Morgunblaðið - 11.03.1999, Qupperneq 22

22 FIMMTUDAGUR 11. MARZ 1999
MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
40 ár liðin frá uppreisnartilraun Tíbeta gegn Kínverjum
Dalai Lama hvetur til
viðræðna um sjálfsstjórn
Kínverjar segja lífsskilyrði
Tíbetbúa hafa batnað
Nýju Delhí, Bayalakuppe, Kathmandu, Peking. Reuters.
Reuters
TIBETAR brenna eftirmynd af kínverskum hermanni í mótmæla-
göng-u þeirra í Nýju Delhí á Indlandi í gær. Þá voru liðin 40 ár frá upp-
reisnartilraun sjálfstæðissinna gegn yfirráðum Kínverja í Tíbet.
SJALFSTÆÐISSINNAÐIR Tí-
betar minntust þess í gær að nú eru
40 ár liðin frá því að uppreisnartil-
raun var gerð gegn yfirráðum Kín-
verja í Tíbet. Yfir sjö þúsund út-
lægir Tíbetar í Indlandi og Nepal
efndu til mótmæla gegn „ólöglegu
hernámi" Kínverja og hvatti Dalai
Lama, trúarleiðtogi þeirra, til þess
að kínverska ríkisstjórnin og leið-
togar Tíbeta hæfu viðræður til að
ná sáttum um framtíð Tíbets. Kín-
verska ríkisstjórnin hefur hins veg-
ar hunsað óskir Dalai Lama um við-
ræður síðastliðna mánuði.
Um 7500 flóttamenn frá Tíbet
héldu í mótmælagöngu á Indlandi
og í Nepal í gær og hvöttu umheim-
inn til að aðstoða Tíbeta við að
losna undan oki kínverski-a stjórn-
valda. Kínverjar hernámu Tíbet ár-
ið 1950 og segjast Tíbetar hafa búið
við harðræði og kúgun undir þeirra
stjórn síðan. „Tíbetar hafa þurft að
þola pyntingar og fangelsanir í
auknum mæli fyrir það eitt að tjá
skoðanir sínar á friðsamlegan
hátt,“ sagði einn fullti-úa mótmæl-
endanna.
Kínastjóm hampar
umbótum í Tíbet
Að sögn erlendra ferðamanna er
krökkt af vopnuðum öryggisvörð-
um í Lasha, höfuðborg Tíbet, og
segja sjálfstæðissinnar tíbeska
menningu smám saman vera að
hverfa vegna áherslna á kínverska
menningu og gildi.
Kínverska ríkisstjórnin minntist
tímamótanna í gær, með harðri
gagnrýni á Dalai Lama og sjálf-
stæðisbaráttu Tíbeta. Það gerði
hún m.a. með því að setja upp ljós-
mynda-og listasýningu í Peking,
sem átti að vera því til sönnunar að
lífsskilyrði í Tíbet hefðu batnað til
muna frá því að kínverska ríkis-
stjórnin komst þar til valda.
Dagblað alþýðunnar sakaði Dalai
Lama um að hvetja til „óeirða og
hryðjuverka" gegn kínversku ríkis-
stjórninni og hampaði umbótum
sem orðið hefðu í Tíbet frá því að
kínversk yfn-völd hernámu landið.
Blaðið sagði þær umbætur hafa
markað endalok gamaldags lifnað-
arhátta og þrældóms og komið tí-
beska þjóðfélaginu í „nútímalegra
horf‘.
Dalai Lama vill efla
traust milli þjóðanna
Dalai Lama, trúarleiðtogi Tíbeta,
hefur verið í útlegð ásamt þúsund-
um samlanda sinna í Indlandi frá
þvi að sjálfstæðissinnar í Tíbet
gerðu uppreisnartilraun þann 10.
mars árið 1959.
I yftrlýsingu sinni í gær hvatti
hann til að endi yrði bundinn á deil-
ur milli þjóðanna og viðræður hafn-
ar um „raunverulega" sjálfstjórn
Tíbets. Hann sagði hugmyndir sín-
ar byggjast á að áhersla yrði lögð á
að efla tíbeska menningu, trúar-
brögð og tungumál, en jafnframt
yrði landið undir kínverskri stjórn.
Jiang Zemin, forseti Kína, sagð-
ist í júní í fyrra tilbúinn að hefja
viðræður við Dalai Lama, að því til-
skildu að hann viðurkenndi Tíbet
og Taívan sem hluta af Kína. Hins
vegar hefur forsetinn ekki gefið
færi á sér til viðræðna eftir að hann
gaf þessa yfirlýsingu þrátt fyrir ít-
rekaðar óskir Dalai Lama um fund
með honum.
