Morgunblaðið - 11.03.1999, Blaðsíða 42

42 FIMMTUDAGUR 11. MARZ 1999
UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ
-'i
fortíðar
Teikn eru á lofti um að kosningabaráttan
muni fremur snúast um málefnastöðu
Samfylkingarinnar en árangur
ríkisstjórnarinnar.
Stofnun hinnar svoköll-
uðu Samfylkingar er
söguleg tilraun sem
mun að líkindum hafa
í för með sér eðlis-
breytingu á því 4 (-5) flokka
kerfí sem við höfum búið við frá
því skeið nútímastjómmála
hófst um 1930. Ef þessi tilraun
lánast, og Samfylkingin festist í
sessi með yfír 30% fylgi, mun
(að öðru óþreyttu) í fyrsta sinn í
sögu lýðveldisins skapast mögu-
leiki á myndun tveggja flokka
vinstristjórnar. Þá mun flokka-
landslagið líta þannig út að
Sjálfstæðisflokkurinn hefur 36-
39% jafnstöðufylgi, Samfylking-
in 30-33%, Framsóknai’flokkur-
inn 18-22%, vinstra græna
framboðið
VIÐHORF (VG) 7-10% og
Eftir~Jaköb F.
Ásgeirsson boð 4-5% fylgl.
Verði þetta
raunin mun Framsóknarflokk-
urinn gegna lykilhlutverki í
stjómmálum næstu aldar, því
ekki er líklegt að annar hvor
stóru flokkanna fari yfír 40%
markið og geti þannig myndað
tveggja flokka stjórn með VG-
mönnum. Samstjóm Sjálfstæð-
isflokks og Samfylkingar væri
auk þess ólíkleg (a.m.k. fyrst í
stað), ekki síst vegna þess að
slík stjórn myndi um of hafa á
sér „þjóðstjómar“-yfirbragð
(sem á ekki við nema á sérstök-
um hættutímum) og gæti kallað
yfír flokkana, annan hvorn eða
báða, afdrifaríkt fylgistap í
kosningum ef stjórnin nyti óvin-
sælda og þannig magnað stór-
kostlega fylgi minni flokkanna.
Þótt margir á vinstri vængnum
fagni þessum breytingum á
stjórnmálalandslaginu skerðast
stjómarmyndunarkostir óneit-
anlega - og er mikil eftirsjón að
því að kjósendur skuli ekki
framar eiga völ á samstjóm
Sjálfstæðisflokks og Alþýðu-
flokks.
Samfylkingin er vissulega til-
raun til að færa vinstriöflin nær
miðju stjórnmálanna og að
mörgu leyti til vitnis um aukið
raunsæi í vinstri herbúðum.
Vinstrimenn, einkum hinir
yngri, hafa í mörg ár gert sér
ljóst að ýmis gömul ágreinings-
efni íslenskra stjómmála, svo
sem aðildin að Atlantshafs-
bandalaginu og varnarsamstarf-
ið við Bandaríkin, væra ekki
lengur meginatriði fyrir þorra
kjósenda, auk þess sem sósí-
alskt hagkerfi væri ekki lengur
raunhæfur valkostur. Því ber
vitanlega að fagna ef samstaða
myndast um megindrættina í ís-
lenskri utanríkisstefnu á lýð-
veldistímanum; það er lítilli þjóð
mikils virði að þurfa ekki að þúa
við grandvallarágreining stjóm-
málamanna um öryggishags-
muni sína. Ennfremur er það
fagnaðarefni að ekki þurfi leng-
ur að deila um það í alvöra að
hér skuli ríkja þlandað mark-
aðshagkerfi.
En þrátt fyrir hið nýja raun-
sæi á vinstri vængnum er fortíð-
in ekki langt undan. Það eru
ekki margar vikur síðan tals-
maður Samfylkingarinnar, Mar-
grét Frímannsdóttir, var á
Kúbu og skálaði þar við mann-
réttindaníðinga og lýsti fjálg-
lega hversu hamingjusamir
Kúbverjar væra í sinni komm-
únísku örbirgð. Og afstaða
sumra samfylkingarmanna til
þingsályktunartillögu um upp-
sögn varnarsamningsins við
Bandarikin ber þess merki
hversu framandi raunsæið nýja
er gömlum allaböllum. Nú
skyndilega var ekki hægt að
taka afstöðu í þessu gamla máli
málanna. Tillagan var alls ekki
„tímabær", sagði Margrét, en
hún var fjarverandi við at-
kvæðagiæiðsluna. (Og meðal
annarra orða: Skyldi það vera
tilviljun að Svavar Gestsson,
helsti gagnrýnandi íslenskrar
utanríkisstefnu, lét af þing-
mennsku til að ganga í utanrík-
isþjónustuna daginn áður en at-
kvæði vora greidd?!)
