Morgunblaðið - 06.01.1999, Blaðsíða 28

28 MIÐVIKUDAGUR 6. JANÚAR 1999
MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR
Um veg og virð-
ingu Alþingis
MÉR þótti vænt um
opið bréf til mín frá
Vilhjálmi Egilssyni
sem birtist í Morgun-
blaðinu 28. desember
enda veitti það mér
eiginlega tvöfalda
ánægju. Annars vegar
gefst mér tileíni til að
leiðrétta þann mis-
skilning að forystu-
greinin sem ég skrifaði
í desemberhefti frétta-
bréfs Samtaka iðnaðar-
ins fjalli um Vilhjálm
Egilsson og verk hans
á Alþingi. Leiðarinn
fjallar um það ofríki
sem mér þykir ein-
kenna samskipti framkvæmda-
valdsins við löggjafar- og dómsvald-
ið, það er að segja Alþingi og
Hæstarétt. Hins vegar gleðst ég yf-
ir því að svar Vilhjálms sýnir svo að
ekki verður um villst að gagnrýni
mín á tilþrifalítil afgreiðslustörf Al-
þingis á við sterk rök að styðjast.
Eg ber mikla virðingu fyrir Al-
þingi og störfum þess og lít svo á að
Alþingi og alþingismenn eigi að
hafa frumkvæði að lagasetningu og
taka afstöðu til mála á grundvelli
samvisku sinnar. Ég fæ þó ekki
betur séð en að Vilhjálmur Egils-
son telji það hlutverk Alþingis að
lesa og laga til það sem kemur frá
ríkisstjórn og ráðuneytum. í grein
hans endurspeglast sá skilningur
að hlutverk hans sé að stjórna próf-
arkalestri í efnahags- og viðskipta-
nefnd.
Málefni Útflutningsráðs
Umfjöllun stjórnvalda um mál-
efni Útflutningsráðs íslands er
ágætt dæmi um vinnubrögðin. I lög-
um um Útflutningsráð voru bráða-
birgðaákvæði um að endurskoða
skyldi lögin á árinu 1998 en mark-
aðsgjaldið, helsti tekjustofn ráðsins,
átti að öðrum kosti að falla niður.
Utanríkisráðherra skipaði í lok júní
nefnd til að gera tillögur um endur-
skoðun laganna. í þeirri nefnd átti
sæti meðal annarra Vilhjálmur
Egilsson.
Nefndin skilaði áliti í byrjun nóv-
ember og þar var meðal annars lagt
til að markaðsgjaldið yrði fellt niður
en starfsemin fjármögnuð á fjárlög-
um. Meirihluti nefndarinnar lagði
til að Útflutningsráði yrði gert að
hætta allri starfsemi erlendis en
yrði þess í stað nokkurs konar und-
irverktaki hjá Viðskiptaþjónustu ut-
anríkisráðuneytisins. Þessar tillög-
ur fengu vægast sagt neikvæðar
undirtektir hjá öllum stærstu sam-
tökum atvinnurekenda og þeim var
raunar snarlega pakkað niður og
hefur lítið til þeirra spurst síðan.
Utanríkisráðherra og hans menn
lögðu hins vegar, með
samþykki ríkisstjórn-
arinnar, fram í snatri
aðrar tillögur um nýjan
gjaldstofn markaðs-
gjalds sem nú verður
hluti af trygginga-
gjaldi. Það væri í sjálfu
sér viðunandi ef ekki
hefði í leiðinni verið
hengt við nýtt gjald til
að fjármagna kynningu
á Islandi sem fjárfest-
ingarkosti en til þeirr-
ar starfsemi hefur
hingað til verið veitt fé
á fjárlögum.
