Morgunblaðið - 11.03.1999, Síða 39

38 FIMMTUDAGUR 11. MARZ 1999
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ

STOFNAÐ 1913
UTGEFANDI
FRAMKVÆMDASTJÓRI
RITSTJÓRAR
Árvakur hf., Reykjavík.
Hallgrímur B. Geirsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
EYROPUFOR
KHATAMIS
FÖR Mohammads Khatamis, forseta írans, til Italíu er
fyrsta heimsókn íransks leiðtoga til Vesturlanda frá því
íranskeisara var steypt af stóli í íslamskri byltingu fyrir
tveimur áratugum. Með heimsókninni sækist Khatami eftir
að rjúfa alþjóðlega einangrun Irana og reyna að koma
samskiptum Irana og vestrænna ríkja í eðlilegra horf, efla
pólitísk samskipti og kannski ekki síst reyna að laða er-
lendar fjárfestingar til landsins. Hafa ítölsk og frönsk fyr-
irtæki nýlega ákveðið viðamiklar fjárfestingar í írönskum
olíuiðnaði.
Khatami komst til valda árið 1997 og hefur hægt og síg-
andi unnið að því að draga úr valdi klerkastjórnarinnar.
Úrslit sveitarstjórnarkosninga í síðasta mánuði, þar sem
umbótasinnaðir frambjóðendur unnu mikinn sigur, eru tal-
in styrkja stöðu hans verulega. Ekki síst yngri kjósendur,
sem eru stór hluti íbúa landsins, hafa fylkt sér um Khatami
og aðra íranska umbótasinna.
Tök klerkanna á írönskum stjórnmálum eru hins vegar
ennþá sterk og fátt sem bendir til að það muni breytast í
bráð. Khatami hefur takmörkuð áhrif á utanríkisstefnu
írans og fær litlu ráðið þegar varnarmál og innri öryggis-
mál eru annars vegar. Staða mannréttinda í landinu er
hörmuleg, aftökur og pyntingar eru sagðar algengar og
íranar eru taldir styðja ýmis hryðjuverkasamtök í Mið-
Austurlöndum. Framganga Khatamis gegn öryggislögregl-
unni í kjölfar hrottalegra morða á rithöfundum og andófs-
mönnum fyrir skömmu og sá árangur er hann náði í þeirri
baráttu vakti hins vegar vonir um að þróuninni miðaði í
rétta átt.
Það eru hagsmunir Vesturlanda að ýta undir þá þróun,
sem nú á sér stað í Iran, og styðja við bakið á umbótasinn-
um. Mikil pólitísk gerjun er í landinu og greinilegt að vilji
og þörf eru fyrir hendi að auka samskipti við umheiminn.
Þótt Iran gegni mikilvægu hlutverki í sínum heimshluta og
hafi meðal annars byggt upp sterk tengsl við ríki Mið-Asíu
er það landinu lífsnauðsynlegt efnahagslega að opna dyrn-
ar í vesturátt. Auðvitað verða Vesturlönd að sýna varfærni
í auknum samskiptum við íran og ekki má slá af þeirri
kröfu að íranar láti af stuðningi við hryðjuverk og hætti
tilraunum til að verða sér úti um gjöreyðingarvopn er ógna
umheiminum. Bandaríkin hafa þannig viljað fara mun hæg-
ar í þessum efnum en ríki Evrópu. I ljósi þeirra breytinga
sem átt hafa sér stað í Iran og þeirra umskipta sem enn
eru í gangi er samvinna hins vegar líklegri leið til bættra
samskipta heldur en áframhaldandi útskúfun. Tregða
Bandaríkjastjórnar til að taka upp eðlileg samskipti við
Kúbu þrátt fyrir að það fátæka Karíbahafsríki hafi fyrir
löngu hætt að ógna öryggi hins vestræna heims sýnir að
það getur verið varasamt að fara of hægt í sakirnar ekki
síður en of hratt.
