Morgunblaðið - 24.10.1998, Side 46

‘46 LAUGARDAGUR 24. OKTÓBER 1998
LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR
011 mál eru
fjölskyldumál
ÞAÐ ER til lítil
dæmisaga frá Banda-
ríkjunum sem íslensk-
ir stjómmálamenn og
við öll ættum að geta
dregið lærdóm af:
Ef þú setur frosk í
pott með heitu vatni,
stekkur hann strax
upp úr pottinum. En ef
þú setur frosk í pott
með köldu vatni og
hitar vatnið smám
saman, tekur froskur-
inn ekki eftir hækk-
andi hita en á endan-
um lætur hann lífíð -
fullsoðinn.
Islenskir skattgreið-
endur eru í potti með vatni sem
hægt og bítandi fer hitnandi og
nálgast suðumark. Stighækkandi
jaðarskattar, æ flóknari reglur
hafa snúið tekjuskattskerfinu upp í
andhverfu sína og sundrar fjöl-
skyldum. Það á Mtið sem ekkert
skylt við tekjujöfnun, sem þó á að
vera eitt meginmarkmið þess, fyrir
utan að afla ríkissjóði tekna.
Tekjuskattskerfið hefur valdið
ákveðnum trúnaðarbresti á milli al-
mennings og löggjafans, enda
andsnúið fjölskyldunni. Okkur ís-
lendingum tekst illa að læra sömu
lexíu og John F. Kennedy, forseti
Bandaríkjanna, sem sagði á fundi
Félags hagfræðinga í New York í
desember 1962:
Efnahagskei'fi sem er þrúgað af
háum sköttum mun aldrei skila
nægilegum tekjum til
að jafnvægi náist í rík-
isfjármálum, alveg
eins og það mun aldrei
búa til nægilegan hag-
vöxt eða nægilega
mörg störf.
I mínum huga ræð-
ur skattalegt umhverfi
miklu um það hvemig
okkur Islendingum
vegnar í framtíðinni,
hvemig þjóðfélagi við
lifum í og hvort okkur
tekst að sannfæra
ungt fólk að eftir allt
saman sé í raun best
að búa hér á Islandi.
Skattkerfið er sú um-
gjörð sem stjómmálamennirnir
sníða viðskipta- og efnahagslífi
þjóðai-innar og þeir geta sniðið
*
I mínum huga, segir
Þorgerður K. Gunn-
arsdóttir, ræður
skattalegt umhverfí
miklu um það hvernig
okkur Islendingum
vegnar í framtíðinni
hana þannig að þjóðfélagið eflist,
verði þróttmeira og einstaklingar
og fyrirtæki dafni en stjómmála-
mennirnir geta einnig haft um-
Þorgerður K.
Gunnarsdóttir
gjörðina svo þrönga að smám sam-
an er efnahagslífið kæft og fram-
kvæði einstaklinganna drepið í
dróma. Skattalöggjöfin er því ein
mikilvægasta löggjöfin sem stjórn-
málamenn fást við í störfum sínum.
011 mál eru fjölskyldumál
Undir forystu Sjálfstæðisflokks-
ins hefur tekist á farsælan hátt að
koma böndum á fjárreiður ríkis-
sjóðs þótt enn séu hnútar óhnýttir.
En árangurinn hefur skapað tæki-
færi til að gera lagfæringar á
skattakerfinu þannig að fjölskyld-
an verði aftur sett í öndvegi. Þar
vegur þyngst að draga úr tekju-
tengingu og fyrsta skrefið í þá átt
er að afnema tekjutengingu bairna-
bóta. Næsta skref er að hætta að
refsa hjónum sem af einhverjum
ástæðum vilja að annað þeirra
sinni börnum heima. Því er nauð-
synlegt að hægt sé að millifæra
persónuafslátt að fullu milli hjóna.
Einnig er mikilvægt að foreldram
sé tryggður aukinn og jafn réttur
til fæðingarorlofs.
Ekki er víst að allir foreldrar
nýti sér skattalækkanir, meira or-
lof eða aukið fjárhagslegt svigrúm.
Aðalatriðið er að þeim sé gefið
tækifæri til þess, þeir hafi val.
Markviss fjölskyldustefna er for-
senda hagsældar, framfara og jafn-
vægis á Islandi í nútíð og framtíð.
Þess vegna era öll mál fjölskyldu-
mál. Skiptir þá engu hvort við ræð-
um um atvinnu- og umhverfismál
eða önnur brýn hagsmunamál fyrir
fjölskylduna í landinu. Það um-
hverfi sem fjölskyldan býr við mót-
ar afstöðu hennar og lífsskilyrði.
Þess vegna era fjölskyldumálin í
heild sinni lykillinn að velferðar-
samfélagi á Islandi framtíðarinnar.
