Morgunblaðið - 19.09.1998, Blaðsíða 22

22 LAUGARDAGUR 19. SEPTEMBER 1998
MORGUNBLAÐIÐ
Alyktun aðalfundar Sam-
taka fískvinnslustöðva
Hluti fyrirtækja
í botnfiskvinnslu
rekinn með halla
UR VERINU
Morgunblaðiö/Á.sdís
AFKOMA í sjávarútvegi er með betra móti um þessar mundir en þó eru að mati formanns Samtaka fisk-
vinnslustöðva, Arnars Sigurmundssonar, nokkrar blikur á lofti. Aðalfundur samtakanna var haldinn í gær
og var hann vel sóttur.
„Hækkandi afurðaverð
hefur létt róðurinn“
AFKOMA sjávarútvegsfyrirtækja
er nú mun betri en á sama tíma á
síðasta ári. Þrátt fyrir umtalsverða
hækkun afurðavereðs, er þó hluti
fyrirtækja í botnfiskvinnslu rekinn
með halla. þetta kemur fram í álykt-
un aðalfundar Samtaka fiskvinnslu-
stöðva í dag. Ályktunin fer hér á
eftir:
Upplýsingar um þróun afurða-
verðs, hráefniskostnaðar og helstu
rekstarþátta í fiskvinnslu sem birt-
ar voru á aðalfundi Samtaka fisk-
vinnslustöðva í dag staðfesta þá
rekstrarstöðu sem við er að glíma í
afkomu sjávarútvegsfyrirtækja.
Þrátt fyrir umtalsverða hækkun af-
urðaverðs á undanförnum mánuð-
um er hluti fyrirtækja í botnfisk-
vinnslu áfram rekinn með halla. Þá
staðfesta þessar tölur að afkoma í
rækjuvinnslu er erfið um þessar
mundir, en áfram er góður gangur í
mjöl- og lýsisvinnslu.
Ótryggt efnahagsástand
Þrátt fyrir að staða botnfisk-
vinnslunnar hafi batnað á síðustu
mánuðum er áfram jafn þýðingar-
mikið að ná niður ýmsum kostnað-
arliðum í rekstri fyrirtækjanna.
Hlutfall hráefniskostnaðar sem
ræður mestu um afkomuna er enn
of hátt í frystingu, söltun og rækju-
vinnslu. Afkomubati hjá fyrirtækj-
unum hefur byggst á hækkandi
verði á sjávarafurðum, mikilli veiði
uppsjávarfiska og auknum
þorskafla. Otryggt efnahagsástand í
Austur-Asíu og Rússlandi skapar
mikla óvissu um sölu síldarafurða,
frystrar loðnu og annarra sjávaraf-
urða á þessa mikilvægu markaði.
Helstu keppinautar okkar á fisk-
mörkuðum, Norðmenn, hafa veru-
lega bætt samkeppnisstöðu sína að
undanfórnu, þar sem norska krónan
hefur lækkað um 10% á undanfóm-
um tveimur árum gagnvart íslensku
krónunni. Til þess að mæta auknum
launakostnaði hér á landi hafa fyrir-
tækin unnið að endurskoðun
vinnslu- og launakerfa og bættri
nýtingu framleiðslutækja og vinnu-
tíma með það að leiðarljósi að auka
framleiðni í íslenskri fiskvinnslu.
Menntun starfsfólks í fiskvinnslu
þarf að efla og vinna markvisst að
framgangi þeirra tillagna Samtaka
fiskvinnslustöðva sem kynntar voru
á aðalfundinum.
Aðhalds verði gætt
Aðalfundur Samtaka fiskvinnslu-
stöðva skorar á stjómendur ríkis og
sveitarfélaga að gæta aðhalds í
rekstri og framkvæmdum og nýta
þann mikla tekjuauka sem skapast
hefur í stórauknum hagvexti hér á
landi til þess að greiða niður skuld-
ir. Lækkun skulda dregur úr vaxta-
byrði ríkis og sveitarfélaga og býr
jafnframt í haginn þegar mæta þarf
minnkandi hagvexti, en við þær
aðstæður munu gjöld hins opinbera
aukast meira en tekjurnar. Aðal-
fundurinn bendir á að öll lausatök í
efnahagsstjóm munu óhjákvæmi-
lega koma til með að kreppa að út-
flutnings- og samkeppnisgreinum.
Áliyggjur af Kvótaþingi
Aðalfundurinn ítrekar þær
áhyggjur sínar að staifsreglur
Kvótaþings muni raska starfsum-
hverfi fiskvinnslunnar og draga úr
atvinnuöryggi starfsfólks. Leiði
starfsemi Kvótaþings til þeirrar
röskunar sem margir óttast skorar
fundurinn á stjómvöld að hraða
nauðsynlegri könnun og endur-
skoðun laganna mun fyrr en bráða-
birgðaákvæði laganna gera ráð fyrir.