BYGGÐAMÁLIN
• •
OLLUM er ljóst, að málefni landsbyggðarinnar verða
eitt af helztu umræðuefnum kosningabaráttunnar.
Ástæðan er einfaldlega sú ískyggilega staða, sem er í
byggðaþróuninni, sérstaklega á Vestfjörðum og Austur-
landi og að hluta til á Norðurlandi. Hins vegar er mikil-
vægt að við töpum ekki áttum í þessum umræðum og að
ekki verði horfið aftur til úreltrar stefnu í byggðamálum,
sem reynslan sýndi, að skilaði engu.
í fyrradag voru kynntar tillögur nefndar, sem fjallað
hefur um vanda landsbyggðarinnar. I tillögum nefndarinn-
ar er m.a. lagt til, að árlegur afsláttur verði veittur af af-
borgunum námslána eftir tveggja ára fasta og samfellda
búsetu utan höfuðborgarsvæðisins.
Hvers konar vitleysa er þetta? Hverjum dettur í hug, að
tillaga af þessu tagi sé framkvæmanleg? Hverjum dettur í
hug, að það verði ekki fundnar fjölmargar leiðir til þess að
misnota svona vitlaust kerfi? Það er satt að segja ótrúlegt
að tillögur sem þessar komi frá nefnd, sem skipuð er
ábyrgu fólki.
Vandi landsbyggðarinnar verður ekki leystur með tillög-
um sem þessum. Þetta er afturhvarf til fortíðar. Á þessum
áratug hafa tvær ríkisstjórnir unnið ótrúlega gott starf við
að hreinsa út áþekkar vitleysur úr stjórnkerfi okkar. Von-
andi freistast ríkisstjórnin ekki til að koma svona tillögum
til að leysa vanda landsbyggðarinnar í framkvæmd. Þær
leysa engan vanda. Þær auka á vandann og gera lítið úr
landsbyggðarfólki.
Strobe Talbott, aðstoðarutanríkisráðherra Bandaríkjanna, á fundi Barentsráðsins
i
Mengunarvarnir
Rússlandi sameigin-
legt verkefni
UTANRIKISRAÐHE RRAR
sex aðildarríkja Barents-
ráðsins og sjö áheyrnar-
fulltrúa þess undirrituðu á
fundi ráðsins á föstudag viljayfirlýs-
ingu um að stuðla að og efla sam-
vinnu um að tryggja kjarnorkuör-
yggi og rétta meðferð geislavirks úr-
gangs í Rússlandi. Stefnt er að gerð
fjölþjóðlegs samkomulags um sam-
vinnu á þessu sviði hið allra fyrsta.
I samtali við Morgunblaðið sagði
Talbott hafa náðst á þessum fundi
heilmikill árangur á sviði ábyrgrar
meðhöndlunar geislavirks úrgangs.
„Ég held að 12 eða 13 sendinefndir
hafí undirritað formlega viljayfirlýs-
ingu þar að lútandi. Mér er vel
kunnugt um hve mikilvægt þetta er
fyi-ir Island,“ sagði Talbott. Sér
hefði reyndar gefizt tækifæri til að
kynnast íslenzka utanríkisráðheri’-
anum betur þar sem þeir voru sessu-
nautar í kvöldverðarboðinu fyrir
fundinn sjálfan. Þeir hefðu rætt
bæði öryggismál og málefni er varða
tengsl Islands og Bandaríkjanna.
Halldór, sem undiiTÍtaði yfirlýs-
inguna fyrir Islands hönd, sagði á
fundinum að um væri að ræða mikil-
vægt skref til að efla umhverfis-
vernd á norðurheimskautssvæðinu.
Þá sagði hann Islendinga leggja
mikla áherzlu á verndun sjávar gegn
hvers konar mengun og hvatti til
aukinnar samvinnu Barentsráðsins
og Norðurskautsráðsins.
