Morgunblaðið - 03.01.2000, Blaðsíða 103

1913 gjflirpmM&liit* 2000
MÁNUDAGUR 3. JANÚAR 2000 103
Útgerðarmál
eftir HARALD
BÖÐVARSSON
19 6 0
Kæru ritstjórar.
Af því að þið virðist hafa mikinn
áhuga fyrir útgerðarmálum og öðru
nytsamlegu langar mig til þess að
rabba við ykkur um þessi málefni á
víð og dreif.
Fyrirtæki okkar feðganna HB &
Co er stofnað 1906 fyrir 54 árum og
hefur frá byrjun rekið útgerðarstarf-
semi sem aðal viðfangsefni, frá ýms-
um stöðum þ.á.m. Vogavík, Garði,
Sandgerði, Akranesi og Siglufirði, en
nú síðustu árin aðeins frá tveimur
síðasttöldum stöðum. Framan af var
aðalframleiðslan saltfiskur, meðala-
lýsi og söltuð hrogn til beitu, en nú
síðari árin er tæknin, vísindin og
gjörbreyttir lifnaðarhættir búin að
umskapa alla hluti og aðferðir og
ætla ég að reyna að segja ykkur
lauslega frá íyrirtæki okkar í dag og
rekstri þess.
Hér á Akranesi er eftir áratuga
langa baráttu komin góð höfn fyrir
bátaflotann og er það fyrsta skilyrð-
ið til þess að útgerð geti gengið.Við
gerum út sem stendur 10 mótor-
báta, sá minnsti er 52 smálestir, og
sá stærsti 208. Um og eftir áramót-
in er fiskað á línu til 15. marz og er
þar gæðabezti fiskurinn, hann er að
mestu leyti flakaður og frystur,
nema keila, langa og smáfiskur, sem
er hert á hjöllum. Þorskanetavertíð-
in byrjar 15. marz og ætti að enda
20. apríl, þá aflast mestmegnis stór
þorskur og er mjög misjafn að gæð-
um, þessi fiskur er aðallega saltaður
og hertur, en það bezta flakast til
frystingar. Eftir 20. apríl ætti að
byrja aftur með línuna og er það
gæðavara sem fæst á hana og fer sá
fiskur að miklu leyti til frystingar,
en nokkuð er hert. Samtímis eða
eftir 20. apríl ætti líka að veiða síld í
reknet og snurpunót til frystingar,
söltunar og bræðslu þangað til bát-
arnir halda norður á sfld og að veið-
um loknum norðanlands fara bát-
amir í slipp til standsetningar. Eftir
niiðjan september til októberloka
má veiða á línu aftur, en nóvember,
desember og fram yfir áramót er
aðalsíldveiðin hér sunnanlands.
Það er ekki nóg að afla fisksins og
síldarinnar á bátana, heldur verður
líka að taka mannlega á móti þegar
að landi kemur. Á10 bátum eru sam-
tals 110 sjómenn, en í landi vinna
stundum um 300 karlar og konur. Á
land geta borizt þegar vel veiðist
2-300 smálestir á einum degi og
verður þá að vinna vel og lengi til að
koma aflanum undan. Sama er að
segja um sfldveiðina í nóv.-des., þá
hafa stundum borizt á land upp und-
ir 3000 tunnur sfldar á einum degi og
reynir ekki síður á dugnaðinn til að
koma öllu magninu í tunnur og fryst-
ingu. En til þess að þetta sé hægt
verða að vera fyrir hendi mikil húsa-
kynni og atlskonar tækniáhöld. Sölt-
unarstöð okkar hefur verið langhæst
árlega af Faxasfld, stundum saltað
um 12000 tunnur í nóv. og desember
og fryst 18-20000 tunnur.
Við höfum 500 skreiðarhjalla á 10
hekturum lands sem við settum upp
árið 1953, þá keyptum við fisk af 20
togurum víðs vegar af öllu landinu
og verkuðum þá 45000 smálestir af
fiski í skreið, en fiskurinn af mótor-
bátunum var frystur og saltaður,
síðan hefur þetta farið minnkandi
vegna þess að nú koma hingað engir
aðkomutogarar með fisk. Við byrj-
uðum fyrstir manna að frysta karfa
til útflutnings og vorum búnir að
gera það í tvö ár áður en aðrir vökn-
uðu. Á þessu ári höfum við endur-
byggt þurrkhús okkar fyrir saltfisk
og höfum þurrkað í því talsvert
magn af fiski fyrir Suður-Ameríku,
Cúbu o.fl. og segir yfirfískimats-
maðurinn að fiskur okkar taki öðr-
um langt fram að gæðum. Niður-
suðuverksmiðju höfum við rekið í
áratugi með sæmilegum árangiú, en
þar skortir einnig rekstrarfé til að
geta gert betur. Við rekum hér með
öðrum nótastöð sem vinnur að alls-
konar veiðarfærum og erum með-
eigendur í Sfldar- og fiskimjöls og
lýsisverksmiðjunni.
