Morgunblaðið - 18.03.2000, Blaðsíða 35

MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 18. MARS 2000 35
vmu
IM
LIÐ-AKTÍN
Af hverju stafar hand- og fótkuldi?
Magnús Jóhannsson læknir svarar spurningum lesenda
Spurning: Ég er kona rúmlega
þrítug. Það sem háir mér mikið
er að ég er svo hand- og fótköld.
AJlan daginn er ég ísköld á hönd-
um og fótum og þegar ég kem í
rúmið á kvöldin sofna ég ekki
fyrr en eftir dúk og disk fyrir
kulda. Þótt ég sofi í sokkum er
það alveg sama, það tekur mig
svona einn og hálfan klukkutíma
að fá hita í fæturna. Getur þetta
stafað af lélegri blóðrás eða
þröngum æðum? Er eitthvað til
úrbóta?
Svar: Hand- og fótkuldi getur
átt sér nokkrar skýringar. í
fyrsta lagi gæti þetta stafað af
mikilli æðakölkun þó svo að
bréfritari sé of ung til að það sé
sennileg skýring. Þar að auki
fylgja mikilli æðakölkun í út-
limum ýmis önnur áberandi ein-
kenni eins og verkir við áreynslu
Æsa-
blámi?
og stundum í hvfld
og rauð- eða blá-
leit og þunn húð. Sum lyf geta
valdið hand- og fótkulda og eru
það einkum betablokkar. Beta-
blokkar eru m.a. notaðir við há-
um blóðþrýstingi,
hjartsláttartruflunum, hjarta-
öng, mígreni, gláku og hand-
skjálfta. Ef um aukaverkun lyfs
er að ræða er auðvelt að laga
ástandið með því að minnka
skammta eða skipta um lyf.
Til er sjúkdómur, sem stund-
um er kallaður æsablámi á ís-
lensku, en honum íylgja sam-
drættir í æðum til handa og
stundum einnig fóta. Þessir æða-
samdrættir eða æðaherpingur
draga úr blóðflæði til handa og
fóta sem verða kaldir og bláir.
Ekkert er vitað um orsakir æsa-
bláma en um er að ræða truflun
á starfsemi æðakerfisins þar sem
víkkun verður á háræðum og
bláæðum sem síðan leiðir til sam-
drátta eða herpings í slagæðum.
Þessi sjúkdómur kemur nær
eingöngu fyrir hjá konum og
tengist ekki æðakölkun. Hendur
og fætur eru stöðugt kaldir og
bláleitir, svitna mikið og geta
þrútnað. Bláminn versnar venju-
lega við kulda og lagast við hita
eins og heit böð. Yfirleitt verður
ekki húðþynning eins og við æða-
kölkun og ekki fylgja þessu held-
ur verkir, bara kuldatilfinning.
Þessi sjúkdómur veldur óþæg-
indum en er ekki á nokkurn hátt
hættulegur og sjaldan er ástæða
til að reyna aðra meðferð en að
verja sig fyrir kulda. Ymislegt
hefur verið reynt eins og æða-
víkkandi lyf og æðavíkkandi
skurðaðgerðir en árangurinn af
slíkri meðferð er oft lítill eða
enginn.
Fleira kemur til greina og ætti
bréfritari að fara til læknis til að
fá úr því skorið hvað er hér á
ferðinni og hvaða úrræði eru
möguleg.
• Á NETINU: Nálgast má skrif
Magnúsar Jóhannssonar um
læknisfræðileg efni á heimasíðu
hans á Netinu. Slóðin er: http://
www.hi.is/~magjoh/
• Lesendur Morgunblaðsins geta spurt
lækninn um það sem þeim liggur á
hjarta. Tekið er á móti spummgum á
virkum dögum milli klukkan 10 og 17 (
síma 5691100 og bréfum eða símbréfum
merkt: Vikulok. Fax 5691222. Einnig
geta lesendur sent fyrirspumir sínar
með tölvupósti á netfang Magnúsar
Jóhannssonar: elmag(o>hotmail.com
Góð fæðubót fyrir
fólk sem
er með mikið álag
á liðum
Skólavörðustíg, Kringlunni & Smáratorgi
Gleraugnaverslunin Sjónarhólf
www.sjonarholl. is 6,ral„8.aH,ib.í
Hátíðni við
blóðrannsókn
Medical PressCorps News Service.
VEL heppnuð tilraun hefur verið
gerð með nýja, sársaukalausa að-
ferð til að mæla glúkósamagn án
þess að nota þurfí nál, og kunna
sykursýkisjúklingar að geta not-
að þcssa aðferð áður en langt um
Iiður. Þá kann aðferðin einnig að
nýtast með ýmsum öðrum hætti.