Það er með öllu ólíðandi fyrir ís-
lenskan sjávarútveg að starfsemi
Kvótaþings geti heft eðlileg viðskipti
fyrirtækja og truflað með þeim hætti
hráefnisöflun fiskvinnslunnar.
„ÞAÐ hafa skipst á skin og skúrir í
rekstri fiskvinnslunnar á síðustu ár-
um. Góð aflabrögð og vaxandi
þorskafli ásamt hækkandi afurða-
verði hefur létt mörgum róðurinn á
þessu ári. En það eru líka blikur á
lofti,“ sagði Amar Sigurmundsson,
formaður Samtaka fiskvinnslu-
stöðva í skýrslu sinni til aðalfundar-
ins í gær.
Arnar flutti yfirgripsmikið erindi
um stöðuna í sjávarútveginum í dag
og þróun frá siðasta hausti. Hann
sagði mikinn bata hafa náðst, en
blikur væm þó á lofti. Hann sagði
svo:
„Fyrirsjáanlegur aflasamdráttur
í rækjuveiðum setur afkomu rækju-
vinnslunnar í mikinn vanda. Veiðar í
Smugunni era ekki lengur sú búbót
sem þær vora áður og mikil hækk-
un á innfluttum Rússaþorski að
undanfomu getur kippt fótunum
undan rekstri nokkurra fiskvinnslu-
fyrirtækja. Mikil óvissa um fram-
vindu efnahagsmála vegna alvar-
legrar stöðu þessara mála í Austur-
Asíu og Rússlandi. Sala til þessara
landa var um 15% af verðmæti út-
fluttra sjávarafurða á síðasta ári.
Þessir markaðir skipta miklu máli
fyrir frysta loðnu, karfa, rækju í
skel og síld.
Áhyggjur af þróun
efnahagsmála
Á innlendum vettvangi er ástæða
til þess að hafa áhyggjur af þróun
efnahagsmála. Greinileg þensla er í
nokkram atvinnugreinum og mikil
aukning innflutnings orsakar mik-
inn viðskiptahalla. Þrátt fyrir að
aðeins stefni í 1-2% verðbólgu á
þessu ári er almennt viðurkennt að
lægra innflutningsverð vegna geng-
ishækkunar krónunnar á stóran
þátt í þessari litlu verðbólgu.
Framundan er um 4% hækkun
launakostnaðar um næstu áramót
og er ástæða til þess að óttast að
hún komi meira fram í verðlagi en
almennar launahækkanir á síðasta
og þessu ári. Þrátt fyrir þessar blik-
ur á lofti ríkir meiri bjartsýni í fisk-
vinnslunni en oft áður. Fyrirtækin
stór og smá hafa verið að aðlaga sig
breyttum aðstæðum og reynt að
tryggja hráefnisöflun eftir bestu
getu. Við skulum vona að starfsemi
Kvótaþings stefni ekki þessu starfi
og atvinnuöryggi starfsfólks í hættu
eins og margir í sjávarútvegi óttast
mjög um þessar mundir.
Skapa verður sem best
rekstrarskilyrði
Árið 1998 er helgað hafinu og
dagur hafsins var haldinn í síðustu
viku. Við Islendingar höfum sýnt
öðram þjóðum fram á að sjávarút-
vegur getur staðið að miklu leyti
undir afkomu heillar þjóðar. Við
höfum einnig sýnt fram á að skyn-
samleg nýting fiskistofna og
fjölþætt fiskvinnsla og útgerð er
árangursríkasta leiðin til þess að
halda uppi öflugu atvinnulífi í
sjávarplássum um land allt.
Við þessar aðstæður er því mjög
brýnt að íslenskum sjávarútvegi
verði sköpuð sem best almenn
rekstrarskilyrði og skattlagning
hins opinbera nái ekki draga að úr
þeim krafti og útsjónarsemi sem
ávallt hefur einkennt íslenskan
sjávarútveg," sagði Amar meðal
annars.
Hart deilt á Kvotaþing og Verðlagsstofu skiptaverðs á aðalfundi samtaka fískvinnslustöðva
Báðum stofnunum spáð fáum lífdögum
HLÝTT á boðskapinn. Haraldur Sturlaugsson, framkvæmdastjóri
Haraldar Böðvarssonar hf., Ólafur B. Ólafsson, formaður sljórnar
VSÍ, og Valur Valsson, bankastjóri Islandsbanka.
SNÖRP ádeila á starfsemi
Kvótaþings kom fram á aðalfundi
Samtaka fiskvinnslustöðva í gær.
Verðlagsstofa skiptaverðs var
einnig gagnrýnd en ekki eins harka-
lega. Tómas Örn Kristinsson, for-
maður stjórnar Kvótaþings, kynnti
starfsemina á fundinum og gat þess
í upphafi að hann hefði verið spurð-
ur að því á leið í pontu hvort hann
væri í skotheldu vesti. Halldór
Árnason, framkvæmdastjóri Borg-
eyjar á Höfn í Homafirði, spáði
bæði Kvótaþingi og Verðlagsstofu
skiptaverðs fáum lífdögum, því að
með lögunum um þessar stofnanir
væri verið að reyna að samræma
hið ósamræmanlega.
