Morgunblaðið - 02.11.2000, Side 20

20 FIMMTUDAGUR 2. NÓVEMBER 2000
AKUREYRI
MORGUNBLAÐIÐ
Bæjarstjórinn á Akureyri sendi ríkissjóði 10 milljóna dráttarvaxtareikning
Vanefndir á samningum tengd-
um reynslusveitarfélaginu
KRISTJÁN Þór Júlíusson, bæjar-
stjóri á Akureyri sendi í síðustu
viku 10 milljóna króna dráttar-
vaxtareikning á ríkissjóð vegna
vanefnda á samningum í tengslum
við reynslusveitarfélagaverkefni.
Bæjarstjóri fjallaði um þessi
verkefni þegar hann lagði fram
frumvarp að fjárhagsáætlun bæjar-
sjóðs Akureyrar og stofnana hans á
fundi bæjarstjómar í vikunni.
Verkefnunum átti upphaflega að
ljúka um síðustu áramót, en þar
sem þau fóru seinna af stað en áætl-
að var voru nokkur þeirra fram-
lengd um tvö ár. Akureyrarbær
hefur verið með stór verkefni á
þessu sviði og er vilji til þess að
halda þeim áfram, en um er að ræða
verkefni vegna þjónustu við fatlaða
og á sviði öldrunar- og heilbrigðis-
mála.
Bæjarstjóri sagði að verkefnin
kæmu þannig fram í áætluninni að
reiknað væri með að útgjöld og
tekjur stæðust á. Áætlaðar tekjur
væru færðar inn á viðkomandi
málaflokk og reiknað með að þær
nægðu til þeirra útgjalda sem yrðu
vegna þeirra.
Ekki sáttur við öll fjármálaleg
samskipti við ríkið
„Ljóst er að Akureyrarbær er
ekki sáttur við öll fjármálaleg sam-
skipti við ríkið vegna þessara verk-
efna. Þetta á fyrst og fremst við um
þau verkefni sem snúa að ráðuneyti
heilbrigðis- og tryggingamála. Þar
hefur bærinn þurft að fjármagna
reksturinn um lengri og skemmri
tíma, þrátt fyrir að fyrir liggi samn-
ingur undirritaður af bæjarstjóra
og heilbrigðisráðherra, en undir-
skrift fjármálaráðherra vantar
enn,“ sagði Kristján Þór.
Hann sagði að enn hefði allur
halli síðustu ára ekki fengist endur-
greiddur og að auki hefði bæjar-
sjóður þurft að fjármagna hluta
þessa reksturs það sem af er árinu.
Þetta hefði leitt til þess að í síðustu
viku hefði hann sent erindi til
heilbrigðisráðuneytisins þar sem
kallað væri eftir því að málinu yrði
komið í viðunandi horf og jafnframt
fylgdi með 10 milljóna króna
dráttarvaxtareikningur á ríkissjóð
vegna vanefnda hans á samningn-
um.
„Vonandi komast þessi mál á
hreint innan tíðar því verkefnið
gerir ekki ráð fyrir þvílíkum vinnu-
brögðum," sagði bæjarstjóri og
benti á að ekkert væri nema gott
eitt að segja um samskipti við
félagsmálaráðuneytið vegna þeirra
verkefna sem væru á þess könnu.
Elsti karlmaður
Islands er stuðnings-
maður Liverpooi
Morgunblaðið/Kristján
Með fréttinni í leikskrá Liver-
pool birtist mynd sem Ijósmynd-
ari Morgunbiaðsins tók af Helga
og Laufeyju Kristjánsdóttur
heima á Þverá, daginn fyrir 104
ára afmælisdag Helga í septem-
ber í fyrra og þess getið að Lauf-
ey, sem er 100 árum yngri en
Helgi, sé einnig stuðningsmaður
Liverpool.
Fjallað um
Helga
í leikskrá
félagsins
ENSKA knattspymufélagið Liver-
pool gefur út veglega leikskrá
(Official Matchday Magazine) fyrir
heimaleiki sína. I leikskrá fyrir
Evrópuleik Liverpool og tékkneska
liðsins Slovan Liberec á dögunum er
stutt frétt um Helga Simonarson,
sem jafnan er kenndur við Þverá í
Svarfaðardal og er karla elstur á fs-
landi, 105 ára gamall.
