Morgunblaðið - 09.10.1998, Blaðsíða 50

50 FÖSTUDAGUR 9. OKTÓBER 1998
HESTAR
MORGUNBLAÐIÐ
Morgunblaðið/Sigurður Sigmundsson
Mannfjöldi í Laufskálarétt
MIKILL mannfjöldi sótti að venju Laufskálarétt þúsund manns, miklum mun fleira en hross sem grösugur og fagur en þar var byggð fram um
í Skagafírði sem haidin var í bh'ðviðri á laugar- munu hafa verið 5-600. Bændur í Viðvíkursveit miðja öldma. Mikili mannfjöidi fór og smaiaði
daginn var. Er talið að nú hafí verið þar á þriðja og Hjaltadai reka hross á Koibeinsdai sem er hrossunum að morgni réttardagsins.
Hugmyndakerfí gæðastj órnunar
tekið upp í hrossaræktinni
BÆNDASAMTÖK íslands hafa
nýverið minnt umsjónarmenn stóð-
hesta á að skila inn sérstökum stóð-
hestaskýrslum fyrir áramót.
Skýrslur þessar eru nýjar af nál-
inni og að sögn Kristins Hugasonar
hrossaræktarráðunautar Bænda-
samtakanna eru þær Iiður í að
koma á gæðaskýrslukerfi í hrossa-
ræktinni. Frá 1991 hefur verið
haldið utan um skýrsluhaldið í
Feng, gagnasafni BÍ í hrossarækt.
Nú er verið að taka í gagnið nýtt
gagnavörslukerfi, Íslands-Feng, til
að uppfylla kröfur um nýtt gæða-
skýrsluhald.
Kristinn Hugason segir að með
þessu sé verið að innleiða hug-
myndakerfí gæðastjórnunar í
hrossaræktinni. Hann segir að til
þess að nýja gagnasafnið verði
áreiðanlegt og til að bæta trúverð-
ugleika upprunavottorða útfluttra
hrossa verði lögð áhersla á að fer-
illinn í skýrsluhaldinu sé samfelld-
ur og að eitt stig hans taki við af
öðru. Því sé mikilvægt fyrir
hrossaræktendur að vera með frá
upphafi.
A- og B-upprunavottorð
Frá og með næstu áramótum
verða gefin út tvenns konar upp-
runavottorð sem fylgja hrossum
sem flutt eru úr landi. Þau hross
sem hafa verið grunnskráð í Feng
frá fæðingu fá A-vottorð og hross
sem fædd eru 1997 og síðar fá ekki
A-vottorð nema þau séu örmerkt
eða frostmerkt. Önnur hross fá B-
vottorð og eru þau gefin út sam-
kvæmt upplýsingum frá ræktanda
eða seljanda um hrossið. Bænda-
samtökin munu staðfesta A-vott-
orðin með undirskrift sinni, en B-
vottorðin eru gefín út með fyrir-
vara um upplýsingar sem á því
eru.
Gagnavörslukei-fið Fengur var
tekið í notkun árið 1991. Atak í
skráningu hrossa var gert nokkru
áður og var það grunnurinn að
þessu nýja skýrsluhaldi í hrossa-
rækt. I Feng er nú að fínna upplýs-
ingar um uppruna þessara skráðu
hrossa, ræktendur, núverandi eig-
endur, ætt, litarnúmer og -heiti og
einstaklingsauðkenni, þ.e. örmerki
eða frostmerki. Auk þess fylgir
grunnskráðu hrossi kynbótamat,
kynbótadómar, afkvæmalisti og
upplýsingar um útflutning. Hingað
til hefur ferlið í skýrsluhaldinu ver-
ið þannig að íyrst eru hross grunn-
skráð. Eigandi fær á hverju ári
fang- og folaldaskýrslu til að íylla
út. Hann þarf að sjá um að viðhalda
upplýsingum t.d. með að tilkynna
eigendaskipti eða leiðrétta upplýs-
ingar. Ef hross tekur þátt í kyn-
bótadómum eru niðurstöður skráð-
ar og upplýsingar um einstak-
lingsauðkenni er fært annaðhvort á
frostmerkingarvottorð eða örmerk-
ingarbók.
