Morgunblaðið - 31.03.1999, Blaðsíða 22

22 MIÐVIKUDAGUR 31. MARZ 1999
ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ
ARAS NATO A JUGOSLAVIU
Þrýst á um að land-
her fari inn í Kosovo
Samið um lán
til Rússlands
FRAMHALDIÐ
HÖRÐ viðbrögð Serba við loftárás-
um Atlantshafsbandalagsins
(NATO) á skotmörk í Júgóslavíu,
og grimmdarverk þeirra í Kosovo
sem hafa fylgt í kjölfai'ið, eru sögð
valda því nú að stjórnvöld í Was-
hington íhugi æ frekar þann mögu-
leika að senda landher inn í Jú-
góslavíu til að stöðva ódæðin í
Kosovo, nokkuð sem talið var
„óhugsandi" fyrir aðeins viku. Sú
spurning hefur enda gerst áleitin á
síðustu dögum hvort NATO-ríkin
geti staðið aðgerðarlaus hjá á með-
an Serbar framkvæma þjóðernis-
hreinsanir á Kosovo-Albönum.
Bill Clinton Bandaríkjaforseti og
ráðgjafar hans segjast að vísu enn
ekki hafa í hyggju að senda landher
á Balkanskaga, nema sem friðar-
sveitir. Fulltrúi í bandaríska varn-
armálaráðuneytinu lét hins vegar
hafa eftir sér í samtali við The
Daily Telegraph að þar væri verið
að undirbúa stefnubreytingu enda
yrðu menn að vera við öllu búnir,
og gera ráð fyrir öllum möguleik-
um. Bar hann hins vegar til baka
fréttir um að þegar væri búið að
gefa skipun um að undirbúa brott-
för landhers til Kosovo.
Jafnvel þótt skoðanakannanir
vestra sýni að Bandaríkjamenn
telji Clinton hafa fært sannfærandi
rök fyrir nauðsyn loftárásanna á
Júgóslavíu er mikill meirihluti
þeiira sem fyrr mótfallinn því að
landher fari til Kosovo, enda eykur
landhernaður mjög líkurnar á að
bandarískir hermenn falli í átökum.
Þessar staðreyndir valda Clinton
og ráðgjöfum hans nokkrum höfuð-
verk, ekki síst eftir að ljóst varð að
átökum í Júgóslavíu myndi ekki
ljúka á einum eða tveimur dögum,
eins og vonast hafði verið til.
En það virðist nokkuð ljóst að
Slobodan Milosevic, forseti Jú-
góslavíu, ætlar ekki að gefa eftir og
því virðist Clinton í raun ekki hafa
nema tvo kosti: að hætta stríðs-
rekstrinum í Júgóslavíu, eða láta
kné fylgja kviði og senda inn land-
her.
Sérfræðingar á sviði hermála,
sem stórblaðið The New York
Times ræddi við, segja það hafa
verið mistök hjá fulltrúum Banda-
ríkjastjórnar og NATO að útiloka
strax í upphafi landher í Jú-
góslavíu. „Við erum búnir að koma
því skýrt til skila að við erum ekki
tilbúnir til að fylgja loftárásum eftir
með landhernaði, og það hefur áhrif
á viðbrögð Milosevics við loftárás-
unum,“ sagði háttsettur hershöfð-
ingi. „Milosevic er búinn að reikna
út að hann geti dregið þetta á lang-
inn í trausti þess að á endanum fari
að myndast glufur í samstöðu
NATO-ríkjanna.“
Strandhöggssveitir sendar inn
í Kosovo frá Makedóníu?
Bandaríkjamenn hafa giskað á að
senda þyrfti tvö hundruð þúsund
manna landher til að ráða niðurlög-
um Júgóslavíuhers. Nokkurn tíma
myndi taka að koma slíkum fjölda
hermanna til Balkanskaga, og hafa
hann reiðubúinn í átök. Hins vegar
þyrfti ekki nema um þrjátíu til
fjörutíu þúsund manna herlið, að
sögn kunnugra, til að verja Kosovo-
Albana fyrir árásum Serba og þeg-
ar er um tólf þúsund manna herlið í
Makedóníu sem gæti á einungis ör-
fáum dögum tekið að sér annað
hlutverk en því var upprunalega
ætlað, að standa vörð um frið í
Kosovo í kjölfar friðarsamninga.