Höfundur er lögfræðingur.
Nám á nýrri öld
HINN 30. septem-
ber sl. var hrandið af
stað átaki til að bæta
tölvukost Háskóla Is-
lands undir kjörorð-
inu Nám á nýrri öld.
Verkefnið er unnið í
samstarfi Hollvina-
samtaka Háskóla ís-
lands og Stúdenta-
ráðs HI og mun
standa yfir í tvo mán-
-uði.
A vettvangi Holl-
vinasamtakanna hef-
ur um nokkurt skeið
verið rætt um þörf-
ina fyrir að styðja
við bakið á Háskól-
anum í kaupum á tölvum og búnaði
þeim tengdum. Ýmsar vangaveltur
vora í gangi á þann veg að erfitt
gæti orðið að afla skilnings meðal
þjóðarinnar fyrir slíkri söfnun þar
eð tölvubúnaður allur væri lítt var-
anlegur. Þegar viðræður við stúd-
enta hófust horfði málið skyndi-
lega öðruvísi við. Unga fólkinu er
bókstaflega í blóð borin hin sjálf-
sagða þörf fyrir beztu fáanlega
tækni, þannig að nám þeirra svari
kröfum tímans á vinnumarkaði.
ist til frambúðar verður komið á
fót sérstökum endurnýjunarsjóði
og arði af honum varið til viðhalds
og kaupa á tölvum á komandi ár-
um.
Strax nú í upphafi tölvuátaksins
hefur fjöldi aðila látið í ljósi skiln-
ing á mikilvægi verkefnisins og
veitt því ómetanlegt brautargengi.
Það er Hollvmasamtökum Há-
skóla Islands mikil ánægja að
ganga til samstarfs við Stúdenta-
ráð um átak til úrbóta á tölvukosti
Til að tryggja að söfnunarfé nýt-
skólans við nám og kennslu. Já-
kvætt viðhorf og þekking íslend-
inga á fjarskiptum og tölvunotkun
"slim-line"
dömubuxur írá
gardeur
Uáunru
tískuverslun
v/Nesveg, Seltj., s. 5611680
Stofnaður verður
endurnýjunarsjóður,
segir Ragnhildur
Hjaltadóttir og
Sigríður Stefánsdóttir,
og arði af honum
varið til viðhalds og
kaupa á tölvum á
komandi árum.
hefur vakið athygli. Áhugi og
framkvæði einstaklinga og fyrir-
tækja hefur lagt grann að því upp-
lýsingasamfélagi sem við búum nú
við. Þess vegna leitum við til þjóð-
arinnar um stuðning við þetta
knýjandi verkefni. Með framíagi í
endurnýjunarsjóð eða með öðram
hætti gefst landsmönnum öllum
einstakt tækifæri til að sýna holl-
ustu sína við Háskóla íslands og
styðja skólann til nýrrar sóknar í
hátækniþjóðfélagi.
Að lokum má benda á reikning
tölvuátaksins í Melaútíbúi Búnað-
arbankans númer 311 - 26 - 3500.
Ragnhildur Hjaltadóttir formaður
HoIIvinasamtaka HI.
Sigríður Stefánsdóttir fram-
kvæmdastjóri Hollvinasamtaka HI.
Skemmtileg
ævintýramynd
KVIKillYMHK
Regnbojrinn
JAKTEN PÁ
NYRESTEINEN
★ ★'/2
Leiksljóri og handritshöfundur: Vi-
beke Idsoe. Aðalhlutverk: Torhjorn
Jensen, Benjamin Helstad, Jenny
Skavlan og Teije Strömdahl. Film-
kameratene A/S 1996.
ÞAÐ hafa áður verið gerðar
skemmtilegar myndir þar sem
mannverar era minnkaðar svo
mikið að þær geta ferðast um lík-
ama annarra lífvera. Það gerist í
þessari norsku barnamynd þar
sem Simon litli fer inn í líkama afa
síns til að komast að því hvers
vegna honum er illt. Þar inni hittir
hann skemmtilegar og skrítnar
verar sem allar þjóna sínum til-
gangi og verður besti vinur hvíta
blóðkornsins og rauða blóðkorns-
ins.
Þetta er fyrsta
kvikmynd Vibeke
Idsoe sem áður
hafði skrifað hand-
rit fyrir sjónvarp
og að einni annari
barnamynd. Mynd-
in ber þess augljós
merki; handritið er
frábært en hún
mætti hafa betra
vald á leikstjórn-
inni, bæði leikar-
anna og kvik-
myndalega séð. En
einhvern tímann er
allt fyrst.
