Morgunblaðið - 31.03.1999, Blaðsíða 12

12 MIÐVIKUDAGUR 31. MARZ 1999
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Útgerðum mismunað
með kvótaálaginu
Kennsluefni fyrir Pólverja kynnt í fé-
lagsmálaráðuneytinu
Morgunblaðið/Ásdís
NYTT kennslucfni fyrir Pólverja sem vilja læra íslensku var kynnt í
félagsmálaráðuneytinu í gær. Frá vinstri: An-Dao Tran málfræðingur,
Stanislaw Jan Baroszek málfræðingur og Páll Pétursson félagsmála-
ráðherra.
Einfalt náms-
efni fyrir alla
SAMKEPPNISRÁD álítur að
kvótaálag við útflutning á ferskum
fiski fari gegn markmiði sam-
keppnislaga samanber fyrstu grein
þeirra. Samkeppnisráð beinir því
þeim tilmælum til sjávarútvegsráð-
heira að taka fyrirkomulag um
kvótaálag til endurskoðunar. Þetta
er niðurstaða ráðsins í erindi, sem
sent var því fyrir hönd útgerðar
Freyju RE, sem flytur um 60% af
heildarafla sínum í gámum á er-
lenda fiskmarkaði. Auk þessa máls
er annað af sama toga rekið í
dómskerfinu, þar sem útgerðarfyr-
irtækið Bergur-Huginn í Vest-
mannaeyjum hefur stefnt sjávarút-
vegsráðherra vegna álagsins.
I niðurstöðu samkeppnisráðs
segir meðal annars svo: „Er það
álit samkeppnisráðs að ákvæði
laga og reglugerða um stjórn fisk-
veiða sem gera ráð fyrir sérstöku
kvótaálagi á afla, sem seldur er
ferskur á erlenda markaði, feli í
sér mismunun milli innlendra út-
gerðarfyrirtækja og raski sam-
keppnisstöðu þeirra innbyrðis, að
svo miklu leyti sem fyrirkomulagið
styðst ekki við hlutlæg sjónarmið á
borð við rýrnun á afla. Þá er fyrir-
komulag þetta til þess fallið að
skekkja verðmyndun á þeim afurð-
um sem um ræðir, það hamlar
gegn eðlilegri markaðssókn út-
gerðarfyrirtækja erlendis og er til
þess fallið að draga úr hagkvæmri
nýtingu þeirra framleiðsluþátta
sem um ræðir. Kvótaálagið fer því
gegn markmiði samkeppnislaga
sbr. 1. gr. þeirra.“
Sett á við upphaf
kvótakerfisins
Alag á útflutning á ferskum fiski
kom á við upphaf kvótakerfisins.
Þá var töluverður fjöldi útgerða
sem stundaði siglingar með afla
sinn á markaði erlendis. Þegar
aflareynsla þeirra vai- metin til
ákvörðunar aflahlutdeildar, fengu
þær 25% ofan án raunverulegan
afla til að bæta þeim upp frátafir
frá veiðum vegna siglinganna og
rýrnunar í afla á leið á markaðina.
Því beint til sjáv-
arútvegsráðherra
að taka núverandi
fyrirkomulag til
endurskoðunar
Á móti var svo ákveðið samsvar-
andi álag á aflaheimildir við sölu
erlendis. Væru þannig seld 100
tonn reiknuðust 125 tonn farin af
kvóta skipsins. ÁJagið hefur síðan
verið mismikið en er nú 20% á
þorsk og ýsu, en 15% á aðrar teg-
undir. I greinargerð með frum-
varpi til laga um stjórnun fiskveiða
1990 segir svo: Lagt er til að há-
marksálagið verði hækkað úr 15% í
20% á þorski og ýsu en hámarksál-
agið á öðrum botnfisktegundum
verði 15% eins og í ákvæðum gild-
andi laga. Þau sjónarmið sem hér
liggja að baki era þau að þorskur
og ýsa nýtist innlendri fiskvinnslu
betur og því beri að stefna að því
að draga úr útflutningi á þessum
tegundum.“
Mikið liefur breytzt
Samkeppnisstofnun óskaði eftir
umsögn LIU og Samtaka __ fisk-
vinnslustöðva á máli þessu. í um-
sögn LÍÚ kemur fram að miklar
breytingar hafi átt sér stað frá því
að álagið var sett á. Flestar þær
útgerðir, sem fengu á sínum tíma
hækkaðar aflaheimildir vegna sigl-
inga á erlenda markaði, hafi hætt
að selja fisk óunninn úr landi og
njóti því viðbótarinnar óskertrar.