Undir þetta sjónai-mið Halldórs
tók Talbott. I erindi sínu á fundinum
vakti hann athygli á því að Banda-
ríkjamenn hefðu nú tekið við for-
mennsku í Norðurskautsráðinu. Á
formennskutímabili sínu sagði Tal-
bott Bandaríkjamenn ætla að halda
áfram því góða starfi sem fyrra for-
mennskuríki, Kanada, hefði fylgt, en
í því liggur tilfærsla áherzlunnar í
samstarfinu frá hernaðarlegum mál-
efnum að umhvei’fis- og efnahags-
þáttum. Áfram yrði lögð áherzla á að
vinna gegn mengun á norðurheim-
skautssvæðinu og að styðja við sjálf-
bæra þróun.
„Bandaríkin, Island, Kanada og
Noregur, öll þessi NATO-ríki sem
einnig eru aðildar að Norðurheim-
skautráðinu geta unnið með Rúss-
landi innan ráðsins til þess að ýta
undir þróun í Rússlandi sem ég tel
að sé öllum hagstæð," sagði Talbott í
erindi sínu.
Mikið rætt
um Rússland
Þá sagði Talbott ástandið í Rúss-
landi mikið hafa verið rætt í Bodo.
Aðstoðarutanríkismálaráðherra
Rússlands, Vassilí Stredin, var þar
við samningaborðið ásamt allstórri
sendinefnd, sem í sátu meðal annars
héraðsstjórnafulltrúar
bæði frá Archangelsk og
Murmansk. „Eitt af þeim
mörgu atriðum sem ég tel
Island og Bandaríkin vera
sammála um er að það ___________
beri að binda Rússa með
eins nánum hætti og kostur er í
stofnanalega uppbyggingu „Nýju
Evrópu“ og hins nýja samfélags
landanna beggja vegna Atlantshafs-
ins, sem hvort tveggja Island og
Bandaríkin eru aðilar að,“ sagði Tal-
bott. „Ráðstefnan hér gaf okkur
hagnýtt tækifæri til að ræða frekari
leiðir til að ná þessu takmarki, ekki
aðeins á sviði umhverfisverndar
heldur ekki síður efnahagssviðinu og
ég hef eins og gefur að skilja líka
mikið beitt mér á sviði öryggismála,
einkum og sér í lagi varðandi örygg-
Stórfé lagt í
varnarbúnað
gegn kjarn-
orkumengun
ísland off Bandaríkin eru samstiga í aðgerð-
um til að stuðla að bættum vörnum gegn
mengun hafsins vegna geislavirks úrgangs
frá Rússlandi, að sögn Strobe Talbott, að-
stoðarutanríkisráðherra Bandaríkjanna, sem
-------------------------------------------
sat ásamt Halldóri Asgrímssyni og fulltrúum
annarra meðlima Barentsráðsins utanríkis-
ráðherrafund þess fyrir helgina. Auðunn
Arnórsson talaði við Talbott.
ismálasamvinnu
NATO og Rússlands.
Það er fjarri því að
vera hrein hugar-
smíði, það er mjög
jarðbundið verkefni
með tilliti til ástands-
ins á Balkanskaga."
Þess má geta að Tal-
bott á sæti í þjóðarör-
yggisráði Bandaríkj-
anna, þar sem hann
er einn sérfræðinga
bandarísku ríkis-
stjórnarinnar í sam-
skiptunum við Rúss-
land.
Talbott sagðist
hafa varið töluverðu
af tíma sínum í Bodo í
að ræða öryggismál
við ráðherranna sem
þar voru. „Einkum
hef ég rætt Kosovo-
málið við norska ut-
anríkisráðherrann,
sem gegnir eins og er
formennsku í Orygg-
is- og samvinnustofn-
un Evrópu (ÖSE), til
undirbúnings næstu
samningalotu í
Frakklandi," sagði
Talbott.
