Morgunblaðið - 31.03.1999, Blaðsíða 6

6 MIÐVIKUDAGUR 31. MARZ 1999
MORGUNBLAÐIÐ

Hugurinn
leitar heim
Stríðsástandið í Júgóslavíu og Kosovo-hér-
aði snertir taugar margra íbúa hérlendis,
þó engra eins og þeirra sem á hverjum
degi leita frétta af fjölskyldum sínum á
svæðinu. Ragna Sara Jónsdóttir spjallaði
við Kosovo-Albanann Blerim Gashí og
Serbann Goran Kristófer Micic um atburð-
ina sem nú eiga sér stað á Balkanskagan-
um. Þótt átökin séu víðs fjarri Islandi er
mikill fjöldi hérlendis sem á ættingja og
vini í Júgóslavíu og Kosovo-héraði. Hugur
þeirra leitar stöðugt á heimaslóðir.
Reuters
ÞUSUNDIR Kosovo-Albana streyma nú yfir til nærliggjandi landa, Albaníu, Makedóníu, Svartfjallalands og
Tyrklands. Hér á landi bíða Blerim Gashí og systkini hans eftir að heyra frá foreldrum sínum.
„ÞAÐ er hvergi eins og heima.
Sama hvert þú ferð, hvar þú býrð og
hve vel þér líður þar sem þú ert, þá
er hvergi eins og heima. Staðurinn
sem þú fæddist á, varst alinn upp á
og átt þínar bernskuminningar frá
verður ekki tekinn frá þér. Hann á
sinn stað í hjarta þlnu og þannig er
Kosovo fyrir mér, það verður aldrei
tekið frá mér,“ segir Blerim Gashí,
26 ára Kosovo-Albani, sem búsettur
hefur verið á Islandi frá þvi í fyrra.
Hér stundar hann vinnu en hugur
hans er öllum stundum á heimaslóð-
unum í Kosovo þar sem foreldrar
hans reyna um þessar mundir að
flýja yfir landamærin til Albaníu.
Foreldrarnir á flótta frá Kosovo
„Ég hringdi heim í gær og þá
svöruðu einhverjir Serbar í símann.
Ég veit ekki hvar foreldrar mínir
eru,“ sagði Blerim og óttaðist um af-
drif þeirra þegar Morgunblaðið tal-
aði við hann á mánudag. í gær höfðu
þau hringt í hann og látið vita að þau
væru heil á húfí, á leiðinni frá
Kosovo og yfir til Albaníu. Sögðu
þau að serbneskir hermenn hefðu
komið til heimaborgar þeirra, Klina,
tekið yfír húsið þeirra og hrakið þau
Kosovo-Albani búsettur hérlendis bíður frétta af foreldrum
sínum sem eru á leið yfír landamærin til Albaníu
„Kosovo verður
aldrei tekið frá mér“
á brott. Blerim og systkini hans,
einn bróðir og tvær systur, sem
einnig eru búsett hér á landi, bíða
eftir að heyra frá þeim á ný, en um
60 kílómetrar eru frá heimaborg
þeiira, Kiina, að landamærum Al-
baníu. „Þau eru í Guðs höndum. Að-
eins Guð getur bjargað þeim núna,“
segir Blerim, sem segir að líklega
taki það foreldra hans tvo til þrjá
daga að komast að landamærunum.
„Maður er alltaf að hugsa þangað.
Þegar þú ferð að sofa rennur líf þitt
í gegnum hugann og þú sérð allt
ljóslifandi íyrir þér. Þú áttir þína
vini og allt gekk sinn vanagang. Síð-
an er allt tekið frá þér, heimili þitt,
minningar og fjölskyldur sundrast.
Það tekur að minnsta kosti 50 ár að
endurbæta það sem nú hefur gerst
og hægt er að bæta, en þetta mun
alltaf skilja eftir ör í hjarta þínu,“
segir Blerim.
