Morgunblaðið - 19.09.1998, Blaðsíða 48

¥ 48 LAUGARDAGUR 19. SEPTEMBER 1998
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
ARNMUNDUR
BACKMAN
+ Arnmundur
Sævar Backman
fæddist á Akranesi
15. janúar 1943.
Hann lést á
Landspítalanum 11.
september
siðastliðinn og fór
útför hans fram frá
Dómkirkjunni 18.
september.
Fregnin um lát Arn-
" mundar S. Backman
hefði ekki átt að koma
mér á óvart. Hún gerði
það nú samt. Hann
hafði lengi háð erfíða glímu við ill-
víg veikindi og var mjög farinn að
kröftum. Vonin um að lækningatil-
raunir bæru árangur var ekki horf-
in. Þegar vinátta og samskipti
manna hafa varað í tæp 40 ár er af
mörgu að taka úr safni minning-
anna.
Eg minnist Arnmundar fyrst og
fremst sem vinar og félaga en
einnig sem samstarfsmanns þau ár
sem ég var starfsmaður verkalýðs-
hreyfíngarinnar á Austurlandi og
síðar. Eg kynntist Ai’nmundi fyrst
að marki sumarið 1960 þegar við
vorum þátttakendur í hópferð á
vegum Æskulýðsfylkingarinnar til
Austur-Þýskalands. Þá tókst með
okkur vinátta sem varað hefur æ
síðan.
Arnmundur var alla tíð einlægur
verkalýðssinni og vildi hann leggja
verkalýðshreyfingunni lið í staifi
sínu. I þeim tilgangi fór hann árið
1970, að loknu lögfræðiprófi við Há-
skóla Islands, til eins árs fram-
haldsnáms í vinnurétti við Oslóar-
háskóla. Hann hóf þó ekki þá þegar
að því námi Ioknu störf á þessu
áhugasviði sínu heldur tók hann til
starfa á öðrum vettvangi. Lúðvík
Jósepsson, sjávaifitvegs- og við-
skiptaráðherra í ríkisstjórn Olafs
Jóhannessonar, sem tók til starfa
14. júli 1971, leitaði að aðstoðar-
manni til viðamikilla starfa sem
framundan voru. Lúðvík hafði
spurnir af hinum unga lögfræðingi,
hæfileikum hans og trúnaði við
málstað alþýðunnar, og leitaði til
hans um störf fyrir sig í ráðuneyt-
inu. Það varð að ráði að Arnmund-
ur gerðist aðstoðarmaður Lúðvíks
við ráðuneyti hans. Áhugi hans á
stjórnmálum og þeim átökum sem
sýnilega voru þá framundan réðu
mestu um þá ákvörðun hans að láta
rekstur lögfræðistofu bíða um sinn.
I störfum sínum sem aðstoðar-
maður Lúðvíks Jósepssonar hlaut
Arnmundur að kynnast sérstaklega
fjölda fólks í Austurlandskjördæmi,
jafnt fylgismönnum og félögum
Lúðvíks úr kjördæminu og öðrum
sem erindi áttu við ráðuneytið. A
þessum tíma stofnaðist til ævarandi
vináttu milli Arnmundar og fjölda
fólks á Austurlandi, sem mat áhuga
hans og greiðvikni í margs konar
erindrekstri sem fylgdu störfum
aðstoðarmanns ráðherra af lands-
byggðinni.
^ Störf Arnmundar voru mikils
metin og voru honum falin, auk al-
mennra starfa í sjávarútvegsráðu-
neytinu, margvísleg verkefni sem
vörðuðu kjördæmið og sambandið
við kjósendur. Okkur sem voram
samstarfsmenn Lúðvíks á Austur-
landi var vel ljóst hvern afbragðs-
mann aðstoðarmaður hans hafði að
geyma.
Arnmundur lét af störfum í sjáv-
arútvegsráðuneytinu árið 1976 er
hann hóf rekstur eigin lögfræði-
stofu og sneri sér af alvöru að þeim
hugðarefnum sínum að reynast
- * verkalýð þessa lands liðsmaður í
Blómabúðin
C\ak*3sKom
v/ Fossvo.gskirkjMgörð
Símii 554 0500
því að halda þeim rétt-
indum sem um hefur
verið samið og lög hafa
ákveðið. Það hefur oft
reynst erfið barátta en
líka oft árangursrík.
