Morgunblaðið - 06.01.1999, Blaðsíða 36

$>6 MIÐVIKUDAGUR 6. JANÚAR 1999
HESTAR
MORGUNBLAÐIÐ
Aðeins á
gamlárskvöld
Það eina sem máli skiptir er að Skaupið
sé fyndið, grínið nógu rætið, eftirhermurn-
ar nógu kvikindislega afkáralegar og
nógu víða sé komið við í spéspegli líð-
andi árs svo allir kannist við eitthvað
afpví sem tekið erfyrir.
að er dálítið merki-
legt hvað sumar
lummur verða gaml-
ar og seigar. Eins og
t.d. lumman um að
Spaugstofan hafi tekið við hlut-
verki Aramótaskaupsins og
Skaupinu sé eiginlega orðið of-
aukið. I fyrsta lagi hefur
Spaugstofan verið í gangi í tíu
ár nú í janúar og úr því Skaupið
hefur ekki látið undan á heilum
áratug er ólíklegt að Sjónvarpið
uppgötvi allt í einu hlutverks-
leysi þess og hætti framleiðslu
áramótaskaups. Slíkt væri líka
á skjön við allar markaðshug-
myndir, þar sem Skaupið er sá
dagskrárliður á almanaksárinu
öllu sem hefur
VIÐHORF mest áhorf.
eftir Hávar Verst að það
Sigurjónsson skuli ekki vera
á dagskrá rétt
fyrir jólin svo auglýsingatíminn
á undan því nýttist að fullu.
Margt bendir einnig til þess að
x Spaugstofan muni þreytast fyrr
á sprettinum en Skaupið sem
sefiir allt árið og rumskar svo
með látum rétt fyrir miðnætti á
gamlárskvöld.
Þessi sérstaka náttúra
Skaupsins gerir það einnig að
verkum að ósanngjarnt er að
taka það sömu tökum og aðra
dagkrárliði Sjónvarpsins.
Formleg gagnrýni um Skaupið
sem hvert annað leikið efni er
satt að segja alveg út í hött.
Skaupið er barn síns augna-
bliks, það rís og springur út á
einu kvöldi og svo á ekki að
forma að rifja það upp, hvað þá
endursýna. Mesta antiklímax
■' sem hægt er að hugsa sér er að
horfa á gamalt Aramótaskaup.
Og Ái-amótaskaupið er orðið
gamalt strax á nýársdagsmorg-
un. Upplifunin af Ái*a-
mótaskaupinu er svo bundin við
stað og stund, svo bundin við
hið sérstaka andrúmsloft sem
ríkir á gamlárskvöld, að það er
ekki einasta persónulegt svekk-
elsi að horfa á það aftur síðar,
heldur í hæsta máta ósann-
gjarnt gagnvart Skaupinu
sjálfu.
Allt þetta flaug gegnum hug
mér þegar ég settist niður í
fyrrakvöld og horfði á mynd-
v bandsupptöku af Skaupinu sem
í endurminningunni hafði verið
býsna gott, sumt hafði mér
meira að segja þótt fyndið og á
stöku stað hafði ég hlegið dátt
innra með mér. Einu sinni
skellti ég uppúr. Þegar ég svo
nauðugur viljugur settist að
upptökunni til að endurupplifa
grínið stökk mér ekki bros all-
an tímann, sumt þótti mér lé-
legt og á stöku stað fór ég
hreinlega hjá mér. Einn höf-
undur, heilsteypt skaup.
: Skaupið er ekki leikrit. Það
græðir svo sem ekkert á því að
vera eftir einn höfund. Það tap-
ar frekar á því. Hvaða máli
skiptir hversu heilsteyptur
svona brandaraannáll er? Það
eina sem máli skiptir er að
brandararnir séu fyndnir, grín-
ið nógu rætið, eftirhermurnar
nógu kvikindislega afkáralegar
og nógu víða sé komið við í spé-
spegli líðandi árs svo allir
kannist við eitthvað af því sem
tekið er fyrir. Sumir hlæja að
kúka- og prumpbröndurum.
