Morgunblaðið - 03.01.2000, Blaðsíða 118

118 MÁNUDAGUR 3. JANÚAR 2000
1913 fltogMllMafttft 2000
„Hann er mesta
tónskáld allra tíma.
Ég mundi bera
höfuð mitt
og krjúpa á gröf
hans.“
að dusta af þeim ryldð þrátt fyrir
heiðarlegar tilraunir í Þýskalandi,
en Þjóðverjar vildu löngum eignast
í Handel einhvers konar barokk-
Wagner. I Englandi voru vinsældir
hans slíkar, að enginn bar við að
skrifa músík að gagni þar í landi
næstu tvö hundruð árin. Og janvel
séní eins og Henry Purcell gleymd-
ist vegna dýrðar il gran sassone.
Slíkar vinsældir hljóta að vera
vafasamar, jafnvel hinum mestu og
bestu listaverkum. Mikil listaverk,
ekki síst tónverk, eru ekki gerð fyrir
svo náin og mikil kynni eða fyrir svo
mikia notkun. Annað gildir um
byggingarlist. Vera kann að verk
Handels hafí liðið fyrir vinsældimar,
þær hafi gert verkin of hversdags-
leg. Mér finnst oft að hollívúddfroða
kvikmyndatónlistar hafi spillt fyrir
Tsjækofskí. Nær öli músík, sem
undirstrikar ástarkvöl og - sælu, er
stolin frá honum og sama má líka
segja um Rakkmaninoff.
Hándel var endalaust stældur,
meðvitað og ómeðvitað, og hafði
þess vegna ótrúleg áhrif á næstu
kynslóðir tónskáida. Kannski lifir
stíll hans og lífsverk í þeirra verk-
um, svo aigengur að við þekkjum
hann ekki sem slíkan. Með vin-
sældunum, og hinni ósýnilegu nær-
veru, hefur hann gufað upp eftir
er aðeins marmarastytta af feitum
kalli, sem við vitum lítið hvað hefur
gert. En hvaðan kom Hándel þessi
stfll? Hann var alþjóðlegur lista-
maður, fæddur í Saxlandi eins og
mörg fleiri góð tónskáld. Þar vex
hann upp og dvelur síðar í Ham-
borg. Hann starfar um hríð á ítal-
íu, þar sem hann drekkur í sig hinn
ítalska óperustfl, merginn í öllum
tónsmíðum hans, og voldugur per-
sónuleiki hans sogar í sig og sam-
bræðir þar ýmsa strauma og skóla.
En svo sest hann að í Englandi,
starfar þar öll sín manndómsár og
ber þar beinin.
Annars eru heimildir um hann
næsta fátæklegar, einkennilegt um
svo frægan og fyrirferðarmikinn
mann. Persónan er jafn óþekkt og
verkin. I heimfldum samtímamanna
er aðeins að finna fáeinar slúður-
sögur um ofbeldishneigð hans, stór-
kallalæti, kraftadellu og matgræðgi.
Við vitum ekkert um ástarævintýri
hans, kannski voru þau engin. Hann
var ailtaf einn og okkur er ekki
kunnugt um neina afkomendur
hans. Myndir af honum segja ekk-
ert um hans innri mann. Hann virð-
ist hafa verið sívinnandi.
Og sama er upp á teningnum þeg-
ar við lítum á handritin. Þau eru
mörg næsta fátækleg og lítið á þeim
að græða. Við vitum ekki mikið um
hvemig verk hans voru flutt eða
hvemig þau hljómuðu. En við vitum
að samtímamenn hans vora í hrifn-
ingarvímu á tónleikum hans.
Hándel skrifar ákaflega fátt í
raddskrár sínar fyrir utan laglínu,
oftast óskreytta, með tölusettum
bassa, sem tákna hljómagrind.
Þetta hefur skapað flytjendum síð-
ari tíma ótal vandamál. Tónlistar-
flutningur á dögum Hándels var að
miklu leyti skreytilist, hæfileiki til
að flúra út laglínubeinagrind. Þetta
kunnu söngvarar og hljóðfæraleik-
arar. Þetta er ekki ólíkt því sem við
þekkjum úr djassinum í dag. Þar
reynir mjög á hugkvæmni og
fingralipurð spilaranna til að flúra
„standardinn" þ.e.a.s. húsganginn.
Þetta er ranglega nefnt impróvísa-
sjón eða spuni. Spuni er það þegar
menn spila upp úr sér undirbún-
ingslaust im promtu. En menn
skreyttu líka hljóma með óendan-
legu pompi og prakt samkvæmt of-
hleðslusmekk barokktímans og þá
buðu miklar konungshirðir eins og
sú breska út nokkur hundruð
manna hljómsveitum.
