Morgunblaðið - 21.05.1998, Blaðsíða 6

6 FIMMTUDAGUR 21. MAÍ 1998
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Umboðsmaður Alþingis beinir til-
mælum til Alþingis
Skýr ákvæði
verði um
gildistöku
UMBOÐSMAÐUR Alþingis hefur
beint því til Alþingis að þess verði
gætt við setningu laga að skýrt
komi fram tími gildistöku þeirra. Pá
lúta tilmælin einnig að því að þeim
sem lögin ná til gefíst nægt svigrúm
til að taka ákvarðanir á grundvelli
laganna.
Umboðsmaður tekur þetta efni
upp til athugunar að eigin frum-
kvæði en tilefnið er tvær kvartanir
sem honum bárast. Það lýtur að
ákvæðum laga nr. 105/1996 um
breytingu á lögum nr. 38/1990 um
stjórn fiskveiða. Um er að ræða
veiðar krókabáta, en í 2. mgr. 3. gr.
laganna er svo fyrir mælt að eigandi
krókabáts skuli tilkynna Fiskistofu
fyrir 1. júlí það ár hvort hann hygg-
ist stunda veiðar tiltekinn fjölda
sóknardaga eða miðað við
þorskaflahámark. I 8. gr. laganna
segir að þau öðlist gildi frá og með
1. september 1996 nema ákvæði 2.
gr. sem öðlist þegar gildi. Lögin
voru samþykkt á Alþingi 5. júní
1996 og birt í Stjórnartíðindum 27.
júní fjórum dögum áður en eigend-
ur krókabáta þurftu að vera búnir
að tilkynna niðurstöðu sína.
Umboðsmaður reifar málið og
vísar til ákvæðis stjórnarskrárinnar
um birtingu laga og lög um birtingu
laga og stjómvaldserinda. Þá er
ennfremur vikið að grundvallarregl-
um réttarríkisins og tengslum
þeirra við löggjafarstarf og birtingu
laga. Vísað er til mannréttindasátt-
mála Evrópu sem lögtekinn var hér
á iandi með lögum nr. 62/1994 og
þær kröfur sem af honum megi
leiða til löggjafar sem snerti mann-
réttindi.
Tvenns konar athugasemdir
Umboðsmaður segir síðan að at-
hugasemdir hans varðandi lög nr.
105/1996 séu tvenns konar. Annars
vegar lúti þær að gildistökuákvæði
laganna og hins vegar að þeim fresti
sem líður frá því lögin eru birt og
þar til reyni á gildi þeirra. Hvað
íyrra atriðið snerti taki lögin gildi
frá 1. september nema 2. greinin
sem öðlist þegar gildi. „Þrátt fyrir
þetta er gert ráð fyrir því í 2. mgr 3.
gr., að frestur fyrir eigendur króka-
báta til að tilkynna til Fiskistofu,
hvort þeir vilja stunda veiðar með
þorskaflahámarki eða á sóknardög-
um, renni út 1. júlí, eða tveimur
mánuðum áður en lögin eiga að
öðru leyti að taka gildi. Þetta var að
mínum dómi til þess fallið að valda
ruglingi um eiginlega gildistöku
laganna, meðal annars um það,
hvort unnt væri að beita fresti þeim,
sem mælt er fyrir um í 2. mgr. 3.
gr.“ segir í áliti umboðsmanns.
Segir hann að skýrara hefði verið
að taka það einnig fram um þá grein
sérstaklega ef ætlunin væri sú að
ákvæðið öðlaðist einnig þegar gildi.
„Þessir lagasetningarhættir sam-
ræmast að mínum dómi illa þeim
meginsjónarmiðum um réttaröryggi
og skýrleika laga, sem ákvæði
stjómarskrár um birtingu laga og
lög nr. 64/1943 eru reist á. Var þeim
mun ríkari ástæða til að vanda til
lagasetningarinnar að þessu leyti,
þegar haft er í huga að lög nr.