Handritið hefur til að bera
flesta þá þætti sem prýða góðar
barnamyndir. Heimur bama og
fullorðinna renna saman í gagn-
kvæmri virðingu og væntumþykju
án nokkurrar væmni, sameinast
frekar í góðum húmor. Sagan er
fantasía þar sem höfundur setur
sig inn í ímyndaðan heim bams-
ins. Hún er ævintýri og þroska-
saga í ástinni og vinskapnum. Höf-
undurinn hefur mjög frjótt hug-
myndaflug sem kemur fram í góð-
um og spennandi söguþræði auk
skemmtilegra persóna. Þarna hitt-
ir Símon Hr. Botnlanga sem er at-
vinnulaus því enginn vill nota
hann lengur. Hr. Andfýla er vondi
karlinn og frú Samviskubit lætur
fólki líða illa. Svo er það líka hjart-
að...
Búningar og sviðsmynd era al-
veg frábær og þar fær hugmynda-
flugið einnig að njóta sín enda af
nógu að taka. Þar hefðu ákveðnari
hugmyndir um myndatöku bætt
um betur og gert þennan þátt enn-
þá skemmtilegri.
Leikarahópurinn er býsna stór
og felst í mörgum gestaleikuram
mjög þekktum í Noregi og gera
þeir sitt mjög vel. Afinn sem Terje
Strpmdahl leikur er stórfínn, en
þegar að bömunum kemur hefði
stjórnin mátt vera styrkari og það
á helst við um Torbjorn Jensen
sem leikur Simon. Það er vart að
hann valdi þessu stóra hlutverki.
Danska djasssöngkonan Cæcelia
Norby tekur tvö lög af sinni al-
kunnu snilld í hlutverki ömmu
Simonar fyrir 30 áram.
Elst við nýrnasteininn er
skemmtileg ævintýramynd sem
allir ættu að geta haft gaman af og
ekki síst lært nokkuð í líffærafræði
um leið. Myndin er sýnd í dag kl.
15 og jafnvel verða fengnir ís-
lenskir leikarar til að talsetja
myndina um leið.
Hildur Loftsdóttir
Klassísk
klassík
KVIKMYJMHR
Stjörnubfó
LES MISERABLES
★★★
Leikstjóri: Bille August. Handritshöf-
undur: Rafael Yglesias eftir verki
Victors Hugo. Aðalhlutverk: Liam
Necson, Goeffrey Rush, Uma Thur-
man og Claire Danes. 1998.
HJARTAGÓÐA franska hetjan
Jean Valjean stal brauðhleifi í fá-
tækt sinni og þurfti að borga fyrir
það allt sitt líf. Annað hvort í
þrælkunarbúðum eða með því að
hafa illræmda lögregluforingjann
Javert á hælunum sem gat ekki
liðið Valjean það að vera góðhjart-
aður.
Þessa sögu þekkir næstum
hvert mannsbarn, teiknimynda-
seríur, sjónvarpsþáttaraðir, söng-
leikir og fjölmargar kvikmyndir
hafa verið gerðar eftir þessu
klassíska meistaraverki Victors
Hugo. En þegar Bille August var
fyrst boðið að leikstýra þessari
kvikmynd þekkti hann ekki sög-
una að neinu leyti og hafði aldrei
séð kvikmynd gerða eftir henni.
Það ætti að skýi’a hve klassísk tök
hans era á þessu klassíska verki.
Það hefði óneitanlega verið
skemmtilegra að sjá þarna til-
brigði við stef. Kannski ekki jafn-
djúpt í árina tekið og Lelouch hér
um árið en eitthvað þó. Bille ein-
beitir sér að sambandi þessara
tveggja manna, Valjean og Javert,
og það kemur skemmtilega út.
Neeson og Rush eru sterkir leik-
arar og vel tilfallnir í hlutverkin.
Stóram hlutum sögunnar er
sleppt og flest fellur í skuggann af
átökum mannanna tveggja og fár-
anlegri þrjósku lögreglustjórans.
Bille er hér á heimavelli þegar á
að fjalla um undirmálsfólk og ör-
lög þeirra. Saga Fantine er átak-
anlegasti hluti myndarinnar og
Uma Thurman stendur sig frá-
bærlega vel, og sannar að hún er
meira en góð gella. Annars líður
myndin heJdur átakalaust fyrir
sig.
Les JMisérables er stórmynd
sem gleður augað og eyrað á allan
hátt, leikararnir eru stórgóðir,
myndatakan er falleg og tónlistin
sömuleiðis. Búningar og sviðs-
myndin öll er mjög vönduð. Claire
Danes er samt hálfbudduleg í
þessum kjólum, en svona er raun-
sæið. Ef eitthvað vantar upp á þá
er það smá meiri kraft, ögn af
ástríðu og u.þ.b. slatta af hug-
myndaflugi.
Hildur Loftsdóttir