Morgunblaðið - 06.01.1999, Blaðsíða 30

30 MIÐVIKUDAGUR 6. JANÚAR 1999
MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR
Dagvist barna „Gæslu-
veita Reykjavíkur“
ingum sem ríkur frambjóðandi
getur reitt fram, enda greiðir hann
væntanlega úr eigin vasa. Að sumu
leyti er það heiðarlegra en að lofa
öllu fógru og ætla öðrum að upp-
fylla loforðin.
Fögru fyrirheitin
ekki efnd?
ER MENNTUN í
leikskóla, sem á sér
námskrá frá mennta-
málaráðuneytinu og er
skilgreindur fyrsta
skólastig barnsins, al-
veg hið sama og fé-
lagsleg úrræði í dag-
vistarmálum? Nýárs-
boðskapur starfs-
manna Dagvistar
bama í Reykjavík boð-
ar það. í þessum skrif-
um lýsa þeir því bein-
línis yfir, að leikskóli
og dagvist sé eitt og
hið sama. Þetta era
undirritaðri ný tíðindi
og koma nokkuð á
óvart. Verður hér leitast við að
velta þessu máli upp frá fleiri sjón-
arhomum.
Félagslega
fyrirbærið
Greinahöfundar koma inn á lög
ríkisvaldsins um leikskóla og tekið
er fram að hér séu á ferðinni ein-
hver „... metnaðarfyllstu lög um
menntun og uppeldi ungra barna
sem okkur er kunnugt um að séu
nokkurs staðar við lýði“. Þetta
þykir nokkrum tíðindum sæta. A
nokkram Norðurlandanna eru dag-
vistarúrræði barnaheimili, dag-
heimili, dagvistarheimili o.s.frv.
Yfirleitt heyra dagvistarúrræðin
þar undir félagsmálageirann og fé-
lagsmálaráðuneytin enda um fé-
lagsleg úrræði að ræða vegna
gæslu bama meðan foreldrar era
við nám eða störf.
Leikskólar íslands hafa aldrei
heyrt undir félagsmálaráðuneytið.
íslensk stjórnvöld hafa frá fyrstu
tíð skipað leikskólanum með öðr-
um menningar- og menntamálum í
menntamálaráðuneytinu. Á síð-
ustu áram hafa bæði
Finnar og Svíar tekið
þennan sama hátt upp
og skipað leikskóla-
málunum úr félags-
málaráðuneytum sín-
um yfir í menntamála-
ráðuneytin.
Fyrir allmörgum
árum datt félagsmála-
stjórunum í landinu
það í hug að fá leik-
skólann fluttan undir
sinn hatt og þáverandi
félagsmálaráðherra,
Jóhanna Sigurðar-
dóttir, lagði fram
framvarp til laga á Al-
þingi um félagsmál og
tók þessa hugmynd félagsmála-
stjóranna upp í framvarpinu. Hún
lagði til að leikskólinn flyttist úr
menntamálaráðuneytinu yfir í fé-
lagsmálaráðuneytið. Öll leikskóla-
kennarastéttin eins og hún lagði
sig lagðist mjög einarðlega gegn
þeirri ráðstöfun og taldi það mikið
óhappaverk næði framvarp ráð-
herrans fram að ganga við svo bú-
ið og leikskólunum í landinu til
mikils skaða. Enda fór það svo að
þessi atlaga að leikskólunum
mistókst.
Menntunarleg
viðhorf
Fyrir þá sem ekki vita betur er
rétt að árétta að leikskólinn heyrir
undir menntamálaráðuneytið.
Leikskólinn sem starfsmenn Dag-
vistar bama eru að ræða um í
þessum tveimur gi'einum í Morg-
unblaðinu er ekkert félagslegt úr-
ræði, heldur kirfilega skilgreint
íyrsta skólastig barnsins. Þar af
leiðir að það er ekki hlutverk leik-
skóla að leysa dagvistarvanda for-
eldra sem þurfa daggæslu fyrir
Það er ekki hlutverk
leikskóla, segir
Jóhanna Thorsteinson
í fyrri grein sinni, að
leysa dagvistarvanda
foreldra sem þurfa dag-
gæslu fyrir börn sín
tímabundið yfir daginn.
böm sín tímabundið yfir daginn.
Og ótrálegt að lesa svona skrif frá
framkvæmdastjóra leikskólanna í
Reykjavík.
