Morgunblaðið - 03.01.2000, Blaðsíða 86

86 MÁNUDAGUR 3. JANÚAR 2000
1913 2000
Jöklajörð
eftir EiNAR
BENEDiKTSSON
1931
Eftirfarandi kvæði hefir borist frá Einari
skáldi Benediktssyni, sem um þessar mundir
er staddur í Tunis.
Nú þjóta rafboð yfir Eiríks bygðir,
og ótal skíði lopts um strönd og fjörð.
Því munu flugi fylgja djúpar hygðir.
Vort Frón skal bera deilur undir gjörð.
Þess skylda er að máttkast og að muna.
Við minnaþlut skal rjettur vor ei una.
Um frelsi Islands heldur veröld vörð.
Lát horfa augu heims til ystu ríkja,
er hliði norðurskauts á gátt er svift.
Gegn sið og lögum orðhefð á að víkja.
Sjá, aldamyrkvinn hefir grímu lypt.
Hjá djúpsins auðlegð Bretinn yppir brúnum,
og blakta erlend þjóðavje að húnum.
Frá hæðaveggjum starir stjörnuskrift.
I lögum Eiríks lifði íslensk tunga.
Með landans máli bar hann hjör og skál.
Að rjettu nam hann óðal sitt hið unga,
við íslensk rök og voldug merkjabál.
Þótt meginhauður mannheims yrðu lokuð,
og menning jarðar væri smáð og okuð
ei deyr sú frægð, að fluttust Atlamál.
Vor Sóley fagra, svipstór yfir höfum,
bar sögum vitni, fram að Rómastól.
En öld vor bjúghljóð, grúfir yfir gröfum,
í guðadýrð, af tveggja dægra sól.
Lát birta sannleik, bergsins höggnu stafi;
og berist flekklaust merki vort í trafi.
Hjá oss á norrænn andi höfuðból.
A löngum rökkvum lifði þjóðarandi,
við lága arins glóð, en seiga trú.
Mun saga nokkur shk af lýð og landi.
Vjer lögðum yfir djúpin stefjabrú.
Vor göfga tunga tengdi rammar sifjar.
■
Eitt tákn, eitt orð vor málstofn endurrifjar.
A fróni orktu allir, fyr og nú.
Vor öldnu lög og sögu þjóðir þekkja;
hve þungt var undir fót, með hlekki sjálfs.
Hvort skal sig norrænn andi endurblekkja
við orðaprang um snævalöndin frjáls.
Vor meginauðgi hafs og hauðra geymur
sjer hallar þungt að ísaströndum tveimur.
I eining þeirra er afl og rjettur máls.
Vort kyn, vor örlög knýja Frón til dáða.
I kynnum Nýheims urðu djúp vor spor.
Og sjálfstætt Islands ríki skal hjer ráða.
Lát rísa yfir Hvarfi frelsis vor.
Vjer eigum kost sem öllum heimi sæmir.
Af alþjóð metast rök og sjálf hún dæmir.
Á rústum Garða sæki hlut sinn hvor.
Að austan flugu neistar norræns anda,
þá námust Garðars fógru ríkislönd.
En vestlæg eyþjóð ljet sjer blóði blanda.
Svo byggðist íslands sagnafræga strönd.
Og móti kveldátt skín í himinshæðum
vors hnattar undur. Frerinn mikli í slæðum.
Þar skyldi aldrei lyptast löglaus hönd.
Þá beinöld hrárra bráða mætti stálum
var búðarherrans einkaveldi sett.
Og villisjót nam yndi af eiturskálum.
Við okurborðin spik og skinn varð létt.
Til drýgra fanga væntust hirðir Hafnar.
Af hæstu völdum urðu reiddir stafnar.
Á nokkur saga til svo blakkan blett.
Á Suðurgöngum bundust mál á munni:
eitt minjastef bar nöfn um strönd og fjörð.
Sá gestur mætur var er kvæðin kunni
þau kváðust jafnt á gnoð og yfir hjörð.
Svo brunnu stjörnur yfir himnahafi.
Og heilög Róm ljet geyma minnisstafi
er þingskáld Helgi sannhjet Jöklajörð.