Hershöfðinginn George A.
Joulwan, sem lét af störfum sem yf-
irmaður herafla NATO í hittið-
fyrra, sagði í samtali við The New
York Timcs að þessum mönnum
mætti fela smærri verkefni, fara
inn í Kosovo í litlum strandhöggs-
sveitum til að veija flóttamenn þar
og bjarga mannslífum. Raunar hélt
franska dagblaðið La Croix því
fram í gær að NATO væri þegar
byrjað að senda fjögurra til fimm
manna herflokka inn í Kosovo frá
Makedóníu í því skyni að afla upp-
lýsinga um flutninga serbneskra
hersveita, og hvort Serbar séu að
gera sig reiðubúna til árása á
NATO-herinn í Makedóníu.
Jafnframt sagði blaðið að í undir-
búningi væru sérstakar aðgerðir
þar sem litlir flokkar hermanna
myndu gera snarpar árásir á til-
tekna hópa Serba, sem framið hefðu
óhæfuverk í Kosovo. Þessar fréttir
fengust hins vegar ekki staðfestar.
Milosevic umbreyttist
í AdolfHitler
„Við misreiknuðum okkur,“ við-
urkenndi einn bandarískur stjórn-
arerindreki í samtali við The New
York Times í gær. „Við héldum að
þegar við hæfum loftárásir myndi
Milosevic. spila rullu fórnarlambs-
ins, ekki umbreytast í Adolf Hitler
yngri.“
Og með fregnum af æ hræðilegi-i
óhæfuverkum Serba í Kosovo, og
því að tugþúsundir manna hefur
flúið heimili síns, er ljóst að þrýst-
ingur eykst dag frá degi á NATO
að hefja landhernað takist ekki að
stöðva Serbana með loftárásunum.
Varpaði Joulwan hershöfðingi fram
spurningu í samtali sínu við The
New York Times sem hlýtur að
vera ofarlega í huga manna um
þessar mundir: „Ef Serbar halda
áfram morðunum í Kosovo hvernig
er þá hægt að láta tólf þúsund
NATO-hermenn sitja aðgerðar-
lausa í fimmtán kílómetra fjarlægð
frá vettvangi glæpanna?“
Moskvu. Reuters.
Alþjóðagjaldeyrissjóð-
urinn (IMF) og rúss-
nesk stjómvöld hafa
komist að víðtæku
samkomulagi um nýjar
efnahagsáætlanir í
Rússlandi og veitingu
neyðarlána til landsins.
Hvorki lánstími né
upphæðir hafa þó verið
ákveðnar enn.
A blaðamannafundi í
Moskvu á mánudag
sagði Jevgení Príma-
kov, forsætisráðherra
Rússlands, að hann og
Michel Camdessus,
framkæmdastjóri Al-
þjóðagjaldeyrissjóðsins, hefðu und-
irritað opinbera tilkynningu þar
sem áætlanir um 1 ánafyrirgreiðs 1 u
sjóðsins væru raktar. „Eg get full-
yrt að við höfum komist að sam-
komulagi um samvinnu, samið um
að okkur verða veitt lán og að í
næstu viku muni sendinefnd
[sjóðsins] koma og ljúka við að full-
gera áætlanirnar," sagði Prímakov.
Skömmu síðar staðfesti talsmaður
IMF yfirlýsingar forsætisráðherr-
ans og sagði að komist hefði verið
að breiðu samkomulagi og að ein-
göngu ætti eftir að ganga frá smá-
atriðum.