Vona að þessu ljúki sem fyrst
Þegar Blerim var nýútskrifaður
úr háskóla og hafði starfað um skeið
sem blaðamaður á fjölmiðli í Kosovo
yfírgaf hann landið: „Serbar segja
að blaðamenn hafí byi'jað stríðið,
þegar þeir fóru að tala um sjálfstæði
Kosovo-héraðs. Ungt fólk og mennt-
að fólk fór að flytja frá Kosovo því
það varð að fara vegna þeirra pynt-
inga sem það sætti. Ef það fannst án
skilríkja eða að næturlagi var það í
hættu statt. Þess vegna varð unga
fólkið að fara og ég fór fyrir tæpu
ári,“ segir Blerim, sem segir að
flestir vinir hans hafí verið drepnir
nema þeir sem hafí náð að flýja
landið.
„Stúdentar byi'juðu að láta í sér
heyra. Það var eina leiðin til þess að
komast undan þeim barsmíðum og
pyntingum sem fólkið sætti. Ég
vona að þessu fari að ljúka og að
loftárásir NATO beri árangur, eða
bæti ástandið, en að sjálfsögðu veit
enginn hvaða afleiðingar þær munu
hafa. I Kosovo vonuðu allir að ein-
hver myndi fyrir löngu stoppa
Milosevic og fjöldamorðin sem hann
stóð íyrir. Loksins tók einhver af
skarið, einhver varð að stoppa
þetta,“ segir Blerim um hernaðarað-
gerðir NATO.
Reynir að koma
foreldrunum til Islands
Blerim segist ekki hafa neitt á
móti serbnesku þjóðinni, honum geti
samið vel við fólk af serbneskum i
uppruna nú líkt og áður. Hins vegar
telur hann að stjórnmálaástandinu Í
eins og það hefur verið verði að f
linna. Einhver verði að stöðva
Milosevic í því að drepa saklaust
fólk. f Kosovo hafi verið barist fyrir
sjálfstæði frá 1989. Milosevic hafi
komist til valda 1987 eða 1988 og of-
sóknir gegn Kosovo-AJbönum hafí
hafíst upp frá því.
Blerim bíður nú eftir að heyra frá
foreldrum sínum. Þegar þau komast L
til Albaníu mun hann gera allt ýil
þess að koma þeim hingað til ís- |
lands. Þar eru öll bömin þeirra og »
fjölskyldan getur sameinast á ný.
Hann segir hins vegar að Kosovo
verði aMrei tapað, það sé og verði
alltaf hamaland hans.
Serbinn Goran Kristófer Micic segir ástandið 1 Júgóslavíu aidrei hafa verið verra
I
loftvarnabyrgi all-
an sólarhringinn
GORAN Kristófer Micic er frá Júgóslavíu.
Hann er 37 ára Serbi en lítur á sig sem Jú-
góslava þar sem hann yfirgaf landið fyrir 10
ámm, á meðan gamla Júgóslavía var og hét.
Fjölskylda hans býr í borginni Nis í suðaust-
anverðri Júgóslavíu og segist hann óttast um
hana öllum stundum. Astandið hafi aldrei ver-
ið verra og móðir hans, bróðir og fjölskylda
hans dvelji nú í loftvarnabyrgjum nánast allan
sólarhringinn, enda standa loftárásirnar yfir
bæði nótt sem dag.
„Ég er mjög áhyggjufullur vegna fjölskyldu
minnar. Ég talaði við þau í gær [í fyrradag] og
þeim líður illa, era í loftvamabyrgjum nánast
allan sólarhringinn fyiir utan um það bil hálf-
tíma á dag þegar þau hætta sér út. Ég hef líka
áhyggjur af móður minni sem hefur misst eitt-
hvað um 6 kfló á þremur dögum,“ Sagði Goran.
Goran er þjálfari knattspyrnuliðs Stjörn-
unnar og á toluvert af serbneskum vinum hér-
lendis. Segir hann þá vera undir miklu álagi á
meðan ástandið er svona, þeir séu sammála
um að ekkert verra en þetta gæti hafa gerst.
Milosevic vinsælli eftir aðgerðir NATO
Goran segist vera andvígur hernaðarað-
gerðum NATO og segir að fyrir þær þjáist
óbreyttir borgarar í stað þeirra sem í raun
ættu að taka ábyrgð á ástandinu. Hann telur
afleiðingar loftárása Atlantshafsbandalagsins
afar slæmar, ekki bara fyrir júgóslavnesku
þjóðina heldur íyrir ástandið í heild.
