Morgunblaðið - 21.05.1998, Blaðsíða 68

*S8 FIMMTUDAGUR 21. MAÍ 1998
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
+ Einar Jóhannes
Gísiason fæddist
í Vestmannaeyjum
31. janúar 1923.
Hann lést á Drop-
laugarstöðum í
Reykjavík hinn 14.
maí síðastliðinn.
Foreldrar Einars
voru Gísli Jónsson,
útvegsbóndi á Arn-
arhóli, f. 23. janúar
1883, d. 25. október
2 1977, og kona hans
Guðný Einarsdóttir,
húsfreyja, f. 10. maí
1885, d. 31. mars
1956. Systkini Einars voru:
Guðný Svava, f. 1911, búsett í
Vestmannaeyjum; Salóme, f.
1913, d. 1996; Óskar Magnús, f.
1915, d. 1991; Hafsteinn Ey-
berg, f. 1921, d. sama ár; og
Kristín Þyrí, f. 1925, d. 1992.
Hinn 23. maí 1948 kvæntist
Einar fyrri konu sinni, Guðnýju
Sigurmundsdóttur, f. 1. janúar
1926, d. 6. október 1963. Börn
þeirra eru: 1) Guðrún Margrét,
f. 16. desember 1949^ meðferð-
arfulltrúi hjá SÁA, býr í
Reykjavík, og á hún tvö börn. 2)
Guðni, f. 23. febrúar 1953,
blaðamaður á Morgunblaðinu,
býr á Kjalarnesi, kvæntur Guð-
finnu Helgadóttur og eiga þau
fjögur börn. 3) Sigurmundur
Gísli, f. 26. september 1957,
framkvæmdasijóri UV, býr í
Jesús vill að þín kenning klár
kröftug sé, hrein og opinskár,
lík hvellum lúður hljómi...
Þessi orð Passíusálmanna eru
^eins og lýsing á prédikun Einars J.
Gíslasonar. Hann var eflaust ein-
hver öflugasti kennimaður þessarar
þjóðar. Mælskan einstök, kraftur-
inn og orðkynngin, og húmorinn, sú
dýrmæta Guðs gjöf. Ást hans á
Guðs orði var einlæg og falslaus,
trúin skírð eldi hvítasunnunnar,
með djúpan hljómbotn íslenskrar
alþýðuguðrækni. Þar voru Hall-
grímssálmar nærtækir og ótæm-
andi sjóður Ijóða og sagna. Margur
hlaut blessun af boðun hans, og ekki
síður fyrirbænum hans og hollráð-
um, hjartahlýju og góðvild hins
nærgætna sálnahirðis.
Hann var fyrstur utan-þjóð-
kirkjumanna kjörinn í stjórn Hins
. .jslenska Biblíufélags og þar munaði
um hans góðu krafta sem og hvar-
vetna er hann lagði hönd og huga að
verki. Hið íslenska Biblíufélag og öll
íslensk kirkja og kristni stendur í
þakkarskuld við Einar J. Gíslason.
Drottinn blessi minningu hans,
huggi og styrki ástvini hans og
varðveiti málefni þau er honum
voru kærust.
Karl Sigurbjörnsson.
Mínar fyrstu minningar um Ein-
ar afa eru frá því ég var lítil stúlka
og var hjá honum á Laugamesveg-
inum. Þrátt fyrir annríki sitt átti
hann alltaf stund aflögu fyrir litlu
stelpuna sem hann kallaði gjaman
„Eddu grikkamið“, sem þýðir víst
lítið lamb! Hann hafði það fyrir
venju að lesa dagblöðin þegar hann
kom heim að loknum vinnudegi, en
það er til marks um það hve hænd
ég var að honum að ég hafði jafnan
ómældan áhuga á fréttum dagsins,
allavega lá ég gjaman við hlið hans
og rýndi í blöðin, þó enn væri ég
ólæs.