Aðrir hlæja að nýbúabröndur-
um. Ekki höfundurinn. Honum
finnst þetta sjálfsagt ekkert
fyndið. En hann er að þjóna
ákveðnum þjóðfélagshópum.
Setja inn brandara fyrir þá
sem eiga kvótann, hafa sam-
þykkt gagnagrunnsfrumvarpið
og lamað heilbrigðiskerfið. Svo
þeir geti hlegið að einhverju
líka. Furðulegast var samt að
fyrirmennin sjálf voru höfð
með í gríninu eins og til að
undirstrika að þetta væri allt í
góðu gert. Þjóðarsátt í Skaup-
inu. Það gengur ekki. Þjóðin
verður að fá útrás í gegnum
Skaupið og sjá tekið á hinum
ósnertanlegu. Þeim sem
stjórna og ráða örlögum þjóð-
arinnar. Það má nefnilega á
gamlaárskvöld. Þetta tækifæri
verður að nýta. Ef niðurstaðan
er sú að okkur hryllir aðeins
við að fara í heitan pott á nýja
árinu hefur ekki verið gengið
nógu vasklega til verks. Og
fjölbreytni verður að ríkja,
annars lenda allar stórfjöl-
skyldur landsins sem safnast
hafa saman til að hlæja að
Skaupinu í því að alltaf þarf að
vera að útskýra fyrir einhverj-
um í hópnum hverju er verið að
gera grín að. „Æi, amma, sástu
ekki þegar Ingibjörg Pálma
dansaði línudansinn í Sjónvarp-
inu!“ Og næsti skets fer íyrir
ofan garð og neðan af því enn
er verið að útskýra síðasta
brandara. Samt er þetta hluti
af upplifuninni. Spennan er í
hámarki, klukkan stefnir í tólf
og ekkert eftir af árinu nema
skrúfa niður hljóðið í útvarps-
stjóranum og fara út og skjóta
upp rakettunum. „Þetta var
bara ágætt,“ er niðurstaðan og
svo er ekki hugsað meira um
það. Skaup þessa árs er búið og
kemur aldrei aftur. Þannig á
það að vera.
Þeir sem taka að sér Ára-
mótaskaupið ganga að því vit-
andi vits að ekki er hægt að
gera það sem til er ætlast. Að
búa til fyndnasta sjónvarpsþátt
ársins. Ekkert meira og ekkert
minna. Öllum mistekst þetta
ætlunarverk og öllum fyrirgef-
ast mistökin. Enginn gengur að
minnsta kosti um með móral yf-
ir að hafa klúðrað Ái*a-
mótaskaupi. „Þetta er náunginn
sem gerði ófyndna Skaupið.“
Eða: „Þetta er konan sem gerði
rætna Skaupið." Hver man eftir
þessu fólki? Enginn. Þetta
gleymist strax. Frá upphafi
hefur ekkert skaup verið nógu
fyndið því allir vilja hlæja
meira. Þjóðin er öll af vilja gerð
á gamlárskvöld til að hlæja að
Skaupinu. Og hún hlær, sama
hversu lítilfjörlegt grínið er. En
það hlýtur að falla undir refsi-
löggjöfina að skikka fólk til að
horfa á Skaupið í einrúmi á
þriðja í nýári.
Atli Guðmundsson leiðbeinir
í reiðmennsku
Þjálfað og
byggt upp út
frá forsend-
um hestsins
Reiðmennskan er það sem allt snýst um í
hestamennskunni. Til að auka fjölbreytni
hestaþáttar Morgunblaðsins verða reglu-
lega þættir fram á vor þar sem fjallað
verður um ýmsa þætti reiðmennskunnar.