Arnmundur var lög-
fræðingur Alþýðusam-
bands Austurlands og
Verkalýðsfélags Norð-
firðinga frá því hann
hóf rekstur lögfræði-
stofu sinnar. Störf
hans fyrir þessi sam-
tök og einstaklinga
innan þeirra voru mjög
mikilvæg og oft fyrir-
hafnarsöm og býður mér í grun að
þar hafí margt viðvikið verið lítt
arðsamt fyrir Arnmund. Við sem
störfuðum fyrir verkalýðsfélögin
vorum ósparir á að vísa félögunum
beint til hans með ýmis álitamál
sem afgreidd voru í síma. Orð fór af
því hve vel afgreiðsla þeirra mála
er hann tók að sér gekk og því hve
liðlega Arnmundur tók á öllum er-
indum manna. A þessum tíma var
það nýmæli að hægt væri að vísa
félögum í verkalýðsfélögunum á
lögmann sem lagði sig sérstaklega
eftir þjónustu við þá. Verkafólk og
sjómenn á landsbyggðinni höfðu
ekki haft beinan aðgang að lög-
fræðilegum ráðleggingum eða þjón-
ustu og verkalýðsfélögin höfðu lítt
sinnt þeim nauðsynlega þætti í
vörslu réttinda félaga sinna að hafa
lögmann á sínum snærum.
Samstarf Arnmundar og verka-
lýðsfélaganna á Austurlandi var því
í raun brautryðjendastarf að hans
frumkvæði.
Arið 1978 gaf Arnmundur, ásamt
Gunnari Eydal, út bókina Vinnu-
réttur. Þessi bók var mikill fengur
fyrir stjórnarmenn í verkalýðsfé-
lögum og aðra þá sem létu sig
vinnuréttarmál varða og þurftu
eitthvað um þau að vita. Ai’nmund-
ur ski-ifaði einnig blaðagreinar til
sóknar og varnar í réttindamálum
launþega og tók þátt í fundum í
verkalýðsfélögum í sama skyni.
Aimmundur S. Backman lagði fé-
lagslegum umbótum lið þar sem
hann fékk því við komið. Það gerði
hann einnig sem aðstoðarmaður
Svavars Gestssonar, félags-, heil-
brigðis- og tryggingaráðherra 1980
- 1983, en þá tók hann m.a. þátt í
samningu ýmissa laga sem sam-
þykkt voru til hagsbóta fyrir laun-
þega og kallaðir „félagsmálapakk-
ar“. Ég hef hér aðeins drepið lítil-
lega á þau störf Arnmundar, sem
ég þekki best, í þágu þeirra hug-
sjóna sem hann bar í brjósti alla tíð
og fylgdu honum úr foreldrahúsum.
En Arnmundur starfaði einnig sem
lögmaður á hinum almenna mark-
aði og rak öfluga lögfræðistofu til
hins síðasta. Hann var mikils virtur
í hópi lögmanna svo sem öllum er
kunnugt.
Ammundur var baráttumaður.
Hann barðist af aðdáunarverðum
þrótti til síðasta andartaks gegn
hinum erfíða sjúkdómi sem hann að
lokum féll fyrir og hann hélt lengst
af í vonina um sigur.
Arnmundur var listamaður.
Hann fékkst við tónsmíðar og
hljóðfæraleik þar til sjúkdómur
hans gerði honum það ókleift. Hann
var rithöfundur sem sendi frá sér
tvær bækur og sú þriðja kemur út í
vetur. Leikrit eftir hann verður
sýnt í Þjóðleikhúsinu í haust. Am-
mundur var fyndinn og skemmti-
legur maður en jafnframt alvöru-
gefinn og hann var hvers manns
hugljúfi er til hans þekkti. Hans er
sárt saknað af stórum vinahópi. Að
leiðarlokum þakka ég honum vin-
áttu hans við mig og allar þær
stundir sem ég átti með honum og
vinum hans allt þar til sú ormsta
hófst sem enginn vinnur.
Ég flyt konu hans, börnum, móð-
ur hans, systkinum og allri hans
fjölskyldu innilegar samúðarkveðj-
ur.
Ámi Þormóðsson.
Arnmundi Sævari Backman
kynntist ég fyrir rúmum þrjátíu ár-
um. Það var á félagsfundi í risher-
berginu í húsakynnum Æskulýðs-
fylkingarinnar, sambands ungra
sósíalista, á Tjarnargötu 20 hér í
borg. í félagsheimilinu var saman
kominn hópur æskufólks er vildi
vinna að bættum kjörum verkafólks
á Islandi. Ai’nmundur tók til máls.