Ég man þegar hann kenndi mér
að dýfa kringlu í mjólk sem hann
blandaði með heitu kaffi og þegar
hann sagði mér sögur af sjálfum sér
‘Sftem ungum Eyjapeyja.
Ég gleymi seint þeim ferðum sem
ég fór með afa til Eyja til að vera
með honum yfir sjómannadagshelg-
ina. Það var ævintýri líkast að ferð-
ast með honum. Hann þekkti skip-
stjórann á Herjólfi og ég fékk að
fara með honum upp í brú á leiðinni.
Þegar við nálguðumst Eyjarnar fór-
Wb n við út á dekk og hann sagði mér
Vestmannaeyjum,
kvæntur Unni
Ólafsdóttur og eiga
þau fimm börn.
Hinn 11. aprfl
1964 kvæntist Einar
eftirlifandi eigin-
konu sinni, Sigur-
línu Jóhannsdóttur,
f. 11. júlí 1929.
Dóttir þeirra er
Guðný, f. 15. mars
1965, húsmóðir í
Englandi, gift Ro-
bert Pearson.
Einar bjó í Vest-
mannaeyjum til
1970 og vann þar við vélgæslu,
útgerð og sjómennsku með Ósk-
ari bróður sínum. Hann var
fyrsti skoðunarmaður björgun-
arbáta í Vestmannaeyjum, véla-
eftirlitsmaður og eftirlitsmaður
Skipaskoðunar ríkisins. Þá var
Einar verkstjóri á grafskipinu
Vestmannaey og var á lóðsbátn-
um Létti. Einar gekk í hvíta-
sunnusöfnuðinn sextán ára
gamall, fór á biblíuskóla í
Svíþjóð, var forstöðumaður Bet-
elsafnaðarins í Vestmannaeyj-
um 1948-70 og forstöðumaður
Ffladelfíusafnaðarins í Reykja-
vík 1970-90.
Einar verður jarðsunginn frá
Hvítasunnukirkjunni Ffladelfíu,
Hátúni 2, Reykjavík, á morgun,
föstudaginn 22. maí, og hefst at-
höfnin klukkan 14.
sögur af atburðum sem tengdust
þeim stöðum sem íyrir augu bar.
Hann var sem hafsjór af fróðleik og
þekkti hvern krók og kima, enda
voru þetta heimahagar hans sem
hann unni svo heitt.
Ég minnist hans með hlýhug og
geymi í hjarta mínu þær góðu
stundir sem við áttum saman.
Edda Jónsdóttir.
Frá því ég var lítill drengur voru
heimili föður míns, Óskars Magnús-
ar, og heimili Einars Jóhannesar
tengd saman traustum böndum.
Þeir bræður, Óskar og Einar, ráku
sameiginlega útgerð og stóðu sam-
an í forystu Hvítasunnukirkjunnar í
Vestmannaeyjum.
Þegar litið er yfir æviferil Einars
leikur ekki nokkur vafi á því að það
er starf hans í þágu Guðs ríkis sem
varpar ljóma yfír æviferilinn. Eftir-
farandi frásögn er dæmi upp á
þetta.
Einhverju sinni var haldin úti-
samkoma miðsvæðis í Vestmanna-
eyjakaupstað, á svokölluðu Stakka-
gerðistúni. Það var hásumar og veð-
ur með eindæmum gott. Fjöldi
manns var samankominn þarna á
túninu gagngert til þess að hlusta á
Einar tala. Til þess að ná betur eyr-
um samkomugesta með fagnaðarer-
indið var ætlunin að notast við úr
sér genginn lampamagnara sem
virkaði illa þegar til átti að taka.
Guðsþjónustan hófst samt á tilsett-
um tíma. Á sama tíma höfðu lunda-
veiðimenn í Bjarnarey gert hlé á
veiðum og tekið sér náðuga stund
við veiðikofann.