I sambandi við útgerðina og öll
tækin til sjós og lands höfum við
jám- og rennismíðaverkstæði, raf-
magnsverkstæði, bifreiðaverkstæði
og trésmíðaverkstæði og eru þessi
verkstæði jafn sjálfsögð og bátamir
og fyrirtækin sjálf.
Við höfum byggingaefnaverzlun
sem selur mestallt byggingaefni í
bænum og ennfremur verzlun með
blandaðar vömr. Ennfremur af-
greiðslu flestra skipa sem koma til
Akraness.
Við höfum greitt árlega nú und-
anfarið 20-30 miljónir króna í laun
til fólksins sem vinnur hjá okkur og
má segja að helmingur bæjarbúa
hafi beint og óbeint haft framfæri af
vinnu sinni hjá okkur. Við greiðum
langhæst útsvör og skatta til ríkis
og bæjar hér.
Ef þessi atvinnurekstur fær ekki
staðizt, þ.e. nýtur ekki náðar hjá
bankavaldinu, þá verða þeir herrar
að koma með eitthvað betra í stað-
inn til þess að Akranes geti blómg-
ast.
Bankamál
í janúar n.k. er ég búinn að
skipta eingöngu við sama bankann,
íslandsbanka og síðan Útvegsbank-
ann í 45 ár. Stundum hefi ég skuld-
að honum mikið og stundum ekki
neitt. Bankinn hefur aldrei tapað
eyri á þessum viðskiptum, en alltaf
haft af þeim mikinn hagnað. Þess
vegna sámaði mér verulega þegar
bankastjórinn í s.l. mánuði hætti
fyrirvaralaust að greiða ávísanir
sem við gáfum út, án þess að aðvara
okkur fyrirfram, flestar af þessum
ávísunum voru sýndar tvisvar í
bankanum og á þær stimplað inni-
stæða ekki fyrir hendi. Strax og ég
komst að þessu hættum við náttúr-
lega að gefa út fleiri ávísanir og
leystum þær inn sem í umferð voru
tafarlaust, en hlaupareikningurinn í
bankanum er lokaður síðan. Ég veit
að bankastjóramir munu svara því
tfl að skuld okkar muni hafa verið
orðin hærri en leyfilegt var og að
þeir hafi fyrirmæli frá hærri stöð-
um um stöðvun.
Eins og öllum er Ijóst, þá fer ekki
hjá því að fyrirtæki sem gefur út
ógildar ávísanir, hlýtur að tapa vem-
lega áliti, en ég vona að það vari ekki
lengi í þessu tilfelli, vegna þess að
þetta var óviljandi gert og leiðrétt
strax með innlausn ávísananna og vil
ég nota tækifærið til að biðja þá sem
hafa orðið íyrir óþægindum af þess-
um sökum, auðmjúklega afsökunar.
Hér eftir munum við ekki gefa út
ávísanir nema innistæða sé ömgg-
lega fyrii- hendi og síðan hlaupa-
reikningi Útvegsbankans var lokað,
höfum við opnað ávísanareikning í
Sparisjóði Akraness.
Ástæður fyrir J)ví að skuldin
hækkaði meira í Útvegsbankanum
en leyft var, em of mikil bjartsýni
og of mikil fjárfesting á einu ári og
ekki síður rýrnun krónunnar. - Það
þarf nefnilega miklu fleiri smáar
krónur til að kaupa fyrir síldamót
heldur en stórar, í fyrra dugðu 400
þús. en í ár þarf 600 þús. Nú em
ýmsar hliðar á þessum málum sem
ekki er hægt að ganga framhjá og
ein þeirra er skattalöggjöfin. Fyrir-
tæki okkar HB & Co hefur skilað
talsverðum tekjuafgangi ámm sam-
an, en útsvar, tekju- og eignaskatt-
ur hafa gleypt það og meira til, þ.a.l.
hefur ekki verið hægt að mynda
neinn sjóð til að byggja upp með,
t.d. kaupa bát, byggja hús eða ann-
að nema taka það að láni. Endur-
skoðandi okkar hefur bent á hvað
eftir annað að við væram bráðum
búnir að afskrifa gömlu bátana og
fasteignirnar og þess vegna væri
æskilegt að geta keypt nýjan bát
eða annað sem hægt væri að af-
skrifa ef tekjuafgangur yrði í fram-
tíðinni. Sannleikurinn er sá, að fyr-
irtæki sem ekki getur safnað í sjóð
til að byggja upp með, verður að
byggjast upp innanfrá, með af-
skriftum á eignum sínum. Aðalá-
stæðan fyrir hækkandi skuldum er
afraksturinn í sumar og vaxtahækk-
unin að viðbættri fjárfestingunni.