Hann hafði greinilega áður komið í
ræðustól og hann flutti mál sitt af
öryggi og festu. Hann var alla tíð
samherji þeirra sem minnst máttu
sín í þjóðfélaginu. Hann var hávax-
inn, ljósskolhærður, fríður sýnum
og ég hafði ekki þekkt hann lengi
þegar mér var ljóst að þar fór mik-
ill drengskapaimaður. Hann var
nýfluttur til Reykjavíkur frá Akra-
nesi ásamt foreldum sínum, Hall-
dóri Sigurði Backman og móður,
Jóhönnu Arnmundardóttur, og
þrem systkinum. Hann var í námi í
lagadeild Háskólans og hafði tekið
þátt í starfsemi vinstrimanna í Há-
skólanum.
A félagsfundi vorið 1965 var Ai’n-
mundur kosinn formaður stjórnar
Æskulýðsfylkingarinnar í Reykja-
vík. Ég var spjaldskrárritari í
þeirri stjórn og í gleði og baráttu
þeirra daga var margt spjallað og
þá áttu menn hugsjón um betri
heim jafnréttis og bræðralags og
vildu allt til vinna að sú hugsjón
rættist í þjóðfélagi samstarfs og
samhjálpar. því miður eigum við
langt í land með að sú hugsjón
verði að veruleika.
Ég á margar ljúfar og góðar
minningar um Arnmund Backman
þau rúm þrjátíu ár sem ég þekkti
hann. Við hittumst oft við ýmis
tækifæri, t.d. í leikhúsi eða á mynd-
listarsýningum, og það var ávallt
stutt í brosið og kímnina. Það var
ánægjulegt að hitta þau Valgerði á
fömum vegi. Það leyndi sér ekki að
þar fóru hjón sem voru sannir vinir,
sem þótti ávallt innilega vænt
hvoru um annað.
Arnmundur lauk embættisprófi í
lögfræði og hóf rekstur eigin lög-
fræðistofu, fyrst við Klapparstíginn
og síðar í Lágmúlanum, til dauða-
dags. Ég átti oft erindi til Am-
mundar á lögmannsstofuna. Þar
hitti ég hann og við ræddum það
sem var efst á baugi hverju sinni,
bókmenntir, listir og þjóðmál.
Hann var ljúfur og skemmtilegur
félagi og sá skoplegar hliðar á til-
verunni, en jafnframt gat hann ver-
ið alvörugefinn, en fyrst og fremst
traustur og góður vinur sem gott
var að leita til í gleði og alvöru dag-
anna. Hann reyndist mér vel í erf-
iðleikum sem komu upp fyrir fáein-
um árum og leysti það vandamál
þannig að ekki hefði verið betur
gert. Fyrir það vil ég þakka nú þeg-
ar Arnmundur kveður langt fyrir
aldur fram, aðeins 55 ára, eftir
langvarandi veikindi.
Arnmundur S. Backman var
hetja. Eftir að veikindin komu upp
skrifaði hann tvö leikrit, Blessuð
jólin, sem leiklesið var í Þjóðleik-
húsinu árið 1997, og Maður í mislit-
um sokkum, sem var frumsýnt í
febrúar á þessu ári og verður sýnt í
Þjóðleikhúsinu í byrjun október.
Þá lauk hann einnig við skáldsögu,
Almúgamenn, sem kemur út fyrir
jólin.
Það var vinum Arnmundar erfið
reynsla að vita af veikindum hans.
Að leiðarlokum flyt ég ættingjum
hans og fjölskyldu innilegar samúð-
arkveðjur. Með Ai-nmundi S. Back-
man er góður drengur genginn.
Guð blessi minningu Arnmundar
Sævars Backman.
Ólafur Ormsson.
Við kynntumst Arnmundi Back-
man þegar hann kom í Mennta-
skólann á Akureyri árið 1960.
Hann vakti strax athygli fyrir bros
sitt og létta lund. Fór ekki á milli
mála að hér var maður sem var
hæfileikum búinn til margra hluta
eins og síðar átti eftir að koma í
ljós. Strax tókust með okkur kynni
sem þróuðust til traustrar og ná-
innar vináttu sem aldrei rofnaði .