■
Útifundur kvenna á Lickjartorgi:
20—25 þúsund manns
Morgunblaðið/Ólafur K. Magnússon

„Konan er að vakna"
19 7 5 9 Sameinuðu þjóðirnar lýstu því yfir að árið
1975 yrði alþjóðlegt kvennaár undir kjörorðunum jafn-
frétti - framþróun - friður, og á degi SÞ þetta ár,
föstudaginn 24. október, var kvennafrídagurinn svo-
kallaði. Konur voru hvattar til að taka sér frí frá störf-
um, til að sýna fram á mikilvægi vinnuframlags síns,
og vakti atburðurinn heimsathygli. Um 90% kvenna
um allt land lagði niður vinnu og atvinnulífið lamaðist
að miklu leyti. Gífurlega fjölmennur útifundur var hald-
inn á Lækjartorgi í Reykjavík, þar sem talið er að 20-
25 þúsund konur hafi verið saman komnar. Ávarp Að-
alheiðar Bjarnfreðsdóttur, verkakonu og síðar alþingis-
manns, var fyrst á dagskrá og sagði hún meðal ann-
ars: „Konan er að vakna. Hún veit að karlmenn hafa
ráðið heiminum frá því sögur hófust. Og hvernig hefur
sá heimur verið? Hann hefur löðrað í blóði og logað af
kvöl. Ég trúi því að þessi heimur breytist þegar konur
fara að stjórna honum til jafns við karla. Ég vil og trúi
því að þið viljið allar, að heimurinn afvopnist. Allt ann-
að er stjórnmálaklækir og hræsni. Við viljum leysa
ágreiningsmál án vopna."
Um lestur Biblíunnar
eftir SIGURBJORN
EINARSSON
1966
Biblían er ekki auðveld aflestrar, ekki að-
gengileg, margt í henni er tormelt. Þetta
heyrist oft sagt.
Engin góð bók er auðveld á sama hátt og
prentað léttmeti. Staðgott efni rennur ekki
niður eins og flautir dagblaða, sætindi
reyfara eða inngjafir eiturritlinga. Eg veit
ekkert verk, ritverk eða annað, er talizt geti
veigamikið og meðal andlegra afreka, sem
viðstöðulaust og án allrar fyrirhafnar ljúki
sér upp. Það er löngum svo, að því meira
sem að kveður um tilþrif, andagift og auð-
legð slíks verks, því meira leynir það á sér
og yndið, sem af því fæst, notin, sem af því
verða, byggist á varanlegum, stöðugum og
oft nokkuð áreynslusömum kynnum.
Biblían er ekki undantekning í þessu. Það
er margt í henni, sem skírskotar þegar í
stað til hverrar heilbrigðrar hugsunar, sakir
fegurðar, sakir vizku og djúpsæis. Þar er
margt, sem bamið skilur, tær og gagnsær
vísdómur. Raunar getur það hið sama orðið
ævilangt hugleiðingarefni, og vakið
þroskuðustu spekingum endurtekna undr-
un, frjóar spumingar og aðdáun.
Kunnur nútínia rithöfundur skrifar:
„Hverju sinni sem ég tek litlu vasabiblíuna
mína verð ég lostinn furðu þeirrar stað-
reyndar, að svo mikið skuli rúmast innan
spjalda hennar.'Allt mannlegt er þar að
fínna, hið lægsta sem hið hæsta. Engin er
sú manntegund, enginn sá glæpur, engin
reynsla, enginn draumur, engin hetjudáð,
sem ekki hafi verið færð í sístæðan búning í
Biblíunni. Hún er hafsjór af mannþekkingu,
fegurð og kímni, já, einnig kímni. Allt, sem
skáldin skapa, verður þegar bezt lætur, að-
eins tilbrigði yfir það, sem þegar hefur ver-
ið sagt í Biblíunni á skýrari hátt og með
fyllra ómi“ (Harry Blomberg).
Hér em fáeinar, einfaldar leiðbeiningar,
sem gætu e.t.v. orðið einhveijum að notkum
við lestur Biblíunnar.
1. Þegar ég lýk upp Biblíunni minni hef
ég hugfast, að ég er að ganga til fundar við
Guð. Eg ætla að hlusta á hann, ekki sjálfan
mig, kynnast hans hugsun, beygja mig fyrir
hans athugasemdum við mig og mitt líf en
ekki að gera athugasemdir við orð hans. En
til þess að heyra það, sem Guð vill við mig
tala í orði sínu, er ekki nóg að sjá orðin eins
og þau standa á blaðsíðum bókarinnar. Ég
þarf að ljúka upp huga og sál. Og það gerist
með bæn. Bænin er lykill að Drottins náð ..
„Tala þú Drottinn, þjónn þinn heyrir“. Með
þeirri bæn skal hefja lestur Biblíunnar
hverju sinni og sú bæn skal búa í hjarta
meðan lesið er. Og það, sem ég les, geri ég
að bænarefni. Ég skil e.t.v. ekki allt, sem ég
les. Það gerir ekkert til. Ef ég tek til mín
allt, sem ég skil, þá er nóg. Vitur maður
sagði: Fólk er alltaf að tala um það, sem
það segist ekki skilja í Biblíunni. Ég fyrir
mitt leyti er einlægt í mestum vanda með
það, sem ég skil.
