Morgunblaðið - 16.12.1999, Síða 83

MORGUNBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 16. DESEMBER 1999 83

FÓLK í FRÉTTUM
Sígild myndbönd
Philip Kaufman
MARKGREIFINN De Sade er með
kunnari persónum kynlífssögunnar
enda sadismi - kvalalosti, eitt af-
brigði kynhvatanna, við hann kennt.
Nautnaseggur þessi hefur komið við
sögu kvikmyndanna a.m.k. einu
sinni áður, þegar B-mynda fyrir-
tækið AIP hugðist leika sér með
stóru strákunum og reyndi að smíða
alvöru stórmynd. Taldi lífshlaup
hins umdeilda franska aðalsmanns
það sem fólkið mundi keppast um að
sjá. Svo varð ekki, De Sade var stór
skellur - þó John Huston hafi lagt
sig allan fram í titilhlutverkinu og
AIP hallaði sér aftur að sínum
mönnurn, Vincent Price, Peter Lor-
re, og þeim gæðablóðum öllum. Því
er þetta rifjað upp að fyrir skömmu
hófust tökur á Quills, kvikmynda-
gerð leikrits um markgreifann ill-
raunda. Við stjórnvölinn enginn
annar en sá fornfrægi leikstjóri
Philip Kaufman, sem lítið hef-
ur farið fyrir um árabil.
Kaufman átti hverja afbragðs-
myndina á eftir annarri, allt
fram til 1990, er Henry and
June sló hann út af laginu, og
þrem árum síðar Rising Snn,
svipuð vonbrigði þrátt fyrir
væntingar. Síðan ekki söguna
meir, vonandi er Eyjólfur að
hressast.
Kaufman er fæddur 23.
október 1936. Afkomandi
þýskra innflytjenda af gyð-
ingaættum og dvaldi um skeið
a unglingsárunum á sam-
yrkjubúi í ísrael. Lauk prófi í
sögu frá háskólanum í heima-
horg sinni, Chicago. Hóf laga-
nám við Harvard en lauk því ekki,
heldur staðfesti ráð sitt og flutti til
San Fransisco 1960. Reyndi næst
fyrir sér sem rithöfundur og far-
kennari við bandaríska skóla í Evr-
ópu, þar sem áhugi hans vaknaði á
kvikmyndum. Þetta var á grósku-
Wmum frönsku og ítölsku nýbylgj-
unnar. Hélt heim til Chicago og sett-
ist aftur á háskólabekk, nú í
kvikmyndadeildinni. Frumraun
hans, Goldstein, vakti umtalsverða
athygli og vann til verðlauna á
Cannes ’64. Sjálfur Jean Renoir lét
hafa eftir sér að myndin væri sú
besta sem hann hefði séð koma frá
Bandaríkjunum í tvo áratugi. Engu
að síður fékk Feaiiess Frank (’64),
önnur mynd leikstjórans, ekki dreif-
ingu hjá stórveldunum í Hollywood.
Það var ekki fyrr en sú þriðja, topp-
vestrinn The Great Northfíeld,
Minnesota Raid (72), kom til sög-
unnar að Kaufman var samþykktur í
Hollywood, enda myndinni afar vel
tekið af gagnrýnendum og áhorf-
endum. Næsta viðfangsefni, The
White Dawn (74),,byggði Kaufman á
eigin handriti. Óvenjuleg og trú-
verðug mynd (tekin á Norður-
heimskautssvæðinu), um viðskipti
hvítra veiðimanna og Inúíta um síð-
ustu aldamót. Að því koknu hvarf
Kaufman aftur til villta vestursins,
byrjaði að leikstýra handriti sínu,
The Outlaw Josey Wales, með Clint
Eastwood. Stjörnunni líkaði ekki
samstarfið og tók yfir. Kaufman er
aðeins sagður meðhöfundur þessa
snjalla vestra.
