Morgunblaðið - 11.03.1999, Qupperneq 34

34 FIMMTUDAGUR 11. MARZ 1999
MORGUNBLAÐIÐ
FYRIR umræðuna í
þjóðfélaginu um fisk-
veiðistjórnina í land-
inu, vankanta hennar
og hugsanlegar lausn-
ir, var útspil tólf
þekktra borgara sam-
félagsins í þeim efnum
á dögunum hið mark-
verðasta framtak. Það
vekur efalaust enn
fleiri hugsandi menn til
vitundar um, að ágallar
gildandi skipunar á
fiskveiðistjórn eru
óþolandi og að næstu
kosningar eru eini vett-
vangurinn, sem býðst
til að knýja fram breyt-
ingar.
Efnislega tel ég tvennt mikilvæg;
ast í framlagi tólfmenninganna. í
fyrsta lagi er sú niðurstaða þeirra,
að allsherjarmarkaðsvæðing kvóta-
úthlutunarinnar sé eina viðunandi
leiðin til að leysa núgildandi forrétt-
indaúthlutun af hólmi þannig að
kröfum stjórnarskrárinnar sé full-
nægt, sbr. dóm Hæstaréttar í vetur.
Hins vegar er það, sem ráða má af
texta þeirra, að vandinn, sem steðj-
ar nú að svo mörgum sjávarbyggð-
um, sem misst hafa veiðiheimildir,
sé bein afleiðing af gildandi stjóm-
arstefnu og vandinn verði því ekki
leystur nema þar verði
söðlað um með róttæk-
um hætti. Hvort
tveggja rímar þetta al-
veg saman við það, sem
ég hef verið að skrifa
um þessi efni undan-
farin misseri.
Lausnir þeirra fé-
laga eru ekki náið skil-
greindar í öllum atrið-
um. T.d. tala þeir um 5-
10 ára aðlögunartíma
og einn þeirra nefndi
20 ár í útvarpsviðtali. Á
þessu stigi vil ég velja
tvö atriði úr tillögum
þeirra, sem ég tel
nauðsynlegt, að þeir
taki til nánari íhugunar.
Þeir gera ráð fyrir, að helmingi
veiðiheimilda, sem ár hvert losna úr
núgildandi kvótaúthlutun, verði deilt
út á alla landsmenn og þeim hverj-
um um sig ætlað að selja sinn leigu-
rétt. Af praktískum ástæðum tel ég
þessa aðferð öldungis ónothæfa.
Þótt hugsunin að dreifa sameign
þjóðarinnar til allra sé afar falleg er
óhugsandi að gera alla landsmenn
að kvótabröskurum. Kostnaður og
fyrirhöfn samfélagsins við að koma
þessum verðmætum í farvegi og
verð væri allt of mikill. Hugmyndin
felur í sér, að á fyrsta ári væri hvert
Fiskveiðistjórnun
/
Eg vona svo, að þeir
tólfmenningar og
hópurinn, sem látið
var skína í, segir Jón
Sigurðsson, að stæði
þeim að baki, haldi
áfram virkri þátttöku í
umræðunni um þetta
mikilsverða mál og láti
raunar ekki sitja við
orðin tóm.
mannsbam á íslandi að versla með
heimildir til að veiða milli 5 og 10
kíló af ýsu og 30-50 kíló af þorski
eða þaðan af minna. Steinbíturinn
mundi þurfa að reiknast í grömm-
um. Það væri heldur ekki leggjandi
á útgerðina að safna til sín veiði-
heimildum í þess háttar smá-
skömmtum. Utboð á veiðiheimildum
þjóðarinnar til leigu er eðli málsins
samkvæmt samfélagslegt viðfangs-
efni og á að standa að því sem slíku.
Hitt atriðið, sem ég kýs að ræða
hér, varðar hinn langa, ráðgerða að-
lögunartíma og aðstöðumuninn,
sem mönnum væri búinn, alla vega
hin íyrstu ár hans. Samkeppnis-
staða fyrirtækjanna 22, sem nú hafa
tangarhald á helmingi alls kvótans,
væri alveg yfirþyi'mandi árin, sem
þau hefðu 90, 80 og 70% af kvóta út-
hlutað án endurgjalds. Núgildandi
kei’fi hefur gefið þessum fyrirtækj-
um í forgjöf öll háspilin í þessu spili
og það er þess vegna, sem kvótinn
hefur flætt til þeirra frá litlu út-
gerðunum allt í kring um land. Allt
hefur þetta verið gert í nafni hag-
ræðingar, en í reynd hefur afiinn
fiust frá útgerðum, sem flytja fisk
að landi með iágum tilkostnaði til
aðila, sem gera það dýrar eða leigja
hann frá sér með afarkjörum. Sam-
kvæmt hugmynd þehra tólfmenn-
inga mundi í reynd ekkert breytast
í þessu efni fyrstu árin, Breiðdals-
víkunum mundi halda áfram að
fjölga og af nákvæmlega sömu
ástæðum og verið hefur.