Hándel sjálfur var rómaður hljóð-
færasnillingur, sem merkir flúrari
og spunamaður. Hljóðfæraleikarar
hans og söngvarar, sem aðallega
vora Italir, - hásérhæfðir tækni-
snillingar, - þekktu aðferðir, smekk
og takmark Hándels, svo hann
þurfti ekki að skrifa nákvæmlega
fyrir þá. Ég hef ekki séð raddskrá
að útsetningum Dukes Ellington
fyrir stórhljómsveitina, en mig
granar að nótur og aðrar forskriftir
séu næsta fátæklegar. Menn próf-
uðu sig áfram, hver lagði sitt af
mörkum og vilji meistarans réð úr-
slitum. Verkið varð til á æfingum í
smáatriðum og endanlegar for-
skriftir voru munnlegar. I hæsta
lagi merktu samviskusamir spilarar
inn minnisatriði í raddir sínar, sem
glötuðust gjaman. En handrit
F ARARS TOfy^
-iw-
/SLANDS
Markmið Útfararstofu íslands er að veita trausta og persónulega þjónustu.
Aðstandendur geta leitað til útfararstjóra hvenær sólarhrings sem er.
Útfararstofa íslands er aðstandendum innan handar um alla þá þætti er
hafa ber í huga er dauðsfall verður. Útfararstjórar Útfararstofu íslands
búa yfir mikilli reynslu og hafa starfað við útfararþjónustu um árabil.
Útfararstofa íslands sér um:
- Útfararstjóri tekur að sér umsjón útfarar
í samráði við prest og aðstandendur.
- Flytja hinn látna af dánarstað í líkhús.
- Koma á sambandi við þann prest sem
aðstandendur óska eftir.
- Aðstoða við val á kistu og líkklæðum.
- Búa um lík hins látna í kistu og snyrta ef með þarf.
- Fara með tilkynningu í fjölmiðla.
Útfararstofa íslands útvegar:
- Stað og stund fyrir kistulagningu og útför.
- Legstað í kirkjugarði.
- Organista, sönghópa, einsöngvara,
einleikara og/eða annað listafólk.
- Kistuskreytingu og fána.
- Blóm og kransa.
- Sálmaskrá og aðstoðar við val á sálmum.
- Dánarvottorð og líkbrennsluheimild.
- Duftker ef líkbrennsla á sér stað.
- Sal fyrir erfidrykkju og gestabók ef óskað er.
- Kross og skilti á íeiði.
- Legstein.
- Flutning á kistu út á land eða utan af landi.
- Flutning á kistu til landsins og frá landinu.
Sverrir Einarsson
útfararstjóri
Sverrir Olsen
útfararstjóri
Utfararstofa Islands — Suðurhlíð 35 — Fossvogi.
Sfmí 581 3300 — Allan sólarhringinn.
www.utfararstofa.ehf.is
Morgunblaöiö/Brynjólfur Helgason
Við Elliðaárnar
Lengi hefur tíðkast að borgarstjórinn í Reykjavík renni fyrir lax fyrsta
veiðidag hvers árs í Elliðaánum. Hjónin Erna Finnsdóttir og Geir Hall-
grímsson, borgarstjóri, eru hér á árbakkanum en myndin er frá einu
síðasta ári Geirs sem borgarstjóra; hann var settur borgarstjóri ásamt
Auði Auðuns frá 19. nóvember 1959 til 6. október 1960. Þá var Geir
kjörinn í embættið og gegndi því til 1. desember 1972.
„Einn af
leyndardómum
Hándels er sá að
hann hljómar
oftast betur heldur
en þann grunar
sem nóturnar les.“
meistarans varðveittist með sínum
sparlegu forskriftum, og enginn veit
hvers konar hljómaflóð og tóndýrð
það var, sem hreif áhorfendur. Og
ef við litum á þær fátæklegu teikn-
ingar eða dulúðugu texta, sem Katl-
heinz Stockhausen lætur sína sér-
þjálfuðu hirð spila eftir, og hefðum
engar hljóðritanir, þá mundi fáa
gruna hversu mikil músik var hér á
ferðum.
En einn af leyndardómum
Handels er sá, að hann hljómar oft-
ast betur heldur en þann granar,
sem nótumar les. Þessu er öfugt
farið með ýmis önnur tónskáld, t.d.
Brahms. Hljóðfæranotkun Handels
er einföld og áhrifamikil, byggð á
næmri eftirtekt mikillar reynslu.
Er þá ekkert varið í Handel í
dag? Ég veit ekki. Kannski á ekki
að spyrja svona spurninga. Margir
hafa bent á hversu miklum áhrifum
hann nær með einföldum og algeng-
um meðulum, einföldum, fljótlærð-
um melódíum, auðheyrðum kontra-
punktum og einföldustum allra
hljóma - þríhljómum í grunnstöðu.
Enn aðrir tala um glæsileik tónlist-
ar hans og hátíðarbrag. Handel er
vissulega einfaldur, aðgengilegur,
hátíðlegur og elegant þegar best
lætur og því má finna mýmörg
dæmi til sönnunar, t.d. Alexander’s
Feast.
