór
vaxandi með flóði. Leituðu skip-
verjar fram á hvalbak og þar var
þegar sent út neyðarskeyti.
Tóku skip síðan að tínast á vett-
vang og varð Tryggvi gamli fyrstur
þangað um kl. 6 um morguninn,
Var þá niðamyrkur og sást skipið
ekki íyiT en birta tók á áttunda
tímanum.
Næst komu togararnir Ver og
Hafsteinn, en gátu enga hjálp veitt.
Björgunarskipið Þór kom einnig á
vettvang skömmu síðar og bátar
frá Sandgerði.
Fregnir um strand Jóns forseta
bárust til Reykjavíkur á mánu-
dagsnóttina. Fóru menn þegar
suður eftir í bifreiðum. fengu síðan
hesta í Fuglavík og komu á strand-
staðinn um kl. 7 um morguninn.
Sáust þá margir menn í reiðanum.
Var nú farið að athuga leiðir til
björgunar úr landi. Um 400 faðma
fram að rifinu yfir hyldjúpt lón.
Gengu holskeflurnar yfir rifið inn í
lónið. Skipin sem úti voru helltu ol-
íu í sjóinn. Bátar voru sóttir inn í
Fuglavík og reynt að komast á
þeim út á lónið.
Flest lauslegt hafði skolast fyrir
borð á strandaða skipinu, en þó
hékk mjór kaðall frá reiðanum.
Skömmu áður höfðu skipverjar
skipt sér, sumir farið í stýrishús,
aðrir í reiðann en nokkrir héldu
voru a
sveimi utan við rifið og tíndu upp
lík manna sem slitnuðu úr reiðan-
um smátt og smátt og útsogið skol-
Togarinn Jón forseti
strandaði á Stafnesi
fyrir rúmum 70 árum.
Bergur Tómasson rek-
ur sögu strandsins og
hvetur fólk til stuðn-
ings við slysavarnir.
aði út fyrir rifið. Náðust þannig
fimm lík og fór Tryggvi gamli með
þau til Reykjavíkur síðar um dag-
inn. Björgunarmennirnir í landi
voru nú að reyna að búa báta tvo til
ferðar. Bundnir voru átta lóðabelg-
ir á minni bátinn. I sama mund
bundu skipverjar í reiðanum dufl
við mjóa kaðalinn sem hékk úr reið-
anum og flaut það að landi. Tókst
björgunarmönnum að ná því. Var
nú dregin sterkari taug á milli
skips og báta og litli báturinn með
lóðabelgjunum síðan dreginn til
skipsins. Var hann oftast í kafi og
urðu skipverjar að fara í hann full-
an af sjó.
A fjórða tímanum um daginn
synti fyrsti maðurinn frá skipinu út
í bátinn. Var hann vel syndur og
kafaði undir ólögin. Annar reyndi
að fara á eftir honum en hvarf í
Eldumst ekki
um aldur fram
Anna
Pálsdóttir
Hennar tími
er kominn
Nýjar og ótriílegar staðreyndir
í „Landsbankamálinu“
í GREIN undirritaðs
1. maí sl. var farið hörð-
um orðum um vinnu-
brögð Sigurðar Þórðar-
sonar, ríkisendurskoð-
anda, í sambandi við hið
svokallaða „Lands-
bankamál“. Þótti ýms-
um stungin tólg, en í
ljós hefir komið að ekk-
ert var ofsagt í grein-
inni. Þvert á móti var
ýmislegt vansagt, sem
nú hefir komið á daginn
og gerir málið hálfu sví-
virðilegra svo fáu eða
engu er við að jafna.
I 1. maí-greininni var
lýst þjónkun ríkisend-
urskoðanda við bankamálaráðherra
og sendisveina hans. Því var einneg-
in lýst hvemig hann gekk á bak
orða sinna og er Tryggvi Gunnars-
Sigurður ríkisendur-
skoðandi á ekkert eftir,
segir Sverrir Her-
mannsson, nema að
sanna að honum hafi
verið ókunnugt um
tengdir Lárusar og Jó-
hönnu Sigurðardóttur.
son, hæstaréttarlögmaður, meðal
annarra til vitnis um það. Það var
ótrúleg lífsreynsla er við Tryggvi
sátum hjá þessum einkastarfsmanni
Alþingis síðasta kvöldið fyrir gerð
lokaskýrslu hans, þar sem hann lof-
aði m.a. að greina veiðiferðir Sverr-
is frá öðrum í Hrútafjarðará, en
sveik jafnharðan. Við hlið Sigurðar
sat allt kvöldið starfsmaður hans,
lögfræðingur að mennt, að nafni
Lárus Ögmundsson, en mælti aldrei
orð frá vörum.
Sérstaka athygli vakti hjá starfs-
mönnum Landsbanka íslands að
jafnóðum var öllu í þá lekið, sem
gerðist í málinu hjá ríkisendurskoð-
anda. Allir vita að Jóhanna Sigurð-
ardóttir var alltaf fyrst með frétt-
irnar.
