Morgunblaðið - 06.01.1999, Blaðsíða 10

10 MIÐVIKUDAGUR 6. JANÚAR 1999
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
> ______________________________________________________
Utlit er fyrir mjög spennandi prófkjör hjá samfylkingunni í Reykjavrk um mánaðamótin
Svavar skilur eft-
ir sig tómarúm
✓
Ovænt brotthvarf Svavars Gestssonar af þingi skilur
eftir sig ákveðið tómarúm hjá samfylkingunni í Reykja-
vík. Svigrúm hefur myndast fyrir nýja frambjóðendur í
prófkjöri sem fram fer um mánaðamótin. Framundan
er mikið kapphlaup milli Alþýðubandalagsins og Al-
þýðuflokksins um efsta sæti framboðslistans. Egill
Olafsson skoðaði áhrifín af brotthvarfi Svavars.
Morgunblaðið/Ásdís
Á FUNDI í kjördæmisráði Alþýðubandalagsins í Reykjavík skönimu fyrir áramót tókst
Svavari Gestssyni og stuðningsmönnum hans að koma í veg fyrir að prófkjör samfylking-
arinnar yrði opnað meira.
ÞAÐ má segja að brotthvarf Svavars Gests-
sonar leiði til þess að ákveðið tómarúm mynd-
ast í forystusveit Alþýðubandalagsins í
Reykjavík. Svavar hefur verið í fyrsta sæti
lista flokksins í sex alþingiskosningum og fyr-
irfram var búist við að hann myndi leiða lista
samfylkingar í höfuðborginni.
Þótt viðurkennt sé að Svavar hafi verið öfl-
ugur og sterkur leiðtogi var hann ekki óum-
deildur og margir samfylkingarsinnar voru
því andvígir að hann yrði í efsta sæti listans.
Andstaðan var mikil frá Alþýðuflokknum og
einnig frá Framsýn-Birtingu, sem er eitt af
alþýðubandalagsfélögunum í Reykjavík og
bakhjarl Bryndísar Hlöðversdóttur alþingis-
manns og Helga Hjörvar borgarfulltrúa.
Hafði mikil áhrif á samfylkingnna
Það má að sumu leyti segja að brotthvarf
Svavars sé nokkuð undarleg niðurstaða í ljósi
þeiiTa atburðarásar sem átti sér stað innan
Alþýðubandalagsins á síðasta ári. Svavar var
andsnúinn tillögu Margrétar Frímannsdótt-
ur, formanns flokksins, sem lögð var fram á
aukalandsfundi i júlí um samfylkingu með Al-
þýðuflokki og Kvennalista. Hann hvatti til
þess að flokkurinn færi sér hægar og beitti
sér fyrir málamiðlun, sem ekki reyndist
áhugi fyrir meðal deiluaðila. Þegar Stein-
grímur J. Sigfússon, Hjörleifur Guttormsson
og fleiri yfirgáfu Alþýðubandalagið var þrýst
á Svavar úr ýmsum áttum. Margir af hörðum
stuðningsmönnum Svavars í Alþýðubanda-
lagsfélaginu í Reykjavík sögðu sig úr flokkn-
um og gengu til liðs við Vinstrihreyfinguna.
Ýmsir áttu von á að Svavar myndi fylgja
þeim.
Margrét Frímannsdóttir hvatti Svavar til
að fylgja Alþýðubandalaginu áfram að málum
og taka þátt í mótun samfylkingarinnar. Rök
hennar voru m.a. þau að vinstrisjónarmiðin
yrðu sterkari í hinni nýju hreyfingu ef Svavar
yrði þátttakandi í henni. Niðurstaðan varð sú
að Svavar ákvað að vera með. Hann tók virk-
an þátt í að móta verkefnaskrá samfylkingar
og gegndi lykilhlutverki í svokölluðum stýri-
hópi, sem flokkamir þrír komu á fót til að
samræma starf samfylkingarinnar.
Hver verða áhrifin af
brotthvarfi Svavars?