Og einnig má benda á öraggt
handverk. En öll þessi lýsing er al-
menn og getur átt við um fjölmarga
liðtæka barokk-komponista, sem
ekki verða kallaðir séní. Frans Liszt
talar um „upphafna þríhljóma og
kjarnyrtan stfl“ en finnst vanta í
Handel „ómstreytur og fjölröddun-
arkrydd eins og hjá Bach“. Þetta er
spaklega mælt eins og margt hjá
Liszt. Hándel getur verið stórbrotið
séní og þá veða allar tilraunir til
skýringa tilgangslausar. Ég held að
þessi augnablik séu ekki mörg hjá
honum, en eitt nægir til að lista-
maðurinn lifi. I hvert skipti, sem ég
heyri Hallelújakórinn úr Messíasi,
fer um mig straumur og ég kemst í
leiðslu. Því hugarástandi verður
hver og einn að lýsa fyrir sig.
BRÚ MILLI KAUPENDA OG SEUENDA
ÁNÆGJA OG ÖRYGGI
- fyrir viðskiptavini
Frá því Einar Benediktsson hóf fasteignasöiu í byijun 20 aldar hefur
fasteignamarkaður mikið breyst. í dag ráðum við yfir mjög öflugu tölvu-,
upplýsinga- og sötukerfi til að veita viðskiptavinum okkar allar þær upplýsingar
sem þarf til þess að taka ákvörðun um húsnæðiskaup, s.s. lánamöguleika,
greiðslubyrði o.þ.h. Sölumenn okkar hafa áratugareynslu af fasteignasölu.
BMOST hefur frá upphafi kappkostað að veita viðskiptavinum sínum mikla og góða
þjónustu, enda vitum við að ánægður viðskiptavinur er okkar besta auglýsing.
Við þessi miklu tímamót títum við yfir farinn veg og horfum til framtíðar. Við
viljum þjónusta ibúðaeigendur jafn vet í framtíðinni og við höfum gert frá árinu
1995. A nýju ári fjölgum við starfsmönnum og tökum i notkun nýtt og stærra
húsnæði í þeim tilgangi að auka við þjónustuna. Fyrir utan að setja og verðmeta
íbúðarhúsnæði munum við teggja meiri áherstu á að setja atvinnuhúsnæði og
fyrirtæki.
Sata fasteigna hefur verið mjög mikil s.l. tvö ár og má reikna með að svo verði
áfram. Mjög mikil eftirspurn er eftir öllum gerðum húsnæðis og eignir setjast
jafnvel á 2-3 dögum. Við höfum á skrá yfir 200 kaupendur sem annað hvort hafa
þegar sett eða vilja skipta á eignum. Ef þú ert í söluhugteiðingum hafðu þá
samband við sölumenn okkar sem munu leggja sig atta fram um að teysa þin
mál.
v.
Vegmúla 2 • Sírni 533-3344 *Fax 533-3345
Vefslóð: www.fasteignasala.is • Netfang: bifrosl@f;usteignasala.is

fasteigna&ala
I-----------------------------1
„Ekki
bað jeg..“
eftir HERDÍSI
ANDRJESDÓTTUR
1938
Ekki bað jeg um það þó
ýtt mjer væri á tímans sjó,
áttatíu ára hró
er jeg nú og þykir nóg.
Sagt var mjer þá syrti að jel,
sigldu, stýrðu, róðu vel,
þó bára og vindur bjóði hel
og báturinn sje krákuskel.
Þá í veiði fór jeg för,
flýðu seyðin lekan knör,
sjaldan leiði, lítil kjör,
lenti heiðin oft í vör.
Hraktist út á sónar sjó,
sá af straum og skerjum nóg,
þar til inn í þagnar kró,
þulins bátinn minn jeg dró.
Eru horfin ama söfn,
öldu kvika ber mig jöfn
yfir kalda dauða dröfn,
í Drottins nafni í friðar höfn.
-------------------
strætisvagnar
reykjavíkur
R 1900 eftir
krist
JÓNAS E.
SVAFÁR
19 78
leið 01 ferðast með
bemhoftstorfuna
úr norðurmýrinni
inn í fornsögur íslands
leið 02 siglir sjávarútveginn
inn í laugardal alfheimanna
leið 03 hefst í háaleiti
með landhelgissamningi
um þrjár mílur af flóði
og fjöru á seltjarnarnesi
leið 04 hefst með heimastjórn
í högunum og endar inn við
sundin blá á síldveiðum
leið 05 hefst í laugarásnum
en endar í skerjafirði
með árás á vetrargarðinn
leið 06 ekur túngötu í hringbraut
og reisir bústað í sogamýrinni
leið 07 ekur í loftinu með
ráðherra úr stjórnarráðinu
á borgarsjúkrahúsið
leið 08 flytur hægri kjósendur
á kjörstað það er kosið um
uppkastið að þjóðviljanum
leið 09 flytur vinstri kjósendur
inn í ástartímabil kattarins
leið 10 vogar sér inn fyrir elliðaár
drukkin af rauðvíni vatnsins
leið 11 ekur í súkkulaðiblokkir
í breiðholti þar sem verkamenn
eru dæmdir upp á vatn og brauð
leið 12 ber fætur lærisveinanna
inni í heiðnaberg vestursins
að styrjöld á balkanskaga
leið 13 ekur háskólahverfið
yfir holt og hæðir og staðnæmist
_ hjá danakóngi með stjórnarskrána