Morgunblaðið - 24.08.2000, Side 14

14 FIMMTUDAGUR 24. ÁGÚST 2000
FRETTIR
MORGUNBLAÐIÐ
Rannsóknir Unu Strand mannfræðings á beinum hafa vakið athygli
Kynnti niður-
stöður sínar
fyrir FBI
Una Strand Viðarsdóttir, kennari við há-
skólann í Durham í Bretlandi, hefur í nokk-
ur ár stundað rannsóknir á hauskúpum
barna. Sigríður B. Tómasdóttir hitti Unu
að máli og komst að því að hún kynnti
nýverið niðurstöður sínar fyrir FBI.
Morgunblaðið/Halldór Kolbeins
Una Strand Viðarsdóttir.
Vatn á
gólfum
Rimaskóla
SLÖKKVILIÐIÐ í Reykjavík var
kallað að Rimaskóla í Grafarvogi um
hálfellefu í gærmorgun en þá hafði
vatn flætt um ganga og kennslustof-
ur skólans.
Svo virðist sem skrúfað hafi verið
frá brunaslöngu með þeim afleiðing-
um að vatn flæddi út á gólf. Vatnið
barst milli hæða um lagnastokk og
telur slökkviliðið að um 300 m gólf-
flötur á báðum hæðum skólans hafi
verið undir vatni þegar þá bar að
garði.
Það tók slökkviliðið um tvo
klukkutíma að hreinsa vatnið af gólf-
inu. Skemmdir eru ekki taldar mikl-
ar. Varðstjóri slökkviliðsins segir að
það sé alltaf hætta á að raki berist í
raflagnir þegar vatn flæðir um hús.
-----f-4-#----
• •
Okumaður
kastaðist út
um afturrúðu
FÓLKSBIFREIÐ var ekið á Ijósa-
staur við gatnamót Miklubrautar og
Rauðagerðis um klukkan hálf níu í
fyrrakvöld. Við áreksturinn kastað-
ist ökumaðurinn út um afturrúðu bif-
reiðarinnar.
Hann var fluttur á slysadeild
Landsspítalans í Fossvogi. Bifreiðin
var fjarlægð af slysstað með krana-
bíl.
-----MH-------
Vottaði rúss-
nesku þjóðinni
hluttekningu
HALLDÓR Ásgrímsson utanríkis-
ráðherra vottaði í gær í bréfi til Ig-
ors Ivanovs, utanríkisráðherra
Rússlands, rússnesku þjóðinni hlut-
tekningu sína vegna hins hörmulega
slyss í Barentshafi þegar rússneski
kafbáturinn Kúrsk fórst með allri
áhöfn.
UNA hóf nám í líffræðilegri mann-
fræði við Lundúnaháskóla að loknu
stúdentsprófi úr MR haustið 1991. í
náminu heillaðist Una svo á nám-
skeiði sem hún tók um uppruna
mannsins að hún hefur verið „innan
um bein síðan,“ eins og hún segir
sjálf. I kjölfar rannsóknar sem hún
vann um Neanderdalsbörn vaknaði
áhugi hennar á að rannsaka andlit
Neanderdalsmanna og athuga
hvort það yxi eins og andlit manna.
„Þegar ég fór að athuga þetta
komst ég að því að ekki hafði verið
rannsakað almennilega hvernig
andlit á mönnum vex. T.d. vissi eng-
inn hvort fólk af mismunandi kyn-
þáttum vex eins. Andlitsbein í
mönnum breytast nefnilega ekki
eins og aðrir líkamshlutar. Sumir
hlutar vaxa mjög hratt, eins og heil-
inn, aðrir eru lengur að vaxa. Því
breytast hlutföllinn í andlitinu mik-
ið eftir því sem maður vex.“
Una, sem lauk doktorsprófi frá
Lundúnaháskóla sl. haust, segist
einkum leggja stund á tvennt í
rannsóknum sínum, annars vegar
beri hún saman hauskúpur karla og
kvenna af sama þjóðflokki. Hins
vegar hefur hún verið að skoða hve-
nær munurinn á hauskúpum karla
og kvenna kemur í ljós og hvenær
munur ólíkra þjóðflokkar kemur í
ljós. „Það eru margir sem trúa því
að öll börn séu nákvæmlega eins, en
mér virðist svo ekki vera. Krakkar
eru strax búnir að fá ákveðin ein-
kenni um leið og þau fæðast.“
Ekki er laust við, í framhaldi af
umræðum um hauskúpur og hlut-
föll, að blaðamanni detti í hug vís-
indamenn sem aðhylltust
mannkynbótastefnu og vafasamar
rannsóknir nasista á fólki af ólíkum
uppruna.
Una kannast greinilega við þessa
tengingu enda segir hún fagið hafa
verið lengi að ná sér eftir spjöll nas-
ista og þeirra fylgifiska.