Enginn vafi leikur heldur á að Svavar beitti
sér eindregið fyrir þeirri lausn á prófkjörs-
málum í Reykjavík sem varð ofan á, þ.e.
flokkaprófkjör. Hann var eindregið andvígur
opnu prófkjör með girðingum eins og R-list-
inn stóð að fyrir borgarstjórnarkosningamar
í vor. Svavar kom þessari lausn í gegn þrátt
fyrir að Alþýðuflokkurinn, Kvennalistinn og
Framsýn-Birting væra á einhverju stigi máls-
ins fylgjandi opnu prófkjöri. Svavar var mjög
ósáttur við R-listaprófkjörið, sem hann sagði í
pistli á heimasíðu sinni 24. nóvember sl. að
væri „vitlausast af öllu“. Reglumar í próf-
kjörinu leiddu til þess að Guðrún Agústsdótt-
ir, sem verið hafði leiðtogi Alþýðubandalags-
ins í borgarstjóm, hrapaði niður í 5. sætið og
einn nánasti samverkamaður Svavars, Arni
Þór Sigurðsson, datt út úr borgarstjóm þrátt
fyrir góða kosningu.
Hafi einhverjir alþýðuflokksmenn sett það
fyrir sig að Svavar yrði í forystu fyrir lista
Samfylkingar í Reykjavík geta þeir það ekki
lengur. Brotthvarf Svavars kann því að auka
að einhverju leyti stuðning við samfylkinguna
frá miðjunni. Það er þó líklegra að útkoman
úr prófkjörinu og kosningabaráttan skipti
meira máli hvað þetta varðar.
Frekar ólíklegt er að brotthvarf Svavars
hafi mikil áhrif á gengi Vinstrihreyfingarinn-
ar - græns framboðs, nema þá því aðeins að
samfylkingin segi skilið við sum þau stefnu-
mál sem er að finna í stefnuskránni og færi
sig nær miðjunni. Að þessu leyti kann próf-
kjörið að hafa einhver áhrif. Fái stuðnings-
menn Svavars slæma útkomu er ekki hægt að
útiloka að fleiri úr gamla stuðningsmannaliði
Svavars segi skilið við Alþýðubandalagið.
Kannski eru mestu áhrifin af brotthvarfi
Svavars þau að með honum fer úr þingflokkn-
um einn reynslumesti þingmaður flokksins.
Eftir stendur í Reykjavík einn þingmaður
flokksins með tæplega fjöguraa ára þing-
reynslu. Að þessu leyti má segja að Alþýðu-
bandalagið standi dáh'tið höllum fæti.
Hörð keppni í prófkjöri
Enn er ekki ljóst hverjir taka þátt í próf-
kjörinu fyrir Alþýðubandalagið. Bryndís
Hlöðversdóttir alþingismaður og Heimir Már
Pétursson, framkvæmdastjóri Alþýðubanda-
lagsins, era þau einu sem formlega hafa til-
kynnt þátttöku. Reiknað er fastlega með að
Ami Þór Sigurðsson, aðstoðarmaður borgar-
stjóra, tilkynni þátttöku í dag, en hann hélt
fund með stuðningsmönnum sínum í gær-
kvöldi.
Til margra ára hafa verið flokkadrættir
innan Alþýðubandalagsins í Reykjavík. Þing-
menn fiokksins hafa að vissu marki endur-
speglað þetta því að jafnaði hefur hinn harði
flokkskjarni í ABR átt einn þingmann, frjáls-
lyndari hluti flokksins (Birting-Framsýn) átt
annan og einnig hefur maður tengdur verka-
lýðshreyfingunni oftast verið í þriðja þing-
sætinu. Fyrirsjáanlegt er að væntanlegt próf-
kjör mun að einhverju leyti verða barátta
milli þessara arma. Bryndís Hlöðversdóttir
sækir fylgi sitt til Birtingar-Framsýnar og
fólks sem hefur kosið Alþýðubandalagið án
þess að vera flokksbundið í því. Árni Þór sæk-
ir hins vegar stuðning sinn til Alþýðubanda-
lagsfélags Reykjavíkur og þess fylgis sem
Svavar Gestsson hefur haft. Ljóst er að Ámi
mun stefna á fyrsta sætið eins og Bryndís.