Hlutur Alþingis
En hver er hlutur Alþingis í
þessu máli? Hvemig stóð Alþingi að
endurskoðun laganna um Útflutn-
í grein Vilhjálms end-
urspeglast sá skilning-
ur, segir Sveinn Hann-
esson, að hlutverk hans
sé að stjórna prófarka-
lestri í efnahags- og
viðskiptanefnd.
ingsráð sem ákveðin var með
margra ára fyrirvara? Hinn 10. des-
ember var hagsmunasamtökum
sent frumvarp ríkisstjórnarinnar til
umsagnar að frumkvæði formanns
efnahags- og viðskiptanefndar. Þau
fengu einn virkan dag til þess að
skila umsögnum sínum. Það er að
vonum að formaðurinn sjái sérstaka
ástæðu til að hrósa sjálfum sér fyrir
það frumkvæði því að ella hefðu
þessir aðilar ekkert tækifæri fengið
til að gefa umsögn. Samtök fisk-
vinnslustöðva, Samtök iðnaðarins
og Vinnuveitendasamband íslands
skiluðu sameiginlegri umsögn um
málið í miklum flýti. Þar eru gerðar
athugasemdir við efni frumvarpsins
í nokkrum liðum en skemmst er frá
því að segja að efnahags- og við-
skiptanefnd sá ekkert bitastætt í
þeim athugasemdum. Raunar virð-
ist ekkert bitastætt hafa fundist í
neinum öðrum umsögnum, ekki
einu sinni þeirri sem kom frá Versl-
unarráði íslands. Eigin tillögur Vil-
hjálms í nefndinni góðu voru líka
týndar og tröllum gefnar. Eina
breytingin, sem þingnefndin sam-
einaðist um, var sú að taka af tví-
mæii um að markaðsgjald er frá-
dráttarbær rekstrarkostnaður eins
og verið hefur. Það eina, sem Vil-
hjálmur Egilsson hnaut um í um-
sögn áðurnefndra samtaka, var
prentvilla sem uppgötvaðist ekki í
Sveinn
Hannesson
flýtinum fyrr en hún hafði verið
send. I bréfi sínu til mín gerir hann
mikið veður út af þessu og er helst á
honum að skilja að okkur hefði ver-
ið mátulegt að sú prentvilla yrði
lögleidd og íýrirhuguð gjaldtaka af
atvinnulífmu þannig tífólduð. Hvílík
reisn í málflutningi!
Onnur dæmi
Ekki skal fjölyrt um meðferð
annarra mála sem tekin voru nánast
af handahófi sem dæmi um af-
greiðslu Alþingis nú fyrir jólin. Þeg-
ar ég talaði um að fullsmíðuð frum-
vörp hefðu runnið óbreytt gegnum
þingið hafði ég meginefni þeirra í
huga. Hækkun þungaskatts nú er
eftir sem áður órökstudd því að
engin reynsla er fengin af því
hverju nýju lögin, sem sett voru í
vor, muni skila í ríkissjóð. Raunar
væri sú afgreiðsla Alþingis (efna-
hags- og viðskiptanefndar) verðugt
efni í sérstaka grein. Það er auðvit-
að ánægjulegt að loksins skuli, sem
sárabætur, vera afnumin fáránleg
innheimta þungaskatts af grjót-
flutningabílum sem alls ekki mega
aka á vegum. Það er vonlegt að
þingmaðurinn kalli eftir hrósi fyrir
framtakið en hver skyldi annars
hafa staðið fyrir þeirri gjaldtöku
sem tekið hefur mörg ár að leið-
rétta? Eftir stendur sú staðreynd
að Alþingi afgreiddi órökstudda
hækkun þungaskatts.
Nánast allt atvinnulífíð hefur lýst
andstöðu sinni við það að blanda at-
vinnurekendum og tryggingagjaldi
inn í dæmið þegar hvetja á laun-
þega til að auka við lífeyrissparnað
sinn. Það er einfaldlega misskiln-
ingur hjá Vilhjálmi að það þurfi að
blanda launagreiðendum í málið.