í fréttinni, sem ber yfirskriftina
„Northem lights“, kemur fram að
Helgi sé trúlega elsti stuðningsmað-
ur félagsins. Einnig að Liverpool
eigi í Helga stuðningsmann á Islandi
sem muni eftir hinu frábæra meist-
araliði félagsins frá ámnum 1921 til
1922 en þar fara hinir ensku nokkuð
fijálslega með staðreyndir.
Helgi hefúr lengi haft áhuga á
íþróttum og eins og fram kom í við-
tali við hann í Morgunblaðinu á 105
ára afmælisdaginn 13. september sl.
hefúr lið Liverpool lengi verið í
uppáhaldi hjá honum.
Eiga marga stuðningsmenn
hér á landi
Einnig kom fram í frétt Morgun-
blaðsins að Helgi væri ekki nægilega
ánægður með gengi Liverpool en að
það hafi verið dásamlegar stundir að
fylgjast með liðinu þegar það var
upp á sitt besta.
Þá er í leikskránni sagt frá því að
Knattspymufélag Reykavikur, KR,
hafi verið fyrsti andstæðingur Liv-
erpool í Evrópukeppninni í fótbolta
árið 1964. Jafnframt að á rnilli Liver-
pool og KR hafi verið gott samband í
gegnum árin og að hinir rauðu eigi
marga stuðningsmenn hér á landi.
Morgunblaðið/Kristján
Fólkbíllinn skemmdist talsvert
við áreksturinn.
Arekstur í Eyja-
fjarðarsveit
TVEIR bílar rákust saman á brúnni
yfir Þverá í Eyjafjarðarsveit síðdeg-
is í dag. Fólksbíll fór yfir á rangan
vegarhelming og lenti framan á
skólabíl sem kom úr gagnstæðri átt.
Ökumaður fólksbílsins meiddist
lítillega og var fluttur á sjúkrahús á
Akureyri en engan sakaði í skóla-
bílnum.
Snjór og krapi var á veginum þeg-
ar slysið varð.
Auður Björk, fímm ára stúlka á Akureyri með sjúkdóminn PKU
Morgunblaðið/Kristján
„Kellumar á rannsókn" færðu Auði ævintýrabók þegar hún hafði
komið til þeirra hundrað sinnum í blóðpmfu en hún bauð upp á köku
sem myndaði tölustafinn 100 í tilefni dagsins.
Auður Björk í hundmðustu blóðprufunni. Það er Kristín Sveinsdótt-
ir, meinatæknir á rannsóknardeild FSA, sem tók hana með aðstoð
Auðbjargar Eggertsdóttur læknaritara. Gísli Ólafsson og Ilalla Jens-
dóttir, foreldrar Auðar, voru heldur ekki langt undan.
Hefur farið hundrað
sinnum í blóðprufu
AUÐUR Björk Gísladóttir er fimm
ára stúlka á Akureyri, en líf hennar
er þó að mörgu leyti frábrugðið lífi
jafnaldra hennar, hún er með sjúk-
dóm sem kallast PKU sem er arf-
gengur efnaskiptagalli sem orsak-
ast af stökkbreyttu geni í 12.
litningapari.
Til að halda sjúkdómnum niðri
þarf Auður Björk að gangast undir
ákveðna meðferð sem m.a. felst í
sérstöku mataræði, þar á meðal að
drekka sérstakt duft sem inniheldur
þau næringarefni og vítamín sem
hún ekki fær úr fæðunni. Til að
fylgjast með að hlutfallið sé rétt þarf
hún að fara í blóðprufu einu sinni í
mánuði og í fyrradag fór hún með
foreldrum sínum, Höllu Jensdóttur
og Gísla Ólafssyni, í sína hundruð-
ustu blóðprufu á rannsóknardeild
Fjórðungssjúkrahússins á Akur-
eyri.
