Morgunblaðið - 19.09.1998, Blaðsíða 8

8 LAUGARDAGUR 19. SEPTEMBER 1998
MORGUNB LAÐIÐ
FRÉTTIR
Keikó tær triö.
Guðjón telur peningunum hafa **
•verið vel varið en bfaðið bað hann
að spá ( Framtíðina. „Það er ljóst
að hér verðui; ekki sama nálgun _
við Keikó og var í Newport. Nú
verður net sett yfir kvína og Keikó —-
MESTU fjölmiðlaveislu síðari tíma lauk á óvæntan hátt
Morgunblaðið/Kristinn
FRÁ blaðamannafundi VR og Samtaka verslunarinnar. Frá vinstri: Gylfi Dalmann Aðalsteinsson, Rannveig
Sigurðardóttir og Magnús L. Sveinsson, frá VR, og Stefán Guðjönsson, og Guðrún Ásta Sigurðardóttir, frá
Samtökum verslunarinnar - Félagi fslenskra stórkaupmanna.
Samstarf gegn kynferðis-
legri áreitni á vinnustað
SAMTÖK verslunarinnar - Félag
íslenskra stórkaupmanna og Versl-
unarmannafélag Reykjavíkur hafa í
sameiningu gefið út bækling og
veggspjald í sameiginlegri baráttu
gegn kynferðislegri áreitni á vinnu-
stöðum.
Bæði félögin hvetja félagsmenn
sína til að leita til sín eftir aðstoð um
hvernig bregðast eigi við þegar kyn-
ferðisleg áreitni kemur upp á vinnu-
stöðum. VR hefur í hyggju að bjóða
félagsmönnum sínum sérfræðiað-
stoð, þar á meðal sálfræðiaðstoð,
vegna kynferðislegrar áreitni.
A blaðamannafundi sem Samtök
verslunarinnar og VR héldu í tilefni
af því að sameiginleg nefnd þeirra
hefur fjallað um efnið og látið útbúa
fyrrgreint kynningarefni kom fram
að upphaf samstarfsins hefði verið
það að félagsmenn beggja hefðu í
nokkrum tilvikum leitað til þeirra
vegna kynferðislegrar áreitni.
Fram kom að ekki væri um mörg
tilvik að ræða en Magnús L. Sveins-
son, formaður Verslunarmannafélags
Reykjavíkur, sagði þegar félagsmenn
VR leituðu til félagsins vegna þessa
væru þeir yfirleitt búnir að segja upp
störfum sínum vegna þess að þeim
væri álagið vegna áreitninnar óbæri-
legt. Þess væri einnig dæmi að
starfsmanni hefði verið sagt upp fyr-
ir að kvarta undan áreitninni.
Þolandinn kona,
gerandinn karl
Margi-ét Kristmannsdóttir, starfs-
maður Félags íslenskra stórkaup-
manna, sagði að í dæmigerðum mál-
um vegna kynferðislegrar áreitni
væri þolandinn kona en gerandinn
karlmaður, yfirmaður konunnar.
„Það hefur oft verið spaugað með
kynferðislega áreitni en það liggur
töluverð alvara á bak við þetta mál,“
sagði Margrét.
Niðurstöður könnunar á umfangi
kynferðislegrar áreitni á vinnustöð-
um hérlendis liggur ekki fyrir en
Gylfi Dalmann Aðalsteinsson, hag-
fræðingur VR, sagði að Vinnueftirlit
ríkisins og Jafnréttisráð hefðu unnið
að könnun málsins frá árinu 1996.
Stefán Guðjónsson, framkvæmda-
stjóri Samtaka verslunarinnar,
sagðist vilja hvetja félagsmenn til að
hafa samband við samtökin komi
upp vandamál vegna kynferðislegr-
ar áreitni á vinnustað og muni sam-
tökin verða þeim innan handar við
að meta rétt viðbrögð við málinu.
Hann sagði að með þessu framtaki
vildu samstarfsaðilarnir koma af
stað umræðu um kynferðislega
áreitni á vinnustöðum og væri út-
gáfa bæklingsins og veggspjaldsins
leið til að opna umræðuna.
Magnús L. Sveinsson, formaður
VR, sagði að næsta skref VR í bar-
áttu gegn kynferðislegri áreitni á
vinnustöðum yrði að útbúa fræðslu-
efni, sem kynnt verður trúnaðar-
mönnum á námskeiðum þar sem
fjallað verður um hvernig þeir geti
veitt einstaklingi aðstoð sem verður
fyrir kynferðislegri áreitni.
Málörvun barna með down-heilkenni
Tákn með
tali opnar
stærri heim
Irene Johanson
IRENE Johansson
prófessor hafði nóg
fyrir stafni í íslands-
heimsókn sinni í vikunni.
Irene er einn af frum-
kvöðlunum fyrir því að
nota tákn með tali í tjá-
skiptum við böm með
downs-heilkenni og miðl-
aði Islendingum af 20 ára
reynslu sinni á því sviði.
Leikir og lærðir sóttu í
smiðju Irene enda eiga
Islendingar talsvert í land
að ná eftirsóknarverðum
árangri á sviði málörvun-
ar bama með downs-heil-
kenni. Meginástæðan fyr-
ir því að mælt er með því
að tákn séu notuð með tali
í tjáskiptum við börn með
downs-heilkenni er að
börnin eiga oft í erfiðleik-
um með að skilja og tjá sig í töl-
uðu máli.