Hafa nú kynni okkar staðið í næm
því fjóra áratugi og aldrei borið
skugga á. Á heimili okkar fór fram
undirbúningur undir lífsstarfið en
þar var lesið til lagaprófs ásamt
Jóni G. Kristjánssyni. Þar var
skeggrætt um allt milli himins og
jarðar m.a. um pólitík. Stríðið í Ví-
et Nam stóð þá hæst og urðu þá oft
snarpar umræður. Þegar hlé varð á
lestri var gjarnan lagst á gólfið og
hlustað á músik. Var þá gerð fræði-
leg úttekt á tónlist bítlanna og
fleiri. Kom þá stundum fyrir að
húsmóðirin kom að háskólastúd-
entunum steinsofandi á gólfmu eft-
ir erfiðan lestrardag og tónlistar-
rannsóknir. Arnmundur var
músikalskur og lék á mörg hljóð-
færi. Hafði hann verið í hljómsveit-
um bæði á Akranesi og í M.A.
Hann hafði yndi af allri tónlist og
söng m.a. með Eddukórnum.
Hann hafði sterka pólitíska sann-
færingu sem hann hafði hlotið í
veganesti úr foreldrahúsum. Var
hann um tíma á kafi í pólitísku
starfi og var m.a. aðstoðarmaður
Lúðvíks Jósepssonar og Svavars
Gestssonar er þeir voru ráðhen’ar.
Að loknu lagaprófi fór hann til
framhaldsnáms í vinnurétti í Nor-
egi og skrifaði að námi loknu ásamt
Gunnari Eydal bók um vinnurétt og
var þar um að ræða brautryðjenda-
starf. Einnig var hann höfundur
bókar um norrænan vinnurétt
ásamt fræðimönnum frá hinum
Norðurlöndunum. Var hann í
fremstu röð sérfræðinga á þessu
sviði lögfræðinnar hér Iandi. Nokk-
urt hlé varð svo á bókarskrifum
hans þar til hann skrifaði skáldsög-
una Hermann. Hann hafði alltaf
gaman af að segja frá og í bókum
sínum fékk hann útrás fyrir frá-
sagnargleðina. Einkum var honum
lagið að koma auga á og segja frá
hinu spaugilega í lífinu. Hafði hann
einstaka hæfileika til þess að koma
fólki í gott skap með sinni léttu
lund og hnyttnum athugasemdum
um lífið og tilveruna.
Við nutum samvista við hann og
fjölskyldu hans við leik og störf. Við
ferðuðumst saman innan lands og
utan. Við stunduðum saman íþrótt-
ir, veiðiskap, og nutum lífsins sam-
an. Var alltaf gaman og upplífgandi
að vera með þeim Arnmundi og
Valgerði.
Aj’nmundur barðist við erfiðan
sjúkdóm í mörg ár. Hann gerði það
af karlmennsku og bjartsýni. Hann
var orðinn svo vel að sér um sjúk-
dóminn að hann gat miðlað öðrum
af þekkingu sinni. Hann trúði alltaf
á bata og hreif alla með sér í bjart-
sýni sinni. Arnmundur var sterkur
persónuleiki og hafði áhrif á þá sem
voru nálægt honum. Hann var gef-
andi og það var mannbætandi að
vera í návist hans. Við hjónin höf-
um notið þessarar návistar og fyrir
það erum við þakklát.
Við munum sakna hans sárt en
minningin um góðan dreng lifir. Við
vottum Valgerði og börnunum,
móður hans Jóhönnu og systkinum
okkar dýpstu samúð.
Margét Guðmundsdóttir,
Orn Höskuldsson.
í febrúar 1970 ákváðu nokkur
söngelsk ungmenni á Reykjavíkur-
svæðinu að hittast einu sinni í viku
til að syngja saman sér til skemmt-
unar. Þetta var upphafið að starfi
blandaðs kórs sem síðar hlaut nafn-
ið Eddukórinn og starfaði fram á
árið 1976. Kórinn kom fram við fjöl-
mörg tækifæri, þ.á m. í sjónvarpi
og útvarpi. Hann söng inn á tvær
hljómplötur, Jólalög, 1971 og Is-
lensk þjóðlög, 1974. Einnig var kór-
inn í tölu flytjenda á lögum eftir
Ingunni Bjarnadóttur, sem gefin
voru út á hljómplötu 1975. Á sjö-
unda tug laga og tónverka komust
á verkefnaskrá kórsins. Eddukór-
inn var að jafnaði skipaður tveimur
í hverri rödd, þ.e. átta söngvurum,
en 11 manns komu við sögu í starfi
kórsins.