Að lofa upp í
annarra ermar
R-listinn í Reykjavík hefur lofað
að binda enda á biðina inn í leik-
skólana. Um leið hefur verið lækk-
aður aldur barnanna sem njóta
forgangs inn í leikskólana. Auðvit-
að er það göfugt markmið í sjálfu
sér að leysa hvers manns vanda.
Það er hins vegar ekki andskota-
laust að lofa upp í annarra ermar.
Fólkinu hefur verið talin trá um að
nú fái allir foreldrar leikskólapláss
sem vilja, eins lengi dagsins og
þeir óska. Um þetta hefur verið
fjallað í hita leiksins fyrir tvennar
síðustu sveitarstjórnarkosningar í
Reykjavík og ekki staðið á fram-
bjóðendum að gefa fyrirheitin. Um
hitt er minna hirt, hverju skal
kosta til framkvæmdanna. Fólkið
vill fá loforð til að herma upp á
stjómmálamennina síðar meir.
Hinn friðelskandi formaður Friðar
2000 hefur boðað nýja aðferð; at-
kvæðin skulu keypt hóflegu verði
og án þess að vera að lofa ein-
hverju öðra en beinhörðum pen-
Starfsmenn Dagvistar bama
standa frammi fyrir því að eiga að
uppfylla loforð stjómmálamann-
anna. Þeim er því nokkur vorkunn.
Búið að lofa upp í annarra ennar,
þeirra eigin ermar. Það er því ekki
nema von að þeir leggi íyrir sig
greinaskrif og útskýri vandamálið í
stöplaritum og öðram vitrænum
leiðum svo öllum megi nú ljóst
verða að vandinn sé stór.
Greinahöfundar kalla eftir lausn-
um frá ríkisvaldinu, lengingu fæð-
ingarorlofsins, fjölgun nemenda í
Kennaraháskóla Islands, framlög-
um ríkisvaldsins til byggingar leik-
skólanna. Já, þetta skyldi nú ekki
vera ríkisstjórinni að kenna?
Ekkert af þessu leysir samt
þann vanda að hópur ungra for-
eldra í Reykjavík er í vandræðum
núna með dagvistarúrræði fyrir
börnin sín.
Leikskóli - gæsla
Greinahöfundar virðast álíta að
dagvistarámæði foreldra og leik-
skólamenntun barna þeirra séu
einn og sami hluturinn. Era leik-
skólarnir þá einhvers konar barna-
geymslur fyrir foreldra í neyð? Það
vissi ég ekki fyrr. Og neita stað-
fastlega að trúa því. Það er til lítils
fyrir menntamálaráðherra að setja
fram námskrá og sldlgreina leik-
skólann sem fyrsta skólastigið ef
innihald skólans nær eingöngu til
gæsluhlutverksins. Kannski að
kennarar grannskólans geti bara
hætt þessu streði og eftirlátið
gangavörðunum og skólaliðum allt
skólastarfið? Skyldu foreldrar eða
sveitarstjórnarmenn fagna því?
I Reykjavík virðist afstaða til
leikskólans vera að hann sé dag-
vistartilboð með smáaukabónus
þegar um menntaðan leikskóla-
kennara er að ræða sem starfar að
Jóhanna
Thorsteinson
uppeldislegu fjasi og föndri í félagi
við hina ófaglærðu. Greinahöfund-
ar segja að „... það er unnið ótrá-
lega gott starf í leikskólunum af al-
deilis frábæra starfsfólki". Og það
er alveg óþarft að gera lítið úr því,
leikskólamir vinna mjög gott og
mikilvægt starf, þeir mennta
yngstu kynslóðina og búa hana
undir frekara nám í grunnskólan-
um. Og auðvitað þekkja greinahöf-
undarnir þetta mjög vel af eigin
raun og ættu því ekki að þurfa að
taka það fram, svo sjálfsagt sem
það er að vanda til menntunar
bama.
Daggæsla í
lieimahúsum
Vandi foreldra vegna daggæslu
bama sinna er af allt öðrum toga
spunninn. Þar era foreldrar að
leita sér gæsluúrræða börnum sín-
um til handa. Það kemur leikskól-
unum ekki við og algerlega óviðun-
andi að þessu tvennu sé ruglað
saman af starfsmönnum Dagvistar
bama í Reykjavík.