Ef hross er flutt úr landi er það
skráð. A upplýsingablað eru skráð-
ar upplýsingar úr Feng eða hrossið
grunnskráð og gefið út uppruna-
vottorð vegna útflutnings og fyljun-
arvottorð þegar hryssur eru fluttar
fyifullar úr landi.
Stóðhesta- og foialdaskýrslur
bornar saman
Með nýju gæðaskýrsluhaldi
breytist ferlið þannig að færð verð-
ur stóðhestaskýrsla. Á henni kemur
fram fæðingarnúmer, nafn og upp-
runi stóðhestsins, hvar hann er not-
aður og tímabil notkunar, kennitala
og nafn umsjónarmanns hestsins.
Listi er færður yfír allar hryssur
sem eru hjá hestinum umrætt tíma-
bil með upplýsingum um fæðingar-
númer þeirra, nafn og uppruna.
Sérstakur reitur er fyrir athuga-
semdir þar sem m.a. koma fram nið-
urstöður ómskoðunar og dagsetning
hennar, nafn og kennitala dýra-
læknis sem framkvæmir hana, und-
irskrift hans og umsjónarmanns
stóðhestsins.
Áfram verða fylltar út fang- og
folaldaskýrslur og er mikilvægt að
nafn hryssunnar komi fram á
skýrslu þess stóðhests sem hún er
sögð hafa farið undir. Annars er
hætt við að skráningin gangi ekki
snurðulaust fyrir sig þegar þessar
skýrslur eru bornar saman.
Folöld verða ski-áð meðan þau
ganga undir hiyssunum og fá ein-
staklingsauðkenni sem ýmist er
fært í öimerkingarbók eða á frost-
merkingarvottorð.
Allir stóðhestar með staðfest
ætterni
Ættemi allra stóðhesta verður
staðfest með blóðflokkun eða DNA-
greiningu. Einnig er það talið æski-
legt hvað varðar önnur hross og
skilyrði, ef ákvæðum hér á undan
hefur ekki verið fylgt.
Til að viðhalda upplýsingum verð-
ur send ný afdrifaskýrsla til þátt-
takenda í skýrsluhaldinu. Þar verð-
ur skráð ef hross eru seld, þeim
fargað eða þau drepast. Auk þess
verður þar skráð ef hestur er gelt-
ur. Á þessa skýrslu verða einnig
færðar inn leiðréttingar á upplýs-
ingum.
Þáttaka í kynbótadómum verður
óbreytt frá því sem áður var.
Við útflutning verða upprunavott-
orð unnin samkvæmt upplýsingum
úr Islands-Feng, eins og áður segir.
Sama gildir um útgáfu fyljunarvott-
orða fyrir útfluttar hryssur og kem-
ur nýja stóðhestaskýrslan þar að
góðum notum. Eyðublöð sem berast
frá útflytjendum vegna útflutnings-
ins verða öll að vera í frumriti og
undirrituð af þeim.
Offramleiðsla og léleg skráning
vega að undirstöðunum
Kristinn segir að nú séu um
7.000 folöld sett á á hverju hausti,
en um 3.900 þeirra eru skráð hjá
Bændasamtökunuin. Hann segir að
um 5.000 folöld tilheyri hinum
virka hópi hrossaræktenda þannig
að reikna megi með að um 75%
þeirra taki þátt í skýrsluhaldinu í
hrossarækt. Fjölgun þeirra sem
taka þátt í skýrsluhaldi í hrossa-
rækt gengur hægar en hann bjóst
við, eftir að hafa farið vel af stað.
En miðað við aðrar búgi’einar má
kannski vel við una. Hann segist þó
sjá fyrir sér í framtiðinni skyldu-
skráningu á öllum hrossum og að
ekkert hross fari úr landi án þess
að vera með einstaklingsauðkenni
sem kemur fram á upprunavottorð-
inu.
„Gæðahugsun þarf að ryðja sér
til rúms hjá hrossaræktendum
vegna þess að offramleiðsla á lök-
um gripum og lélegar skráningar
vega að undirstöðum hrossarækt-
arinnar í landinu," sagði Kristinn
Hugason.