Á hinn bóginn séu það aðrar út-
gerðir nú, sem stundi sölu afla á
erlenda markaði, útgerðir sem
aldrei hafi notið viðbótar við afla-
reynslu sína. LIÚ telur þvinganir
af þessu tagi sporna við frjálsum
viðskiptum með ferskan fisk og
brjóta í bága við það markmið að
allir aðilar á samkeppnissvæði
EES standi jafnt að vígi. Jafn-
framt bendir LÍÚ á þá mismunun
að álag komi ekki á kvóta
þorskaflahámarksbáta, sem selji
afla sinn óunninn úr landi.
Til að vega upp á nióti rýrnun
Samtök fiskvinnslustöðva leggja
áherzlu á að álagið brjóti ekki í
bága við reglur um evrópska efna-
hagssvæðið, enda hafi engar kvart-
anir borizt frá Evrópusambandinu
eða Eftirlitsstofnun EFTA vegna
álagsins. Samtökin leggja áherzlu á
að kvótaálag vegna útflutnings á
óunnum fiski sé annars vegar lagt
á vegna rýrnunar sem fiskurinn
verði fyrir á leið sinni á markað er-
lendis og hins vegar til að vega upp
á móti styrkjum sem erlendir físk-
kaupendur og fiskvinnsla njóti.
I athugasemdum frá lögmanni
útgerðar Freyju RE segir að sam-
kvæmt rannsóknum Rannsóknar-
stofnunar fiskiðnaðarins rýi’ni fisk-
ur á leið sinni á markað um 1%.
Það skýri á engan hátt það kvótaá-
lag, sem lagt sé á afla skipsins, sem
fluttur sé utan óunninn.
Brýtur ekki í bága
við EES-samninginn
I athugasemdum sjávarútvegs-
ráðuneytisins segir að sjávaraf-
urðir falli ekki undir gildissvið 3.
mgr. 8. gr. meginmáls EES-samn-
ingsins. Viðskipti með sjávaraf-
urðir lúti ekki almennum reglum
samningsins um frjálsa vöruflutn-
inga. í bókun 9 við EES-samning-
inn sé ekki lagt bann við magntak-
möi’kunum á útflutning eða ráð-
stöfunum, sem hafi sambærileg
áhrif og verði því ekki talið að
kvótaálagið feli í sér brot á reglum
bókunar 9 um frjálsa vöruflutn-
inga.
Niðurstaðan ræðst án tillits til
samspils við EES-reglur
í niðurstöðu samkeppnisráðs
segir meðal annars svo: „Að mati
samkeppnisráðs má af framan-
sögðu sjá að óljóst er hvort, og þá
að hversu miklu leyti, viðskipti með
fisk og aðrar sjávarafurðir falla
undir meginmál EES-samningsins.
Það felur meðal annars í sér að vafi
leikur á því hvort rétt sé að hafa
hliðsjón af meðal annars 12. grein
samningsins við mat á því álitaefni
sem í máli þessu greinir. Þá má
einnig ráða af gögnum málsins að
fyrir héraðsdómi Reykjavíkur er
nú rekið héraðsdómsmálið Bergur-
Huginn ehf. gegn sjávarútvegsráð-
herra fyrir hönd íslenzka ríksins,
um það álitaefni hvort hið um-
deilda kvótaálag fái staðizt ákvæði
EES-samningsins og jafnræðisá-
kvæði stjórnarskrárinnar, Með vís-
an til frarnanritaðs mun niðurstaða
máls þessa fyrir samkeppnisyfir-
völdum ráðast af ákvæðum sam-
keppnislaga án tillits til samspils
þeiraa við reglur EES-samningsins
vegna þeirrar réttaróvissu sem
uppi er um gildissvið samningsins
að þessu leyti.“
GEFIÐ hefur verið út handhægt
kennsluefni í íslensku fyrh’ Pól-
verja. Samkvæmt tölum Útlend-
ingaeftirlitsins fengu um 1.500 Pól-
verjar dvalarleyfi hér á landi árin
1997 og 1998. Útgáfan var kynnt í
félagsmálaráðuneytinu í gær.
Kennsluefnið, sem nefnist Is-
lenska fyrir byrjendur með pólsk-
um skýringum, er unnið af mál-
fræðingunum Stanislaw Jan
Baroszek og An-Dao Tran. Efnið er
tvíþætt, annars vegar bók með
helstu málfræðireglum og ritmáli
og svo hljóðsnælda með kennslu tal-
máls.