Aðspurður um hvort andstaða
Rússa við stækkun Atlantshafs-
bandalagsins (NATO), sem stendur
fyrir dyrum, hefði ekki neikvæð
áhrif á þátttöku þeirra í samvinnu á
öryggismálasviðinu sagði Talbott að
sem betur fer hefði þessi pólitíska
andstaða þeirra við stækkun banda-
lagsins ekki bitnað á samstarfi Rúss-
lands og NATO.
„Það sem er mikilvægt að mínu
mati í þessu sambandi er að þeir
hafa ekki látið harða andstöðu sína
við stækkun NATO hindra virkt
samstarf NATO og Rússlands. Ég
hef séð þetta staðfest á allra síðustu
vikum,“ sagði Talbott, en hann var
síðast fyrir nokkrum vikum til við-
ræðna við ráðamenn í
Kreml.
Og Talbott telur Noreg
reyndar vera lýsandi
dæmi um að það eigi ekki
neinu að breyta varðandi
gott samstarf NATO og
Rússlands að lönd eins og Pólland og
Tékkland gangi í bandalagið. „Ég sit
hér í landi sem er í NATO en á
landamæri að Rússlandi og á samt í
mjög vinsamlegum grannríkjasam-
skiptum við Rússland. Ég held því
að Noregur sé sönnun þess, að
NATO og Rússland geti átt vinsam-
leg samskipti í anda trausts og sam-
vinnu,“ sagði Talbott.
Þátttaka Rússa örugg
En er virk þátttaka Rússa í þessu
samstarfi örugg?
Strobe Talbott
„Hún er að mínu mati ekki aðeins
örugg, heldur telja Rússar þetta
samstarf mjög kærkomið," sagði
Talbott. Bæði á Bodo-fundinum og
fundi ráðsins í Luleá í Svíþjóð í
fyrra kom að hans sögn fram hjá
fulltrúum Rússa - sem komu ekki
bara frá stjórnvöldum í Moskvu
heldur frá héraðsyfirvöldum í norð-
urhéruðunum, einkum Archangelsk
og Murmansk - að þeir væru mjög
áhugasamir um þátttöku Rússlands
í þessu samstarfi af þeirri einföldu
ástæðu að það kemur þeim vel.
„í þessum heimshluta, sem og í
öðrum, höfum við að leiðarljósi að
bjóða upp á hjálp í málaflokkum þar
sem við getum sannarlega lagt upp-
byggilegan skerf til mál-
anna. Eitt þeirra sviða
sem Talbott nefndi í er-
indi sínu að Bandaríkja-
menn gætu lagt upp-
byggilegan skerf til mál-
anna væri meðhöndlun
geislavirks úrgangs og kjarnorku-
öryggi. I fyrra tilkynnti hann að
bandarísk stjórnvöld myndu leggja
hálfa milljón dollara (36 milljónir
kr.) til smíði tilraunasöfnunarstöðv-
ar fyrir geislavirkan úrgang kjarn-
orkueldsneytis úr kjarnorkuknún-
um skipum í Murmansk. „Síðan þá
hefur Noregur, Svíþjóð, Finnland,
Bretland, Framkvæmdastjórn Evr-
ópusambandsins og Umhverfis-
málasjóður Norðurlandanna [Nor-
dic Environmental Finance Cor-
poration] lagt rausnarlega til þessa
verkefnis," sagði Talbott, og til-
kynnti jafnframt um hálfrar millj-
ónar dollara aukaframlag af hálfu
Bandaríkjanna til þessa mikilvæga
verkefnis.
„Á dögunum tilkynnti Robin
Cook, utanríkisráðherra Bretlands,
að brezk stjórnvöld myndu láta
þrjár milljónir sterlingspunda (348
millj. ísl. kr.) af hendi rakna til þess
að stuðla að öruggri meðferð og
eyðingu kjarnorkuúrgangs í Rúss-
landi. Allt er þetta rússneskum yfir-
völdum á þessu svæði kærkomið.
Ég gæti trúað að þetta sé líka mjög
vel séð af Islendingum. Ef þessi
geislavirki úrgangur eitraði hafið
norður af Murmansk og Ai’chang-
elsk er það aðeins tímaspursmál
hvenær fiskurinn sem veiddur er
við Island eitrast,“ sagði Talbott.