Rússneska Interfax-fréttastofan
sagði frá því á mánudag að heim-
ildamenn úr röðum samninga-
nefndanna hefðu tjáð sér að IMF
áætlaði að lána Rússum andvirði
tæpra 350 milljarða ísl. króna, ná-
kvæmlega sömu upphæð og Rúss-
ar ættu að borga sjóðnum nú á ár-
inu vegna gjaldfallinna lána. Hins
vegar þykir sýnt að endanleg upp-
hæð verði ekki ákveðin fyrr en að
loknum fundi framkvæmdaráðs
sjóðsins, sem verður
ekki haldinn fyrr en
sendinefnd IMF hafi
lokið störfum sínum í
Moskvu í næsta mán-
uði.
Hefur Alexander
Zhukov, formaður
fj árlaganefndar
Dúmunnar, rússneska
þingsins, sagt að ekki
muni verða von á pen-
ingum fyrr en í fyrsta
lagi við lok maímánað-
ar.
Alþjóðagjaldeyris-
sjóðurinn frestaði
áætlunum sínum um
lán tU Rússlands í ágúst í sl. ári,
þegar rássneskt hagkerfi komst í
uppnám eftir að gengi ráblunnar
var fellt.
Mótmæli Rússa við NATO ekki
talin standa í veginum
Rússneskir ráðamenn vildu ná
samkomulagi í síðustu viku en frá
því var horfið eftir að Prímakov
hætti við opinbera ferð sína til
Bandaríkjanna eftir að loftárásir
NATO á Júgóslavíu hófust. Ákvað
Camdessus því að fara til Moskvu.
Er talið að andstaða Rússa, svo
lengi sem hún er í orði, muni ekki
hafa áhrif á lánveitingar sjóðsins.
Hafa bandarísk stjórnvöld undir-
strikað að lánveitingar til Rússa
eigi eingöngu að taka mið af efna-
hagsumbótum í landinu. Alþjóða-
gjaldeyrissjóðurinn sé ekki pólitísk
stofnun og að lánveitingar séu
ákveðnar á grundvelii efnahags-
vísa.
Hafa stjórnarandstæðingar bæði
í Rússlandi og Bandaríkjunum lýst
yfir andstöðu við lánin.
Borís Jeltsm flytur stefnuræðu
Vill ekki að Rúss-
land einangrist á
alþj óðavettvangi
Miehel
Camdessus
Græningjar hóta að draga
sig út úr ríkisstjórnuni
FRIÐARSINNAR
Bonn, Róm. Reulers, Daily Telegraph.
FULLTRÚAR græningjaflqkka
frá Þýzkalandi, Frakklandi og ítal-
íu hafa gert með sér sáttmála um
að hætta þátttöku í ríkisstjórnar-
samstarfi í hverju þessara landa
verði einhver „stigmögnun" á hern-
aðaríhlutun Atlantshafsbandalags-
ins í Kosovo.
Þessi ákvörðun var tekin, að
sögn The Daily Telegraph, á ráð-
stefnu í Schwerin í N-Þýzkalandi
um helgina, þar sem umhverfisráð-
herrar ríkjanna þriggja hittust, þ.e.
þeir Jiirgen Trittin frá Þýzkalandi,
Edo Ronchi frá Ítalíu og Domin-
ique Voynet frá Frakklandi.
Vaxandi andstöðu við árásir
NATO á Júgóslavíu hefur gætt
undanfarna daga bæði meðal
græningja og kommúnista, sem
eiga hvorir tveggju aðild að
ítölsku stjórninni. A mánudag
hvöttu róttækir ítalskir kommún-
istar til allsherjarverkfalls til að
mótmæla árásunum og í gær skor-
uðu þeir á stjórnina að stuðla að
Vilja ekki styðja
„stigmögnun hern-
aðaríhlutunar“ í
Kosovo
því að gert yrði vopnahlé yfir
páskana. Massimo D’Alema for-
sætisráðherra lét svo ummælt á
mánudag, að hernaðaríhlutun ein
dygði ekki til að tryggja frið í
Kosovo.
Andstöðu við árásirnar er líka
farið að gæta í auknum mæli í einu
nýjasta aðildarríki NATO, Tékk-
landi, sem í gegnum tíðina hefur
haft góð sambönd við Júgóslavíu.