Þörfin mikil
Baroszek, sem nú er að vinna að
gerð pólsk-íslenskrar og íslensk-
pólskrar orðabókar, sagði að ráðist
hefði verið í gerð kennsluefnisins
vegna þess að þörfin hefði verið
mikil. Hann sagði að það nám sem
boðið væri upp á í Háskóla Islands
væri frekar sniðið að háskólafólki
„OKKUR datt þessi aðferð í hug til
að minna á nýtt símanúmer auglýs-
ingastofunnar en það er mjög líkt
númeri norska sendiráðsins," sagði
Helgi Helgason, framkvæmdastjóri
hjá Góðu fólki, er hann var spurður
og því væri það á vissan hátt ekki
eins nytsamlegt og hið einfalda
námsefni sem nú væri verið að
bjóða upp á. Þá ber einnig að hafa
það í huga að flestir þeir Pólverjar
sem koma til landsins eru að vinna
við sjávarútveginn í sjávarplássum
og hafa því ekki tök á að koma í höf-
uðborgina til að leggja stund á
málanám.
Páll Pétursson félagsmálaráð-
herra sagði Pólverja afar mikilvæga
íslensku efnahagslífi og því mikil-
vægt að þeir hefðu möguleika á að
læra tungumálið og að þeir einangi’-
uðust ekki. í fréttatilkynningu segir
að útgáfa kennsluefnisins sé liður í
að auðvelda bæði nýbúum frá Pól-
landi og íslendingum að hafa meiri
samskipti og um leið að bæta stöðu
beggja til að kynnast hinum fjöl-
mörgu þáttum menningar hvorrar
þjóðar um sig.
Námsefnið er gefið út af Fjöl-
mennt ehf. og Bréfaskólanum með
stuðningi frá félagsmálaráðuneyti.
um auglýsingu í Morgunblaðinu í
gær með yfirskiiftinni Vi er ikke
gott folk - við eram ekki gott fólk.
„Við hörmum þessa leið auglýs-
ingastofunnar því fólk hefur hringt
hingað og telur auglýsinguna vera
frá sendiráðinu, sem er alls ekki,“
sagði Knut Taraldset, sendiherra
Noregs, um auglýsinguna. „Fólk
hefur spurt hvað við séum eiginlega
að fara með auglýsingunni og það
finnst mér leitt því við hefðum aldrei
auglýst á þennan hátt með Leif
trónandi þarna efst,“ segir sendi-
herrann. Hann kvaðst ekki hafa ver-
ið í sambandi við auglýsingastofuna,
það væri þýðingarlaust.
„Það hefur enginn ruglingur verið
í gangi heldur var þarna bara verið
að fara í lítinn leik með númerin til
þess að hjálpa til að enginn rugling-
ur verði,“ sagði Helgi Helgason
einnig. Hann sagði að fyrstu áhrif
auglýsingarinnar, m.a. með rauða
litnum og Leifi, hefðu átt að vera
þau að auglýsingin væri norsk en
síðan myndu menn sjá að verið væri
að kynna númer auglýsingastofunn-
ar. Hann kvaðst ekki hafa heyrt
annað en góð viðbrögð við henni.
Flóttafólkið
frá Kosovo
þarf á
tafarlausri
aðstoð
að halda
Tugir þúsunda Kosovobúa hafa hrakist á flótta
vegna átakanna i Júgóslavíu að undanförnu.
Fólkið þarf á brýnustu nauósynjum á borð við
mat, hreinlætisvörur og teppi aó halda.
Munið söfnunarreikninginn í SPRON, 1151-26-12
og gíróseóla í bönkum og sparisjóðum.
Nánari upplýsingar í síma 570 4000

Rauði kross íslands
Garðabær — Arnarnes
Tvær samþykktar íbúðir.
Vorum að fá í sölu hús á fallegum útsýnisstað, glæsilega stað-
sett, innst í botnlanga. Um er að ræða tvær samþykktar íbúðir.
Efri hæðin er 180 fm með glæsilegum stofum, arni og glæsiút-
sýni. 4 svefnherb. Á neðri hæð er tvöfaldur bílskúr og gert ráð
fyrir ca 80 — 100 fm íbúð. Nýtt járn á þaki, nýir gluggar og gler
og útihurðir. Húsið er ekki íbúðarhæft heldur mitt á milli þess
að vera fokhelt og tilbúið til innréttinga. Teikningar á skrifstofu.
Frábært tækifæri fyrir þá sem vilja búa saman.
Upplýsingar á
VALHÖLL, FASTEIGNASÖLU,
Síðumúla 27, sími 588 4477.
Sendiherra Noregs
Hefðum aldrei
auglýst á
þennan hátt
i
I

i

i