Neyðar-
ástandi
lýst yfír
í Ekvador
Quito. Reuters.
VERKALÝÐSFÉLÖG í Ekvador
hófu í gær tveggja daga allsherjar-
verkfall til að mótmæla ströngum
aðhaldsaðgerðum ríkisstjórnarinn-
ar. Jamil Mahuad, forseti Ekvador,
lýsti yfir neyðarástandi í landinu í
gær. Hefur ríkisstjómin kallað út
herinn til að tryggja að lágmarks-
þjónustu sé haldið uppi og að olíu-
framleiðslu verði ekki hætt.
Efnahagsástandið nú er hið
versta í sögu landsins undanfarin
fimmtíu ár og hefur Jamil Mahuad,
forseti landsins, tekið mál föstum
tökum. Hefur hann lýst því yfir að
herinn muni tryggja að framleiðsla
stöðvist ekki og áskilur forsetinn
sér rétt til þess að innheimta skatta
fram í tímann. „Herinn mun styðja
við olíuframleiðslu landsins og að-
stoða við að halda uppi lágmarks-
þjónustu, stöðugleika og þjóðarör-
yggi,“ sagði Vladimiro Alvarez, inn-
anríkisráðherra Ekvador í gær.
Ennfremur lýsti hann því yfir að
landið allt hefði verið gert að örygg-
issvæði og að allar fjöldsamkomur
sem ógnað gætu stöðugleika væru
bannaðar.
Á þriðjudag lýsti forsetinn því yf-
ir að hann framlengdi almennt frí í
landinu þar til í dag, til að sporna
við því að fólk tæki út innstæður
sínar úr bönkum áður en harðar að-
haldsaðgerðir ríkisstjómarinnar
tækju gildi.
Fjármálaráðhema landsins
reyndi að róa fjármálamarkaði með
því að segja að forsetinn myndi til-
kjmna um aðhaldsaðgerðirnar í dag,
fimmtudag.
Þrengt hefur mjög að hagkerfi
Ekvador að undanförnu en landið
fór mjög illa vegna áhrifa frá E1
Nino síðasta ár. Að auki hefur verð
á hráolíu, einni af aðalútflutnings-
vöru þjóðarinnar, verið mjög lágt
síðustu misseri.
Lokabindi æviminninga Henrys Kissingers komið út
Nixon gekkst upp í hlut-
verki „harða naglans“
Washington. The Daily Telegraph.
Sljórn Brasilíu vinnur sigur á þinginu
Skattahækk-
un samþykkt
Rio de Janeiro. Reuters.
TVÖ vínglös gerðu Richard Nixon
málglaðan en þijú gerðu hann her-
skáan, að sögn Henrys Kissingers,
sem var utanríkisráðherra Banda-
ríkjanna í forsetatíð Nixons, en ný-
lega kom út lokabindi
æviminninga hans. For-
setinn drakk hins vegar
aldrei í vinnunni og
reyndar frekar sjaldan,
ef marka má frásögn
Kissingers sem segir þá
mynd sem kvikmynda-
gerðarmenn í
Hollywood hafa dregið
upp af Nixon, „drekk-
andi sjálfan sig til
óminnis og ávallt með
vínflösku sér við hlið“,
hreinlega út í hött.
I bókinni Years of
Kenewal lýsir Kissin-
ger Nixon sem óvenju-
legum en afar hæfum
stjórnmálamanni, sem þjáðist af
mikOli feimni og var þjakaður af
„augljósri og ofboðslegri einmana-
kennd“. Þrátt fyrir að Nixon væri
miskunnarlaus í baráttunni við
pólitíska andstæðinga var honum
illa við beina árekstra og það var
þessi eiginleiki, að mati Kissingers,
sem leiddi til starfsaðferða sem
ollu því að Nixon var gjaman kall-
aður „slóttugi Dick“ [Tricky Dick].
Segir Kissinger að til að komast
hjá beinum árekstrum við fólk,
sem var á annarri skoðun en hann,
hefði hann einfaldlega ekki greint
frá ákvörðunum sínum og mörgum
því fundist sem forsetinn hefði
beitt þá blekkingum.
Telur Kissinger að
Watergate-hneykslið,
sem á endanum olli
falli Nixons, hafi kom-
ið til vegna þess
hversu lélegt sjálfs-
traust Nixon var.
Gekkst forsetinn upp í
hlutverki „harðs
nagla“ af þeim sökum.
Kom hann fram með
ótrúlegar hugmyndir
til þess eins að vekja
aðdáun aðstoðar-
manna sinna, sem
hann hafði í raun ekki
í hyggju að hrinda í
framkvæmd.