Talbott nefndi ennfremur í erindi
sínu á Bodp-fundinum að meðferð-
arstöð fyrir fljótandi geislavirkan
úrgang frá Murmansk væri í smíð-
um sem samstarfsverkefni Rúss-
lands, Noregs og Bandaríkjanna.
Vonir stæðu til að stöðin yrði tilbúin
í ágúst næstkomandi og að þar með
gæti Rússland uppfyllt skilyrði hins
alþjóðlega samkomulags um losun
eiturefna í sjó, sem kennt er við
London (London Dumping Con-
vention). Þá sagði Talbott að í bí-
gerð væri smíði færanlegrar hreins-
unarstöðvar fyrir fljótandi geisla-
virkan úrgang, sem nýtast myndi til
að gera skaðlausan úrgang sem
ekki er auðvelt um vik að flytja milli
staða.
ísland getur lagt
mikið af mörkum
En hvað getur Island lagt af
mörkum til að stuðla að trausti og
stöðugleika í samskiptunum við
Rússland? „Mjög rnikið," segir Tal-
bott. „Island á sér marga aðdáend-
ur í Bandaríkjunum. Island er sígilt
dæmi um bandarískt orðtæki sem
hljómar svo: „Lítið er fallegt". Við
metum það mikils sem ég fékk núna
aftur að heyra hjá íslenzka utanrík-
isráðherranum hér í Bodo, um stað-
festu íslands að ætla að taka þátt á
hagnýtan og uppbyggilegan hátt í
að tryggja frið á Balkanskaga,“
sagði Talbott. „Við gerum okkur öll
grein fyrir því að í hreinum tölum
talið er fólkið er ekki margt sem ís-
land sendir á vettvang, lögreglulið
svo dæmi sé nefnt, en að teknu tilliti
til íbúatölu íslands samsvarar þetta
því að Bandaríkin sendu 3.000 lög-
reglumenn!"
Þá segir hann Island geta gert
heilmikið í gegn um þátttöku sína í
nokkrum þeirra fjölþjóðlegu stofn-
ana sem vonazt sé til að muni opna
Rússlandi dyr. „í þessu sambandi
hugsa ég fyrst til Barentsráðsins.
Þá ber einnig að nefna Norðurheim-
skautsráðið, sem ég ímynda mér að
sé ekki síður mikilvægt Islandi en
Bandaríkjunum.“
Hillary Clinton
til Islands
„I umræðunum hér á ráðstefn-
unni bar líka í tal hina fyrirhuguðu
alþjóðlegu ráðstefnu um konur og
lýðræði sem á að fara fram í
Reykjavík í haust, þar sem forseta-
frúin verður viðstödd," sagði Tal-
bott.
sé göfuglyndi og frum-
kvæði íslenzkra stjórn-
valda munu þátttakendur
úr stjórnsýslu, einka-
geira og frjálsum félaga-
samtökum Norðurland-
anna, Eystrasaltsland-
anna, Rússlands og
Bandaríkjanna hafa [á þessari ráð-
stefnu] tækifæri til að þróa sameig-
inlegar leiðir til að yfii-vinna hindr-
anir fyrir þátttöku kvenna í efna-
hags- og félagslífi hins borgaralega
samfélags. Hillary Rodham Clinton
forsetafrú er það sönn ánægja að
þiggja boð um þátttöku," sagði Tal-
bott í erindi sínu á fundinum.
Talbott sagði að lokum að hann
dáði ísland mjög og heimsækti það
af og til. Sagðist hann vita að for-
setafrúin hlakkaði til Islandsfarar
„Þökk
Rússar telja
samstarfið
mjög
kærkomið
FIMMTUDAGUR 11. MARZ 1999 39
Fjárlagafrumvarp Gordons Browns fær góðar viðtökur í Bretlandi
Frumvarpið klókur
pólitískur leikur
Reuters
GORDON Brown, fjármálaráðherra Bretlands, var vígreifur er hann veifaði skjalatöskunni með Qárlagaræðunni
framan í fréttamenn í Lundúnum.
