Morgunblaðið - 03.01.2000, Blaðsíða 122

122 MÁNUDAGUR 3. JANÚAR 2000
1913 fNtot&mMdtíb 2000

Reisn
mannsins
og göfgi
Morgunblaðiö/RAX
| Listaverkagjöf Errós
1 9 8 9 • Myndlistarmaðurinn Erró, Guðmundur Guðmundsson, sem lengi hefur búið og starfað í París,
færði Reykjavíkurborg að gjöf safn listaverka eftir sig og spanna verkin, sem voru um tvö þúsund, nánast
allt feril listamannsins, allt frá æskuárum. Á myndinnl sýnir listamaðurinn Davíð Oddssyni, þáverandi
borgarstjóra, eitt verkanna í málverkageymslu Kjarvalsstaða en borgarstjóri tilkynnti um gjöfina við opnun I
| sýningar á verkum Errós þar.
I-----------------------------------------------------------1
FRÉTTASAMTAL
Í96Í
Samtalið við David Ben-Gurion
átti sér stað í Ráðherrabústaðn-
um. Forsætisráðherrann var hlýr
og viðfelldinn í viðkynningu og
sagðist skyldu leysa úr öllum
spurningum eins og hann bezt
gæti. Hann talaði lágt, en ákveðið
og af bjargfastri sannfæringu.
„Þér voruð fæddir í Póllandi,
herra forsætisráðherra. Hvaða tii-
finningar berið þér í brjósti til þessa
gamla fæðingarlands yðar?“
An minnstu umhugsunar svaraði
Ben-Gurion. „Ég var fæddur í þeim
hluta Póllands, sem var partur af
Rússlandi keisaratímabilsins. Þá
gerðu Rússar allt sem þeir gátu til
að merkja sér landið og setja rúss-
neskt yfirbragð á allt þjóðlífið. Mér
fannst ég aldrei heyra til Póllandi
eða Rússlandi, heldur leit ég á Pal-
estínu sem mitt land og Israels-
menn sem mína þjóð. Ég vissi líka
miklu meira um Israel en Pólland
eða Rússland. Astæðan vai- sú, að
fyrsta bókin sem ég lærði var Biblí-
an, og hún hafði djúp áhrif á mig.“
„Hún hefur verið yður leiðar-
stjarna?"
„Já, ekki aðeins mér heldur öllum
Gyðingum í þúsundir ára, sérstak-
lega eftir að þeir dreifðust um víða
veröld. Ég setti traust mitt á að
uppfyllt yrði það loforð Biblíunnar,
að við mundum aftur fara heim til
ísraels. Sem barn dreymdi mig um
að komast heim og þegar ég var
orðinn fullorðinn, ákvað ég að fara
og gera það.“
„Var það nokkuð sérstakt í Biblí-
unni sem hafði meiri þýðingu fyrir
yður en annað?“
„Fyrst og fremst það sem Guð
sagði við Abraham, Börnum þínum
hef ég gefið þetta land. Vit það fyrir
víst að niðjar þínir munu lifa sem
útlendingar í landi sem þeir eiga
ekki. En fólkið kom aftur. I þúsund
ár hefur þetta loforð verið vegvísir
okkar og nú hefur því verið full-
nægt. Og ég hef alltaf verið þess
fullviss, að svo mundi fara.“
„Kona yðar nýtur mikilla vin-
sælda hér á landi.“
„Já, ég á góða konu og milli okkar
ríkir kærleikur."
„Hún hefur verið yður hjálpar-
heUa í erfiðu starfi."
„Já, hún hefur lagt sig fram um
að ég gæti sinnt þeim störfum, sem
lögð hafa verið á herðar mér fyrir
land mitt og þjóð. Hún hefur séð um
heimilið, hún hefur séð um bömin
og ég hef séð um hana.“
„Þér eruð þá þeirrar skoðunar að
góð kona sé mikill styrkur hverjum
stjómmálamanni?11
„Já. En ekki aðeins hverjurn
stjórnmálamanni, heldur hverjum
manni.“
„í Þjóðminjasafninu um daginn
minntist ég á Jesú Krist við konu
yðar. Hvað segið þér um hann,
herra forsætisráðherra?"
