Morgunblaðið - 17.06.2000, Blaðsíða 53

i
:
1

MORGUNBLAÐIÐ

Langflestir hallast að því að draugagang megi skýra með missýnum og
oftúlkunum og blekkingum af ýmsu tagi þó að sögur af honum kunni að
eiga sér einhvern tilgang.
indarannsóknir benda til tilvistar
drauga. Langflestir hallast að því
að draugagang megi skýra með
missýnum og oftúlkunum og
blekkingum af ýmsu tagi þó að
sögur af honum kunni að eiga sér
einhvern tilgang.
Til þess að sýna að eitthvað sé
til þarf í raun aðeins eitt einstakt
og óvéfengjanlegt tilvik. En það
er snúnara að staðfesta að eitt-
hvað sé örugglega ekki til.
Þegar Evrópumenn tóku, í lok
miðalda, að sigla um hnöttinn og
kanna ókunn lönd sögðu þeir, þeg-
ar heim var komið, frá ýmsum
kynjaskepnum sem þeir kváðust
hafa séð I ferðum sínum. Þeir
sögðu meðal annars frá þeirri
fögru skepnu, einhyrningi, eins
konar hvítum hesti með snúið
horn þráðbeint upp úr enninu.
Sögurnar komust á prent, málaðar
voru myndir af einhyrningum og
skepnan var í miklum metum.
Duft af horni skepnunnar var
nauðsynlegt í margar uppskriftir
seiðkarla og undralækna. Harla
margir kváðust eiga slík horn, og
höfðu jafnvel til sýnis.
Nú er ekki lengur getið um ein-
hyrninga í vísindabókum, nema þá
kannski meðal heimspekinga sem
taka þá sem dæmi um það að fyr-
irbæri þarf ekki að vera til þó að
til sé orð yfir það, og jafnvel þó
tilvist þess sé rökstudd með sögu-
sögnum af ýmsum toga. Enda er
ekki lengur til að dreifa neinum
sögum af einhyrningum sem sann-
færa náttúrufrasðinga.
En ekki er þar með sagt að þeir
séu örugglega ekki til. Kannski,
kannski er falinn dalur einhvers
staðar í ókönnuðu fjalllendi þar
sem einhyrningar spranga um
frjálsir og fagrir. Og kannski er
einhvers staðar pláneta sem er
sérstakur griðastaður einhyrn-
inga, og þangað hafa allir einhyrn-
ingar af jörðinni verið fluttir af
því að guðir á geimförum sáu að
þeim var ekki lengur vært á jörð-
inni. Kannski, kannski - en harla
er það nú ólíklegt. Það er nefni-
lega ekkert sem bendir til tilvistar
þeirra nema óstaðfestar sögur. En
það er í sjálfu sér ekki hægt að
útiloka algerlega að einhver sann-
leikur felist í slíkum kynjasögum.
Draugar eru dálítið svipaðir. í
öllum þekktum samfélögum fer
sögum af því að látnir geri vart
við sig í mannheimum með ein-
hverjum hætti. Mikilfenglegastar
eru lýsingar af öndum sem birtast
hálfgagnsæir og jafnvel mælandi,
eins og Shakespeare segir frá í
Macbeth, en vel þekktir eru líka
íslenskir draugar sem troða ill-
sakir við menn, berjast við þá og
vinna þeim mein. Jón Hreggvið-
sson þarf að kljást við slíkar
skepnur í íslandsklukku Halldórs
Laxness. Daufastir virðast draug-
ar sem ekki hafa snarpari nær-
veru en svo að einstaka mann-
eskja þykist heyra þrusk eða týna
amþoðum þar sem þeir eru nærri.
Þjóðfræðingar og dulsálfræðingar
hafa kannað hve algengt sé að fólk
telji sig finna fyrir nærveru lát-
inna. Svo er að sjá að Islendingar
láti síst hlut sinn í samanburði við
aðrar þjóðir þegar kemur að því
að kannast við drauga í umhverfi
sínu.
En allar sögur af draugum eru
atvikasögur, sögur af einstökum
tilvikum, þar sem mistrúverðugir
sögumenn segja frá upplifunum
sínum. Og því er eins farið með
draugasögur og svo margt annað
sem fólk kallar dulrænt, að þær
hafa tilhneigingu til að skreppa
saman þegar menn ætla sér að
beisla fyrirbærin með vísindalegri
aðferð. Kjörlendi drauga er meðal
trúgjarnra manna í rökkri. Nokk-
ur einangrun frá umhverfi og
kvíði virðast einnig stuðla að því
að þeir birtist. En þegar vísinda-
menn mæta, efagjarnir með kast-
ljós, heimta að fyrirbærin geri
vart við sig reglulega í einhverju
tilteknu orsakasamhengi er eins
og draugar verði miklu daufari í
dálkinn. Engar óvéfengjanlegar
vísindarannsóknir benda til tilvist-
ar drauga. En er þá 100% öruggt
að þeir séu ekki til?
Langflestir hallast að því að
draugagang megi skýra með mis-
sýningum og oftúlkunum og
blekkingum af ýmsu tagi. En fáir
neita því þó að sú menning sem
fólk elst upp við beinir sjónum