Nú var komið að fyrstu aðsóknar-
uiyndinni, endurgerð myndar Dons
Siegel Invasion Of the Body Hunt-
ers (78), sem fyrir löngu var talin sí-
gild. Hún fékk ekki aðeins góða að-
sokn heldur óspart hrós
gagnrýnenda. Sjálf Pauline Kael lá
ekki á liði sínu: „Jafnvel besta kvik-
mynd sinnar tegundar, sem gerð
hefur verið,“ lét þessi vandfýsni og
áhrifamikli. gagnrýnandi The New
Yorker, hafa eftir sér. Kaufman náði
til jaðarfylgisins með „cult-“mynd-
inni The Wanderers (79), spennandi,
en þó ljóðrænni mynd um átök ungl-
ingagengja í New York á sjöunda
áratugnum.
Kaufman var orðinn einn af
áhugaverðustu Hollywood-leikstjór-
unum, en fékk þó ekki tækifæri til
að leikstýra firnagóðu handriti sínu
sem nefndist Rniders Of the Lost
Ark (79), og fór sigurför um heiminn
Philip Kaufman hefur verið í
öldudal eftir glæstan feril. Von-
andi verður „Quills" til að koma
honum aftur á beinu brautina.
með Harrison
Ford undir leik-
stjórn Spiel-
bergs. Næsta
verk hans, stór-
myndin The
Right Stuff(83),
skipaði honum á
bekk með þeim
langbestu og
vann til fjölda
Óskarsverð-
launa. Leikstjór-
inn tók sér fimm ár til að glíma við
næsta verkefni, Óbærilegan létt-
leika tilverunnar (88), kvikmynda-
gerð bókar Milans Kundera sem er
almennt talin hans meginverk. Fjar-
lægðin af toppnum á botninn getur
verið furðulítil því mistökin Henry
and June (90), fylgdn í kjölfarið.
Byggð á dagbókum frönsku bersögl-
isskáldkonunnar Anáis Nin (Emm-
anuelle), um ástarsamband sitt og
hjónanna Henrys Miller (bandarísk-
ur rithöfundur sem lengst af sat í út-
legð í París því bækur hans töldust
ómengað kiám og hann óuppdreginn
klámhundur í heimalandinu), og
konu hans. Hún átti að verða eró-
tískt meistaraverk, en leikararnir,
Uma Thurman sem eiginkona
skáldsins, Maria de Madeiros sem
Nin, en þó fyrst og fremst engan
veginn kynþokkafullur en ólánlegur
Fred Ward í hlutverki Millers, fara
langt með að rústa myndina. Sem
státar engu að síður af afbragðsbún-
ingum og leiktjöldum og tónlist
Marks Adler er minnisstæð. Nú var
ferill, sem örfáum árum áður stóð í
blóma, skyndilega á heljarþröm.
Næsta mynd, Rising Sun (93), bætti
lítið úr skák. Kaufman fékk upp í
hendurnar spennandi og vel skrif-
aða metsölubók eftir Michael
Crichton og toppleikara, Sean
Connery og Wesley Snipes, til að
fara með aðalhlutverkin. Allt kom
fyrir ekki. Það vantar meira líf í
annars snyrtilega gerða afþreyingu
sem olli nokkrum vonbrigðum við
miðasöluna. Samt sem áður er það
sami framleiðandi, Fox, sem stend-
ur á bak við Quills, svo menn virðast
ekki enn hafa glatað trú sinni á
Kaufman. Hvort hann nær aftur
fyrri hæðum, sem einkenndust af
markvissri, bandarískri nákvæmni
og kunnáttusemi í nýjustu kvik-
myndatækni, samfara þekkingu og
skilningi á listrænni og hugsandi
leikstjórn Evrópumanna, verður
Quills að skera úr um á næsta ári.
Óbærilegur léttleiki tilverunn-
ar - The Unbearable Lightness
of Being (88)
★★★★
Listilega gerð bíóútgáfa af sögu
Milan Kunderas um líf og ástir
Tómasai- læknis (Daniel Day
Lewis), vorið fræga í Prag. Unaðs-
leg mynd, fyndin og sorgleg,
ljós og myrk, létt og þung.