Frumvarp bað til
fjárlaga, er Gordon
Brown, fjármálaráð-
herra Bretlands,
lagði fram í fyrradag,
hefur víðast hvar
fengið .jákvæðar mót-
tökur. Freysteinn Jó-
hannsson í London
fylgdist með umræð-
unni og sat blaða-
mannafund með
Brown.
BRETAR bölva nú bensín-
hækkun, en gleðjast yfir
skattalækkunum og
óbreyttu bjórverði. Gordon
Brown fjármálaráðherra fylgdi á
þingi í fyrradag fjárlagafrumvarpi
sínu vígi’eifur úr hlaði, sagði það
með skattalækkunum upp á 4 millj-
arða punda vei’a eitthvað fyrir alla
og færa Bretum betri tíð með blóm í
haga. William Hague, formaður
Ihaldsflokksins, sagði Brown hins
vegar ekkert annað en ótíndan vasa-
þjóf, hann væri búinn að skattpína
Breta svo tvö síðustu ár, að skatt-
byrðin yrði, þrátt íyrir allar lækkan-
ir, áfram hærri en þegar Verka-
mannaflokkurinn tók við af Ihalds-
flokknum. Fjármálaráðherrann
minnir á mann, sem er búinn að
nappa af þér fimm pundum og kem-
ur nú og býður þér upp á bjórkollu,
sagði Hague.
Fjölbreyttar
skattabreytingar
Þetta frumvarp er klókur pólitísk-
ur leikur hjá fjármálaráðherranum.
Nú er bara að sjá hvort fjái’málavit-
ið í því stendur stjórnmálakænsk-
unni á sporði, sagði einn þátttakandi
í umræðuþætti í sjónvai’pi. Fjár-
málai’áðherrann heldur nefnilega
fi-am 2,5% verðbólgu og sækir
grundvöll fi-umvarpsins, sem hann
leggur fram með tekjuafgangi upp á
2 milljarða punda, í efnahagsbata
upp á 1-1,5% á þessu ári og 2,25 til
2,75% á því næsta. Þetta segja
margir mikla bjartsýni af hans
hálfu; varla sé hægt að taka stærra
upp í sig nú en að eins konar jafn-
vægi ríki og ýmis aðvöi-unarljós eru
á lofti. En á blaðamannafundi í gær-
morgun var fjánnálaráðherrann
hvergi banginn, sagði tíma þreng-
inganna liðinn og ef menn bara
vildu, geti þeir í vaxtalækkunum og
fleiru séð teikn þess, að hjól efna-
hagslífsins snúist nú af
auknum ki’afti.
I fjárlagaft’umvarpinu
er reiknað með nýju 10%
tekjuskattsþrepi hjá ein-
staklingum í api'íl nk. á
tekjur upp að 1.500 pundum, jafn-
virði um 180 þús kr. Þetta er eina
skattalækkunin, sem kemur til
ft’amkvæmda strax, flestar aðrai-
koma í apríl á næsta ári, þ.á m.
lækkun skattþreps úr 23 í 22%, en
efsta skattþi-epið vei’ður áfram 40%.
Þá verður hjónafrádráttur upp á 190
pund, jafnvirði 22.500 kr., lagður
niður í apríl 2001, en í’íflega helm-
ingi hærri bai’nabætur teknar upp í
staðinn. Mæðralaun verða 15 pund á
bai’n, jafnvirði 1800 kr. á viku.
Skattaafsláttur vegna vaxta-
greiðslna vegna húsnæðiskaupa
verður felldur niður í api’íl á næsta
ári og er sú skattahækkun talin
vega þungt á móti lækkunum í
dæmi ráðhei’rans, tekjur í’íkisins ár-
ið 2000 taldar 1,3 milljarðar punda -
jafnvirði um 15 milljarða króna. Þá
munu tryggingagjöld og skattar ein-
staklinga og fyrirtækja hækka og
gefa ráðhei’ranum í’öskan milljarð
punda í kassann á næsta ári.
