Morgunblaðið - 31.03.1999, Blaðsíða 64

Drögum næst
13. apríl
HAPPDRÆTTI
HÁSKÓLA ÍSLANDS
vænlegast til vinnings
Heimav'örn
Sími: 533 5000
MORG UNBLAÐIÐ, KRINGLAN1,103 REYKJAVIK, SÍMI5691100, SÍMBRÉF 5691181
PÓSTHÓLF 3040, NETFANG: RITSTJ@MBL.IS, AKUREYRI: KAUPVANGSSTRÆTI1
MIÐVIKUDAGUR 31. MARZ 1999
VERÐ í LAUSASÖLU 125 KR. MEÐ VSK
Samkeppnisráð um útflutning á ferskum físki
Kvótaálag* gegn mark-
- miðum samkeppnislag’a
SAMKEPPNISRÁÐ beinir þeim
tilmælum til sjávarútvegsráðherra
að taka fyrirkomulag um kvótaálag
við útflutning á ferskum flski til
endurskoðunar. Samkeppnisráð
álítur að álagið gangi gegn mark-
miði samkeppnislaga. Mál af sama
toga er nú rekið í dómskerfmu, þar
sem útgerðarfyrirtækið Bergur-
Huginn í Vestmannaeyjum hefur
stefnt sjávarútvegsráðherra vegna
álagsins.
Porsteinn Pálsson, sjávarútvegs-
ráðherra, segir skýr ákvæði í lögum
heimila kvótaálagið. Samkeppnislög
'••''’fjalli að mestu um viðskipti en ekki
fiskveiðistjórnun og séu því af allt
öðrum toga. „Ég hef ákveðnar efa-
semdir um að þau taki til fískveiði-
stjórnunar. Petta álitaefni er nú til
meðferðar hjá dómstólum og okkur
þykir rétt að bíða með að aðhafast
nokkuð í málinu uns niðurstaða
þeirra liggur fyrir,“ segir Þorsteinn.
I niðurstöðu samkeppnisráðs seg-
ir meðal annars svo: „Er það álit
samkeppnisráðs að ákvæði laga og
reglugerða um stjórn fiskveiða sem
gera ráð iyrir sérstöku kvótaálagi á
afla, sem seldur er ferskur á er-
lenda markaði, feli í sér mismunun
milli innlendra útgerðarfyrirtækja
og raski samkeppnisstöðu þeirra
innbyrðis, að svo miklu leyti sem
fyi-irkomulagið styðst ekki við hlut-
læg sjónarmið á borð við rýrnun á
afla. Pá er fyrirkomulag þetta til
þess fallið að skekkja verðmyndun á
þeim afurðum sem um ræðir, það
hamlar gegn eðlilegri markaðssókn
útgerðarfyrirtækja erlendis og er
til þess fallið að draga úr hag-
kvæmri nýtingu þeirra framleiðslu-
þátta sem um ræðir. Kvótaálagið
fer því gegn markmiði samkeppn-
islaga sbr. 1. gr. þeirra.“
■ títgerðum mismunað/12
Atökin á Balkanskaga
„Maður er alltaf
að hugsa þangað“
KOSOVO-Albanar og Serbar
sem búsettir eru hér á landi leita
daglega frétta af fjölskyldum sín-
um á átakasvæðinu. Morgun-
blaðið ræddi í gær við tvo menn
sem hugsa stöðugt til ættingja
sinna á stríðssvæðunum; foreldr-
ar annars eru á flótta, foreldrar
hins eyða stærstum hluta sólar-
hringsins í loftvarnabyrgjum.
„Maður er alltaf að hugsa
þangað. Þegar þú ferð að sofa
rennur líf þitt í gegnum hugann
og þú sérð allt ljóslifandi fyrir
þér. Þú áttir þína vini og allt
gekk sinn vanagang. Síðan er allt
tekið frá þér, heimili þitt, minn-
ingar og fjölskyldur sundrast,"
segir Blerim Gashí, 26 ára
Kosovo-Albani, sem búsettur
hefur verið á íslandi frá því í
fyrra.