Sú hugsun þeirra tólfmenning-
anna, að nauðsynlegt sé að ná sátt
um þetta mál, er raunsæ og mjög
góðra gjalda verð. En gera verður
þá kröfu til lausnarinnar, sem sátt
þarf að verða um, að hún leysi vand-
ann og leysi hann nægilega fljótt til
að bjarga sjávarbyggðunum frá
landauðn og landsmönnum öllum
frá þeirri kostnaðarsömu byggða-
röskun, sem þegar er hafin. Það er
til lítils barist, að vera komin með
viðunandi fiskveiðistjórn um þær
mundir, þegar það er orðið of seint
og skaðinn allur, sem hún veldur, er
skeður.
Þessi hugmynd um afnám gjafa-
kvótans í þrepum var vandlega
ígrunduð í mínum greiningum á
þessu máli og niðurstaðan var sú,
að leiðin væri ófær vegna ýmissa
galla, m.a. þeirra, sem hér voru
raktir. Því varð niðurstaða mín sú,
að aðlögun frá gömlu kerfi yfir í
nýtt yrði að gerast á skömmum
tíma og mín tillaga hefur verið að
búa sér til umþóttunartíma með því
að líkja eins mikið og hægt er eftir
veiðunum síðustu tvö til þrjú árin
áður en núgildandi kerfi var tekið
upp 1984. M.ö.o. taka áhættuna af
eins frjálsum veiðum og við frekast
treystum okkur til. Allsherjarupp-
boðsmarkaður veiðiheimilda til
leigu, að þeim tíma liðnum, mundi
gera alla nokkurn veginn jafnsetta í
samkeppni um veiðiheimildirnar.
Sjávarbyggðirnar og ódýr útgerð
smærri báta fengi þá notið síns
eðlilega samkeppnisforskots. Nú-
gildandi kerfi hefur beinlinis eytt
því. Þessi hugmynd er róttæk, en
hún mundi líka eyða vandanum
fljótt og vel og leiddi til þess á
skömmum tíma, að þeir veiði fisk-
inn, sem geta gert það með minnst-
um tilkostnaði. í þeirri samkeppni
mundu sjávarbyggðimar og bátaút-
gerðin standa vel að vígi og togara-
útgerðin fá sinn eðlilega sess í út-
gerðarmynstrinu.
Ég vona svo, að þeir tólfmenning-
ar og hópurinn, sem látið var skína
í, að stæði þeim að baki, haldi áfram
virkri þátttöku í umræðunni um
þetta mikilsverða mál og láti raunar
ekki sitja við orðin tóm.
Höfundur er fyrrverandi fram-
kvæmdasljóri.
UMRÆÐAN
Viðbragð við framlagi
tólfmenninga
Jón
Sigurðsson
Mikið hefur áunnist frá
síðasta landsfundi
Jafnaðarmenn
styðja ofurtolla
Ásgerður Guðrún B. Sigurður
Halldórsdðttir Vilhjálmsdóttir Aðalsteinsson
UNDIRRITUÐ hafa verið í for-
svari frá síðasta landsfundi fyrir
iþrótta-, æskulýðs- og tómstunda-
nefnd flokksins og við viljum með
grein þessari ítreka mikilvægi þess-
ara málaflokka, sem gegna veiga-
miklu hlutverki í íslensku þjóðfélagi.
Stefna Sjáfstæðisflokksins á þessu
kjörtímahili hefur verið að efla ofan-
greinda þætti, má þar nefna mörg
atriði því til stuðnings. Hér á eftir
verða nokkur nefnd.
Ný íþróttalög voru samþykkt á Al-
þingi vorið 1998. Lögin marka form-
lega umgjörð um atbeina hins opin-
bera til eflingar á íþróttastarfi, án
íhlutunar um hvemig hin fi’jálsa
íþróttahreyfing skipuleggur starf sitt.