Tekjutrygging ellilífeyi’isþega
hækkar í apríl nk. í 78 pund, jafn-
virði 9.360 kr. á viku fyrir einstak-
ling og 121 pund, jafnvirði 14.500 kr.
fyrir hjón og til viðbótar aðgerðum
til að lækka húshitun hækkar sér-
stök veti-ai’greiðsla til þein-a úr 20 í
100 pund (jafnvirði 12.000 kr.) Þá
verða skattleysismörk ellilífeyris-
þega hækkuð í 5.720 pund, jafnvirði
675 þús. kr. og hjá hjónum í 15.000
pund, jafnvirði 1.770.000 kr. Fjár til
þessara aðgerða verður m.a. aflað
með hækkun tóbaks.
Bensínhækkun upp á 4,25 pens
(jafnvirði 5,10 kr.) hver lítri, blý-
laust 3,79 pens og díselolía 6,14 pens
kom til framkvæmda strax á þriðju-
dagskvöld. Gjöld af minni bílum
verða lækkuð um 55 pund, jafnvirði
6.600 kr. meðan önnur bifreiðagjöld
hækka sem nemur verðbólgunni.
Tóbak hækkaði líka strax og ráð-
hex-rann hafði flutt þingheimi boð-
skap sinn og hækkaði tóbakspakk-
inn gott betur en verðbólgan, eða
um 17,5 pens (jafnvirði tveggja
króna). Jafnframt sagði
ráðherrann tóbakssmygl-
urum sti’íð á hendur. En
hækkun á öli og víni, sem
mjög hafði verið spáð,
gekk ekki eftir og sagðist
ráðhei’rann frysta verð þein-a að
minnsta kosti út þessa öld!
Almennur skattur á stórfyrir-
tækjum lækkar úr 31 í 30% nú í apr-
íl, sem ráðhen’ann segir verða
lægsta fyrii’tækjaskatt í brezki’i
sögu hans og þann lægsta meðal
stói’þjóða Evi’ópu og iðnn'kja innan
hennar og utan, þ.á m. Japan og
Bandaríkjanna. Skattur á smáfyi’ir-
tækjum lækkar úr 21 í 20% og nýtt
10% skattþi’ep kemur til sögunnar
fyi’ir ný smáfyrirtæki. Sérstakur
orkuskattur á fyrii-tæki kemur til
fi-amkvæmda 2001. Afskriftan’eglur
millistórra og smæri’i fyrirtækja
ei’U rýmkaðar og skattaívilnanir
veittar vegna kvikmyndaframleiðslu
í Bretlandi. Þá kynnti ráðhei’rann
ýmsar aðrar i’áðstafanir, sem hann
sagði eiga að hvetja minni og milli-
stór fyrirtæki til dáða og auka sam-
keppnishæfni brezkra fyrii’tækja al-
mennt. Skattfrelsi fjái-magnstekna
verður hækkað í 7.100 pund, jafn-
virði 850 þús. kr. og kallaði Brown
aðgerðir til að hvetja starfsmenn til
hlutabréfakaupa, „hlutabi-éf fyrir
alla“. Með sömu einkunnarorðum
lýsti hann vilja i’íkisstjórnai’innar til
að leggjast fastar á árar til að koma
Bretum inn í tölvuöldina og talaði þá
um tölvuskóla í hvei’ri sveit og „tölv-
ur fyrir alla“. Og þi’iðja átakið, at-
vinna fyrir alla, er svo aðgerðir til
að aðstoða ungt fólk og fólk yfir
fimmtugu til að komast út á vinnu-
markaðinn.