Dæmigerð vora viðbrögð Sig-
ríðar Jóhannesdóttur. Hún
kvaðst ætla að sitja hjá vegna
þess að tillagan væri fram borin
af „annarlegum hvötum“ þar eð
engin von væri til þess að hún
yrði samþykkt. Hætt er við að
stjórnarandstaðan yrði marklítil
ef hún legði ekki fram aðrar til-
lögur á þingi en þær sem hún
vissi fyrirfram að andstöðu-
flokkarnir í ríkisstjóra væra
fylgjandi! Það er fullkomlega
eðlilegt í ljósi þeirra miklu
breytinga sem orðið hafa á
flokkakei'fínu að þingmenn vilji
kalla fram skýrar markalínur á
þingi í einu mesta átakamáli ís-
lenskrar stjórnmálasögu á lýð-
veldistímanum. Víst er að þær
Margrét og Sigríður munu ekki
komast upp með moðreyk af
þessu tagi í komandi kosninga-
baráttu.
Ymis teikn eru nefnilega á
lofti um að kosningabaráttan
muni ekki fyrst og fremst snú-
ast um frammistöðu ríkisstjórn-
arinnar heldur um málefnastöðu
Samfylkingarinnar. Mun hart
verða gengið að Samfylkingunni
úr tveimur áttum. VG-menn
munu þjarma að fyrri félögum
úr Alþýðubandalaginu og knýja
á um skýra afstöðu Samfylking-
ar í ýmsum gömlum og nýjum
átakamálum. Og framsóknar-
menn gera sér ljóst að það er
Samfylkingin sem sótt hefur í
þeirra fylgi í skoðanakönnun-
um. Hvort tveggja VG- og
framsóknarmenn munu líta á
Samfylkinguna sem höfuðand-
stæðing sinn í kosningabarátt-
unni. Það getur því farið svo að
Sjálfstæðisflokkurinn eigi hálf-
partinn frítt spil og geti háð til-
tölulega átakalitla kosningabar-
áttu.
Kjósendur hafa ítrekað lýst
yfir því í skoðanakönnunum að
yfirgnæfandi meirihluti þeirra
styðji ríkisstjórnina. Omögulegt
er hins vegar að segja fyrir um
stjórnarmyndun að afloknum
kosningum; allir flokkarnir
ganga skiljanlega óbundnir til
kosninganna. Mestu varðar að
báðir ríkisstjórnarflokkarnir fái
góða kosningu. Aðeins með
þeim hætti geta kjósendur kom-
ið þeim skilaboðum á framfæri
að ekki verði stefnt í voða hin-
um mikilsverða árangri sem
náðst hefur í landsstjórninni á
undanfórnum fjóram árum.
Inga Jóna, Mitsubishi
og Sjálfstæðisflokkurinn
ÞVÍ MIÐUR gefst
alltof sjaldan tækifæri
til að hæla sjálfstæðis-
mönnum fyrir störf
þeirra í borgarstjóm.
Eg get þó ekki látið hjá
líða að rifja upp mjög
ábyrga afstöðu þeirra
til viðskipta Reykjavík-
urborgar við japanska
stórfyrirtækið Mitsu-
bishi vegna kaupa á
vélasamstæðum fyrir
Nesjavallavirkjun á ár-
inu 1996. Þar koma sér-
staklega við sögu þau
Inga Jóna Þórðardóttir
og Vilhjálmur Þ. Vil-
hjálmsson, sem á þeim
tíma sátu bæði í stjóm Innkaupa-
stofnunar Reykjavíkurborgar.
Raforkuverið á Nesjavöllum er
langstærsta framkvæmd sem
Reytkjavíkurborg hefur ráðist í á
síðustu áratugum. Kostnaðaráætl-
un hljóðaði upp á 5 milljarða króna.