Auk kynningar Tómasar á
Kvótaþingi kynnti Valtýr Hreiðars-
sori, forstöðumaður Verðlagsstofu
skiptaverðs, starfsemi hennar. Að
því loknu vora pallborðsumræður
með þátttöku þeirra undir stjóm
Steingríms J. Sigfússonar, formanns
sjávarútvegsnefndar Alþingis, Hall-
dórs Ámasonar, Ásgeirs Loga Ás-
geirssonar og Ellerts Kristinssonar.
Mikil óvissa
Ásgeir Logi Ásgeirsson, frá
Ólafsfirði, taldi Kvótaþing skapa
mikla óvissu fyrir starfsemi þeirra
fiskvinnslufyrirtækja, sem meðal
annars hefðu stundað það að útvega
viðskiptabátum sínum aflaheimildir
í því skyni að ná til sín fiski til
vinnslu. Svo væri ekki leyfílegt nú.
Hann sagði kerfið þungt og hamla
viðskiptum með aflaheimildir. „Við
eram ekki sátt við það að vera
þvinguð til viðskiptahátta, sem við
teljum óhagkvæma. Sjómenn og út-
vegsmenn verða að ná sáttum sín á
milli svo deilur þeirra bitni ekki á
öðram í sjávarútvegi,“ sagði Ásgeir
Logi meðal annars.
Ætlað hið ómögulega
Halldór Árnason sagði að ekki
væri hægt að samrýma hlutaskipta-
kerfi sjómanna og hagkvæma fisk-
veiðistjórnun, en nú væri
Kvótaþingi og Verðlagsstofu ætlað
að gera hið ómögulega. Stjórnvöld
væru alltof léttúðug í útgáfu reglu-
gerða og laga sem breyttu leikregl-
um í sjávarútvegi og því vissu menn
illa hvar þeir stæðu. Hann sagði
einnig að með þessu væri verið að
leggja einyrkjaútgerð í rúst, en með
því breyttust forsendur þeirra fisk-
vinnslufyrirtækja, sem byggt hefðu
reksturinn sinn á viðskiptum við
þær.
Kvótaþingið óþarft
Ellert Kristinsson, framkvæmda-
stjóri Sigurðar Ágústssonar hf. í
Stykkishólmi, sagðist ekki vilja setja
samansemmerki á milli Kvótaþings
og Verðlagsstofu. Kvótaþingið væri
óþarft og vel væri hægt að ná til-
gangi laganna með lágmarksverði,
en auk þess gerði Verðlagsstofan
starfsemi Kvótaþings óþarfa. Þá
skrúfaði Kvótaþingið upp verð á
aflaheimildum og segja mætti að
það væri lagaskylda að krefjast sem
hæsts verðs fyrir aflaheimildir. Nú
ætti sá sterkasti að hreppa kvótann
og þegar væri byrjað á því að selja
báta og kvóta. .Áflaheimildir fara á
færri hendur og færri störf verða á
sjó. Það verður að taka þetta mál til
endurskoðunar," sagði Ellert.
Ellert sagði að sér litist betur á
Verðlagsstofuna og starfsemi úr-
skurðarnefndar um fiskverð. Hins
vegar væri lagagrein númer 16 um
hana slæm, en samkvæmt henni
væri hægt að skylda menn til tap-
rekstrar.
Nær engin viðskipti
Nær engin viðskipti hafa verið á
Kvótaþingi enn og því hefur ekki
myndazt marktækt viðmiðunarverð.
Fyrir vikið geta skipti á aflaheim-
ildum á jöfnu ekki átt sér stað, en
slík viðskipti voru sögð á bilinu 80
til 90% allra viðskipta með leigu-
kvóta á síðasta ári. Hjá fundar-
mönnum kom fram mikil gagnrýni á
þetta atriði og vora þeir nánast allir
á því máli að Kvótaþing væri óþarft,
það hamlaði eðlilegum viðskiptum
með aflaheimildir og raskaði bæði
útgerðarháttum og fiskvinnslu.
Sterkar raddir komu fram um það
að nauðsynlegt væri að endurskoða
lögin um starfsemi Kvótaþings sem
fyrst, áður en það hefði valdið of
miklum vandkvæðum.
Gæti orðið alvörumarkaður
Tómas Örn Kristinsson svaraði
þessari gagnrýni að nokkru og benti
á, að Kvótaþing starfaði samkvæmt
lögum, sem kvæði á um starfsað-
ferðir hennar. Ætti að breyta ein-
hverju þyrfti að breyta lögum.
Hann sagði miður að neikvæð um-
fjöllun væri um Kvótaþing, sem
gæti orðið alvöru markaður, en þá
yrðu aðilar í sjávarútvegi að taka
þar þátt, bæði að selja og kaupa.
Hann vonaðist til þess að þessar
fyrstu vikur í starfseminni væru
ekki merki um það sem koma
skyldi.