Vaxtamál
Vextir af afurðavíxlum em sem
kunnugt er 9% fyrstu 3 mánuðina og
9‘/2% eftir 3 mán. og greitt fyrirfram,
stimpilgjald 2,4 prómilie og þinglest-
ur ca. kr. 2,50 af þúsundi. I hvert
skipti sem víxill er framlengdur
verður að greiða af honum stimpil-
gjald til rflrissjóðs og er það ekki óal-
gengt að slíkur víxill sé framl. 4 sinn-
um. En þó er það verra með þing-
lesturinn, sem er aðeins til að pína fé
að óþörfu út úr mönnum. I flestum
tilfellum era afurðÚTiar seldar í
gegnum heildarsamtök framleiðend-
anna og peningarnir koma ekki í
hendur þeirra, heldur fara beint í
bankann upp í skuldina. Vextir á
hlaupareikningi era 12% og reiknast
út mánaðarlega eða 12 sinnum á Þ
Hindenburgslysið
19 3 7 • Á þriðja og fjórða áratugnum voru loftskip knúin vetni
mikið notuð til ferðalaga yfir Atlantshafið og tók slík ferð aðeins
þrjá daga; förin voru fljótari en sjóskip. Þýska risaloftskipið Hinden-
burg var stærst alltra loftfara, 245 metra langt og náði 135 kíló-
metra hraða á klukkustund. Reglulegum ferðum slíkra fara lauk eftir
að sprenging varð í Hindenburg í lendingu í New Jersey í Bandaríkj-
unum, 6. maí, með þeim afleiðingum að 36 af 97 farþegum létust.
*
'Vi i* : ~
Leikskólar
Reykjavíkur
GÍeðiíegt nútt ár
Á Ceið tif nýrrar afdar, viíja Leikskófar Reykjavíkur
senda öffum samstarjsaðifum, (törnum,Jore(drum og starjs-
mönnum, bestu nýárskveðjur meðJakkfœtiJyrir ánœqjufega
samveru og samstarj.
Bamavinaféíagið Sumarqjöf var stofnað árið 1924 og hójstarjsemi barnaheimifa og feiksfœfa í
Reijkjavík. Arið 1978 tók Dagvist barna við rekstri (eikskófa og cfagícimifa og á íiðnu ári Oreyttist
nafnið í Leikskófar Regkjavíkur.
Gledilegrar
núrrar aldar!

Fyrirtæki OttoB. Arnar var stofnað árið 1919
og hefur komið víöa við á ferð sinni slðustu
öld. Nefna má smíði útvarpsviðtækja, sala á
siglinga- og fjarskiptatækjum, og það sá um
sölu fyrstu umferðarljósanna, sem sett voru
upp í Reykjavík árið1949.
Adressograph áritunarvélar voru notaðar frá árinu
1930 við áritun blaöa, tímarita, iðgjaldareikninga,
o.fl. og mörkuðu síöar upphaf notkunar plastkorta
í reifcningsviðskiptum. Multigraph offset vélar
voru upphafið að notkun offset prenttækninnar
á íslandi. Fyrsta Pitney Bowes frímerkingavélin
var seld áriö 1947 og hundruðir slikra slðan.
Áriðl 984 tók Reiknistofa bankanna i notkun fýrstu
öflugu umstagapökkunarvélina. Islandspóstur
fékk árið 1999 póststimplivélar af fullkomnustu
gerð. Árið 1993 fékk Reiknistofa bankanna öfluga
DataCard vinnsluvél fyrir greiðslukortaútgáfu.
Einkahlutafélag um rekstur Otto B. Arnar var stofnað
1995, og leggur starfsfólk þess metnað sinn f að þjóna
viðskiptavinum sinum sem best og fylgist vel með
öllum tækninýjungum I sibreytilegum heimi.
IMDD
Plastkort
Stimpilklukkur
Plöstunarvélar
Frímerkingavélar
Gormainnbindivélar
Tímaskráningarkerfi
Ottö i, Amar @ht.
Ármúla 29 - Rvk. Sími 588 4699
www.oba.is