„Það hefur mjög félagslega þýð-
ingu fyrir fólk að verið sé að rann-
saka mun á fólki eftir þjóðflokkum.
Eg bendi hins vegar á að ég trúi því
að ekki sé neinn vitsmunalegur
munur milli þjóðflokka. Hins vegar
er vitað mál að þjóðflokkar líta mis-
munandi út og ég hef áhuga á að
komast að því hvernig það gerist,
hvar og hvenær. Þetta er vísindaleg
spurning sem þarf að svara."
Rannsóknir sem auðvelda
að bera kennsl á lík
Svarið við spurningum Unu vek-
ur ekki eingöngu áhuga félaga
hennar í fræðunum heldur hefur
sýnt sig að rannsóknimar hafa
einnig hagnýta þýðingu.
„I rannsóknum á stórslysum, eða
þegar t.d. Sameinuðu þjóðirnar eru
að grafa upp fjöldagrafír, þá auð-
veldar það mjög að bera kennsl á
lík ef hægt er að greina kyn og
þjóðflokk af beinum. Þetta kerfi hef
ég verið að reyna að þróa. Hingað
til hefur t.d. verið mjög erfitt að
gera þetta með hauskúpur barna
vegna hlutfallsbreytinganna sem
verða á hauskúpum."
Rannsóknir Unu hafa leitt í ljós
að hægt er að segja til um þjóðflokk
barna útfrá hauskúpunni og jafn-
vel kyn. I framhaldi af því tók Una
að velta fyrir sér hvort einhverjar
af niðurstöðum hennar gætu nýst á
sviði réttarmannfræði. Það fag er
rétt að komast á skrið í Bretlandi
en hefur verið þróað talsvert í
Bandaríkjunum.
„Réttarmannfræðingar eru t.d.
fengnir þar til að lesa úr beinum
þegar þau finnast og jafnvel að að-
stoða við uppgröft. Lögreglan er
farin að vinna þó nokkuð með þeim.
í Bretlandi er þetta rétt að byrja og
þegar ég fór t.d. á hraðnámskeið í
réttarmannfræði þá voru þar með
mér tíu háttsettir lögreglumenn að
kynna sér fagið.“
Þetta era þó ekki einu kynni Unu
af lögreglunni því eins og áður er
komið fram flutti hún á dögunum
fyrirlestur fyrir starfsmenn banda-
rísku alríkislögreglunnar (FBI).
Henni var boðið á ráðstefnu FBI í
kjölfar fyrirlestra sem hún hafði
haldið á ráðstefnum í Banda-
ríkjunum. „Þetta var ráðstefna fyr-
ir starfsmenn þeirra sem starfa við
að bera kennsl á fólk. Einnig voru
þarna listamenn sem starfa við að
búa til andlit á hauskúpur eins og
gert er ef allt annað bregst.“
Una segir það hafa verið frekar
sérstaka reynslu að taka þátt í ráð-
stefnunni, sem haldin var í höfuð-
stöðvun FBI, Edgar Hoover-
byggingunni í New York.
„Það byrjaði á flugvellinum þar
sem ég var spurð að því hvað ég
væri að fara að gera í Banda-
ríkjunum og menn gerðu sig líklega
til að líta á farangurinn. Þegar
svarið kom þá var ekki spurt frekar
heldur var ég boðin velkomin."
Umhverfið var heldur ekki eins
og á hverri annarri háskólar-
áðstefnu. Oryggisgæsla var mjög
ströng og allar töskur gegnumlýst-
ar áður en farið inn í bygginguna.
„Síðan var manni alltaf fylgt ef
maður þurfti að bregða sér frá úr
ráðstefnusalnum. Þeir voru greini-
lega ekki á því að láta einhveija
mannfræðinga komast í gögnin hjá
sér.“
En frá Bandaríkjunum til Bret-
lands. Þar starfar Una við háskól-
ann í Durham við kennslu og rann-
sóknir og stefnir hún á að halda
rannsóknum sínum áfram þar. „Það
eru víst ekki mörg tækifæri fyrir
mig hér á landi,“ segir Una Strand.
Morgunblaðið/BFH
Spakir bekrar
á Villingadal
ÞEIR eru sannarlega myndarlegir
þessir bekrar sem urðu á vegi
göngumanns inni á Villingadal í
Fljótsdalshreppi á dögunum.
Nú styttist óðum í göngur og rétt-
ir. Trúlega verður þeim þá sómi
sýndur og þeir leiddir beint á tún
en ekki reknir til réttar þessir
höfðingjar þegar smalamenn hitta
þá fyrir í hlíðinni, feita og þung-
færa eftir sumarið og ekki til lang-
hlaupa.