Ásdís Haraldsdóttir
Námskeið
fyrir hesta-
menn á
Hvanneyri
NÁMSKEIÐAHALD hefst á
Bændaskólanum á Hvanneyri nú í
október og eru tvenns konar nám-
skeið í boði fyrir hestamenn á
haustönn.
Ingimar Sveinsson verður með
námskeiðið Tamningar í hringgerði
með aðferðinni ,Af frjálsum vilja“.
Verður boðið upp á tvö námskeið á
haustönn. Hið fýrra verður 27.-29.
nóvember og hið síðara 4.-6. desem-
ber. Markmið námskeiðsins er að
þátttakendur kynnist frumtamn-
ingu hrossa með aðferðinni „Af
frjálsum vilja“. Aðferðin byggist á
skilningi á skynjun, viðbrögðum og
hegðun hestsins og því að læra að
þekkja og notfæra sér ýmis merki
(hestamál) sem hesturinn gefur
tamningamanninum. Jafnframt að
kenna hestinum á máli sem hann
skilur. Námskeiðið er bæði bóklegt
og verklegt og ætlað hrossabænd-
um og öðrum sem fást við tamning-
ar. Hver þátttakandi kemur með al-
gerlega ótamið hross sem hann
vinnur með og gerir reiðfært á nám-
skeiðinu eða fær tryppi sem skólinn
útvegar.
Sigurður Oddur Ragnarsson
heldur námskeið um járningar og
hófhirðu 2.-3. desember. Á nám-
skeiðinu eiga þátttakendur að til-
einka sér undirstöðuatriði hófhirðu
og járningar hesta. Boðið er upp á
verklega kennslu og þjálfun í járn-
ingum. Farið verður í hófhirðu,
tálgun, járningar og sjúkra- og jafn-
vægisjámingar. Einnig verður rætt
um áhrif járningar á hreyfígetu
hestsins og fjallað um gerð hófsins
og hlutverk.
--------------
Aukin sam-
vinna og jafnvel
sameining hjá
Faxa og Skugga
VEL gæti svo farið að hestamanna-
félögin Faxi og Skuggi í Borgarfirði
sameinist áður en langt um líður.
Haldnir hafa verið fundir þar sem
rætt hefur verið aukið samstarf fé-
laganna í mótahaldi og öðru. Enn
sem komið er hefur aðeins verið
rætt um samstarf félaganna en
raddir gerast æ háværari um að fé-
lögin sameinist.
Það sem meðal annars ýtir undir
sameiningu eru hugmyndir um að
Faxi komi sér upp nýju vallar- og
félagssvæði á Hvanneyri en Skuggi
hefur byggt upp eitt besta móts-
svæði landsins í útjaðri Borgarness.
Þykir mörgum sameining því fjár-
hagslega fysilegur kostur auk þess
að félagslega yrði um að ræða mun
sterkari einingu.
Uppi eru hugmyndir um sameig-
inlegt mótahald en ekki hefur verið
ákveðið hvort það yrði með svipuðu
sniði og tíðkast á Murneyri þannig
að hestar frá hvoru félagi yrðu
verðlaunaðir sér eða hvort um eina
keppni yrði að ræða í hverjum
flokki. Fróðlegt verður að fylgjast
með framvindu mála hjá Borgfirð-
ingum.
------♦♦♦-----
Dómstóll LH
með Glúms
málið
í VIÐTALI við Birgi Sigurjónsson,
formann Landsambands hesta-
mannafélaga, í hestaþætti á þriðju-
dag fór formaðurinn ekki rétt með
nafn á dómstóli þeim sem stjórn
LH vísaði máli Glúms frá Reykja-
vík til. Heitir hann einfaldlega
dómstóll LH en ekki agadómstóll
LH.
Ný
frímerki
Á degi frímerkisins 9. okt. kemur út smáörk
tileinkuð deginum. Myndefnið er gömul land-
búnaðartæki. Einnig kemur út frímerki í titefni
þess að í ár eru 125 ár frá útgáfu fyrsta frímerkisins.
innEnk
SrömulfajoMunaiiariæéi
.........................
IfsuNP,, •- i 65.; Isianii 100.3?
I4V' •< \ • —•