Morgunblaðið - 18.03.2000, Blaðsíða 50

50 LAUGARDAGUR 18. MARS 2000
MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
X

>

:>
Af leiðum
leiðara
I LEIÐARA Morg-
unblaðsins 5. mars, sem
ég hvet allt launafólk til
að kynna sér vandlega,
sér ritstjórn blaðsins
ástæðu til að gefa yfir-
standandi átökum á
vinnumarkaði nokkum
gaum. Kemur það ekki
mjög á óvart, en stund-
um hefur verið sagt að
þegar á reyni slái
hjarta blaðsins í takt
við hverjir fæði það.
Það er „ánægjulegt" að
lesa það í svo mikil-
svirtum fjölmiðli, sem
Morgunblaðið er þrátt
fyrir allt, að í þvílíku góðæri sem nú
ríkir geti atvinnurekendur og verka-
lýðsfélög tekið sér rúman tíma til að
ná samkomulagi. Það hefur kannski
farið fram hjá háttvirtum leiðarahöf-
undi að kjarabætur hafa ekki komið
til félagsmanna Verkamannasam-
bandsins frá því 1. janúar 1999, þegar
hækkun um 3,65% varð á taxtakaupi
þeirra. Það hefur kannski einnig farið
fram hjá leiðarahöfundi að verðbólga
hefur mælst 4 til 6% á þessum tíma.
Sá stóri hópur sem vinnur á taxta-
kaupinu hefur því verið að tapa kaup-
mætti þennan tíma, eða í rúmlega eitt
ár. Leiðarahöfundi finnst trúlega að
eitt ár til viðbótar muni ekki skipta
þetta fólk miklu máli, enda slær
hjarta hans trúlega þungum slætti
með einhverjum öðrum frekar. Hann
á hugsanlega hlutabréf sem hafa skil-
að drjúgum hagnaði, sem launa-
hækkun hjá verkafólki gæti reynst
skeinuhætt.
Hagur atvinnulífsins
Undanfarið hafa fyrirtæki og
bankar verið að birta afkomutölur
sínar sem sýna hagnað upp á hundr-
uð milljóna til milljarða króna. Þetta
er samfara mikilli hækkun eiginfjár-
stöðu þeirra og er í sjálfu sér gleði-
legt að hagnaður í atvinnulífinu skuli
vera svo sýnilegur. Samfara þessu
hafa tekjur ríkissjóðs stóraukist og
munu fyrirsjáanlega gera það enn-
frekar á næstu árum. Þar hafa því
skapast skilyrði til að mæta kröfum
um lagfæringar á almannatrygginga-
kerfinu.
Þessi góða afkoma hlýtur að skapa
möguleika til verulegra lagfæringa á
kjörum þeirra láglaunahópa í þjóðfé-
laginu sem lífsnauðsyn er að bæta
kjörhjá.
Kröfugerðarógnin
Verkamannasambandið hefur sett
fram kröfur um að leiðrétting verði
gerð á láglaunatöxtunum og engum
dylst að skilyrðin eru fyiir hendi. AJl-
ar tilraunir atvinnurekenda og ann-
arra til að bjóða niður eðlilegar kröf-
ur um þessa leiðréttingu verða að
skoðast ótrúverðugar í ljósi afkomu-
talna atvinnulífsms.
Sú barátta sem nú er háð til að ná
fram leiðréttingu á kjörum almenns
verkafólks og þeirra sem lifa verða á
lífeyrisbótum er ekki auðveld. Pen-
ingaöfl þjóðfélagsins, sem verkalýðs-
hreyfingin er tengd í gegnum lífeyr-
issjóðina, vita sem er að hækkun
launa er líkleg til að rýra hagnað fyr-
irtækjanna og valda þar
með lækkun á hluta-
bréfamarkaði og minni
arði af fjárfestingum
þar. Þeir aðilar, sem
venjulega hafa skipað
sig til að hafa vit fyrir
launamönnum þegar
þeir gera kröfur tO
sambærilegra lífskjara
og sjálftökuliðið
skammtar sér, fara nú
hamförum til að sýna
verkalýðshreyfingunni,
lesist almennt verka-
fólk, fram á hvílík
ósvinna það sé að fara
fram á að grunnmánað-
arlaun þess hækki í 90 til 100 þúsund
krónur á mánuði.