„Áður var fólk ekki á móti
NATO en nú eru allir á móti því.
Saklaust fólk þjáist og það sem
loftárásirnar gera er að sameina
þjóðina undir forystu Milosevic,"
segir Goran Kristófer Micic, 37
ára Serbi, sem búsettur hefur
verið hér í nokkur ár. Hann ósk-
ar þess daglega að ekki hefði
þurft að fara þessa leið.
■ Hugurinn leitar heim/6
Morgunblaðið/Kristinn
Ekkert lát
á aukningu
útlána
AÐ mati Finns Ingólfssonar við-
skiptaráðherra er einungis tíma-
spursmál hvenær samrunahrina
gengur yfir íslenskan fjármagns-
markað. Þetta kom fram í ræðu ráð-
herrans á ársfundi Seðlabanka ís-
lands í gær. Finnur sagði jafnframt
að útlánaaukning banka og sparisjóða
á síðustu tólf mánuðum væri meiri en
samræmst gæti stöðugleika í efiia-
hagsmálum til lengri tíma litið. Nýj-
ustu tölur um útlánaaukningu bentu
einnig til að ekkert lát væri á henni.
Seðlabankinn tilkynnti í gær um
nokkrar breytingar á lausafjárregl-
um lánastofnana sem tóku gildi 21.
mars síðastliðinn. Þar er m.a. aðlög-
unartími að reglunum lengdur um
einn mánuð auk þess sem innlend og
erlend lán við lánastofnanir, sem
upphaflega voru til lengri tíma en
eins árs, teljast aldrei til lausafjár,
hvorki eigna né skulda.
Valur Valsson, bankastjóri Is-
landsbanka, segir að með breyting-
unum hafi Seðlabankinn komið til
móts við sjónarmið lánastofnana.
■ Stöndumst ekki/17
Flugsýning-
ar í ljósa-
skiptum
STARRAR eiga sér náttstað hjá
Skégræktarfélagi Reykjavíkur í
Fossvoginum og hópast þangað
þiisundum saman á kvöldin. Starr-
arnir koma í náttstað í ljósaskipt-
unum og sýna gjarnan stórfeng-
legt listflug áður en þeir setjast
svo til allir á sama blettinn.
„Það eru einkum starrarnir sem
mynda gerið yfir Fossvoginum þeg-
ar rökkvar,“ segir Sigurkarl Stef-
ánsson, líffræðikennari í Mennta-
skólanum við Hamrahlíð, sem hefur
fylgst með störrunum ásamt nem-
endum sínum. Starrarnir eru taldir
bæði vor og haust og er áætlað að
.^^þeir séu um 3.500 talsins. Sigurkarl
segir fiugleikni þeirra með ólíkind-
um, aldrei verði árekstrar og þar
sem þeir séu svo margir sé til dæm-
is þýðingarlaust fyrir smyril að
reyna að ná í bráð úr gerinu. Starr-
arnir myndi þá eins konar geil í
hópinn þar sem smyrillinn snýst án
þess að ná nokkrum fugli og verði
■bjálfur ringlaður að lokum.