„Hann var aðeins góður Gyðingur
eins og margir aðrir.“
„En orð hans í Nýja Testament-
inu?“
„Þegar hann var uppi í Gyðinga-
landi, vom þar margir trúflokkar og
í bókum þeirra lesum við svipaða
hluti og hjá Jesúm.“
„Tníið þér aðhann hafi verið son-
ur Guðs?“
„Nei.“
„En hann sagði það sjálfur?”
„Það hefur verið misskilið. Eng-
inn góður Gyðingur getur sagt að
hann sé sonur Guðs. Páll misskildi
þessi orð Jesú og lagði í þau bók-
staflega merkingu, Jesús var ekki
þeirrar skoðunar sjálfur. Þegar
hann sagði: Ég er Guðs sonur, átti
hann við það sama og allir Gyðing-
ar, þ.e. að Guð á himnum er skapari
alls; hann er í öllu og alls staðar, var
til fyrir sköpun heimsins og verður
til eftir heimsendi, ef svo mætti
segja. Eins og Guð skapaði alla
hluti, þannig skapaði hann einnig
Jesú Krist. Það var það sem Jesús
átti við, þegar hann sagði þessi orð,
en síðar hafa þau verið misskilin og
rangtúlkuð. Við Gyðingar lítum á
*
ekki skoðun stjórnarinnar“
[ fní Ben-Gurion um álit sitt á krossfestingunni ]
„Þetta er
FRÉTTASAMTAL
1962
David Ben-Gurion, forsætisráðherra ísra-
els, lét fréttamenn bíða eftir sér í Þjóð-
minjasafninu í gærmorgun, því þangað kom
hann ekki fyrr en rétt um hálf tólf leytið.
Ráðgert var að hann kæmi alllöngu áður, en
viðræður hans við Olaf Thors forsætisráð-
herra í stjórnarráðinu stóðu nokkuð lengur
yfir en ráðgert hafði verið. Fréttamenn létu
það ekki á sig fá, heldur biðu þeir eftir Ben-
Gurion og fylgdarliði hans. Sumir sögðu að
forsætisráðherrar Islands og Israels hlytu
að vera búnir að leysa öll heimsvandamál
eftir svo langar viðræður. „Ætli þeir séu
ekki búnir að leysa upp Arababandalagið?"
sagði einhver.
Gylfi Þ. Gíslason menntamálaráðherra og
frú og Kristján Eldjám þjóðminjavörður
voru meðal þeirra sem tóku á móti forsætis-
ráðherrahjónum Israels í Þjóðminjasafns-
húsinu. Þangað komu þau ásamt dóttur
sinni og fylgdarliði. Þegar gengið var inn í
fremsta sal Þjóðminjasafnsins mátti sjá að
forsætisráðherrahjónin höfðu drjúgan
áhuga á því sem þar bar fyrir augu. Krist-
ján Eldjám hugðist sýna þeim safnið sam-
an, en varð viðskila við forsætisráðherrann
sem talaði mikið og lengi við Gylfa Þ. Gísla-
son og spurði hann margs úr safninu. For-
sætisráðherann benti á drykkjarhom í há-
um glerskáp og spurði, til hvers þau hefðu
verið notuð. „Ur þeim var dmkkið,“ sagði
menntamálaráðherra. „Já, auðvitað," sagði
þá forsætisráðherra ísraels. Þó menning
Gyðinga sé jafn gömul og raun ber vitni
virtist forsætisráðherrann undrandi þegar
honum var bent á einhverja muni sem em
meira en 1000 ára gamlir.