Arnmundur kom til liðs við
Eddukórinn eftir heimkomu frá
framhaldsnámi í lögfræði í Noregi
og starfaði með kórnum þaðan í frá.
Um þetta leyti var kórinn að hefja
undirbúning að þjóðlagaplötu sinni
sem gefin var út af Menningarsjóði
í tilefni 11 alda byggðar á íslandi. -
Það verður ekki sagt að alger til-
viljun hafi ráðið því að Arnmundur
slóst í hópinn. Tveir skólafélagar
hans úr Menntaskólanum á Akur-
eyri voru nefnilega þar íýrir, þeir
Friðrik Guðni Þórleifsson (sem
ásamt konu sinni Sigríði Sigurðar-
dóttur átti frumkvæði að starfi
kórsins) og Orn Gústafsson. Þessir
þrír piltar höfðu náð saman í mús-
íkinni og komið fram við ýmis tæki-
færi. Þeir nefndu sig „Þrír háir tón-
ar“ og höfðu m.a. afrekað það að
gefa út eina hljómplötu. - Arn-
mundur tók nú sæti Arnar í
Eddukórnum. Það var einkum á
þessum vettvangi sem við hjónin og
aðrir kórfélagar kynntumst þessum
hæfileikaríka og káta öðlingsdreng.
Dætur okkar ungar brostu breitt
að glettni hans og kímnigáfu, en
börnin voru oftast með í för þegar
haldið var til æfinga á heimilum
kórfélaga. Og lögin lærðu þau fljótt
eins og gengur.
Það var lærdómsríkt og upp-
örvandi að starfa með Arnmundi.
Hann hafði greinilega fengið mús-
íkina í vöggugjöf, þurfti t.d. ekkert
á nótum að halda til að læra lög
eða „erfið tónbil"; kunni líklega
ekki nótur. Þegar búið var að fara
einu sinni eða tvisvar yfir tenór-
röddina sat hún á sínum stað.
Hann var það sem kallað er nátt-
úrutalent og lék af fingrum fram á
píanó, gítar, nikku og önnur hljóð-
færi sem tiltæk voru hverju sinni.
Og svo kom brátt í ljós að maður-
inn var tónsmiður. Kórinn hafði
m.a. á söngskrá sinni lög hans við
ljóðið Bóluþang, eftir Friðrik
Guðna, og vísuna Sofa urtubörn á
útskerjum. Fleiri lög gerði hann
síðar. Og á síðustu árum opinber-
aði Arnmundur okkur skáldgáfu
sína sem rithöfundur og leikrita-
skáld.
Það er aðeins á færi manna sem
eiga góða að og hafa jákvæða lífs-
sýn að heyja stríð eins og það sem
nú er að baki. Og þannig var þessu
farið með Arnmund. Hans sigur er
að hafa lengst af, þátt fyrir lang-
vinna baráttu við ofurefli sjúk-
dóms, getað stundað sín daglegu
störf og - síðast en ekki síst - að
honum skyldi auðnast að færa í let-
ur sitthvað af því sem hann langaði
að segja okkur um lífið og tilver-
una. Fyrir þessar gjafir og sönginn
fyrr á tíð þökkum við af alhug. Við
gerum orð nóbelskáldsins að okk-
ar: „eilíft honum fylgja frá
mér/friðarkveðjur brottu geingn-
um“.
Valgerði, börnunum, Jóhönnu og
systkinunum Ernst, Ingu og Eddu
sendum við innilegar samúðar-
kveðjur.
Gunnar Guttormsson og
Sigrún Jóhannesdóttir.
• Fleirí minningargreinar um Arn-
mund Backman bíða birtingar og
munii birtast i blaðinu næstu daga.
Skila-
frestur
minning-
argreina
EIGI minningargrein að birt-
ast á útfarardegi (eða í sunnu-
dagsblaði ef útför er á mánu-
degi), er skilafrestur sem hér
segir: I sunnudags- og þriðju-
dagsblað þarf grein að berast
fyrir hádegi á fóstudag. í mið-
vikudags-, fimmtudags-, föstu-
dags- og laugardagsblað þarf
greinin að berast fyrir hádegi
tveimur virkum dögum fyrir
birtingardag. Berist grein eftir
að skilafrestur er útrunninn
eða eftir að útför hefur farið
fram, er ekki unnt að lofa
ákveðnum birtingardegi. Þar
sem pláss er takmarkað getur
þurft að fresta birtingu greina,
enda þótt þær berist innan hins
tiltekna skilafrests.