Blessaðir ráðgjafamir
Ráðgjafar eru nú á hverju strái til
að ráðleggja sjötíuþúsund króna fólk-
Vinnumarkaður
Það hefur kannski faríð
fram hjá háttvirtum leið-
arahöfundi, segír Snær
Karlsson, að kjarabætur
hafa ekki komið til fé-
lagsmanna Verkamanna-
sambandsins frá því 1.
janúar 1999.
inu að fara fram með meiri hófsemi.
Annars muni verðbólgan fara af stað
og það tapi meiru en því ávinnist með
kröfum sínum. Það þarf auðvitað ekki
að taka það fram að þessir góðu ráð-
gjafar eru með á bilinu þrjú til fimm
hundruð þúsund krónur í laun á mán-
uði og sumir auðvitað slöttungi meira
þó að ekki komi tO sérstakur ábati.
Það er sérkennilegt að þessir bless-
uðu ráðgjafar virðast alls ekki gera
ráð fyrir því að landinu sé stjórnað.
Að hér sitji ríkisstjóm og löggjafar-
þing sem hafa öll þau tæki sem þarf
til að koma í veg fyrir að sjálfsögð
leiðrétting á kjörum láglaunataxta-
fólksins valdi einhverjum straum-
hvörfum til hins verra í þjóðfélaginu.
Batnandi blaði er best að lifa
Ánægjulegt væri, ef hægt verður
að lesa það í leiðara Morgunblaðsins
einhvem næstu daga, að það krefjist
þess að þeir aðilar, sem nú sitja við
samningaborðið, taki mið af þessu.
Að þeir taki með ábyrgum hætti á því
að þær sanngjömu leiðréttingar sem
felast í kröfum félaga Verkamanna-
sambandsins nái fram að ganga. Þá
væri trúlegra að Morgunblaðið gæti
með réttu kallað sig blað allra lands-
manna. Það sýndi þá jafnframt að
leiðarinn frá 5. mars væri yfirsjón, en
ekki úthugsuð móðgun við það fólk,
sem nú er að berjast fyrir því að bæta
kjör sín.
Höfundur er félagsmaúur íEflingu -
stéttarfélagi og starfsmaður Verka-
mannasambands íslands.
Snær
Karlsson
rSushi borðbúnaður
Bakkar kr. 1.500. Diskar frá kr. 525
Hnífar frá kr. 2.900.
Japansprjónar kr. 395 paríð.
PIPAR OG SALT
Klapparstíg 44 ♦ Sími 562 3614 I
Að samnýta þekkingu o g
Qármagn í forvarnastarfi
FÁIR eru lengur í
vafa um að þeim pen-
ingum sé vel varið sem
fara í að fyrirbyggja
sjúkdóma eða draga úr
skaða af völdum þeirra.
Á íslandi hefur for-
vamastarf verið á
mörgum höndum sem
unnið hafa ómetanlegt
brautryðj endastarf.
Þróunin víðast um hinn
vestræna heim hefur
þó orðið sú að leitast er
við að samnýta það
fjármagn og þekkingu
sem fer í forvamir.
Nýjar stofnanir hafa
vaxið fram í þessum til-
gangi, þar sem hið dreifða forvarna-
starf hefur verið sameinað undir
einn hatt. Þessar stofnanir ganga
undir ýmsum nöfnum eins og „Lýð-
heilsustofnun" eða „Miðstöð í samfé-
lagslækningum", en burt séð frá
nafngiftinni er starfsemi þessara
stofnana mjög svipuð.
Kostir og gallar
Kostirnir við slíkar stofnanir era
margir, m.a. að auðvelt er að samn-
ýta ýmsa skrifstofuvinnu, póstþjón-
ustu, símaskiptiborð, tölvuþjónustu
og síðast en ekki síst sérþekkingu
er lýtur að þróun og árangursmati
forvarnastarfs. Erfitt er að benda á
galla en þó má nefna að sumir hafa
bent á að hver þáttur forvarna hef-
ur sín sérstöku vandamál að glíma
við þar sem sérþekking starfsfólks-
ins er forsenda vel heppnaðs starfs.