„Ein af ástæðunum fyrir því
að börnin eiga oft í erfiðleikum
með að gera sig skiljanleg er að
vöðvamir í talfæmnum era of
slakir til að talið sé nægilega
skýrt. Fólk getur átt í erfiðleik-
um með að gera sér grein fyrir
því hvað bömin era að segja og
jafnvel litið svo á að þau séu
meira á eftir en raun ber vitni.
Börnin fá ekki tækifæri til eðli-
legi-a tjáskipta og örvunar til
áframhaldandi þroska. Erfið-
leikar í tjáskiptum geta valdið
einangrun og haft í fór með sér
dapurleika.
Að halda því fram að fólk með
downs-heilkenni sé sérstaklega
hamingjusamt er aðeins ósk-
hyggja. Fólk með downs-heil-
kenni er jafn ólíkt og ég og þú.
Um leið hefur það sömu þarfir
og langanir og annað fólk og ein
af meginþörfunum er auðvitað
að eiga góð samskipti við sína
nánustu og svo auðvitað út á við.
Fólk með downs-heilkenni á
auðveldara með skilning í gegn-
um sjón en heym og því hentar
táknmál ágætlega með tali.“
- Hvenær er best að byrja á
því að kenna táknmálið?
„Við höfum unnið með tákn
með tali í Karlstad í um 20 ár
með góðum árangri. Bestur ár-
angur fæst með því að byrja að
kenna barninu táknin á fyrstu
vikunum. Með tali opna táknin
stærri heim fyrir barninu og
gefa því þar með tækifæri til að
þroskast með eðlilegri hætti.
- íslendingar hafa
nokki-a reynslu af
táknum með tali.
Hvað hefur mest ver-
ið spurt um í tengsl-
um við reynslu Svía?
„Mér skilst að Is-
lendingar séu að velta því fyrir
sér hvernig best sé að tryggja
samfellu í táknmáls-náminu. Hjá
okkur í Karlstad hefur verið
byggð upp sérstök miðstöð til að
veita foreldram og öðram að-
standendum fatlaðra barna
stuðning. Meðal verkefna mið-
stöðvarinnar er að veita foreldr-
um og öðrum sem koma að upp-
eldi barnsins leiðsögn í tákn-
máli. Foreldrar hafa verið afar
áhugasamir og er hægt að nefna
að 98% foreldra barna á fyrsta
ári nýttu sér leiðsögn í táknmáli
árið 1996. Afar, ömmur og aðrir
aðstandendur barnanna hafa
► Irene Johanson er fædd 24.
febrúar árið 1947 í smábæ í
Svíþjóð. Irene stundaði nám í
uppeldis- og málfræði við há-
skólann í Umeá. Að námi loknu
hefur hún aðallega stundað
rannsóknir á sviði málþroska
og málörvunar barna með
downs-heilkenni og er einn af
frumkvöðlunum fyrir „tákn
með tali“. „Tákn með tali“ fel-
ur í sér að táknmál er ásamt
tali notað til tjáskipta við börn
með downs-heilkenni.
Irene er prófessor í málfræði
og uppeldisfræðum við háskól-
ann í Karlstad í Svíþjóð. Félag
áhugafólks um downs-heil-
kenni stóð fyrir viku Islands-
heimsókn Irene dagana 13. til
19. september.
nýtt sér aðstoðina að ógleymd-
um fjölmörgum leikskólakenn-
uram og öðru uppeldisstarfs-
fólki. Oftast era börnin á al-
mennum leikskólum og því fer
þar fram stór hluti af tjáskipt-
unum.“
- Eru leikskólakennararnir
skyldaðir til að nýta sér leið-
sögnina?
„Enginn er neyddur til að fá
leiðsögn í táknmálinu. Reglan er
einfaldlega sú að bjóða öllum í
nánasta umhverfi barnsins upp
á táknmálsleiðsögn. Þeirra er
svo að þiggja eða hafna.“
- Hvernig fer námið fram ?
„Við höfum alltaf lagt áherslu
á að námið fari fram í daglega
lífinu. Smám saman bætast við
tákn og auðvelt er að leita uppi
tákn fyrir hluti eða
fyrirbæri í eins konar
orðabók. Með reglu-
legu millibili líta svo
ráðgjafar frá mið-
stöðinni inn og svara
spurningum. Við er-
um vön að svara spurningum
eins og „Við sáum krókódíl í
dag. Hvernig er táknið fyi-ir
krókadíl?"
Ekki má heldur gleyma því að
reglulega era haldnir fundir
með öllum þeim sem hafa ákveð-
ið að þiggja leiðsögn okkar í
miðstöðinni. A fundunum er far-
ið yfir færni barnsins og rætt
um hvaða verkefni sé eðlilegt að
leggja yfir það næst.
Táknin fyrir orðin era svipuð
og í táknmáli heymarlausra og
ekki alveg þau sömu á milli
landa. Hljóðfræðin er líka tals-
vert ólík.
„Öllum í nán-
asta umhverfi
er boðið upp
á leiðsögn“