Það skipti því miklu máli að allur
undirbúningur þessarar fram-
kvæmdar yrði hinn vandaðasti af
hálfu Hitaveitu Reykjavíkur og
ráðgjafa hennar, en stærsti ein-
staki liðurinn vora kaup á vélasam-
stæðunum, sem áætlað var að kost-
aði 1,6 milljarða króna. Skemmst
er frá því að segja að kaupin á
þeim vora boðin út á hinu evrópska
efnahagssvæði, lögum samkvæmt,
ólíkt því sem síðar gerðist hjá
Hitaveitu Suðurnesja en fjölmiðlar
hafa látið framhjá sér fara af ein-
hverjum ástæðum.
Við opnun tilboða í vélasamstæðu
Nesjavalla kom í ljós að tvö
japönsk fyrirtæki skára sig úr hvað
lág tilboð varðaði - Mitsubishi og
Sumitomo. Samkvæmt alþjóðlegum
staðli í útboðsgögnum var gert ráð
fyrir því, að viðræður yrðu teknar
upp við lægstbjóðend-
ur, enda skipti hönnun
vélasamstæðanna
veralegu máli, og var
hluti af tilboðunum.
Það var einróma
niðurstaða Hitaveitu
Reykjavíkur og ráð-
gjafa hennar, að til-
boð Mitsubishi væri
hagstæðara og lögðu
þessir aðilar til við
Innkaupastofnun
Reykj avíkurborgar
að tilboði Mitsubishi
yrði tekið, en það var
um 400 milljónum
króna undir kostnað-
aráætlun.
Stjórn Innkaupastofnunar sam-
þykkti þessa tillögu samhljóða
eftir ítarlega skoðun af sinni
Japansferð
Borgarfulltrúar eiga
ekki að vera fyrir-
tækjafælnir, segir
Alfreð Þorsteinsson,
svo fremi að réttum
reglum sé fylgt.
hálfu, ekki sízt stjórnarmannsins
Ingu Jónu Þórðardóttur, sem
lagði sig fram um að fara yfir
hvern einstakan lið málsins til að
fullvissa sig um að rétt væri að
málum staðið.
Sama sagan endurtók sig í borg-
arráði, þar sem þessi sama Inga
Jóna Þórðardóttir lét sig hafa það
að mæta á kvöldfundi annan dag
páska til að afgreiða málið á tilsett-
um tíma til að koma í veg fyrir
óeðlilegar tafir af hálfu fjármála-
ráðuneytisins.
Ohætt er að fullyrða að þessi
kaup Reykjavíkurborgar á vélasam-
stæðum frá Mitsubishi séu ekki að-
eins stærstu viðskipti við einstakan
viðskiptaaðila, sem borgin hefur
gert heldur einnig þau hagstæðustu
miðað við það verð sem fékkst.
Það var því ekkert hik á Ingu
Jónu Þórðardóttur, oddvita sjálf-
stæðismanna, við að samþykkja
viljayfirlýsingu um framhaldskaup
á þriðju vélasamstæðunni frá
Mitsubishi í borgarráði sl. haust.
Hún þekkti forsöguna það vel.
Eg tel að það sé til fyrirmyndar
hvernig þessi borgarfulltrúi og aðr-
ir borgarfulltrúar Sjálfstæðis-
flokksins tóku á þessum málum,
því að stórviðskipti af þessu tagi
geta verið viðkvæm og auðvelt að
gera þau tortryggileg.
Borgarfulltrúar eiga ekki að
vera fyrirtækjafælnir svo fremi að
réttum reglum sé fylgt. Eg hef haft
þá ánægju að heimsækja fyrirtæki
sem Reykjavíkurborg hefur átt
stórviðskipti við ásamt fulltráa
Sjálfstæðisflokksins. Það er ekkert
óeðlilegt við slíkt. Miklu fremur
eykur það þekkingu borgarfulltráa
að kynna sér starfsemi fyrirtækja.
Um þessar mundir malar raf-
orkuverið á Nesjavöllum Reykvík-
ingum gull, nótt sem nýtan dag. Ar-
legar tekjur núna era 400-500
milljónir ki'óna og eiga eftir að
stóraukast, þegar Reykvíkingar
fara að nýta það fyrir eigin markað
eftir tvö ár.
Þökk sé Reykjavíkurlistanum,
Ingu Jónu Þórðardóttur og Mitsu-
bishi.
Höfundur er borgnrfuUtrúi og
formaður stjórnar Veitustofnana
Reykjavíkur.