„Aður var fólk ekki á móti NATO en nú em
allir á móti þeim. Saklaust fólk þjáist og það
sem loftárásirnar gera er að sameina þjóðina
undh' forystu Milosevic. Vinsældir hans vom
ekki svo miklar áður. Hann naut hvorki hylli
ungs fólks né menntafólks, en eftir að NATO
sameinaðist gegn honum hefur serbneska
þjóðin sameinast að baki foringja sínum. Ég
segi, þetta er innanríkismál en ekki utanríkis-
mál. Þeir sem blanda sér í þessar deilur verða
að þekkja sögu þeirra, sem nær langt aftur,
um 20-30 ár að minnsta kosti,“ segir Goran,
sem óskar þess daglega að ekki hefði þurft að
fara þessa leið.
Einhliða fréttaflutningur af ástandinu
Kosovo er að sögn Goran þýðingarmikið
fyrir Serba: „í stríði þarf tvo til svo ég vil ekki
skella skuldinni á neinn. Við verðum að taka
50/50 ábyrgð á því sem er að gerast. En þetta
er margra ára gamalt vandamál, sem ég held
að byggist ekki á sjálfstæði Kosovo-Albana.
Ég tel að ef fólk er ekki ánægt einhvers staðar
með þær reglur og skilyrði sem þar gilda geti
það flust í burtu. Þeir sem hins vegar sætta
sig við lífið á svæðinu búa þar áfram. Þess
vegna held ég að vandamálið snúist ekki um
sjálfstæði Kosovo. Þeir sem vom óánægðir í
Kosovo hefðu getað flust þaðan. Kosovo er
mjög þýðingarmikið landsvæði fyrir Serba.
Það er eins og Jerúsalem er fyrir Israela,
tengslin em svipuð."
Goran gagnrýnir hvað umheiminum berist
einhliða upplýsingar um það sem sé að gerast í
ÍBÚAR í Belgrad, höfuðboi'g Júgóslavíu, mótmæltu loftárásum NATO í gær. Goran Krist-
ófer Micic, sem búsettur er hérlendis, óttast um fjölskyldu sína, sem býr í borginni Nis.
Júgóslavíu. „Fólki er ekki gefínn kostur á að
dæma sjálft. Það er ekki rétt að birta bara ein-
hliða fréttir af ástandinu. Með einhliða frétta-
flutningi er fólki talin trú um hvor hliðin sé
rétt og hvor sé röng. Upplýsingar frá öllum
hlutaðeigandi aðilum verða að koma fram svo
fólk geti dæmt sjálft um hverju það trúir.“
Goran minnist þess þegar hann yfirgaf Jú-
góslavíu. „Þegar ég fór þaðan átti ég alls kon-
ar vini, það skipti ekki máli hverrar þjóðar
þeir vom eða hverrar trúar. Ég elska landið
mitt eins og það var en get ekki breytt því sem
komið er,“ segir Goran.
En er hann reiður Vesturlöndum fyrir að
bregðast við með hernaðaraðgerðum? „Ég get
ekki sagt að ég sé þeim reiður, en það sem
þeir eru að gera hjálpar ekki til, þeir eru að
gera hlutina vem og leysa ekki vandamálið
með þessum hætti. Með aðgerðunum byrjuðu
þeir stærra stríð og ástandið versnar með
hveijum deginum þannig að sífellt flein
óbreyttir borgarar þjást. Eg er alltaf að vona
að eitthvað jákvætt gerist en sé ástandið bara
versna,“ segir Goran, sem eyðir miklum tíma í
að reyna að ná sambandi við fjölskyldu sína í
Nis. Hátt í 45 mínútur á hverjum degi fara í að
ná sambandi og svo er aldrei að vita hvort
hann hittir á þau þann skamma tíma sem þau
eyða utan loftvarnabyrgja borgarinnar.
Goran líkar vel á Islandi, hann á íslenska
unnustu og eiga þau von á barni. „Hér er mitt
heimili og ef ástandið gerist verra en það er í
dag í Júgóslavíu, þá mun ég gera allt sem ég
get til að fá fjölskyldu mína hingað.“