105/1996 snerta mikilsverð atvinn-
uréttindi manna og svigrúm mjög
lítið til að breyta fyrri ákvörðun,
eftir að tilkynningarírestur rann
út.“
Hvað varðar tímann sem eigend-
ur krókabáta höfðu til þess að
bregðast við segir umboðsmaður að
aðeins fjórir dagar að meðtöldum
birtingardeginum hafi liðið frá því
lögin voru birt og fresturinn til að
tilkynna til Fiskistofu rann út. Segir
umboðsmaður að eigendum króka-
báta hafi þannig verið ætlaður mjög
stuttur frestur til að ákveða sig og
er áréttað að í sumum tilvikum hafi
þurft nokkurrar athugunar við hvor
kosturinn væri hagkvæmari fyrir
eiganda krókabáts. „Ég tel, að
þessa lagasetningarhætti sé erfitt
að samræma þeim meginsjónarmið-
um um birtingu laga og gildistöku,
sem að framan eru rakin, sérstak-
lega þegar haft er í huga, að hér var
um að ræða ákvörðun, sem snerti
milrilvæga atvinnuhagsmuni eig-
enda krókabáta, og svigrúm til að
breyta henni síðar var mjög lítið.
Ég tel, að sú sérstaka kynning, sem
lögin fengu meðal þeirra, sem þau
varða mest, hafi verið til bóta, en
breyti þó ekki framangreindri nið-
urstöðu minni,“ segir umboðsmað-
ur.
„Samkvæmt framansögðu eru
það tilmæli mín til Alþingis og
þeirra stjórnvalda, sem standa að
undirbúningi laga og birtingu
þeirra, að gætt verði þeirra sjónar-
miða, sem lýst hefur verið hér að
framan í áliti þessu," segir síðan í
áliti umboðsmanns.
LIKAN af íslenska skálanum á heimssýningunni.
Heimssýningin í Portúgal, EXPO ‘98, opnuð
Búist við allt að 2 milljón-
um gesta í íslenska skálann
Framan við skerminn er stór Iaug
HEIMSSÝNINGIN í Portúgal,
EXPO ‘98, verður opnuð á morg-
un og er allt til reiðu í íslenska
sýningarskálanum, að sögn Jóns
Asbergssonar, framkvæmdastjóra
Útflutningsráðs, sem hefur veg og
vanda af skipulagningunni. Alls
starfa tólf íslendingar við sýning-
una og er búist við allt að tveimur
milljónum gesta á íslenska sýn-
ingarsvæðið á sýningartímanum,
sem er til loka september.
Það er ríkisstjórn Islands sem
ákvaðað taka þátt í heimssýning-
unni. Island hefúr 650 fermetra
sýningarsvæði til umráða á
svokölluðu suðursvæði. Jón segir
að það sé vel 1' sveit sett og virki í
raun eins og ísland hafi sitt eigið
hús á svæðinu. fsland er eina Evr-
ópuþjóðin á suðursvæðinu og
næstu nágrannar verða Israelar og
Kanadamenn og beint á móti verða
Brasilíumenn og Mexíkóbúar.
Ljóst þykir að Brasihumenn
muni draga mikla athygli að sér
vegna menningartengsla við
Portúgal og segir Jón að fsland
muni ryóta góðs af því. Hafið er
þema heimssýningarinnar og það
sem fer fram á íslenska sýningar-
svæðinu undirstrikar á einn eða
annan hátt tengsl landsins við
hafið og hve mikilvægt það er
þjóðinni.
Ákveðið var að taka mið af því
að þeir sem sækja sýninguna em
almenningur sem er að leita sér
skemmtunar og fræðslu. Allt sem
fer fram á íslenska sýningar-
svæðinu er því í myndrænu formi.
Meginhugmyndin í hönnun ís-
lenska skálans er að skapa
andrúmsloft þar sem áherslan er
lögð á hreinleika, ferskleika og
friðsæld íslenskrar náttúra og þar
sem sýningargestir fá tilfínningu
fyrir þeirri kyrrð og ró sem ein-
kennir landið. Útveggur íslenska
skálans er skreyttur með bláum
ísvegg sem vatn rennur stöðugt
niður.
Kvikmyndir og
margmiðlunarmiðstöð
í fremri hluta skálans fer fram
almenn kynning á landi og þjóð.