Það er því mikilvægt að einingarnar
haldi sjálfstæði sínu. Hins vegar er
mjög margt sameiginlegt í öllu for-
varnastarfi þar sem hægt er að
samnýta þekkingu og eins geta
menn lært hver af öðrum. Einnig er
mikilvægt að starfið á akrinum sé
skipulagt á þann hátt að fræðsla á
einu sviði forvarna skemmi ekki
fyrir fræðslu á öðru
sviði t.d. að fræðslu-
verkefni um mismun-
andi efni fyrir sama
markhóp rekist ekki á
í tíma og rúmi. Að lok-
um verður að tryggja
að starfsemi „Lýð-
heilsustofnana" kæfi
ekki viðleitni frjálsra
félagasamtaka til að
vinna að nýjungum í
forvarnastarfi, heldur
styðji við bakið á slíkri
viðleitni að uppfylltum
vissum skilyrðum og
aðstoði við þróun og
árangursmat.
Forvarnafaraldsfræði
Sérfræðingar á sviði forvama-
faraldsfræði hafa m.a. það hlutverk
að gera reglubundnar rannsóknir til
að fylgjast með þörfinni fyrir for-
Forvarnir
Eðli forvarnastarfs er,
segir Ásgeir R. Helga-
son, að vera í sífelldri
þróun miðað við breytt-
ar aðstæður. Því er for-
varnafaraldsfrasði einn
mikilvægasti þátturinn í
vel heppnuðu for-
varnastarfí.
varnaaðgerðir, taka þátt í þróun for-
varnaverkefna og sjá um árangurs-
mat. Þetta felur m.a. í sér þá kröfu
að markmið forvarnastarfs séu skil-
greind með þeim hætti að hægt sé að
meta árangurinn. Einnig að árang-
ursmatið leiði til breytinga þannig að
ávalt sé leitað leiða sem skili sem
bestum árangri fyrir hverja krónu
sem lögð er í starfið. Á „Lýðheilsu-
stofnunum" vinna sérfræðingar á
sviði forvarnafaraldsfræði með for-
vamarfólki t.d. fræðslufulltrúum,
læknum, tannlæknum, hjúkrunar-
fræðingum og sálfræðingum að und-
irbúningi forvarnaverkefna og gera
tillögur til úrbóta. Eðli forvarna-
starfs er að vera í sífeldri þróun mið-
að við breyttar aðstæður. Því er for-
vamafaraldsfræði einn mikilvægasti
þátturinn í vel heppnuðu forvarna-
starfi.
Að stjórnmálamenn
geri kröfur
Það er að verða viðtekin skoðun
úti í hinum stóra heimi að eftirlit beri
að hafa með því að það fjármagn sem
skattborgarar leggja í forvarnastarf
skili tilætluðum árangri. Stjóm-
málamenn sem kosnir era af skatt-
borguram hljóta að gera þá kröfu til
þeirra sem vinna að forvörnum að
þeir sýni fram á að peningunum sé
vel varið. Það er eðlilegt að gera ráð
fyrir að u.þ.b. 20% af áætluðu fé til
forvama séu eymamerkt árangurs-
mati og þróunarstarfi. Sé þessi hluti
forvamastarfsins vanræktur er sú
hætta fyrir hendi að þær milljónir
sem velviljaðir stjórnmálamenn
leggja í forvarnir renni beint í sjóinn.
Sjómmálamenn verða því að gera þá
kröfu að það fé sem varið er til for-
vama sé háð virku árangursmati og
gera ráð fyrir því viðbótarfjármagni
sem þarf til að tryggja þeirri starf-
semi rekstrargrandvöll. íslendingar
era því miður nokkuð á eftir öðram
sambærilegum þjóðum að þessu
leyti. Nú er mál að bretta upp erm-
arnar og rífa þetta upp. í því eram
við að minsta kosti heimsmeistarar
þegar viljinn er fyrir hendi.