Verður leitað liðsinnis knapans kunna Atla
Guðmundssonar. Valdimar Kristinsson
mun færa hugmyndir og kenningar Atla
í letur í þessum þáttum.
hornfirskra hrossa í Þýskalandi
hefur hannað nierki fyrir félag-
ið og sýnir hornfirskan gæðing
á glæsilegu tölti tylla einum
fæti niður á Island og að sjálf-
sögðu er það Hornafjörður sem
hesturinn stígur niður á.
Aðdáendur
Hornfirð-
inga á leið
í „Mekka-
ferð“
ÞÓTT ræktun og viðhald ein-
stakra stofna innan kyns ís-
lenska hestsins eigi ekki upp á
pallborðið hjá fjöldanum eru
alltaf einhveijir sem vilja við-
halda einstökum stofnum. f
Þýskalandi er félagsskapur sem
ber nafnið Zuchterkreis
Freunde des Hornfjörðurpferde
sem gæti útlagst Ræktunar- og
vinafélag hornfirsku hestanna.
Eins og af nafninu má ráða
bera félagsmenn hag og við-
gang hornfirsku hrossanna fyr-
ir brjósti og markmið þeirra er
að rækta góð hross af horn-
firskum meiði í Þýskaiandi.
Nú ber svo við að tveir eða
fleiri félagsmenn munu á Ieið til
Islands og að sjálfsögðu Iiggur
Ieið þeirra til Hornaljarðar en
deild Félags hrossabænda þar
eystra hefur ákveðið að bjóða
þeim austur. Þýska hestakonan
kunna Hanni Heiler, sem býr á
Hornafirði, sagði að ekki væri
búið að ganga frá öllum hnút-
um varðandi heimsókn þessara
aufúsugesta en þó ljóst að að
þeir munu koma. Sagði hún að
farið yrði með gestina vítt og
breitt um héraðið þar sem
ræktuð eru hross af hornfirsk-
um meiði og þau skoðuð.
Hanni sagði að hér væri ekki
um að ræða neinn öfgahóp eins
og algengt var að stofnaðir
væi*u í Þýskalandi á sínum
tíma, þar sem menn sáu ekkert
nema hross af sinni línu. Heldur
væri hér um að ræða fólk með
raunhæfar skoðanir sem hefði
umfram allt áhuga á að rækta
góð hross, ekki endilega af
þessum meiði. Aðalatriðið væri
að rækta góð hross, helst af
hornfirskum meiði. Félagsskap-
urinn gefur út fréttabréf þar
sem sagt er frá því helsta sem
er að gerast í ræktun horn-
firskra hrossa og sagði Hanni
að mikillar ánægju hefði gætt
meðal félagsmanna þegar
spurðist út fyrir rúmu ári að
Gustur frá Grund væri á leið til
Þýskalands. Þótt fréttabréfið
væri mjög gott að flestu leyti
sagði Hanni að stundum slædd-
ust, inn skemmtilegar villur eins
og þegar eitt sinn birtist, mynd
af Sigurbirni Bárðarsyni á
brúnu hrossi þar sem sagði að
hann væri á Óðu Rauðku, sem
eins og flestir vita er ein kunn-
asta formóðir hornfirsku hross-
anna og löngu liðin.
Hanni sagði það mjög áríðandi
fyrir hrossaræktendur á Horna-
firði að halda sambandi við
þennan félagsskap. Það styddi
mjög þá viðleitni að halda horn-
fírsku hrossunum sem tiltölu-
lega hreinum stofni.
BYLTINGARKENNDAR breyt-
ingar hafa orðið á reiðkennslu síð-
ustu árin. Lengi vel var mönnum
talin trú um að ekki væri hægt að
kenna mönnum reiðmennsku, ann-
aðhvort voru menn fæddir með
þennan hæfileika eða ekki og ef
menn voru ekki svo lánsamir að fá
hann í vöggugjöf þýddi ekkert að
vera að svekkja sig á því. Þessar
kenningar hafa verið afsannaðar
með óyggjandi hætti og í dag fer
fjöldi ungmenna ár hvert í skóla þar
sem kennd er reiðmennska. Má þar
nefna Skógaskóla, Bændaskólann á
Hvanneyri og síðast en ekki síst
Hólaskóla. Reiðmennskan lýtur
sömu lögmálum og aðrar náms-
greinar sem kenndar eru í skólum
að því leyti að menn eru að sjálf-
sögðu misjafnlega hæfir til að með-
taka vísdóminn sem að þeim er bor-
inn. En flestir eða jafnvel allir sem
áhuga hafa á viðfangsefninu hafa
möguleika á að bæta við þá þekk-
ingu og kunnáttu sem fyrir hendi er
og með það að veganesti er lagt upp
með leiðsögn um heima reið-
mennskunnar.