Þá gerist það í einni svipan að
lundaveiðimennimir eru staddir á
miðri útisamkomu hjá hvítasunnu-
mönnum og er það Einar Gíslason
sem er að prédika. Það sagði mér
Hlöðver Johnsen, einn Bjarnarey-
inga sem á ræðu Einars hlýddu, að
hvert einasta orð hefði heyrst eins
skýrt og skilmerkilega þarna úti í
Bjarnarey eins og menn hefðu verið
staddir niðri á Stakkagerðistúni í
eigin persónu. Þetta þótti þeim
Bjarnareyingum mikil undur haf-
andi það í huga að loftlína milli
Bjarnareyjar og Stakkagerðistúns
er um 5 km. Sagðist Hlöðver aldrei
hafa upplifað neitt í líkingu við
þennan atburð fyrr eða síðar.
Einar lifði sjálfur samkvæmt
orðinu sem hann prédikaði. Einar
notaði Biblíuna sem leiðarvísi á lífs-
brautinni og tók hana daglega sér í
hönd á heimili sínu. Einar var
orðheppinn með afbrigðum og þeir
voru margir sem reyndu með sér
við hann í orðsins list hvenær sem
færi gafst.
Einhverju sinni mætti Einar ung-
um manni, undir áhrifum. Hafði
ungi maðurinn séneversflösku í
buxnastrengnum og var með
mannalæti. Maðurinn spjrr Einar
hvernig honum lítist á herlegheitin?
Einar svarar: „Þú ert með óvin þinn
í buxnastrengnum og hann mun
ekki gera þér neitt gott, heldur
aðeins illt!“ Maðurinn segir hvefs-
inn: „Heyrðu Einar! Stendur það
ekki í hinni helgu bók að menn eigi
að elska óvini sína?“ „Jú, það er
rétt,“ segir Einar, „en það stendur
hvergi í henni að menn eigi að
svolgra þá í sig.“
í Betel, kirkju hvítasunnumanna
í Vestmannaeyjum, mátti heyra
Einar Gíslason prédika af slíkri
andagift að ógleymanlegt var þeim
er á hlýddu. Hann notaði mikið
myndmál úr daglega lífinu og talaði
á því máli sem allir skildu.
Ég man ekki til þess að nokkur
kennimaður annar en Einar hafi
verið hvattur að lokinni langri
prédikun til þess að halda áfram af
áheyrendum sínum. Þessi einstæði
atburður gerðist á samkomu í Betel
í byrjun sjöunda áratugarins.
Ræðuefni Einars var endurkoma
Jesú Krists og hvernig Biblían
greinir frá atburðum tengdum Isra-
elsríki sem spádómlegri fyrirmynd
að endurkomu Drottins, en endur-
koman var Einari ákaflega
hugstæð.
Einar var burtkallaður úr þess-
um heimi við upphaf hins svokallaða
„Fagnaðarárs" í tímatali ísraels-
manna, en það hófst á miðnætti hins
14. maí. Fagnaðarárið, samkvæmt
Gamla testamentinu, var haldið 50.
hvert ár. Það einkenndist af því að
þá urðu allir samningar lausir eða
gengu til baka. Lendur og náttúru-
auðæfi hurfu aftur til ættkvíslanna
og menn byrjuðu upp á nýtt. Einar
frændi minn og vinur er nú burt-
genginn inn til fagnaðar Herra síns
og ég sakna hans mjög, en það
skyldi þó aldrei vera, að tímasetn-
ing burtköllunar þessa Guðs þjóns
hafi táknrænt gildi fyrir okkur hin
sem eftir erum að nú sé sá tími
runninn upp að spádómar Biblíunn-
ar gagnvart Israelsríki uppfyllist.
Hið fimmtuga Israelsríki hafi geng-
ið inn í hið svokallaða „Fagnaðarár"
sitt með alla samninga lausa og nú
vérði byrjað upp á nýtt?
Gísli Jóhannes Óskarsson.