Með sömu rökum mætti skylda þá
til þess að hafa milligöngu um
hlutabréfakaup fyrir þá starfsmenn
sem vilja notfæra sér skattafslátt
vegna fjárfestingar í atvinnurekstri.
Þetta er auðvitað kjami málsins en
ekki hitt hvort fyrirtækin gera við-
bótina upp einu sinni á ári eða oftar.
Eftir stendur að Alþingi ákvað að
þvæla launagreiðendum að þarf-
lausu inn í þetta mál.
Verðug verkefni
Vilhjálmi er umhugað um að ég
nýti tímann til að benda á ýmislegt
sem betur mætti fara í starfsskil-
yrðum atvinnurekstrarins fremur
en að skamma hann og vini hans í
efnahags- og viðskiptanefnd. Ég tek
þeirri ábendingu vel. Vanti Vilhjálm
og félaga ábendingar um verðug
verkefni mætti efnahags- og við-
skiptanefnd gjama skoða afnám
tvöfalds kerfís neysluskatta, breyt-
ingu á eignarskatti, upptöku olíu-
gjalds í stað þungaskatts og afnám
stimpilgjalds. Mér finnst tímabært
að Alþingi hafí þama frumkvæði í
stað þess að bíða eftir tillögum frá
fjármálaráðuneytinu. Slíkt fram-
kvæði yki veg og virðingu Alþingis
og sjálfstæði gagnvart fram-
kvæmdavaldinu.
Höfundur er framkvæmdastjóri
Samtaka iðnaðarins.
Útsalan
hefet í dag
W.
KAPAN
LAUGAVEGI 66 sími 552 5980
Samfylkingin og
Alþýðubandalagið
í ALLRI stjórn-
málasögu fullvalda Is-
lands hafa menn barist
fyrir sjónarmiðum fé-
lagshyggju og jöfnuð-
ar. Sú þarátta hefur
vissulega verið háð við
misjafnar aðstæður, og
því miður lengstum
einkennst af innbyrðis
sundrangu. Olíkt því
sem þekkist víða um
hinn vestræna heim
hefur hægriflokkur náð
fótfestu hér á landi
sem stærsta stjórn-
málaaflið, og það sem
mest áhrif hefur haft á
mótun samfélagsins.
Félagshyggjuöflin hafa engu að síð-
ur náð að setja mark sitt á samfé-
lagið með þrotlausri baráttu og
markvissum aðgerðum þegar þau
hafa haft til þess afl og stöðu.
Samfylking
Margoft hefur verið rætt um
nauðsyn þess að fylkja saman þeim
stjórnmálasamtökum sem berjast
fyrir félagslegum viðhorfum, jöfn-
uði og kvenfrelsi. Fátt hefur hins
vegar áunnist í þeim efnum á und-
anförnum áratugum. Reykjavíkur-
listinn, sem fyrst var borinn fram í
borgarstjórnarkosningunum 1994
og vann glæsilegan sigur þá, var þó
fyrsta táknið um að breytinga gæti
verið að vænta í landslagi stjóm-
málanna. Undanfarna mánuði hefur
verið unnið ötullega að því að ná
saman í eina fylkingu þeim sem að-
hyllast félagsleg gildi í stjórnmál-
um, en hafa á undanfomum áram
skipt sér í 3^4 stjómmálahreyfing-
ar. Vissulega hefur það ekki verið
þrautalaus fæðing, enda trauðla
hægt að ætlast til þess. Engu að síð-
ur er samfylking félagshyggju, jöfn-
uðar og kvenfrelsis nú að verða að
veruleika. Það er mikið fagnaðar-
efni og vekur vonir um að með nýrri
öld taki ný stjórnmálaöfl forystu í
landsmálum okkar, þar sem hagur
almennings verður hafður að leiðar-
ljósi og félagslegt öryggi og jafn-
rétti tryggt.