Hver fær fyrsta sætið?
Sá flokkur sem fleiri merkja við í prófkjör-
inu fær fyrsta sætið á framboðslistanum.
Þetta gerir það að verkum að samkeppni
verður milli flokkanna um að fá öfluga og
frambærilega frambjóðendur til þátttöku því
það eykur líkur á góðri útkomu flokkanna.
Vilhjálmur H. Vilhjálmsson, fyri’verandi for-
maður Stúdentaráðs, hefur t.d. fengið boð
bæði frá Alþýðubandalaginu og Alþýðu-
flokknum um þátttöku í prófkjörinu. Mögu-
leikar Vilhjálms og fleiri nýliða í pólitík tak-
markast hins vegar af því að þeir geta ekki
sótt stuðning út fyrir annan hvorn flokkinn
líkt og Helgi Hjörvar gerði þegar hann náði
fyrsta sætinu 1 prófkjöri R-listans.
Reyndar verða möguleikar nýliða að teljast
heldur betri taki þeir þátt í prófkjörinu undir
merkjum Alþýðubandalagsins en Alþýðu-
flokksins einfaldlega vegna þess að aðeins
einn sitjandi alþingismaður, Bryndís
Hlöðversdóttir, tekur þátt í prófkjörinu fyrir
Alþýðubandalagið en fjórir þingmenn taka
þátt í því fyrir hönd Alþýðuflokksins, Ásta
Ragnheiður Jóhannesdóttir, Jóhanna Sigurð-
ardóttir, Magnús Árni Magnússon og Ossur
Skarphéðinsson.
Ljóst er að keppni Jóhönnu og Össurar um
fyrsta sætið á eftir að draga til sín kjósendur.
Það er því alls ekki víst að Alþýðubandalag-
inu takist að ná fyrsta sætinu á lista samfylk-
ingar. Alþýðubandalagið fékk fleiri atkvæði í
Reykjavík en Alþýðuflokkurinn í síðustu
kosningum, en í kosningunum 1991 og 1987
fékk Alþýðuflokkurinn fleiri atkvæði en Al-
þýðubandalagið. í ljósi þess að stærstur hluti
Þjóðvaka hefur gengið til liðs við Alþýðu-
flokkinn og talsverður hópur manna hefur yf-
irgefið Alþýðubandalagið og gengið til liðs við
Vinstrihreyfinguna verður að telja að Alþýðu-
bandalagið verði að hafa talsvert fyrh’ því að
ná fyrsta sætinu.
Birkir Þór Bragason líffræðingur hlaut viðurkenningu fyrir rannsóknir sínar á prótíni
BIRKIR Þór Bragason, líffræð-
ingur, sem nú stundar meistara-
nám við tilraunastöð Háskóla ís-
lands í meinafræði að Keldum,
hlaut í gær viðurkenningu fyrir
áhugaverðasta framlag ungs vís-
indamanns á ráðstefnu um rann-
sóknir í læknadeild Háskólans.
Hlaut hann það fyrir rannsóknir
sínar á ákveðnu prótíni sem
veldur sjúkdómum í mönnum og
dýrum þegar það safnast fyrir í
afbrigðilegu formi.
„Þetta er geysimikil viður-
kenning sem ég er ánægður með
og þakklátur fyrir,“ sagði Birkir
Þór Bragason í stuttu spjalli við
Morgunblaðið. Hann minnti jafn-
framt á að fjöldi vísindamanna
starfaði að rannsóknum á riðu
og öðrum sjúkdómum að Keld-
um og væri verkefni sitt einn
hlekkur í þeirri keðju.
Helga M. Ögmundsdóttir lækn-
ir var formaður dómnefndar sem
ákvað verðlaunaveitinguna en
með henni störfuðu Kristín Ing-
ólfsdóttir lyfjafræðingur og Guð-
mundur Þorgeirsson Iæknir.
Menntamálaráðuneytið veitti
viðurkenninguna, 150 þúsund
króna verðlaun, sem Björn
Bjamason menntamálaráðherra
afhenti ásamt heiðursskjali.