Ég þarf ekki öðruvísi Biblíu. En ég þyrfti
að vera öðruvísi sjálfur. Biblían þarf að
breyta mér, ekki ég henni. Oss vantar ekki
nýjar opinberanir né ritningar. Oss vantar
nýja menn. Og í Biblíunni talar sá, sem einn
getur sagt: Eg gjöri alla hluti nýja. Ég þarf
ekki að hreinsa Biblíuna. En ég þarf að
biðja daglega með orðum hennar: Skapa í
mér hreint hjarta, ó Guð, og veit mér nýjan,
stöðugan anda.
Ef ég hnýt um eitthvað í Biblíunni, sem
vel getur komið fyrir, þá minnist ég þess, að
Biblían er ekki sniðin eftir mínum stakki,
mínum tíma, skilningi eða aðstæðum. Hún
er gefm kynslóðum, óteljandi einstaklingum
með mismunandi þarfir, þroska og kjör.
Hún hefur eitthvað handa öllum, líka mér.
Ég leita þess, sem varðar mig og mér er
ætlað. Ég fylgi reglu William Booths: „Ég
les Biblíuna nákvæmlega eins og ég borða
fisk - ég legg beinin til hliðar en borða fisk-
inn“.
2. Ég reyni að lesa Biblíuna daglega, ein-
hvem kafla hvem dag, eftir vissri reglu
þannig að ég lesi ákveðin rit í samhengi.
Það ætti helzt aldrei að bregðast, að Guðs
orð fái sína ákveðnu stund á deginum,
skemmri eða lengri eftii- aðstæðum. Stund
að morgni, jafnvel stutt, sem verður föst
venja, ber blessunarríkan ávöxt.
3. Það er gömul og gild regla handa þeim,
sem vilja hefja biblíulestur, að byrja ekki
eins og venjulega er byrjað á bókum þ.e. á
fyrsta blaði, heldur á guðspjöllunum. Biblí-
an er ekki ein bók, heldur ritsafn. Og guð-
spjöllin eru hinn eðlilegi inngangur að því
öllu. „Ég er dymar,“ segir Jesús. Um þær
dyr verður að ganga inn í sali Biblíunnar.
4. Þegar ég les guðspjöllin hugsa ég mér,
að ég sé meðal þeirra, sem leituðu Jesú og
hlýddu á hann, þegar hann var sýnilegur
hér á jörð, einn þeirra, sem komu á fund
hans með bæn um hjálp, sjálfum sér eða
öðram til handa. Og hann segir við mig,
eins og hann sagði við þá: „Hvað viltu að ég
gjöri fyrir þig? Þann, sem til mín kemur,
mun ég alls ekki burt reka“.
5. Ég heyri Jesúm flytja orð lífsins, sé
hann ganga um kring og gjöra gott og
græða alla, sé hann ofsóttan, handtekinh,
krossfestan, sé hann vinna sigur á syndinni
og dauðanum. Og í ljósi páskanna fylgi ég
vinum hans og les önnur rit Nýja testa-
mentisins. Ég finn hvernig þeir verða upp-
teknir af mætti hins upprisna Drottins og
höndlaðir af anda hans. Ég sé hvemig þeir
taka að vitna um konungdóm hans og flytja
öllum heim fagnaðarboðin um sigur hans og
þá framtíð, sem fyrirbúin er í fylgd hans.
Ég les um þetta og kynnist því í Postula-
sögunni og bréfunum. Ég tek undir með
þeim, sem þar vitna. Ég á Jesú Kristi jafn-
mikið að þakka og þeir. Ég bið um þann
heilaga anda, sem gaf þeim sýn, svo að þeir
gátu sagt: „Vér sáum dýrð hans“, og eing-
uðust lífið í honum. Á bak við þeirra sterku
trú og mína veiku, er bæn hans: “Ég bið
fyrir þeim.... Ég bið ekki einungis fyrir
þessum heldur einnig þeim, sem á mig trúa
fyrir orð þeirra.... Ég vil, að þeir séu hjá
mér þar sem ég er og sjái dýrð mína“.
6. Gamla testamentið les ég með Jesú
Kristi og í hans nafni. Það var hans Biblía.
Hann las það stöðugt, lagði útaf því í sam-
komuhúsum þjóðar sinnar, hann lifði og dó
með orð þess á vöram, varðist freistingum
með orðum þess í hinztu angist sinni og í
andlátinu. Hann sagði að það vitnaði um
sig. Ljósið í Gamla testamentinu birtist í
mörgum litbrigðum, eins og árdegisbjarmi,
sem roðar ský og boðar komu sólar. Kristur
er sólin. Gamla testamentið lýsir að sama
skapi sem maður vill ganga í birtu Krists og
láta dögum hans renna upp yfir lífi sínu og
játast honum sem Drotni sínum og frelsara.
Þessi atriði er gott að hafa í huga við lest-
ur Biblíunnar.
Lúther sagði: „Biblían er stór skógur með
allskyns trjám. Þar má finna margskonar
aldin. Ég hef aldrei til einskis hrist neina
grein í þeim skógi“.