Dagmæður hafa starfað í
Reykjavík um langt árabil og sum-
ar reynst betri í því starfi sínu en
aðrar eins og gengur. Þær eru
sjálfstæðir verktakar sem leggja
heimili sín undir starfsemina og
undirgangast eftirlit með starfsem-
inni frá hendi Dagvistar barna.
Þessi starfsemi heyrir þannig
óbeint undir Dagvist barna sem
getur aðeins afturkallað leyfi til
daggæslunnar ef verktakinn stend-
ur ekki í stykkinu. Hins vegar get-
ur Dagvist bai-na ekki meinað for-
eldrum að halda áfram að skipta
við verktakann þótt hann reynist
óhæfur, ef foreldrarnir æskja þess.
Um verktakastarfsemi gilda önnur
lögmál en ráðningar opinberra
starfsmanna.
Eina gæslutilboðið sem undirrit-
uð kannast við frá hendi borgaryf-
irvalda til handa foreldram í
Reykjavík er gæsluvallastarfsem-
in. Og óumdeilanlega heyra gæslu-
vellimir undir Dagvist barna.
Höfundur er leikskólastjóri íleik-
skólanum Laufásborg í Reykjnvík.
40^
FLÍSASKERAR
OGFLÍSASAGIR
111»
1
m
Stórhöfða 17, við Gullinbrú,
sfmi $674844
"slim-line"
dömubuxur frá
gardeur
Qhmtv
tískuverslun
v/Nesveg, Seltj., s. 5611680
3AÐHERBERGIS
habíba
URVAL OG GOTT VERÐ
BJARG
v/Suðurgötu 100, R.vík.
S. 893-7710/893-7080
Tónlistarhöll íslands
GÆRDAGURINN
(5. janúar) var mikill
gleðidagur fyrir ís-
lenska tónlistarann-
endur. Þá tilkynntu
menntamálaráðherra,
Bjöm Bjarnason, og
borgarstjórinn í
Reykjavík, Ingibjörg
Sólrún Gísladóttir,
ákvörðun ríkisstjórnar
og Reykjavíkurborgar
um að reisa skuli tón-
listarhús í Reykjavík.
Beðið hefur verið eftir
þessari ákvörðun í
marga áratugi. Ég veit
að allir þeir fjölmörgu
forgöngumenn þessa
máls, sem með greinaskrifum,
fundahöldum, samkomum, hljóm-
leikum og stofnun áhugamanna-
samtaka hafa lagt því ómetanlegt
lið, munu gleðjast innilega, en án
elju þeirra og þrautseigju hefði
ekki tekist að halda þessu máli
vakandi allan þennan tíma.
„Tónlistarhöll er takmarkið“
stóð á forsíðu Heimilisblaðsins
Vikunnar í febráar 1944. Þar er
forsíðumynd af þáverandi skóla-
stjóra Tónlistarskólans, Páli ísólfs-
syni, ásamt sjö kennuram. Frá því
era nú liðin 55 ár. Síðan mun málið
hafa legið í láginni um skeið, enda
margt annað á dagskrá.
Sinfóníuhljómsveitin var t.d.
stofnuð árið 1950 og fyrstu ára-
tugirnir fóra í að berjast fyrir lífi
hennar. Háskólabíó var svo reist í
lok sjötta áratugarins og opnað ár-
ið 1961. Frá þeim tíma hefur það
verið aðsetur Sinfóníuhljómsveitar
Islands. Þrátt fyrir endurbætur
reyndist húsið ekki
hafa viðunandi hljóm-
burð, auk þess sem öll
aðstaða til tónleika-
halds er þar afar tak-
mörkuð svo ekki sé
minnst á aðstöðu
hljómlistarmanna, sem
er nánast engin. Þær
raddir komu fljótlega
fram að Háskólabíó
gæti aldrei verið ann-
að en áfangi á leið til
raunveralegs tónleika-
húss. Ég hef rekið
augun í leiðara í Morg-
unblaðinu frá árinu
1968 þar sem þess er
getið að þörf sé á sér-
stöku tónlistarhúsi á Islandi. Þessi
umræða fer þó ekki af stað af full-
um krafti fyrr en með grein sem
Armann Örn Armannsson forstjóri
ritaði í Morgunblaðið 12. maí 1983.
Hinn 16. október sama ár var hald-
inn stofnfundur Samtaka um bygg-
ingu Tónlistarhúss. Þar með var
komin hreyfing á málið.