A
Aðild Islendinga að Atlantshafsbandalaginu
Ursögri var hótað vorið 1960
Einhug’ur um að slíta varnarsamstarfínu
við Bandaríkin ríkti ekki innan
vinstristjórnarinnar 1971-1974
BJARNI Benediktsson, þáverandi
dómsmálaráðherra, sagði í óformleg-
um samræðum við sendiherra
Bandaríkjanna hér á landi árið 1960
að íslensk stjórnvöld myndu segja sig
úr Atlantshafsbandalaginu (NATO)
sendu bresk yfirvöld aftur herskipa-
flota sinn inn fyrir 12 mílna landhelg-
ina, sem tekist var á um í þorska-
stríðinu 1958-1961. Þetta kemur
fram í grein eftir Val Ingimundarson
sagnfræðing er nefnist „Bandalags-
aðildin og varnarsamningiu’inn“ og
birt er í sérblaði, sem Morgunblaðið
gefur út í dag í tilefni þess að 4. apríl
eru 50 ár liðin frá stofnun Atlants-
hafsbandalagsins. í greininni kemur
ennfremur fram það mat þáverandi
sendiherra Bandaríkjanna á íslandi
að nokkrir ráðherrar í vinstristjórn
Ólafs Jóhannessonar, sem tók við
völdum ái'ið 1971, hafi orðið afhuga
því að segja upp varnarsamningnum
við Bandaiíkin, en það var annað
helsta stefnumál þeirrar stjómar.
Islendingar höfðu áður hótað úr-
sögn úr Atlantshafsbandalaginu en
mikla athygli vakti í Bandaríkjunum
er Bjarni Benediktsson hafði slíkt á
orði á óformlegum fundi með Tyler
Thompson, sendiherra Bandaiúkja-
stjórnar á íslandi, 19. maí 1960.
Bjarni Benediktsson hafði sem utan-
ríkisráðherra undfrritað Norður-Atl-
antshafssáttmálann fyrir hönd ís-
lendinga 4. apríl 1949 og verið helsti
hvatamaður þess að landsmenn
tækju þátt í stofnun NATO.
Þorskastríð Islendinga og Breta
var þá í algleymingi og deilan heiftúð-
ug mjög. Kemur fram í skjölum, sem
nú hafa verið birt, að Bjami Bene-
diktsson hafi í samtali við bandaríska
sendiherrann sagt að hann myndi
sjálfur hafa frumkvæði að því að Is-
lendingar segðu sig úr NATO ef Bret-
ar sendu herskip sín aftur inn fyrir 12
mílurnar. Höfðu þau verið kölluð það-
an á brott fyrir hafréttan’áðstefnuna í
Genf í mars 1960 til að bæta samskipti
ríkjanna. Breska stjómin hafði hins
vegar áskilið sér rétt til að taka aftur
upp herskipavemd fyrh' togara innan
12 mflna um sumarið. Fór svo að lok-
um að breski flotinn sneri aldrei aftur
inn fyrir landhelgismörkin og sátt
náðist í málinu.
I grein Vals Ingimundarsonar er
einnig sagt frá samtali greinarhöf-
undar við Frederick Irving, sem var
sendihema Bandaríkjanna á íslandi í
tíð vinstristjórnar Ölafs Jóhannes-
sonar, er var við völd frá 1971-1974.
Irving segir að stjórnin hafi í upphafi
ætlað að framfylgja þeirri stefnu
sinni að binda enda á varnarsamstarf
Bandaríkjamanna og Islendinga með
því að ki-efjast þess að vamarliðið í
Keflavík yrði kallað heim. Sumir ráð-
herrar ríkisstjórnarinnai- hafi hins
vegar mildast mjög í afstöðu sinni
þegar á reyndi. Ráðhemar Fram-
sóknarflokksins hafí orðið afhuga
brottför varnarliðsins og Hannibal
Valdimarsson hafi ekki stutt afdrátt-
arlaust stefnuna í öryggismálum. Það
hafi fulltrúar Alþýðubandalagsins á
hinn bóginn gert.
Þá segir og í gi-eininni að Björn
Jónsson, ráðherra Samtaka frjáls-
lyndra og vinstri manna, sem tók við
embætti Hannibals, hafi á fundi með
aðstoðarutanríkisráðherra Banda-
í-íkjanna og Guðmundi H. Garðars-
syni, fyrrverandi þingmanni Sjálf-
stæðisflokksins, tekið af öll tvímæli
um stuðning sinn við varnarsam-
starfið við Bandaríkin.
■ Bandalagsaðildin/ElO