Morgunblaðið - 01.12.1998, Blaðsíða 6

6 ÞRIÐJUDAGUR 1. DESEMBER 1998
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Fjölmennur fundur um verndun miðhálendisins í Háskólabíói
PUNDARGESTIR rísa úr sæti og klappa fyrir ávarpi Guðmundar Páis Ólafssonar
FÆRRI fengu sæti en vildu á fundinum í Háskólabíói.
Vilja efla
samstöðu um
verndun
hálendisins
✓
A fjölsóttum baráttufundi sem haldinn var í
Háskólabíói að tilhlutan náttúruverndarsam-
taka, útivistarfélaffa og einstaklinga sam-
þykktu rúmlega þúsund fundargestir einróma
ályktun þar sem lýst er yfír eindreginni and-
stöðu við fyrirhugaðar stórvirkjanir
á miðhálendi Islands.
Morgunblaðið/Jón Svavarssón
GUÐMUNDUR Páll Ólafsson rithöfundur og náttúrufi'æðingur
heldur fyrsta ávarp fundarins.
DANSDÚÓIÐ Lipurtá. Eitt af íjölniörgum skemmtiatriðum á bar-
áttufundi í Háskólabíói.
HÚSFYLLIR var í Háskólabíói á
baráttufundi um verndun miðhálend-
isins sem haldinn var á vegum nátt-
úruverndarsamtaka, útivistarfélaga
og einstaklinga á laugardaginn var.
Talið er að á annað þúsund manns
hafi mætt á fundinn en markmiðið
með fundarhöldunum var að efla
samstöðu um vemdun miðhálendis-
ins.
Aðspurður kvaðst fundarstjóri,
Hjálmar H. Ragnarsson tónskáld,
ánægður með fundinn. „Þessi fundur
sýnir fyrst og fremst þann styrk sem
er á bak við það andóf sem beinist
gegn áformum Landsvirkjunnar.
Þegar á annað þúsund manns flykk-
ist á fund undir yfirskriftinni Með
hálendinu - gegn náttúruspjöllum þá
eru það skýr skilaboð til stjórnvalda.
Stemmningin var engu lík og greini-
legt að fólk lætur sig þessi mál mjög
miklu varða. Þetta er heitt pólitískt
mál og stjómvöld verða bara að fara
að hlusta á þau skilaboð sem berast
frá svona fundi.“
Birgir Sigurðsson rithöfundur sem
starfað hefur í Hálendishópnum seg-
ir fundinn hafa verið glæsilegan.
„Uppsöfnuð reiði almennings gagn-
vart tilteknum virkjunarfyrirætlun-
um á miðhálendinu brýst fram á
fundinum með þessari miklu mæt-
ingu. Menn vilja að náttúmperlur
þessa svæðis séu varðveittar og þeim
skilað til framtíðarinnar. Viðbrögð
manna við ræðum og ávörpum vom
sterk og stemmningin var gífurleg."
Pjölbreytí dagskrá
Á fundinum vom flutt ávörp en á
milli þeirra vora fjölbreytt skemmti-
atriði: Kórsöngur, ljóðalestur, dans-
atriði, hijómsveitir, spunaþáttur og
ljóðalestur. Sýnt var myndband við
lag Bjarkar Guðmundsdóttur „Jóga“
og brot úr heimildarmynd Páls Stein-
grímssonar „Oddaflugi“ þar sem
greint er frá heimkynnum heiðar-
gæsarinnar á Eyjabökkum. í lok
fundar var svo lesin upp ályktun sem
samþykkt var með lófataki fundar-
gesta.
Guðmundur Páll Ólafsson rithöf-
undur og náttúrufræðingur flutti
fyrsta ávarp fundarins. I ræðu sinni
sagði hann m.a. að náttúran á miðhá-
lendi íslands væri „þjóðararfur og
bakland menningar Islendinga og
vistkerfi landsins er undirstaða al-
mennrar velmegunar." Guðmundur
líkti „náttúrufórnunum" við það þeg-
ar ævafomum handritum og öðrum
menningarverðmætum var brennt í
hlaðinu á höfuðbólinu Helgafelli á
Snæfellsnesi árið 1623 á ömurlegustu
öld í sögu Islands þegar ríkti „harð-
æri, galdrabrennur og miskunnar-
laus stjórnvöld“. Og hann spurði:
„Stöndum við kannski í sömu sporum
og heimski presturinn á Helgafelli
sem lét húskarla sína og vinnukonur
bera út handritin og kveikja í þeim?“
Hann sagði framtíð miðhálendisins
hápólitíska og eldfima umræðu sem
varði „siðfræði og trúfræði, listir og
vísindi, efnahag og útivist, einstak-
lingsfrelsi og lýðræði og þá ekki síst
hvernig við skilum landinu til þeirra
sem erfa það og skuldimar okkar.“
Guðmundur gagnrýndi stjómmála-
menn óspart. ,Aðeins risaeðlur
stjórnmálaflokkanna neita að takast
á við breytt þjóðfélag og breytta
heimssýn.“ í lok ræðu sinnar hvatti
Guðmundur íslendinga til að haga
sér sem „upplýst menningarþjóð" og
standa vörð um landið sitt en það
verði að gera „núna eða aldrei“.
Fundargestir fógnuðu ræðu Guð-
mundar ákaft með lófataki og með
því að rísa úr sætum.