Alþýðubandalagið
Hvaða erindi á Alþýðubandalagið
inn í Samfylkinguna og hvernig er
best borgið þeim gildum og sjónar-
miðum sem hafa fram að þessu
skipað fólki pólitískt í Alþýðubanda-
lagið? Þeirri spumingu er í senn
einfalt og torvelt að svara. Attum
okkur fyrst á þeim megináherslum
sem Alþýðubandalagið hefur borið
fram á vettvangi stjórnmálanna til
þessa. Ég vil nefna nokkur lykilat-
riði.
• Félagslegt jafnrétti og öryggi
sem á að tryggja réttláta skiptingu
þjóðartekna, jafnrétti til menntunar
og öfluga heilbrigðis- og félagsþjón-
ustu.
• Sameign þjóðarinnar á auð-
lindum og nýting þeirra í þágu þjóð-
Mfelwwes.
Pappírs- og skjalatætarar
bæði fyrir ræmu- og
bitaskurð
Otto B. Arnar ehf.
Ármúla 29, Reykjavík,
sími 588 4699, fax 588 4696
arinnar allrar, en
þingsályktunartillaga
Alþýðubandalagsins
um sérstaka auðlinda-
neftid sem vinni tillög-
ur í þessu sambandi
var samþykkt á Alþingi
í vetur.
• Umhverfismál,
sem munu á næstu ár-
um og áratugum verða
enn veigameiri en þau
eru í dag og þau sjón-
armið sem Alþýðu-
bandalagið hefur hald-
ið fram munu þannig
verða leiðarljós í
stefnumarkandi um-
ræðu um umhverfismál
á næstu áram.
• Utanríkismál, en þar hefur Al-
þýðubandalagið haft nokkra sér-
Aðeins skýr þátttaka
allra vinstrisjónarmiða
getur gert Samfylking-
una að því vopni, segir
Arni Þdr Sigurðsson,
sem margur maðurinn
hefur beðið eftir og
reitt sig á.
stöðu meðal íslenskra stjómmála-
flokka. Mikilvægt er að grandvall-
arhugsjónir okkar um réttlæti,
sjálfstæði, öryggi og jöfnuð ein-
kenni umræðu og afstöðu í utanrík-
ismálum ekki síður en innanríkis-
málum.
Þótt af mörgu fleiru sé að taka
hygg ég að hérna séu þeir megin-
málafíokkar sem Alþýðubandalagið
hefur barist fyrir í áranna rás og
þeim sjónarmiðum og viðhorfum
þarf að halda til haga, hvernig svo
sem flokkaskipan kann að verða á
nýrri öld. Mest er þó um vert að
þau gildi sem ég hef nefnt hér nái
fótfestu í samfélaginu og verði sam-
gróin þjóðarsálinni. Til þess að svo
megi verða þurfa þau öfl sem eiga
þessi grundvallarsjónarmið sameig-
inleg að taka höndum saman og ná
þeim áhrifum við stjórn landsins
sem til þarf. í Samfylkingunni er
rúm fyrir þessi sjónarmið - og
meira en það, Samfylkingin byggir
m.a. á þessum viðhorfum og bar-
áttumálum. Þess vegna á Alþýðu-
bandalagið erindi í Samfylkinguna.
Það er einnig mikilvægt að til for-
ystu í Samfylkingunni veljist fólk
sem hefur í heiðri þau grandvallar-
merki sem Alþýðubandalagið hefur
staðið fyrir, því án þess verður
Samfylkingin engin samfylking
sjónarmiða í jafnvægi. Aðeins skýr
þátttaka allra vinstrisjónarmiða
getur gert Samfylkinguna að því
vopni sem margur maðurinn hefur
beðið eftir og reitt sig á. Aðeins
þannig mun rödd réttlætis, félags-
hyggju og kvenfrelsis enduróma
með vaxandi styrk inn í nýja öld.
Höfundur er aðstoðarmaður
borgarstjóra.
Árni Þór
Signrðsson