Sannast sagna kom lokaskýrsla
ríkisendurskoðanda bankaráði
Landsbankans í opna skjöldu. Það
átti ekki von á slíkum áfellisdómi,
að sjálfsögðu að undanteknum
Helga S., formanni, sem vissi betm’,
eða hefði átt að gera ef hann væri
búinn venjulegum móttöku- og
senditækjum.
í ljós hefir komið að Lárus hinn
þögli, sem áður var á minnzt, var
aðal vinnumaður ríkisendurskoð-
anda að gerð Landsbankaskýrsl-
unnar og átti stærstan hlut að
samningu hennar undir leiðsögn
Finns Ingólfssonar og skutilsveina
hans. Og hver skyldi hann svo vera
hinn „þögli“ ás, Lárus Ögmunds-
son?
I lögfræðingatali Gunnlaugs Har-
aldssonar frá 1993 segir m.a. svo
um Lárus þennan að hann eigi fyrir
sambýliskonu: „1978, Hildigunnur
Sigurðardóttir, próf frá V.I. 1969,
flugfreyja, f. 19. maí 1950. For. Sig-
urður Egill Ingimundarson, efna-
verkfræðingur, yfirkennari við V.Í.,
alþingismaður og forstjóri Trygg-
ingastofnunar ríkisins ...“ o.s.frv.
Sem sagt mágur þingkonunnar
Jóhönnu Sigurðardóttur, sem nú
um stundir baðar sig í Ijósi kven-
skörungsins, sem tekur til höndum í
siðbótarmálunum, svo undir tekur í
Alþingi og annexíum þess.
í lögum um stjórnsýslu nr. 37 frá
30.4. ‘93 segir svo m.a.:
1. gr. Gildissvið. ,
„Lög þessi taka til stjórnsýslu
ríkis og sveitarfélaga.“
3. gr. Vanhæfis-
ástæður.
„Starfsmaður eða
nefndarmaður er van-
hæfur til meðferðar
máls:
2. Ef hann er eða hef-
ir verið maki aðila,
skyldur eða mægður
aðila í beinan legg...
3. Ef hann tengist
fyrirsvarsmanni eða
umboðsmanni aðila með
sama hætti sem segir í
2. tölulið.
5. Ef málið varðar
hahn sjálfan verulega,
venzlamenn hans skv. 2.
4. gr. Áhrif vanhæfis.
„Sá sem er vanhæfur til meðferð-
ar máls má ekki taka þátt í undir-
búningi, meðferð eða úrlausn þess.“
5. gr. Málsmeðferð.
„Starfsmaður, sem veit um
ástæður er kunna að valda vanhæfí
hans, skal án tafar vekja athygli yf-
irmanns stofnunar á þeim.“
Þessi lög verða ekki misskilin og
auðrakið hvemig þau hafa verið
margbrotin í meðferð „Lands-
bankamálsins". Og Sigurður ríkis-
endurskoðandi á ekkert eftir, ann-
ars fýkur höfuðið af bolnum, nema
sanna að honum hafi verið ókunn-
ugt um tengdir Lárasar og Jóhönnu
Sigurðardóttur. •
Og hér gefur að líta niður í ömur-
legustu forarvilpu sem um getur.
Það eru hæg heimatökin. Á bún-
aði fyrirspuma Jóhönnu þóttust
menn kenna handbragð lagajúrista.
Þar hefh’ Lalli gagnast mágkonunni
vel. Og ekki hefir verið ónýtt að
hafa tengdamanninn á blóðvellinum
sjálfum þegar æru Sverris Her-
mannssonar var sundrað svo árang-
ur rannsóknarerfiðis þingkonunnar
mætti verða sem glæsilegastur og
gagnast R-listanum í leiðinni og Té-
sonum Dags.
En hætt er við að örlítið falli á
hvíta englahárið í augum alþjóðar
við þessar nýju upplýsingar. En þá
er að grípa til gamla húsráðsins um
keituþvottinn.
Og nú skilja allir hversvegna
Siggi greyið var neyddur til þess að
næturþeli að svíkja vottfest loforð
sitt um að hreinsa Sverri Her-
mannsson af Hrútafjarðarármálinu
- aðalmáli mágkonunnar elskulegu.
Heraa forseti Alþingis!
Eg vona að þessar nýju upplýs-
ingar raski ekki værðum yðar eða
forsetadæmisins. Það er engin þörf
lengur á meðalgöngu yðar og ekki
fyrr en farið verður fram á að Jó-
hanna Sigurðardóttir verði svipt
þinghelgi svo sækja megi hana til
saka fyrir grófustu svívirðingar og
rakalausan áburð í garð undirritaðs.
Alþingismenn munu sjálfir verða
kallaðh- fyrir dóm þjóðarinnar í síð-
asta lagi að ári. Þess mun ég bíða
„glaður með góðum huga“.
Höfundur er fv. bankastjóri
Vöjji v«3i jscengur, juse+t.
Póstsenduiíi
jjínCJO pj odiidQ>'^2Ð d mpipq^Pn ipriiði*
tOOÖMPIfl
Skólavöröustig 21 Sími $51 4050 Reykjavik,
Sverrir
Hermannsson
tölulið