Mótsagnir
í aðgerðum
Bjamheiður Hallsdótth- ferða-
málafræðingur benti á mótsagnir í
aðgerðum stjómmálamanna í ræðu
sinni. Að miklum fjái-munum væri
varið í uppbyggingu ferðaþjónustu
með áherslu á sérstöðu íslands og
hreinleika á sama tíma og allt kapp
væri lagt á orkufrekan og mengandi
iðnað. Hún sagði að frekari spilling á
náttúmgæðum mundi hafa afdrifa-
ríkar aleiðingar fyi'h- ferðaþjónustu
og að tapið mundi hvergi verða meira
en í dreifðum byggðum landsins.
Hún taldi ennfremur að ein af rík-
ustu þjóðum heims þyrfti ekki að
hegða sér á þennan hátt.
I tölu sinni gerði dr. Guðmundur
Sigvaldason eldfjallafræðingur að
umtalsefni „ellefu hundmð ára hern-
að gegn landinu". Hann sagði að ekki
væri hægt að tala um ósnortna nátt-
úru lengur og að landnámsmenn og
forfeður okkar hafi skert lífsafkomu
afkomenda sinna með umgengni
sinni en þeir hafi þó ekki vitað hvað
þeir vora að gjöra. Dr. Guðmundur
varpaði þeirri spumingu fram hvort
við ætluðum að breyta eins þrátt fyr-
ir þekkinguna.
Hann lagði einnig áherslu á hnatt-
ræn sjónarmið, að vistkerfi Islands
væri hluti af vistkerfi heimsins og að
í því samhengi verði hvert samfélag
að standa skil á sínu. Hann endaði
ræðu sína á þvi að vitna í staðhæf-
ingu Halldórs Laxness í þá vera að
sauðkindin væri mesti skaðvaldur
landsins og sagði að við hana keppti
sú kynslóð Islendinga sem hvorki
bæri virðingu íyiir né hefði þekkingu
á náttúranni. t.
Hallmar Sigurðsson leikstjóri
benti á í sínu ávarpi að náttúravernd- |
armál eru ekki einkamál hveraar j
þjóðar fyrir sig heldur sé náttúran
sameiginleg öllum jarðai’búum. Okk-
ur komi t.d. við eyðing frumskóganna
í Amazon og rekstur kjai-norkuofn-
anna í Sellafield í Bretlandi. Hann
fullyrti ennfi-emur að stóriðja væri
ekki lausn á vanda landsbyggðarinn-
ar, eins og yfirgefnar verksmiðju-
borgir úti í Evrópu séu til marks um. .
I ávaipi dr. Ai-nýjai- Erlu Svein-
björnsdóttur jarðefnafræðings kom |
fram að verði risa-álver reist á Aust-
fjörðum muni losun á gróðurhúsaloft-
tegundum aukast um 40%. Þai-með
væri útilokað að íslendingar gangi að
skilmálum Kyoto-samningsins og
stæðu þar með einir þjóða gegn þvi
að draga úr frekari mengun í heimin-
um. Dr. Ámý Elva velti fyrh- sér
þætti mengunar í gi-óðurhúsaáhjáf-
um og kólnun og benti á að rökstudd- L
ar skoðanir bentu til þess að hann
væri afgerandi. Hún taldi að við gæt- |
um ekki leyft okkur að taka áhætt-
una, að við gætum ekki staðið fyrir
utan alþjóðasamþykktir og að við
ættum að „láta náttúrana njóta
vafans.“
Lesin voru skeyti sem fundinum
bárust frá ísafirði, Samtökum um
kvennalista, Félagi um vemdun há-
lendis Austurlands og Þingflokki
óháðra. Úr Þingeyjarsýslu bárust I
kveðjur frá áhugfólki um miðhálend-
ið, Náttúraverndarsamtök Vest-
mannaeyja sendu baráttukveðjur og
Austur-Skaftfellingar á baráttufundi
á Höfn í Hornafirði sendu kveðjur.
Óviðjafnanleg landsvæði
Bh-gir Sigurðsson rithöfundur
flutti síðasta ávarpið. í því kom fram
hörð gagnrýni á „útverði nytsemis-
hyggjunnar“ sem gleyma að „það er
einmitt skortur á tilfinningum sem i
hefur leitt til þess að við höfum valdið
tjóni á lífríki jarðar". Hann talaði fyr-
ir þeim „framsýnu viðhorfum sem |
bera í sér að velferð náttúrunnar sé
velferð okkar sjálfra.“
Fundarstjóri, Hjálmar H. Ragn-
arsson tónskáld, las að lokum upp
ályktun sem borin var undir atkvæði
og samþykkt með lófaklappi. í henni
er „áformum Landsvh-kjunar um að
skerða friðland Þjórsárvera frekar
en orðið er með virkjunarfram-
kvæmdum og sökkva Eyjabökkum
undir miðlunarlón" harðlega mót- É
mælt. Jafnframt er skorað á alþingis- |
menn „að snúast gegn fyrirhuguðum
stórvirkjunum á miðhálendinu“ og
vinna að því að vernda „óviðjafnan-
legt landsvæði" í þágu „vistvænnai'
útivera og ferðalaga innlendra sem
erlendra manna“ með það fyrir aug-
um að vai’ðveita „dýrmætustu nátt-
úruauðlegð okkar“, ávaxta hana og
skila henni „óskertri til óborinna
kynslóða".
Fundurinn endaði á því að Sigurð-
ur Rúnar Jónsson stjórnaði fjölda-
söng þegai- fundargestur risu úr sæt-
um og sungu „Island ögram skorið".