Síðan fylgdu ákvarðanir stjórnar
Samtakanna um samkeppni um
teikningu tónlistarhúss og vilyrði
fyrir ákveðinni lóð hjá Reykjavík-
urborg var fengið. Opinber um-
ræða um nauðsyn þess að reisa
veglegt tónlistarhús í höfuðborg-
inni varð sífellt ágengari og í að-
draganda síðustu borgarstjórnar-
kosninga komu loforð um að
Reykjavíkurborg myndi beita sér í
þessu máli.
í upphafi ráðherradóms síns tók
núverandi menntamálaráðherra
málið strax í sínar hendur og beitti
sér fyrir því að öll undirbúnings-
Sinfóníuhlj ómsveit
*
Islands fagnar þessum
áfanga af heilum hug,
*
segir Þröstur Olafsson,
og þakkar þeim sem
tóku þessa ákvörðun.
vinna var endurskoðuð með aðstoð
erlendra sérfræðinga. Niðurstaðan
liggur nú fyrir í vandaðri skýrslu
sem unnin hefur verið.
Þakka ber öllum þeim sem lagt
hafa hönd á plóg og komið málinu í
þann merkisáfanga sem það er
komið í með þeirri yfirlýsingu sem
gefín var í gær. Það má síðan velta
því fyrir sér hvernig staðið hefur á
því að tónlistin, ein klassískra hst-
greina, hefur engan samastað átt á
Islandi til þessa. Bókmenntir, mál-
aralist og leiklist, svo það helsta sé
nefnt til sögunnar, hafa allar fengið
úrlausn sinna húsnæðismála, ef svo
má að orði komast. íþróttahallir og
sundstaðir era út um allt land, því
er betur. Félagsheimili era í flest-
um ef ekki öllum sveitum landsins.
Sérhannað tónlistarhús hefur ekk-
ert verið til, þar til Kópavogsmenn
reistu Salinn af miklum stórhug og
tóku í gagnið nú við upphaf þessa
árs. Salurinn rúmar hins vegar
ekki starfsemi Sínfóníuhljómsveit-
arinnar eða tónleika af stærra tag-
inu. Sennilega er ástæðan fyrir
húsnæðisskorti tónlistarinnar sú að
hún mætti síðust til leiks af klass-
ískum listgreinum hérlendis. Ut-
breiðsla tónlistarinnar takmarkað-
ist við guðsþjónustur og heimilis-
iðkanir. Almennt tónlistarlíf var fá-
tæklegt og hikandi lengi framan af
öldinni. Segja má með ekki alltof
mikilli ónákvæmni að vegur klass-
ískrar tónlistar hér á landi haldist
nokkurn veginn í hendur við starf
Sinfóníuhljómsveitarinnar. Það er
einkum á síðasta fjórðungi þessar-
ar aldar sem aðgangur almennings
að sígildri tónlist hefur aukist og
vinsældir hennar vaxið ár frá ári,
enda er tónlistarlífið á Islandi með
eindæmum fjölskráðugt. Þar hefur
hlutur Sinfóníuhljómsveitarinnar
verið mun drýgri en oft er látið í
veðri vaka.
Sinfóníuhljómsveit Islands fagn-
ar þessum áfanga af heilum hug og
þakkar þeim sem tóku þessa
ákvörðun. Þar ber fyrst að nefna
Björn Bjarnason menntamálaráð-
herra fyrir hönd ríkisstjórnar ís-
lands og Ingibjörgu Sólrúnu Gísla-
dóttur borgarstjóra fyrir hönd
borgarstjórnar Reykjavíkur. Það
vakti athygli við opnun Tónlistar-
húss Kópavogs að byggingartími
þess var ekki nema liðlega eitt ár.
Tónlistarhöll íslands ætti því að
geta risið á liðlega tveimur áram ef
vilji er til. Nú hefur nóg verið talað,
næst skulu verkin tala.
Við setjum traust okkar á það að
nú verði unnið hratt og öragglega
að næsta áfanga, sem er samning
framkvæmdaáætlunar, skóflu-
stunga og upphaf framkvæmda.
Sinfóníuhljómsveit Islands þarf að
geta hafið starfsár sitt 2001/2002 í
nýjum húsakynnum. Að því mun-
um við vinna.
Höfundur er framkvæmdostjóri
Sinfóníuhijómsveitar fslands.
Þröstur
Ólafsson