Leyndardómar reiðmennsk-
unnar aðgengilegri
En svo vikið sé nánar að hug-
myndafræðingi okkar, Atla Guð-
EFTIR síðasta heimsmeistaramót í
Noregi ‘97 lýstu málsmetandi menn
í þýskri hrossarækt því yfir að lík-
Iega væri þetta í síðasta sinn sem
Þjóðverjar tækju þátt í kynbótasýn-
ingum á heimsmeistaramótum.
Þýsku hrossin hlutu sum hver háðu-
lega útreið á mótinu í Noregi í með-
fórum dómnefndarinnar og voru
Þjóðverjar mjög óhressir með út-
komuna. Þetta mun ekki í fyrsta
sinn sem þeir fá slæma útkomu en
eins og kunnugt er er almennt talið
að Þjóðverjar gefi hærri einkunnir
en gert er í öðrum aðildarlöndum
Alþjóðasambands eigenda íslenskra
hesta, FEIF, og því hefur þeim oft
brugðið við þegar þeir hafa sent
mundssyni, þá hefur hann fyrir all-
nokkrum árum skipað sér á bekk
með fremstu reiðmönnum landsins.
Ái’ið 1989 keppti hann í fyrsta
skipti í landsliði Islands á heims-
meistaramóti og varð þá meðal
annars í öðru sæti í fimmgangi á
Fjalari frá Fossvöllum. Síðan hefur
Atli verið í landsliði Islands bæði á
Norðurlandamótum og heimsmeist-
aramótum og í úrslitum gæðinga-
keppni á lands- og fjórðungsmót-
um. Atli setur verkefni hestsins
fram á hans eigin forsendum. Fyrir
alla rétta svörun hestsins sé honum
umbunað á þann hátt sem hann
skilur og meðtekur sem umbun. Þá
hefur Atli farið nýjar leiðir við upp-
byggingu þeirra hrossa sem hann
þjálfar, áfangarnir teknir skref fyr-
ir fyrir skref og slökunarþátturinn
skipar þar stóran sess. Þykja hross
sem Atli hefur þjálfað m.a. hafa
góða hálsstillingu og góðan höfuð-
burð.
Öll framsetning á því fjölþætta
efni sem ber á góma í reiðkennslu
er í dag orðin mun aðgengilegri en
áður var og skilar það betri árangri
í reiðkennslu. Þar hafa orðið til ný
hugtök og orð sem skýra viðfangs-
efnið betur en áður var og verða
mörg þeirra tekin fyrir í þessum
þáttum.
hross á mótin sem ekki standast
samanburðinn þegar á hólminn er
komið.
Nú ber svo við að Þjóðverjar sjá
um mótshaldið í ágúst á þessu ári
og hefur mörgum þótt hálf hlálegt
ef þeir verða ekki með á kynbóta-
sýningunni á heimavelli. En nú hafa
þeir fjallað um þetta mál og tekin
hefur verið ákvörðun um að þeir
verði með. I upplýsingum frá um-
sjónarmanni vefsíðu þýska sam-
bandsins IPZV er sagt að sam-
kvæmt gildandi reglum hafi sú
ákvörðun verið tekin eftir litla um-
ræðu að Þjóðverjar verði með
áfram.
Það vekur athygli að íslendingar
HM í Þýskalandi
Þjóðverjar áfram
með hross á
kynbótasýningu
i|
•*!

g
u
1