„Margar af allra
ískyggilegustu skipununum, sem
heyra má á [hinum frægu] segul-
bandsupptökum úr Hvíta húsinu,
eiga rætur sínar að rekja til þess-
arar tilhneigingar - og ég trúi því
að hún hafi einnig verið orsök
sjálfs innbrotsins í Watergate-
bygginguna," skrifar Kissinger.
Segir hann að Nixon hafi fundið
hjá sér þörf til að hlera samtöl and-
stæðinga sinna (en þeir sem brut-
ust inn í Watergate hugðust hlera
samtöl demókrata) vegna þess að
hann var alla tíð sannfærður um að
Kennedy-fjölskyldan hefði látið
hlera símtöl sín fyrir forsetakosn-
ingarnar 1960, þar sem John F.
Kennedy bar sigurorð af Nixon.
Einhver „fjárans kjáni“
fylgdi fyrirmælum
Utanríkisráðherrann fyrrver-
andi greinir frá því í bók sinni að
þegar Nixon fékk símhringingu ár-
ið 1969 og var sagt frá því að flug-
ræningjar hefðu skipað flugmanni
flugvélar bandaríska flugfélagsins
TWA að stefna til Sýrlands hafi
forsetinn verið í návist nokkuira
vina sinna. Að því er virðist til að
vekja aðdáun þeiira mun Nixon
einfaldlega hafa sagt í símann:
„Varpið sprengjum á flugvöllinn í
Damaskus.“
Kissinger lét sér hins vegar
nægja að færa tvö flugmóðurskip
nær ströndum Sýi'lands, í samráði
við yfirmenn bandaríska varnar-
málaráðuneytisins, og þegar Nixon
gekk eftir því daginn eftir hvort
skipunum sínum hefði verið fylgt
út í æsar, og fékk svarið „nei“,
sagði hann „gott“ og sneri sér að
næsta máli á dagskrá.
Tekur Kissinger undir þau orð
að Watergate-hneykslið hafi komið
upp vegna þess „að einhver fjái'ans
kjáni hóf störf á skrifstofu forset-
ans og tók bókstaflega það sem
honum var sagt að gera“.
STJORN Brasilíu vann mikilvæg-
an sigur á þingi landsins í gær
þegar það samþykkti að hækka
skatta á gjaldeyrisyfírfærslur um
helming, en það er
veigamikill liður í til-
raunum stjórnarinnar
til að minnka fjárlaga-
hallann og leysa fjár-
málavanda landsins.
Frumvarp um
skattahækkunina var
samþykkt með 358 at-
kvæðum af 513 en 308
þingmenn þurftu að
greiða atkvæði með
því. Til að frumvarpið
verði að lögum þarf
að bera það aftur
undir atkvæði á þing-
inu og búist er við að
það verði gert 17. eða
24. þessa mánaðar.
Gert er ráð fyrir því
að tekjur ríkisins
aukist um 290 millj-
arða króna í ár verði frumvarpið
samþykkt í lokaatkvæðagreiðsl-
unni.
Frumvarpið er mikilvægur þátt-
ur í áætlun stjórnarinnar um að
hækka skatta og draga úr útgjöld-
um ríkisins til að minnka fjárlaga-
hallann, sem nemur andvirði 2.600
milljarða króna. Stjórnin lofaði
þessum aðgerðum í fyrra þegar
hún náði samkomulagi við Alþjóða-
gjaldeyrissjóðinn (IMF) um lán að
andvirði 3.000 milljarða króna.
IMF samþykkti á mánudag að
veita Brasilíu viðbótar-
lán að andvirði 350
milljarða króna. Sam-
komulagið við IMF
varð til þess að gengi
realsins, gjaldmiðils
landsins, hækkaði um
4% í fyrradag, en það
hafði lækkað um 37%
frá því um miðjan jan-
úar. Búist var við að
realinn myndi styrkj-
ast frekar vegna niður-
stöðu atkvæðagreiðsl-
unnar í gær.
Clinton bjartsýnn
á efnahagsbata
Bill Clinton Banda-
ríkjaforseti sendi
stjórn Brasilíu bréf í
fyiradag þar sem hann
lýsti yfir stuðningi við efnahagsá-
ætlunina og samkomulagið við Al-
þjóðagjaldeyrissjóðinn. Hann
kvaðst fullviss um að Brasilíumönn-
um tækist að leysa fjármálavand-
ann og rétta efnahaginn við. Lík-
legt þykir að Bandaríkin og fleiri
iðnríki veiti Brasilíu ný lán að and-
virði 650 milljarða króna á næstu
vikum.
Reuters
PEDRO Malan, Qár-
málai'áðherra Brasil-
íu, að tilkynna um
samkomulag við IMF.