Tilgangur laganna er að styrkja og
efla ötult starf hinna frjálsu félaga-
samtaka í landinu og að allir lands-
menn eigi þess kost að iðka íþróttir.
Lögð verði rík áhersla á gildi íþrótta-
iðkunar sem uppeldis- og forvamar-
starfs. Ríkisvaldið á að tryggja að
þær forsendur séu fyrir hendi, að
hreyfíngin megni og hafi frelsi til að
efla og treysta starfsemi sína.
Þjóðarleikvangar hafa mikið verið
í umræðunni, á árinu 1997 má þar
nefna að gerður var samningur milli
mentnamálaráðuneytisins og Akur-
eyrarbæjar um fjárframlög vegna
rekstrar og uppbyggingar Vetrarí-
þróttamiðstöðvar Islands. Fleiri
svona samninga viljum við sjá, þar
sem sameiginlegir hagsmunir kjör-
dæma og íþróttahreyfingarinnar era
hafðir að leiðarljósi.
Á árinu 1997 vora tvær nefndir á
vegum menntamálaráðuneytis skip-
aðar og skiluðu þær tillögum um
annars vegar hvernig hægt væri að
efla samskipti og stuðning ríkisins
og opinberra aðila við íþróttastarfið í
landinu og einnig var könnuð staða
kvenna í íþróttum. Tillögur þessara
nefnda hafa margar litið dagsins
ljós, margt er enn í vinnslu sem sýn-
ir vilja ráðuneytisins til að efla
íþróttir og æskulýðsmál.
Lög um nýjan Kennaraháskóla ís-
lands hafa verið samþykkt á Alþingi
og er námið nú á háskólastigi, þar
sem brýnt er að íþróttakennaranám
sé sambærilegt við annað kennara-
nám. Við sem störfum innan íþrótta-
hreyfingarinnar höfum miklar vænt-
Æskulýðsmál
Undirbúningur að nýju
fruravarpi til laga um
æskulýðsmál er í
endurskoðun hjá
ráðuneytinu, segja
Asgerður Halldórs-
dóttir, Guðrún B.
Vilhjálmsdóttir og
Sigurður Aðalsteins-
son, þar þarf að huga
vel að réttindum
ungs fólks.
ingar til komandi breytinga á
íþróttanáminu, við viljum sjá rann-
sóknir gegna þar veigamiklu hlut-
verki og einnig þjálfaratækni.
Iþróttafélögin hafa undanfarin ár
gert enn frekari kröfur til þjálfara
sinna, að þeir hafi íþróttamenntun
og einnig að þeir hafi sérþekkingu í
t.d. knattspyrnuþjálfun eða frjálsum
íþróttum. Með nýjum áherslum í
þjálfaramenntun á háskólastigi sjá-
um við fyrir okkur mikla breidd í
framtíðinni sem mun efla íþrótta-
hæfni einstaklinganna.
Með einsetnum skóla og heildags-
skóla í mörgum sveitarfélögum er
nauðsynlegt að skoða stöðu íþrótta-
kennslu í skólum, með lengri skóla-
degi ber að athuga hvort ekki sé
unnt að auka íþróttakennslu. Einnig
þarf að skoða og stuðla að samvinnu
íþróttafélaga og bæjaryfirvalda og
má í því sambandi nefna samvinnu
íþróttabandalags Reykjavíkur og
grannskóla höfuðborgarinnar, þar
sem meginmarkmið era m.a. að efla
hreyfiþroska barna, félagslega færni
og heilbrigðar lifsvenjur.
Undirbúningur að nýju frumvarpi
til laga um æskulýðsmál er í endur-
skoðun hjá ráðuneytinu, þar þarf að
huga vel að réttindum ungs fólks.
Forvamafræðsla hefur verið sett
inn í námskrá grann- og framhalds-
skóla. Eins og við vitum öll er fíkni-
efna- eða eiturlyfjavandinn ein alvar-
legasta hættan sem blasir við samfé-
lagi okkar, einkum gagnvart ungu
fólki. Við leggjum áherslu á að lág-
marksrefsing fyrir fíkniefnabrot
verði hækkuð.
Ágætu landsfundarfulltrúar, við
hlökkum tU að hitta ykkur og vinna
áfram að öflugri stefnu sjálfstæðis-
manna í íþrótta-, æskulýðs- og tóm-
stundamálum.