Alfreð
Þorsteinsson
Atvinnu- og*
menntamál í öndvegi
ER VIÐ horfum til
þess nýja árþúsunds
sem er framundan má
ætla að margir staldri
við og hugleiði hvað er-
um við að leggja að
baki, hvað er framund-
an. Breytingar og
framfarir í þjóðfélaginu
á einni öld era gífurleg-
ar. Það er grundvallar-
atriði fyrir farsæla
framtíð þjóðarinnar að
hér verði áfram sú upp-
bygging og hagsæld
sem verið hefur í
stjórnunartíð Sjálf-
stæðisflokksins sl.
kjörtímabil.
Hverjum treystum við best til að
stýra þjóðarskútunni? Er ekki
skynsamlegt að treysta fyrir því
vandasama verki fólki, sem hefur
að leiðarljósi frelsi og sjálfstæði.
Þetta býr allt í krafti þess fólks
sem nú vinnur í anda sjálfstæðis-
stefnunnar og býður sig fram til al-
þingiskosninga í vor.
Kjörorð Sjálfstæðisflokksins á
aldrei betur við en nú: Stétt með
stétt.
A lista sjálfstæðismanna á Vest-
urlandi era karlar og konur úr
ýmsum greinum atvinnulífsins.
Fólk sem hefur þekkingu á þöríúm
kjördæmisins alls og er í snertingu
við hið daglega líf íbúa Vesturlands.
Það er staðreynd að ríkt hefur
góðæri í landinu og uppbygging á
mörgum sviðum. Þó er fylgjendum
Sjálfstæðisflokksins og frambjóð-
endum ljóst að við þurfum sífellt að
bæta okkur til að ná
árangri. Það er ýmis-
legt sem endurskoð-
unar þarf við. Þar
komum við að kjarna
sjálfstæðisstefnunnar.
Hún er ekki bundin á
klafa þröngsýni og
einstefnu, heldur að-
lagast nýjungum og
nauðsynlegum breyt-
ingum.
Velferðarkerfið
kallar á endurskoðun
og hagsmuni allra þarf
að tryggja á réttlátan
hátt. Meðal annars
þuifúm við að taka til
endurskoðunar kjör
öryrkja- og aldraðra. Að búa við
skerta heilsu er nægur baggi á ein-
staklingnum þótt ekki komi að auki
Stjórnmál
Hverjum treystum við
best, spyr Helga
Halldórsdóttir, til að
stýra þjóðarskútunni?
til fjárhagsáhyggjur. Samfélagið
verður að gefa fólki möguleika á
viðunandi lífsviðui'væri.
Aldurstréð svokallaða er hjá
vissum aldurshópi. Byggist þetta
aðallega á því að unga fólkið skilar
sér ekki nægilega vel heim að námi
loknu. Fyrir því era margar ástæð-
ur. Áralöng dvöl við nám fjarri
heimabyggð hefur þar áhrif. Hér
þarf hugarfarsbreytingu. Hugar-
farsbreytingu gagnvart menntun í
heimabyggð og menntun í iðn-
greinum. Þessa þætti verðum við
með öllum ráðum að efla. Fjarnám
er spennandi nýjung og þar verða
eflaust í framtíðinni sífellt nýir
möguleika. Vesturland býður
marga möguleika til náms, en bet-
ur má ef duga skal.
Atvinnumálin
Atvinnumálin verðum við Vest-
lendingar að setja í öndvegi á kom-
andi kjörtímabili. Landsfjórðung-
urinn hefur allt til að bera. Rót-
grónar sjávarútvegsbyggðir sem
byggjast á mikilli þekkingu, land-
búnað í hæsta gæðaflokki og vin-
sæl ferðamannasvæði sem kalla á
aukna þjónustu. Þetta verður þó
allt að haldast í hendur við þokka-
lega afkomu íbúanna. Afkomu fyrir
fjölskyldur af öllum stærðum og
gerðum. Það þarf að nota alla
möguleika til nýsköpunar, koma á
framfæri hugmyndum og nýta
þann kraft sem íbúarnir búa yfir.
Eg vil hvetja alla og þá sérstak-
lega unga kjósendur til að kynna
sér stefnu Sjálfstæðisflokksins i
fjölskyldu- og menntamálum,
byggðamálum og öðru sem snertir
þeirra daglega líf.
í höndum Sjálfstæðisflokksins
er framtíð okkar best tryggð.
Höfundur er skrifstofumaður og
skipar þriðja sæti Sjálfstæðisflokks-
ins á Vesturlandi til alþingiskosn-
inga.
Helga
Halldórsdóttir