Helga gerði grein fyrir starfi
Einn hlekkur af mörg-
um í riðurannsóknum
dómnefndar sem hún sagði að
hefði í raun ekki fengið mikinn
tíma. Henni hefði verið falið að
fínna úr hópi þeirra sem kynntu
verkefni sín á ráðstefnunni
verðugan ungan vísindamann,
ekki eldri en 35 ára, sem kynnt
hefði fræðilega spennandi verk-
efni sem hefði vísindalegt gildi.
Hún sagði vissulega hafa verið
úr vöndu að ráða en dómnefnd
tók einnig mið af hvemig efnið
var kynnt og hversu vel fyrirles-
arinn var heima í efni og gat
svarað fyrirspurnum.
Lítið vitað um eðlileg
príonprótín
Birkir Þór Bragason hefur
lokið líffræðiprófi og vinnur nú
að meistaraverkefni sínu sem
hann kveðst hálfnaður með og
eigi því um ár eftir. „Þetta er
mjög áhugavert verkefni sem ég
kynntist fyrst þegar ég var í líf-
fræðináminu. Þá eiginlega frétti
ég af þessu líffræði-
lega fyrirbæri, príon-
prótíni, sem veldur
sjúkdómum í mönn-
um og dýrum,“ segir
Birkir. Hann segir
þetta prótín fyrir-
finnast í öllum veíj-
um iíkamans, mest í
taugafrumum en
minnst í lifur. „Við
vitum heilmikið um
áhrif þess í þessum
sjúkdómum en þá er
það í afbrigðilegu
formi og þegar það
er svo í miðtauga-
kerfínu er það talinn
vera lykilþáttur í riðu
í sauðfé, kúariðu og Creutzfeldt-
Jakob sjúkdómum í mönnum,
sem eru ólæknandi, hæggengir
og smitandi hrörnunarsjúkdóm-
ar. Uppsöfnunin kemur meðal
annars fram sem útfellingar í
heilanum sem valda síðan mikl-
um skemmdum.“
„Við vitum hins
vegar Iítið um þetta
prótín þegar það er í
lagi og beinast, rann-
sóknir mínar að því
að finna einhver
svör við því sem ger-
ist meðal annars
með því að athuga
prótínsamskipti. Þá
er hugsanlegt að við
komumst nær því að
skilja gang sjúk-
dómanna sem það
veldur á þessu af-
brigðilega formi.“
Birkir Þór segir
að rannsóknir sínar
séu hreint ekki þær einu á þessu
sviði, víða um heim sé verið að
Ieita svara við sömu spurningum
og hann hefur uppi um prótínið.
Hann segir ennþá ekkert orðið
ljóst í þessum efnum og leitin
verði því að halda áfram. Ekki
Birkir Þór
Bragason
lofar hann því að vera búinn að
fínna svörin þegar hann lýkur
meistaranámi sínu. „Þetta er á
margan hátt tæknilega snúið en
kannski erum við bara ekki enn-
þá búin að athuga réttu hlutina
eða spyija réttu spurninganna
til að þokast nær markinu.“
Aðspurður kvaðst Birkir Þór
ekki vita hvað tæki við eftir
námið en hann benti á að áfram
yrði unnið að riðurannsóknum á
Keldum, þar væri hópur vísinda-
manna á ýmsum sviðum og
verkefni sitt væri einn hlekkur-
inn. Ástríður Pálsdóttir er leið-
beinandi Birkis. „Hún beinir
mér á réttar brautir í því að fást
við vandamálin sem koma upp
og þannig sinnum við þessu sam-
an Jíótt ég vinni verkin."
I lokin sagði Birkir áhugavert
að vinna við vísindarannsóknir á
íslandi um þessar mundir: „Hér
eru margir góðir vísindamenn og
sífellt fleiri hámenntaðir menn
eru að koma heim eftir nám er-
lendis. Það er mikil gróska í vís-
indum í dag og sviðin eru sífellt
að stækka. Þessi ráðstefna ber
þess glöggt merki enda eru hér
fleiri verkefni kynnt en á þeirri
síðustu. Hún er því rnjög gott
framtak og þarft,“ sagði Birkir
Þór Bragason að lokum.