Island gerist aðili að Pompidou-hópnum
Berst gegn ffkniefnum
RÍKISSTJÓRN íslands sam-
þykkti í fyrradag tillögu
dómsmálaráðhen-a, Sólveigar Pét-
ursdóttur, um þátttöku íslands í
svonefndum Pompidou-hópi
Evrópuráðsins. Hópurinn var sett-
ur á fót árið 1971 að tillögu Geor-
ges Pompidou forseta Frakklands
og er ætlað að berjast gegn mis-
notkun fíkniefna og fíkni-
efnasmygli.
„Eg vænti þess að við munum
njóta góðs af þessu samstarfi,“
sagði Sólveig í samtali við Morg-
unblaðið í gær. Hún segir aðildina
undirstrika aukið vægi alþjóða-
samstarfs, ekki síst í baráttunni
gegn ííkniefnum.
„íslendingar þurfa nú að fást við
sömu vandamál og aðrar vestræn-
ar þjóðir,“ sagði Sólveig. Náið
samstarf þurfi að vera milli landa í
baráttunni við fíkniefnavandann.
Sólveig mun sækja ráðherrafund
Pompidou-hópsins, sem haldinn
verður í Portúgal í október.
Styrkir aðgerðir
gegn eiturlyfjum
Pompidou-hópurinn var í upp-
hafi óformlegur hópur nokkurra
ríkja en árið 1980 var ákveðið að
hópurinn skyldi halda starfsemi
sinni áfram innan ramma Ewópu-
ráðsins. Aðildarríki Evrópuráðsins
ákveða hvort þau vilja taka þátt í
starfi hópsins og þau ríki, sem það
gera, greiða þann kostnað sem
leiðir af samstarfinu.
Starf hópsins er ekki hluti af
reglubundinni starfsemi Evrópu-
ráðsins.
Markmið hans er að rannsaka
vandamál tengd misnotkun fíkni-
efna og ólöglegum flutningi þeirra
frá sem flestum hliðum. Pompi-
dou-hópurinn styrkir m.a. heilda-
raðgerðir gegn fíkniefnum á vett-
vangi einstakra ríkja, svæða eða
héraða. Hann aðstoðai' við að bæta
gagnasöfnun í Evrópu og hvetui'
til miðlunar á þekkingu og reynslu
milli viðkomandi stjórnvalda og
faghópa í Evrópu á áróðursaðferð-
um og áætlunum til að minnka eft-
irspurn eftir fíkniefnum. Pompi-
dou-hópurinn styrkir ái'angursríka
framkvæmd í Evrópu á alþjóða-
samningum um eftirlit með fíkni-
efnum og vinnur að því að efla
samvinnu á landamærum í baráttu
gegn flutningi fíkniefna.
Segja má að Pompidou-hópur-
inn sé víðtækur vettvangur þar
sem þeir sem móta stefnu stjórn-
valda, fagaðilar og sérfræðingar
geta rætt saman og skipst á upp-
lýsingum og hugmyndum á öllum
sviðum varðandi misnotkun fíkni-
efna og ólöglegan flutningi þeirra.
I samstarfí við Interpol
Aðild að Pompidou-hópnum eiga
nú 31 af 41 aðildarríkjum Evrópu-
ráðsins, þar af öll vestur-Evrópu-
ríkin nema ísland. Framkvæmda-
stjórn ESB á einnig aðild að
hópnum. Síðan 1991 hefur Pomp-
idou-hópurinn veitt ríkjum mið- og
austur-Evrópu tæknilega aðstoð
þótt þau hafi ekki átt aðild að sam-
starfinu. Þá hefur Kanada og
Bandaríkjunum verið boðið að
taka þátt í starfsemi á vegum
hópsins.
Hópurinn er í óformlegu sam-
bandi við önnur alþjóðasamtök og
áhugasamtök sem vinna að fíkni-
efnamálum, s.s. alþjóða
heilbrigðisstofnunina, Interpol,
Europol o.fl.
Pompidou-hópurinn starfar á
þremur stigum. Ráðherrar hittast
á tveggja ára fresti til pólitískrar
umræðu og taka þá ákvörðun um
forgangsverkefni og samþykkja
verkáætlanir. Fastir tengiliðir eru
tilnefndir af hverju aðildarríki.
Þeir hittast tvisvar á ári. Þetta eru
háttsettir embættismenn frá aðild-
arríkjunum, venjulega frá ráðun-
eytum eða embættum sem ábyrgð
bera á að samræma stefnumótun
varðandi fíkniefnamál. Þeir hafa
almennt yfirlit yfir starfsemina og
samþykkja þá vinnu sem þróuð er
af hópnum. Sérfræðingar taka
þátt í vinnuhópum, ráðstefnum og
fundum varðandi tæknileg mál-
efni.
Starfsmenn Evrópuráðsins und-
irbúa og skipuleggja alla fundi
hópsins og sjá um aðra stjórnsýslu
hans.