Við drykkjarhornin rifjaðist það allt í
einu upp fyrir Ben-Gurion að hann hafði séð
Gylfa Þ. Gíslason áður. Hann benti á hann
með vísifingri hægri handar og spurði: „Þér
hafið verið í ísrael?" „Já,“ svaraði mennta-
málaráðherra. „Hvenær var það?“ „Það var
1948.“ „Já, alveg rétt. Ég man eftir yður.“
Og svo héldu þeir áfram að skoða safnið, en
frú Ben-Gurion sem fundið hafði mann sinn
aftur, endurtók spuminguna: „Hvenær vor-
uð þér í ísrael?" „1948,“ svaraði mennta-
málaráðherra enn. „Þá ættuð þér að koma
þangað aftur og sjá mismuninn," sagði frú-
in. „Er hann mikill?“ spurði menntamála-
ráðherra. „Mikill," endurtók frúin, „þér
ættuð nú að vita það.“ Það var augsýnilegt
að hún var ísraelsmaður í húð og hár enda
þótt hún hafi dvalizt langdvölum utan Isra-
els.
Ben-Gurion spurði hvenær Þjóðminja-
safnið hefði verið byggt. 1944 var honum
svarað. „Sama árið og lýðveldið var stofn-
að?“ sagði hann. „Já, byggingin var reist til
minningar um þann atburð,“ var honum
sagt. Virtist honum líka það vel.
Þegar gestirnir stóðu fyrir framan stórt
teppi með myndum af höfuðdyggðunum í
konulíki frá 1700, var forsætisráðherrann
ekki alls kostar ánægður með það sem hann
sá. Hann benti á eina af fígúrunum og
sagði: „Sara, hún er ekki karlmaður. Hvers
vegna gerðu þeir hana að karlmanni?" En
þá var honum bent á að nafnið ætti við
næstu persónuna fyrir ofan. Teppi þetta er
eftir dætur séra Hjalta Þorsteinssonar í
Vatnsfirði. „Var það saumað á Islandi?"
spurði forsætisráðherrann. „Já,“ sagði
Kristján Eldjárn. „Og hvemig hefur þetta
varðveitzt?" „Teppin hafa verið geymd á
bóndabæjum víðsvegar um landið," sagði
þjóðminjavörður. „Já, einmitt,“ sagði for-
sætisráðherra. En kona hans benti á skaut-
búning í næsta glerskáp og sagði: „Þetta er
fallegt. Mikið er þetta fallegur búningur. Er
hann ekki notaður?" Svo var haldið áfram
að skoða safnið.
Fréttamaður Mbl. gekk við hliðina á frú
Ben-Gurion, þegar komið var að krossfest-
ingarmynd úr kaþólskum tíma. Þar sást
Jesús Kristur á krossinum. Frúin stað-
næmdist allt í einu, hristi höfuðið og benti á
myndina, sneri sér síðan að fréttamannin-
um og sagði: „Þetta hefur aldrei gerzt. Vitið
þér, að þetta hefur aldrei gerzt. Jesús
Kristur var mikilmenni og hann væri mikil-
menni, ef hann lifði í dag. En ég trúi ekki að
hann hafi verið sonur Guðs, það getur ekki
verið, til þess hafði hann hvorki andlega né
líkamlega hæfileika. En hann er einn mesti
maður sem hefur lifað.“ „Er þetta skoðun
manna í ísrael?" spurði fréttamaður Mbl.
„Þetta er bara mín persónulega skoðun. Og
góði maður ef þér setjið þetta á prent verð-
ið þér að taka það rækilega fram, að þetta
er ekki skoðun stjórnarinnar." Svo benti
frúin enn á krossfestinguna og sagði: ,,Þetta
er vitleysa. Þetta hefur aldrei gerzt. Ég er
sósíalisti og trúi ekki, að þetta hafi gerzt.
Það gat ekki gerzt. En hvað eruð þér? Eruð
þér kaþólskur?" „Nei, ég er lútherskur,11
sagði fréttamaðurinn. „Kona sonar míns var
kristin;" hélt frúin áfram, „ég hafði ekkert á
móti því. Hann er vel giftur. Ég segi alltaf,
að mér líki ákaflega vel við hana og á ég að
segja yður af hverju? Hún er frá Mön og
mér þykir vænt um hana af því að hún yfir-
gaf land sitt, foreldra sína og trú, til þess að
fylgja manninum sínum, syni rnínurn."