Klofningur í röðum
þýzkra græningja
Meðal þýzkra græningja kom í
gær í ljós klofningur milli and-
stæðinga og stuðningsmanna
hernaðaríhlutunarinnar í kjölfar
þess að talsmaður utanríkismála
meðal gi-æningja sagði að svo
kynni að fara að nauðsynlegt yrði
að senda landher inn í Kosovo-hér-
að.
Helmut Lippelt, talsmaður þing-
flokks græningja í utanríkismálum,
sagði í útvarpsviðtali að þingið
myndi bráðlega standa frammi fyr-
ir því að þurfa að samþykkja að fót-
göngulið yrði sent inn í Kosovo,
komist forysta NATO að þeirri nið-
urstöðu að engin leið sé önnur fær
til að stöðva þjóðernishreinsunar-
herferð Serba gegn Kosovo-Albön-
um. Talsmenn NATO hafa ítrekað
sagt að engar fyrirætlanir séu uppi
á borðinu um að landher skuli send-
ur inn í Kosovo.
Antje Radcke, einn talsmanna
róttæklingavængs flokksins, sagði
græningja aðeins vera tilbúna að
eiga aðild að ríkisstjórninni eins
lengi og þeir geta beitt þeim áhrif-
um sem þeir hafa með því til að
binda enda á átökin í Kosovo. „Það
eru skýr takmörk. Við getum ekki
stutt röksemdafærslu fyrir stig-
mögnun hernaðaríhlutunar. Fyrr
eða síðar komum við að þeim
punkti þar sem við segjum: „Hing-
að og ekki lengra“,“ sagði Radcke.
Moskvu. Reuters.
BORIS Jeltsín Rússlandsforseti
hét því í gær í stefnuræðu í ráss-
neska þinginu að efnahags- og lýð-
ræðisumbótum yrði haldið áfram í
landinu þrátt fyrir þá miklu örðug-
leika sem að hafa steðjað undan-
farna mánuði. Jeltsín lét engan bil-
bug á sér finna í átján mínútna
langri ræðu og notaði tækifærið til
að gagnrýna loftárásir Atlantshafs-
bandalagsins (NATO) á Júgóslavíu
en sagði þó að Rússland ætlaði
ekki að einangrast í alþjóðamálum
og myndi því ekki láta draga sig
inn í átökin.
„Ibúar Rússlands hafa vitaskuld
miklar áhyggjur af atburðum í Jú-
góslavíu en þeim er hins vegar enn
meira umhugað um framgang mála
í Rússlandi. Áhrif okkar í alþjóða-
málum velta á því hvernig við leys-
um vokkar eigin vandamál," sagði
Jeltsín við þingmenn í Kreml en
langt er síðan hann hélt jafn langa
ræðu. Mikil veikindi hafa plagað
forsetann og áhrif hans í rássnesk-
um stjórnmálum hafa mjög dvínað
síðustu misserin. Viðbrögð við
ræðu hans nú var til marks um
þetta en starfsmenn fjármálamark-
aða sögðu lítinn gaum hafa verið
gefinn að orðum hans.
Jeltsín sagði að meginverkefni
rássneskra stjórnmálamanna á
þessu ári væri að leysa þau vanda-
mál sem að steðjuðu, en að það yrði
BORÍS Jeltsín var í ham við
flutning stefnuræðunnar í
Dúmunni.
einungis gert með því að halda í
heiðri efnahagslegt og pólitískt
frelsi íbúanna. Jafnframt yrði að
huga að úrbótum á stjórnkerfinu
og hét Jeltsín því að valdaskipti á
næsta ári, þegar hann lætur af
störfum eftir níu ár í forsetastóli,
færa fram með eðlilegum hætti.
Jeltsín sagði að sendiför Jevgenís
Prímakovs forsætisráðhen-a til Jú-
góslavíu myndi hjálpa til við lausn
vandans á Balkanskaga en lagði
áherslu á að Rússar ætluðu ekki að
dragast inn í stríð og sagði að miklu
máli skipti að haldið yrði uppi góð-
um samskiptum við vesturveldin.