Þar eru tveir stórir sýningar-
skermar þar sem sýndar verða
stuttar kynningarmyndir um land
og þjóð og tónlistarmyndband
með tónlistarkonunni Björk. Þar
verður einnig margmiðlunar-
miðstöð þar sem gestir hafa að-
gang að ítarlegum gagnvirkum
upplýsingum um ísland og íslend-
inga og geta kynnst landinu enn
frekar. Þar verður drepið á sögu
landsins, menningu, atvinnuvegi
og náttúrufar.
Innri salurinn er kvikmynda-
hús. Stór skermur, þrískiptur, er í
salnum. Þar verður sýnd kvik-
mynd sem heitir Óður til hafsins.
og endurspeglast kvikmyndin 1
vatnsfletinum. Jón segir að mynd-
inni sé aðeins ætlað að skapa
stemmningu, í lienni sé enga
manngerða hluti að finna, ein-
vörðungu náttúra. Á svæðinu er
einnig verslun og upplýs-
ingaþjónusta um land og þjóð.
Fjárveiting til fslenska sýning-
arskálans og starfseminnar þar í
þrjá og hálfan mánuð er 75 millj-
ónir kr. Tólf starfsmenn vinna á
tveimur vöktum í allt sumar við
sýninguna.
Reiknað er með að 15 milljónir
manna sæki heimssýninguna.
Mexfkómenn búast við að fá fjórar
milljónir gesta. Þeir eru með jafn-
stóran skála og íslendingar en fjár-
veitingin sem þeir spila úr er átta
sinnum hærri en hjá íslendingum.
„Við reiknum með því að fá á milli
eina og tvær milljónir manna á
okkar sýningu,“ segir Jón.
Á svokölluðum þjóðardegi 27.
júní nk. verður sérstök dagskrá í
fslenska sýningarskálanum. Þar
koma fram Kammersveit Reykja-
víkur, Blásarakvintett Reykjavík-
ur, Skari skrípó, Örn Árnason
ásamt Jónasi Þóri, íslenski dans-
flokkurinn, Tjarnarkvartettinn,
Þjóðdansafélagið Fiðrildin,
Ormstunga og Frú Emilía flytur
kammeróperuna Rodemenía
Palmata.
• Tijáplöntur, sumarblóm
ogpærarplöntur
Opnunartímar:
• Virka daga kl. 9-21
• llm helgar kl. 9-18
GRÓÐRARSTÖÐÍN
r- gfo sí :’>:j
STJÖRNVGRÓF18, SÍMl 581 4288, FAX 581 2228
• Biðjið um vandaðan
garðræktarbækling
með plöntulista
• Einnig þijú glæsileg
veggspjöld, skrautrunnar,
lauftréogbarrtré
m
1
Sækið sumarið til okkar
Listahátið í Bergen sett í gær
Gestirnir sungu
Bergensönginn
BERGENSÖNGURINN var sung-
inn í GrieghöIIinni í Bergen í dag eft-
ir að setningarathöfn Listaháttðar-
innar var lokið. Voru það gestir
hátíðarinnar sem tóku sig til og
sungu sönginn en hann hafði verið
felldur út úr setningarathöfninni við
litla hrifningu heimamanna.
Haraldur Noregskonungur og
Sonja drottning voru nýfarin út úr
salnum, þar sem athöfnin fór fram,
þegar söngurinn hófst og heyrðu þau
því óminn af honum á leiðinni út.
Bergljót Jónsdóttir, framkvæmda-
stjóri Listahátíðarinnar í Bergen,
hafði látið fella sönginn út úr setn-
ingarathöfninni við mikla gremju
heimamanna en söngurinn hefur
verið sunginn við setningu Lista-
hátíðarinnar undanfarin 40 ár.
Bergljót segir ástæðuna fyrir því
að söngurinn hafi verið felldur í ár sé
sú að setningarathöfnin í ár var helg-
uð tónlistarvöku, sem Edvard Grieg
stóð fyrir í Bergen fyrir einni öld og
því hafi verið ákveðið að flytja frekar
lag eftir Johan Selmer sem tónlistar-
vaka Griegs var sett með árið 1898.
Heimamenn, sem tóku á móti kon-
ungshjónunum við komuna til
Bergen, sungu bæði Bergenssönginn
og Konungssönginn fyrir þau fyrn
utan Grieghöllina áður en setningai -
athöfn Listahátíðarinnai- hófst. Kon-
ungshjónin hlýddu á sönginn en tóku
ekki undir hann.