Aukaframlög til
heilbrigðis- og menntamála
Goi-don Brown sagði á blaða-
mannafundi í gærmorgun, að vegna
aðgerða í sinni fjármálai’áðherratíð
verði útgjöld i’íkisins um 9 milljörð-
um punda lægri en langtímaáætlanir
gerðu ráð fyrir, m.a. vegna minnk-
andi atvinnuleysis og minni afborg-
ana. M.a. með hliðsjón af þessu geti
hann nú boðað skattalækkanir að
jafnvirði fjögurra milljarða punda og
veitt tveimur milljörðum punda til
fjárfestinga, sem eiga að
koma almenningi fyrst og
fremst til góða. Þá hyggst
ríkisstjórnin veita 2,5
milljörðum punda úr sér-
stökum fjárfestingarsjóði til heil-
brigðis- og menntamála til viðbótar
við 40 milljarða til þessara mála-
flokka á næstu þremur ánim. Þá
kom það fram á blaðamannafundin-
um, að ríkisstjórnin hyggst hætta
pólitískum afskiptum af einokunar-
og samrunamálum og fela þau sjálf-
stæðum aðila.
Fólk, sem fjölmiðlar hafa rætt við,
er að stórum hluta frekar jákvætt í
garð þess anda, sem framvarpinu
fylgir, segir það fjölskylduvænt og
hagstætt öldraðum og þeim tekju-
lægi’i. Einnig lætur fólk jákvæð orð
falla um framtíðarsýn þess varðandi
menntun Breta og velferð. En ein-
stök atriði fara fyrir brjóstið á sum-
um og þá einkum bensínhækkunin,
sem á sér fáa formælendur.
Varfærin viðbrögð
fjármálaheimsins
Fyrstu viðbrögð fjármálaheimsins
era fyrst og fremst varfærni. Þar á
bæ vilja menn sjá fleira en loforð
ráðherrans. En lækki Englands-
banki enn vexti myndi það auðvelda
eftirleikinn. Dagblöðin líkja ræðu
ráðherrans við flugeldasýningu, eins
og stóð m.a. í leiðarafyrirsögn Fin-
ancial Times og honum sjálfum við
leikinn töframann, sem hafi galdrað
hverja kanínuna á fætur annarri upp.
úr hatti sínum. Og engum dylst, að
Gordon Brown hefur stigið fyrsta
skrefið til næstu kosninga, þótt enn
séu þrjú ár til almennra kosninga á
Englandi. En á þessu ári ganga Wa-
lesmenn, Skotar og Norður-Irar til
kosninga í maí, í júní verður kosið til
Evrópuþings og að ári verða kosn-
ingar til nýs borgarstjórarembættis
London. Þannig dreifast kosning-
arnar eins og loforð ráðherrans.
Þetta framvarp er kænleg blanda
stjórnmála og efnahagsmála segir
The Guardian og telur fjármálaráð-
herra sanna, að hann kunni betur á
kapitalismann en íhaldsmenn. Sjald-
an hefur fjármálai’áðhen’a tekist
jafnvel að fella saman stjómmál og*~
efnahagsmál segir The Times og tel-
ur fjái’málaframvarpið
sýna kjarnann í stefnu
hins nýja Verkamanna-
flokks og uppfylla mörg
hefðbundin stefnumál
með fáguðum og vinsælum hætti,
sem skapi stjórnarandstöðunni
margs konar vandamál.
Menn eru ekki sammála um skatt-
byrðina. En um þrennt era menn
sammála. Aldrei hefur skattalækkun
leikið fjármálaráðherra úr Verka-
mannaflokknum jafnlétt á tungu og'-
Gordon Brown nú og aldrei hefur
slíkur sýnt fyrirtækjunum í landinu
aðra eins velvild. Og fjármálaráð-
herrann fylgdi frumvarpi sínu úr
hlaði með glæsibrag. Allir vilja þeir
trúa honum.
Svo er bara að sjá, hvort hann hef-
ur tímann sín megin líka. „
Hague segir
Breta enn
skattpínda
Skattar lækk-
aðir á fyrir-
tækjum