Tæpir þrír tímar að lengd en
maður finnur sjaldnast fyrir
því. Menntamannamynd, sem
sjaldséðar eru nú á tímum,
full af erótísku andrúmslofti í
frábærri myndatöku Sven
Nykvist. Atburðirnir í Prag
fyrir og eftir innrásina eru
bakgrunnur ástarsögunnar
um Tómas og Teresu og Sab-
inu og Lewis. Juliette Bin-
oche og Lena Olin eru guð-
dómlegar, ekkert minna.
Óvenju sterkur, óvenju fal-
legur, óvenju áhrifamikill
kvikmyndaviðburður frá hin-
um skynsama Kaufman. Nýt-
ur sín betur á tjaldi.
THE RIGHT STUFF (83)
★★★V!2
Geimferðasaga Bandaríkjanna
rakin í langi-i en alltaf áhugaverðri,
sögulegri stórmynd, gerðri eftir
heimildasögu Tom Wolfe. Kaufman
rekur á svolítið sérstakan hátt og
launfyndinn persónulega sögu
fyrstu geimfaranna frá því þeir eru
tilraunaflugmenn sumir hverjir og
þar til þeir verða þjóðhetjur í gegn-
um fyrstu geimferðirnar. Hefur á
sér næstum tregablandinn, þjóð-
sagnakenndan blæ, innblásin af
sönnum frumheijaanda og hetju-
lund og koma margar frægar per-
sónur við sögu. Einkar skynsamlega
haldið á málum og leikaraliðið ekki
af verri endanum: Sam Shepard,
Dennis Quaid, Scott Glenn, Ed
Harris, Fred Ward, Barbara Hers-
hey, o.fl., o.fl.
THE GREAT NORTHFIELD,
MINNESOTA RAID (72)
★★★%
Fyrsta eftirtektai-verða mynd
hins fjölhæfa Kaufmans fjallar um
nafntoguðustu útlaga vestursins,
James og Young bræðurna og hina
sögulegu, síðustu ránsferð þeirra til
Great Northfield, sem endaði með
skelfingu. Kaufman dregur upp
ferska mynd af þessum óbótamönn-
um og sýnir þá í nýju og mannlegra
ljósi en tíðkast hefur. Cliff Robert-
son og Robert Duvall bæta um bet-
ur með skýrri persónusköpun í aðal-
hlutverkunum. Frumlegur vestri,
snilldarvel tekinn af Bruce Surtees
og tónlist David Grusin er minnis-
stæð. Nánast dulúðug, ljóðræn
blanda af ólánsmönnum með reisn,
óbyggðum, gæðingum, tónlist, átök-
um og ofbeldi. Ein fárra mynda sem
hafa tekið vestraformið til umtals-
verðar endurskoðunar.
Sæbjörn Valdimarsson
Bingó í kvöld kl. 19.00
Aukaumferð, rafmagnstæki frá Glóey og útvarp og sjónvarp frá
Sjónvarpsmiðstöðinni. Sér reyklaus salur.
Upplýsingar í síma 588 2111. Öllum opið.
Ásgarður, Glæsibæ.
„The White Dawn“ (74) er trúverðug mynd um
árekstra á milli hvítra hvalveiðimanna og In-
úíta fyrir röskri öld. Tekin í óbyggðum Norð-
urheimskautssvæðisins af snillingnum Micha-
el Chapman.
Daniel
Day-Lewis

Sölustaðir:
Reykjavfk: Nettó Mjódd • Nóatún Hringbraut • Ellingsen
Borgarnes: Kaupfélag Borgfirðinga Hellissandur: Blómsturvellir
Grundarfjörður: Hjá Marfu ísafjörður: Olíufélag útvegsmanna
Hvammstangi: Kaupfélag V-Húnvetninga Blönduós: Kaupfélag Húnvetninga
Sauðárkrókur: Kaupfélag Skagfirðinga Siglufjörður: Strax
Ólafsfjörður: Strax Akureyri: Nettó - Hrfsalundur Húsavfk: Þingey
Hvolsvöllur: K.Á. Hella: K.Á. Vestmannaeyjar: K.Á.
Dreifingaraðili: Rún heildverslun. Sfmi 568 0656.
MARATHON J?
OLYMPIA g