þess í ýmsar slíkar áttir, og í sum-
um samfélögum er það á mörkum
lækninga, íþrótta og trúar að
magna upp drauga meðal trú-
gjarnra þannig að eftir sé tekið.
Draugagangur kann í þeim skiln-
ingi að eiga sér einhvern tilgang.
En engum sögum fer af draugum
sem náttúrufyrirbærum sem eiga
sér staðfesta tilvist.
En kannski eru draugar bara
þannig að þeir stökkva frá þegar
kastljós vísinda beinist að þeim.
Kannski eru vísindalegar aðferðir
svona groddalegar. Kannski eru
draugarnir allir að fela sig í dul-
heimum en stökkva til og leita á
sálarlíf mannanna þegar dimmir.
Kannski, kannski! En ekkert
nema endalausar atvikasögur
benda til þess.
Atvikasögur einar sér nægja
ekki í náttúruvísindum - hvorki af
draugum né einhyrningum.
Sigurður Júlíus Grétarsson, dósent í
sálfræði við Háskóla íslands.
LAUGARDAGUR 17. JÚNÍ 2000 53
Viltu vera í góðu formi?
Sumarið er
komið!
Snyrtistofan Mærin,
Bæjarlind 1-3, Kópavogi,
simi 554 7887.
Strata 3.2.1. rafnudd
20 tvöfaldir tímar kr. 15.000
10 tvöfaldir tímar kr. 8.500
10 einfaldir timar kr. 6.500
Frír prufutími
Við breytum uppáhaldsljósmyndinni
þinni ífallega krosssaumsmynd
❖ Handunnið ❖ Verð 75.000 kr.
❖ Stærðir um 20 x 20 sm ❖ Afhendingartími um 4 mán.
Ef þú hefur áhuga sendu þá Ijósmyndina þína til:
❖ APARTADO DE CORREOS NO. 323 ❖
08080 Barcelona, Spánn.
Mundu að skrifa nafn þitt og heimilisfang svo við getum sent þér myndina
þegar hún er tilbúin.
Gerðu vel við barnið þitt
sem
Skróning er hafin á sex vikna barna- og unglinganámskeið
hefjast vikuna 19. til 23. jání. Stelpur og strákar sér.
Barna og unglinganámskeiðin í Heilsugarði Gauja litla og
World Class eru ætluð börnum sem eiga við offitu að stríða.
Unnið er náið með foreldrum sem fá fræðslu og viðtal hjá
næringarráðgjafa auk viðbótarfræðslu hjá lækni.
Námskeiö sem skilar góöum
ran8n,eYKursiái.straus‘
oglíisgleöibarns.n^'
Takmartcafluri|olb.t>»tt
^endagerirnflmskeifl
persflnulegt og ahrrtankara.
Dagskráin er fjölbreytt,
með skemtilegum nýjungum
og uppákomum t.d. Tae Bo,
sund, ganga, yogo, og m.f.r.
WorldClass 1 Heilsu?arður Gauja litla
REYKJAVÍK Skráning í síma: 896 1298
Hh
Heklu í bakgrunni sjást mjög vel.
Innan víð Fljótshlíðina eru Þórólfs-
fell, Tindfjöll og Tindfjallajökull.
Þá tekur við svæðið á gönguleiðinni
á milli Landmannalauga og Þórs-
merkur. Þar heita Almenningar og
Emstrur. Eyjafjallajökull blasir við
í austri. Niður af fjallinu er best að
fara svipaða leið en niður á láglendi
ætlum við hins vegar aðra leið
heldur en við komum upp. Við
göngum nú beint í norður meðfram
Illagili og förum fljótlega yfir það.
Það er ekki um svo marga staði að
ræða og eftir því sem norðar dreg-
ur er það alveg ófært. Þá erum við
komin inn á Hrossavallaheiði. Síð-
an er gengið norður eftir heiðinni
með Illagil á vinstri hönd og að síð-
ustu haldið niður Nónhnúk og nið-
ur í Merkurnes. Þegar horft er í
norður af Nónhnúk er Selgil á
hægri hönd og Merkurker á vinstri
hönd sem jafnframt er endirinn á
lllagili. Þó svo að hér hafi verið val-
ið að ganga frá Syðstu-Mörk má al-
veg eins byrja gönguna úr Merkur-
nesinu. Slíkt verða menn að ákveða
hverju sinni. Þar ráða veður og
vindar miklu sem og tilfinning
göngumannsins fyrir landslaginu.
Höfundur er stjórnnrmuðurog-
famrstjóri hjá Ferðafélagi íslands.
Súrefnisvörur
Karin Herzog
Silhouette
ur.is
Mánudaginn 27. júlí 1964 landaði Stefán Jón Hafstein fyrsta
laxi sínum. Frændi hans, Jakob V. Hafstein, hafði heitið því
að koma veiðibakteríunni í drenginn og setti í þennan lax
með Sweep no. 8 í þeim tilgangi. Ætlunarverkið tókst.
Nú, í dag, 17. júní árið 2000, opnar Stefán Jón Hafstein útgáfii um
fluguveiðar á Veraldarvefnum. Þar er að finna íjölbreytt safn af sög-
um, heilræðum og annars konar fróðleik og skemmtun fyrir flugu-
veiðimenn. Gefið verður út vikulegt fréttabréf, sem sent verður með
tölvupósti til áskrifenda.
Sagan, sem hófst 27. júlí 1964, er enn án enda.
Allir veiðimenn eru hér með boðnir að njóta fróðleiks og skemmtunar
á slóðinni flugur.is
Stefán Jón Hafstein