Einar var föðurbróðir minn og
þeir bræður einatt saman. Þannig
var Einar einn af þessum sjálfsögðu
þáttum i lífi mínu, jafn sjálfsagður
eins og Heimaklettur tilheyrir Vest-
mannaeyjum. Vegna hins mikla
samgangs varð einnig til fjöldi at-
vika sem yið eigum saman af súru
og sætu. Ég naut góðs af þessari
frændsemi því heimili hans var mér
ávallt opið og var ég heimagangur
þar. Best kom það í ljós er Einar og
Sigurlína fluttust til Reykjavíkur
1970. Þá vorum við inná heimili
þeiiTa annan hvern dag.
I mínu barnsminni var Einar
kennarinn í sunnudagaskólanum í
Betel. Salurinn var fullur af börn-
um, vel á annað hundraðið og sung-
ið var hátt svo að við urðum kafrjóð
af áreynslunni þegar sungið var um
Daníel sem var fylltur hetjumóð!
Eftir það kom Biblíusagan og á eftir
hetjusagan af Kalla trúboða í Afríku
sem átti ljónið Elsu. Enginn kærði
sig um að missa af framhaldinu
næsta sunnudag.
Við unglingsárin tók ég betur eft-
ir Einari sem boðberanum á pallin-
um í Betel. Það var vakningarsam-
koma og hann að prédika um Jesú
Krist. Ræðustíllinn hans einkennd-
ist af tilvitnunum í Biblíuna þegar
hann hélt henni til hliðar við sig,
hallaði sér fram á púltið, lyfti auga-
brúnum og las innanbókar Guðs
orð. Jafnhliða var vitnað í
Passíusálma Hallgríms Péturssonar
svo glöggt að enginn velktist í vafa
um að hér talaði maður sem kunni
skil á efninu. Raddblærinn var öll-
um kunnur, fjær og nær, enda
fylgdi sá böggull skammrifi að mað-
ur var minntur á Betel með „tónin-
um“ ef einhver vildi minna mig á að
ég tilheyrði Betel.
Það fylgdi jafnan Einari að hinar
ýmsu sögur voru sagðar af honum
og Oskari bróður hans. Flestar
þeirra voru skemmtisögur sem
sköðuðu engan og fannst þeim báð-
um gaman að heyra þær hvort sem
sögurnar voru sannar eða lognar.
Oft hló Einar að spaugilegum atvik-
um sem hann upplifði bæði í
brauðstritinu og á kristilegum sam-
komum. Sagan um það þegar keypt
var baðkar í Betel og það barst um
alla Eyjuna að nú ætti að fara að
skíra í söfnuðinum. Menn trúðu
þessu auðvitað og á næstu sam-
komu fylltist salurinn af forvitnu
fólki. Það Iangaði að sjá einhvern
fara í bað. Sagan um eplin hefur
skemmt ungum sem öldnum í
hvorri útgáfunni sem hún er sögð.
En sagt var að þeir bræður hefðu
ætlað að kenna börnunum um mátt
bænarinnar og að Guð heyrði bæn.
Þeir undirbjuggu atvikið og fóru
uppá loftið fyrir ofan salinn með
fullan eplakassa. Svo þegar börnin
höfðu kreist saman augun og flutt
einlægustu bæn til þessa um að Guð
gæfi þeim epli þá átti Oskar bróðir
að hafa opnað lúguna og hellt úr
kassanum góða niður til barnanna.
En í því að eplin eiu fallin niður þá
missir Oskar kassann niður til barn-
anna. Þá átti Einar að hafa sagt:
„Sjáiði hvað Guð er góður, hann
gefur okkur kassann líka.“ Tiúin á
Jesú Krist tengdi Einar og Oskar
bróður þeim böndum sem enginn
gat rofið að manni fannst.