„Hvernig kynntust þau?“ „Hann særðist í
stríðinu og var fluttur í sjúkrahús og hún er
hjúkrunarkona eins og ég. En sjáið þér,
þarna er dóttir mín.“ „Já, Renana, hún er
doktor.“ „Hvernig vitið þér að hún er dokt-
or?“ „Það stendur í fréttatilkynningu sem
blöðin hafa fengið.“ „Já, einmitt. En vitið
þér hvað Renana þýðir?“ „Nei.“ „Sú sem er
full af h'fsþrótti og það er hún svo sannar-
lega hún Renana." „Má ég hafa eftir yður,
það sem þér sögðuð um Jesú?“ spurði
fréttamaður Mbl. „Helzt ekki.“ „En það er
nýnæmi á íslandi að heyra slíka skoðun."
„Jæja það gerir þá ekkert til. Þetta er mín
persónulega skoðun. Því verður ekki breytt.
En þér verðið að taka rækilega fram að
þetta er ekki skoðun stjórnarinnar."
í þessum svifum kom bandarísk kona að-
vífandi. Þær tókust í hendur. Frúin virti
hana fyrir sér og sagði: „Þér eruð Gyðing-
ur?“ Bandaríska konan kyssti hana á kinn-
ina og hvíslaði einhverju að henni. Þær
urðu snarlega góðar vinkonur. „Mér líkai’
svo vel við yður,“ sagði bandaríska konan
nokkru seinna. ,Af hverju?“ spurði frú Ben-
Gurion. „Ég veit það ekki, eða hvernig ætti
ég að vita það,“ svaraði konan vandræða-
lega. Frúnni líkaði svarið vel. En nú þurfti
hún að hafa hraðan á til að ná manni sínum,
sem stóð við gestabókina og skrifaði nafn
sitt í hana. Síðan benti hann á mynd af Guð-
brandi biskupi Þorlákssyni og spurði: „Var
þetta biskup?" „Já.“ Þá var eins og áhuginn
minnkaði og hann gekk fram að forstofu-
hurðinni. En á leiðinni staðnæmdist hann
við mynd af Bjarna skáldi Thorarensen.
„Hver er þetta?“ sagði hann. „Ljóðskáld."
„Islenzkt ljóðskáld?,11 spurði hann. „Já.“
Hann hafði augsýnilega áhuga á skáldinu
og fór að tala um bækur og sagði að biblí-
an hefði selzt í 100 þús. eintökum í Israel.
Þar af hefðu verið 40 þús. áski’ifendur að
henni. „í hve stóru upplagi seljast met-
sölubækur hér á landi?“ spurði hann.
„4-5.000 eintökum," var honum svarað.
Hann sagði ekkert.
Og svo var haldið fram á gang og mikið
talað. Frúin sagði bandarísku konunni frá
því að sonur hennar væri yndislegur mað-
ur. „Hann er yfirmaður í lögreglunni,"
sagði hún. „Og ekki er konan hans síðri.“
En frammi í gangi talaði Ben-Gurion við
menntamálaráðherra og sagði honum frá
því, að dóttir þeirra hefði fullyrt við sig að
þingið á Mön væri eldra en það íslenzka.
„Ég mótmælti þessu,“ sagði Ben-Gurion.
„En hún sat fast við sinn keip.“ „Við höfum
haft allsherjarþing á íslandi síðan 930,“
sagði menntamálaráðherra. „Ég verð að
segja henni að Alþingi Islendinga sé eldra
en þingið á Mön,“ sagði Ben-Gurion. „Og ef
það er nóg fyrir mig, þá verður það að vera
nóg fyrir hana.“
Fréttamaður Mbl. sneri sér enn að frúnni
og spurði: „Hvernig líkar yður að vera frú
Ben-Gurion?“ Hún hló hátt og sagði: „Hvað
á ég að gera? Ég á ekki annars úrkosti. Við
giftumst 1917 og þá var hann ekki forsætis-
ráðherra. Ég er gift honum, hvort sem
hann er forsætisráðherra eða ekki.“ M.
f