Höfundur er doktor í læknavísindum
og starfar við forvarnir og lífsgæða-
rannsóknir i Stokkhólmi.
Ásgeir R
Helgason
Lyfjatæknir, hvað er það?
Lyfjatæknar era
menntaðir til að sinna
sérhæfðum störfum í
apótekum, einnig höf-
um við haslað okkur
völl víðar s.s. hjá lyfja-
nefnd, Lyfjaeftirliti,
lyfjaheildsölum, við
lyfjaframleiðslu, hjá
Tryggingastofnun og
víðar þar sem lyf og
lyfjamál era til umfjöll-
unar.
í apótekunum er
veitt sérhæfð og pers-
ónuleg þjónusta, sem
meðfram byggist á
störfum lyfjatækna.
Þar bjóðast bestu fá-
anlegar upplýsingar um lyf og ýms-
ar aðrar vörur sem varðar heilsuna,
veittar af ábyrgu og fagmenntuðu
fólki.
í apótekinu eru eins og allir vita
afgreidd lyf út á lyfseðla sem mikil-
vægt er að séu rétt afgreiddir
tæknilega þ.e. hvað varðar lyf,
styrkleika þess, skömmtun og
fleira, ennfremur er áríðandi að við-
skiptavinir geti treyst því að trún-
EKKI BERA ÖLL
AUKAKÍLÓIN!
Hef hjálpað fjölda fólks með frábærum
árangri. Hvað með þig?
_____Uppl. í sima 698 3600,_
aður ríki um málefni
þeirra.
Lyfjatæknar eins og
aðrar heilbrigðisstéttir
viðhalda menntun sinni
og kunna þess vegna
góð skil á vörum apót-
eksins hvort sem um er
að ræða verkjalyf,
vítamín, hjúkrunarvör-
ur, barnavörar og
hvaðeina sem heilsu,
hjúkran og umönnun
varðar.
Fleiri störf eru í
höndum lyfjatækna í
apótekinu svo sem
vinna í reseptúr, tölvu-
vinnsla, tiltekt lyfja á
lyfseðla, samlestur og afhending til
viðskiptavina, mikilvægt er að vinn-
an sé byggð á fagmennsku og unnin
af öryggi og lipurð.
Á síðustu áram hefur þjónusta
apóteka aukist við aldraða og sjúk-
linga sem era í heimahúsum eða á
hjúkranarheimilum, með tiltekt á
lyfjum í skammtaöskjur, oftast fyrir
viku í einu.
í sjúkrahúsapótekunum mynda
lyfjatæknar vinnuhóp með lyfja-
fræðingum þar sem framleiddar era
Gleraugnaverslunin Sjónarhóll
www.sjonarholl.is
Lyf
✓
I apótekunum, segir
Aðalbjörg Karlsdóttir,
er veitt sérhæfð og
persónuleg þjónusta,
sem meðfram byggíst á
störfum lyfjatækna.
næringarblöndur til gjafa í æð
handa fyrirburam og mikið veikum
sjúklingum, einnig lyfjablöndur til
notkunar í krabbameinsmeðferð,
það er mjög sérhæfð vinna sem
krefst mikillar nákvæmni. Þar hefur
einnig síðustu árin orðið mikil aukn-
ing í skömmtunarvinnu fyrir
inniliggjandi sjúklinga, og er þar
líka um samvinnuverkefni lyfja-
tækna og lyfjafræðinga að ræða.
Það ætti að vera metnaður hvers
lyfsala að hafa við afgreiðslu hjá sér
ekki bara „lífsglatt og hresst“ fólk
heldur líka fólk sem sinnir viðskipta-
vinum af kunnáttu og metnaði.
Hjálpfýsi, lipurð og fagmennska
eru kjörorð lyfjatækna.
Höfundur er lyljatæknir hji Trygg-
ingastofnun ríkisins, sjúkratrygg-
ingasviði, lyfjadeild.
Aðalbjörg
Karlsdóttir
F J Ö R Ð U R
- miðbœ Hafmrjjardar