En þeir áttu einnig saman út-
gerð. Vegna sjómennskunnar og
trúarinnar varð Einar fastur liður í
sjómannadeginum í Vestmannaeyj-
um. Hann sá um það vandasama
verk að minnast þeirra Eyjamanna
sem hafið, björgin og flugslysin
hrifsuðu í bíóma lífsins. Og það var
eins og hann fengi aldrei leið á því
að flétta saman í minningarorðum
raunum lífsins og von hins trúaða
manns sem hann á í Jesú Kristi, að
líta skaparann sinn sér til góðs.
Einari var hugleikin sagan af
góða hirðinum og hans eigin
reynslu af fjárbúskap. Alltaf gat
hann miðlað áheyrendum sínum
sögum af þeim vettvangi.
Það bar til um 1973 að Aril Ed-
vardsen, norskur trúboði, var með
samkomuherferð í Ffladelfíu í
Reykjavík. Einar túlkaði úr norsku
og þeim lét einstaklega vel að starfa
saman, báðir kraftmiklir í ræðustól.
Ræða Arils var um góða hirðinn og
að sauðirnir hafí svo lélega ratvísi
að þeim sé nauðsyn á hirði sem leiði
þá að vatni og bæli. Eitthvað gekk
Einari illa að koma þessu til skila á
þann hátt sem Aril líkaði. Eftir
samkomuna, á leiðinni heim til Ein-
ars og Sigurlínu, en þar gisti Aril,
hafði hann orð á þessu hvernig hafi
staðið á þessu í kvöld: ,Á-ttirðu
erfítt með að túlka mig? Skildirðu
ekki hvað ég var að fara í ræðunni?“
„Aril, ég hef verið sauðfjárbóndi í
mörg ár og á Islandi þekkir féð
heimahagana og vatnsbólin og ég
gat ekki túlkað þessa sögu svo ég
varð að útskýra fyrir áheyrendun-
um að þetta ætti aðeins við um
sauðféð í Israel, það væri ekki sömu
eiginleikum gætt og á Islandi.“ Aril
hló við og þótti gott hvernig Einar
bjargaði honum út úr þeim ógöng-
um að kenna þaulvönum rollubænd-
um eitthvað sem þeir vissu miklu
betur en hann nokkurn tíma. Aril
sagði mér þessa sögu í fyrra og
hafði hina mestu skemmtan af.
Ég vil með þessum glefsum
þakka Einari fyrir samfylgdina og
trúmennskuna sem hefur verið
kennd bæði í orði og verki, enda lifir
hinn trúaði á stöðugu samfélagi við
Guðs orð, bænina, Guðs söfnuð og
Guðs þjóna.
Með þessum orðum vil ég senda
fjölskyldu Einars og afkomendum
samúðarkveðjur frá fjölskyldunni á
Faxastíg 2b í Vestmannaeyjum.
Snorri í Betel.
Á morgun kveðjum við einn af
stólpum Hvítasunnukirkjunnar á
EINAR J.
GÍSLASON
íslandi. Það er undarleg tilfínning
að vera í þeirri stöðu að jarðsyngja
þennan mikla trúboða og predikara
sem Einar J. Gíslason var.
Ég minnist Einars sem barn í
sunnudagaskólanum í Betel í Vest-
mannaeyjum, en þá var hann for-
stöðumaður þar. Gamli salurinn í
Betel, sem í dag er notaður sem
leikskóli, var þéttsetinn sunnudag
eftir sunnudag af börnum sem
komu í sunnudagaskólann til Ein-
ars. Við hlustuðum á sögur hans af
athygli og enn man ég eftir sögunni
um Kalla og ljónshvolpinn Elsu.
Þetta var framhaldssaga, sem Ein-
ar sagði sunnudag eftir sunnudag. I
lok hverrar stundar hlakkaði maður
til næsta sunnudags eftir framhaldi
sögunnar. Ekki vissi ég þá að Einar
skáldaði söguna um leið og hann
sagði hana, en ekki varð hún verri
fyrir það.