Ásgerður er viðskiptafræðingur.
Guðrún er framkvæmdastjóri.
Sigurður er bóndi.
ATHYGLISVERÐ
heilsiðuauglýsing birtist
frá ungum samfylking-
arsinnum í Morgun-
blaðinu á þriðjudag með
einkenmlegum skila-
boðum. í auglýsingunni
var átaki Heimdallar,
félags ungra sjálfstæð-
ismanna í Reykjavík,
gegn háum verndartoll-
um á grænmeti mót-
mælt og margvísleg rök
notuð til að styðja
áframhaldandi innflutn-
ingshöft á landbúnaðar-
vörur. Þessi auglýsing
er stórmerkUeg að því
leyti að þar kemur fram
mikU stefnubreyting
hjá ungum jafnaðarmönnum, sem
hingað til hafa barist gegn innflutn-
ingshöftum í landbúnaði ásamt ung-
um sjálfstæðismönnum.
Stjórnmál
Ljóst er, segir Kjartan
Magnússon, að þeirri
landbúnaðarstefnu,
sem leiðtogar
jafnaðarmanna hafa
barist fyrir, allt frá
Gylfa Þ. til Jóns
Baldvins, hefur verið
varpað fyrir róða af
Samfylkingunni.
I kosningabaráttunni vegna alþing-
iskosninganna fyrir fjórum áram var
það eitt meginmálið hjá ungum jafn-
aðarmönnum, og reyndar frambjóð-
endum Alþýðuflokksins, að losa yi-ði
um innflutningshöft á landbúnaðar-
vöram og afnema ofurtolla á kjöti, ost-
um og grænmeti. Til að leggja áherslu
á þessa kröfu efndi Alþýðuflokkurinn
til svonefndrai- Evrópuviku, í sömu
viku og kosningarnar fóra fram, í
verslunum og veitingahúsum. Þar
vora landbúnaðarvörar og einstakai’
máltíðir boðnar á svo-
nefndu „Evrópuverði".
Kjúklingar voru t.d.
seldh- á 220 krónur kílóið
í Nóatúni en um leið var
tekið fram að venjulegt
verð væri nálægt 700
krónum. I fréttatilkynn-
ingu frá Alþýðuflokkn-
um á þessum tíma sagði
að með þessu væri flokk-
urinn að vekja athygli á
verði landbúnaðarvöru í
Evrópusambandslönd-
unum. Með því að gefa
íslenskum neytendum
kost á að kaupa
kjúklinga á Evrópuverði
væri sýnt fram á mikinn
verðmun á milli verslana
á Islandi og í Evrópu.
Fyrsta lífsmarkið
Á þeim fjóram áram, sem liðnir
eru frá síðustu kosningum og E\t-
ópuvikunni umræddu, hafa ungir
jafnaðarmenn runnið inn í Samfylk-
inguna með hluta Alþýðubandalags-
ins, broti úr Kvennalistanum og
Þjóðvaka. Það er óneitanlega sér-
kennilegt að sjá að fyrsta lífsmarkið
frá ungum samfylkingarmönnum í
kosningabaráttunni nú skuli vera
heilsíðuauglýsing í Morgunblaðinu
þar sem þeir lýsa yfir stuðningi við
ofurtolla í landbúnaði.
Það hefur komið fram að Samfylk-
ingin hefur ekki skýra stefnu í
grandvallarmálum eins og í afstöð-
unni til Atlantshafsbandalagsins eða
ESB. Nú hafa ungir fylkingarmenn
hins vegar sýnt almenningi stefnu
þessa annars stefnulausa framboðs í
tollamálum. Þeir vilja halda tollum
háum og þar með neysluvarningi. En
hvað hefur breyst í íslenskum stjórn-
málum, sem gerir það að verkum að
ungir jafnaðarmenn (þeir eru líka
samfylkingarmenn) eru nú hlynntir
háum verndartollum á grænmeti og
öðrum landbúnaðarafurðum? Að
minnsta kosti er ljóst að þeirri land-
búnaðarstefnu, sem leiðtogar jafnað-
armanna hafa barist fyrir, allt frá
Gylfa Þ. Gíslasyni til Jóns Baldvins
Hannibalssonar, hefur verið varpað
fyrir róða af Samfylkingunni.
Höfundur er blaðamaður.
Kjartan
Magnússon