Bandarískir og ísraelskir vís-
indamenn greindu frá tilrauninni
í marshefti Natura.1 Science. Um
er að ræða fyrstu tilraun, sem
gerð er á fólki, með notkun há-
tíðnitækni til að fylgjast með
glúkósamagni. „Við vonumst til
þess að þessa aðferð megi síðar
nota til að taka ýmsar gerðir af
sýnum úr fólki án þess að gera
þurfi gat á húðina,“ sagði Robert
Langer, einn höfunda tilraunar-
innar.
Með hátiðnitækninni er hægt
að ná vökvasýni í gegnum húð-
ina. Ysta lag hennar er gert úr
dauðum frumum og fítulögum
sem hanga saman líkt og múr-
steinar og steypublanda, út-
skýrði Langer. Með hátíðnitækn-
inni er unnt að koma róti á
fitulögin og opna leiðir sem
mólekúl komast út um.
Þótt ekki sé um blóðsýni að
ræða er vitað að í vökvanum er
sami styrkur glúkósa og annarra
efna og er í blóðinu. Þegar mæl-
ingar, sem gerðar voru með
þessum hætti, voru bornar sam-
an við mælingar á glúkósastyrk í
blóði voru niðurstöðurnar mjög
svipaðar.
„Það þarf engar nálar við
þessa aðferð, og hún er al-
gerlega sársaukalaus,“sagði dr.
Robert Gabbay, meðhöfundur til-
raunarinnar. Hann sagði að til-
raunin hefði verið gerð með há-
tíðnitæki sem sé svipað tækjum
sem yfirleitt sé að finna á sjúkra-
húsum, en búin hafi verið til
handhæg gerð þess, og geti
sjúklingar innan skamms mælt
sig sjálfir heima hjá sér. Sé þess
vænst að þessi gerð tækisins
verði fáanleg eftir þrjú til fímm
ár. Næsta skref sé að gera um-
fangsmeiri tilraun, sem búast
megi við að verði gerð á næsta
ári.
Rannsóknir á áhrifum C-vítamíns
Flýta stórir
skammtar fyrir
æðakölkun?
San Diego. AP.
SAMKVÆMT niðurstöðum nýrr-
ar rannsóknar kunna C-vítamín-
töflur að flýta fyrir æðakölkun.
Vísindamennimir, sem komust að
þessu, segja niðurstöðurnar koma
á óvart og sögðu að gera þyrfti
fleiri rannsóknir til að skera úr
um hvort stórir skammtar af C-
vítamíni séu í raun og veru hættu-
legir.
Engu að síður renni þetta frek-
ari stoðum undir tilmæli heil-
brigðissamtaka um að fólk forðist
stóra skammta af vítamínum og
fái frekar nauðsynleg næringar-
efni úr mat. Dr. James H. Dwyer,
faraldursfræðingur sem stýrði
rannsókninni, kynnti niður-
stöðurnar á fundi Hjartaverndar-
samtaka Bandaríkjanna í vikunni.
Dwyer og samstarfsmenn hans
við Háskólann í Suður-Kaliforníu
rannsökuðu 573 heilbrigða mið-
aldra karlmenn og konur sem
starfa hjá rafmagnsveitu í Kali-
forníu. Um 30% þeiiTa taka ýmis
vítamín að staðaldri. Engin ótví-
ræð merki fundust um að stór
skammtur C-vítamíns úr fæðu eða
fjölvítamíntöflum hefði slæmar af-
leiðingar, en þeir sem tóku
C-vítamíntöflur reyndust hafa
aukna þykkingu í veggjum stóru
æðanna í hálsinum. Því meira sem
tekið var af töflum, því meiri var
þykkingin.
Túnis býður ekki aðeins upp á góða golfvelli.
Saga og menning, loftslag og staðsetning
landsins við Miðjarðarhafsströndina gera
Túnis ákaflega spennandi til heimsúknar.
► Hvernig væri að taka forskot á golfsumarið við kjöraðstæður,
► búa á fyrsta flokks strandhótelum í þægilegum hita,
► borða góðan mat og
► leika golf á 6 mismunandi golfvöllum?
Feröaskrifstofa Vesturiands býður upp á 10 daga golfferö til Túnis,
þar sem ekkert er til sparað til að gera ánægjulega og eftirminnilega ferð.
Brottför 28. apríl og möguleiki á framlengingu í Túnis og London.
Fararstjóri verður Sigurður Pétursson, golfkennari.
Verð kr. 109.000 á mann í tvíbýli að viðbættum flugvallarsköttum, innifelur:
Flug, fararstjórn, akstur, gistingu á fyrsta flokks hótelum,
hálft fæði, vallargjöld og skoðunarferð.
Takmarkaður sætafjöldi.
Bókanir og nánari upplýsingar hjá Ferðaskrifstofu Vesturlands í síma 437 2323.
Við erum við símann á milli kl. 11 og 15 í dag. _
FERÐASKRIFSTOFA
VESTURLANDS
Sími 437 2323, fax 437 2321. Netfang travest@simnet.is