Ég man eftir deginum, þegar ég
stóð á pallinum í Betel, þá 11 ára
gamall, og tók niðurdýfingarskírn
sem Einar framkvæmdi, Ég man
eftir jólatrésfagnaðinum í Betel, já
það eru margar minningarnar sem
ég geymi í huga mínum af Einari í
Betel eins og hann var oftast nefnd-
ur í Eyjum. Ég minnist einnig ung-
lingsáranna hér í Ffladelfíu í
Reykjavík en hann var þá orðinn
forstöðumaður Ffladelfíu. Ég man
eftir vakningarsamkomunum í Ffla-
delfíu og tjaldsamkomunum í Laug-
ardalnum og sumarmótunum sem
haldin voru víða um land þar sem
Einar leiddi og predikaði. Margar
ræðurnar eru mér enn í fersku
minni. Það var ævinlega margt fólk
á samkomum hjá Einari og í lok
hverrar samkomu komu margir
fram til fyrirbæna.
Þegar við hjónin bjuggum í Nor-
egi var alltaf gaman að fá Einar í
heimsókn og heyra hann segja sög-
ur að heiman á sinn einstaka hátt.
Þar sem Einar var var aldrei logn-
molla. Hann var skemmtilegur
karakter og mikill vinur. Hann var
alltaf tilbúinn að aðstoða og sýna
meðaumkun þeim sem höfðu orðið
undir í lífinu. Enginn forstöðumað-
ur hér í Fíladelfíu hefur verið eins
duglegur að heimsækja fangelsin og
hlúa að þeim sem höfðu orðið þræl-
ar áfengisneyslu og Einar. Sam-
hjálp Hvítasunnumanna varð til að
hans tilstuðlan.
Einar var trúr sinni köllun og
hljópst ekki undan merkjum. Hann
stóð eins og klettur þar sem Guð
hafði kallað, þótt bárumar lemdu og
vindarnir blésu. Með Guðs hjálp
stóð hann af sér stormana. Fyrir
það erum við í Hvítasunnukirkjunni
Fíladelfíu Guði þakklát. Með Einari
hefur Hvítasunnukirkjan á Islandi
misst einn af sínum bestu mönnum.
En hann var tilbúinn að mæta kalli
sínu, þrá hans var að fá að líta
auglit Frelsara síns, Jesú Krists,
sem hann hafði predikað.
Nú hefur hann fengið að upplifa
orð Jesú í Matteusi 25:21: „Gott, þú
góði og trúi þjónn. Yfír litlu varstu
trúr, yfír mikið mun ég setja þig.
Gakk inn í fögnuð herra þíns.“
Með þessum orðum kveð ég kær-
an vin og fyrrverandi forstöðumann
minn til fjölda ára.
Vörður Leví Traustason,
núverandi forstöðumaður í
Ffladelfíu í Reykjavfk.
Ég fékk um það fréttir til Los
Angeles, þar sem ég stunda nám
um þessar mundir, að forveri minn í
starfi forstöðumanns Fíla-
delfíusafnaðarins væri látinn. Þessi
frétt vakti mig upp við þá staðreynd
að hér hefðu mikil tímamót átt sér
stað innan íslenskrar kristnisögu.
Einar J. Gíslason var einn áhrifa-
mesti boðberí trúarinnar sem Is-
land hefur alið á þessari öld, og ein-
hver litríkasti prédikari íslendinga
frá upphafí.
Það voru mikil forréttindi að fá að
alast upp í því umhverfi sem hann
átti ríkan þátt í að skapa í Fíladelfíu
í Reykjavík þau tuttugu ár, sem
hann veitti söfnuðinum forstöðu.
Hann var duglegur að fræða unga
sem aldna í Orði Guðs. Sjálfur naut
hann lítillar formlegrar skólagöngu
á guðfræðisviðinu, en stóðst fylli-
lega samanburð við þá, sem ég hef