Vildi frekar eignast
hund en fara í blóðprufu
„Ég vil ekki fara í blóðprufu, ég
vil ekki sjá sprautuna," sagði Auður
Björk ákveðin við konurnar á rann-
sókn. Hún sagðist miklu heldur vilja
eignast hund og fara í veiðiferð með
honum og pabba sínum. „Hún hefur
alltaf verið ósköp róleg yfir þessu,
en það er einhver spenna í henni
núna,“ sagði Halla, en ekki leið
löngu uns Auður féllst á að fara í
blóðprufuna og þegar því var lokið
fékk hún pakka frá „kellunum" á
rannsókn. I ljós kom ævintýrabók
Sjúkdómnum haldið niðri með
ströngu mataræði
sem greinilega átti upp á pallborðið,
en henni fletti Auður fram og aftur á
meðan hún bauð starfsfólkinu upp á
köku sem í tilefni dagsins myndaði
töluna 100.
Halla sagði að nú væru tíu böm á
Islandi með þennan sjúkdóm, þau
ættu heima á Akureyri, Höfti í
Homafirði, Vík í Mýrdal, Bolungar-
vík og hin á höfuðborgarsvæðinu.
Um 25 ár era liðin frá því byijað
var að athuga hvort ungböm hér á
landi væra með þennan galla. Tekin
er blóðprafa úr hveiju bami, fjög-
urra til fjórtán daga gömlu, til að
kanna hvort það sé með sjúkdóm-
inn.
Meðferð þarf að hefjast strax svo
ekki hljótist skaði af. Áður en þessi
galli uppgötvaðist hafði hann í för
með sér að bömin urðu þroskaheft
að sögn Höllu.
Sjúkdómurinn veldur því að lík-
aminn getur ekki framleitt sérstakt
ensím í lifur sem þarf til að um-
mynda amínósýrana phenylalanin í
blóðinu og veldur það skemmdum á
heila- og taugaframum sem ekld
verða bættar. Halla sagðist eiga
myndband þar sem greint er frá for-
eldram sem eignuðust dóttur með
gallann áður en farið var að leita
hans og væri hún rúmliggjandi og
ósjálfbjarga. Töluvert síðar eignuð-
ust þau aðra dóttur sem einnig
reyndLst með þennan galla, en hann
uppgötvaðist strax og sú stúlka lifði
eðhlegu lífi með því að ástunda rétt
mataræði.
Halla sagði að vissulega væri erf-
itt fyrir Auði að fylgja jafn ströngu
mataræði og hún þarf að gera.
.Auðvitað leiðist henni þetta oft, en
þótt hún sé ekki nema fimm ára veit
hún að ekki er um neitt annað að
ræða, hún verður að fylgja þessu og
er vel meðvituð um það. Hún veit
sjálf hvað hún má borða og hvað
ekki,“ sagði Halla. Gísli bætti við að
þau tækju fljótt eftir því hvort hún
væri í jafnvægi. „Hún verður erfið-
ari í skapinu og finnur til vanlíðunar.
En sem betur fer hefur gengið vel
hjá okkur og Auður er að öðra leyti
hraust.“
Grænmetis- og ávaxtaborðið
er nammibarinn
Fæðismeðferðin gengur út á að
takmarka neyslu á phenylalanin,
halda þarf því innan þeirra marka
sem bamið þarf til að viðhalda eðli-
legum þroska og vexti. Auður má
ekki borða próteinríka fæðu eins og
kjöt, fisk, egg, mjólk, brauð, kex og
og kökur svo eitthvað sé nefnt. Þá er
flest sælgæti á bannlistanum en
meinalaust er að borða einstaka teg-
undir af bijóstsykri og fáeinum teg-
undum öðram. Þeir sem hafa PKU
mega borða ákveðna fæðu, eins og
hafragraut, morgunkom, brauð og
pasta, en allt eftir vigt. Foreldrar
Auðar vigta til að mynda morgun-
komið sem hún fær áður en hún fer í
leikskólann og eins þarf að vigta það
sem fer ofan í nestisboxið. Þau baka
allt brauð sjálf úr sérstöku hveiti og
hið sama gildir um pastað. Þá sagði
Halla að þeim hefði tekist að útbúa
eigin pylsur og hamborgara úr hrá-
efnum sem Auði era skaðlaus.
Auður má borða nánast allt græn-
meti og þegar hún fer í verslun með
foreldram sínum lítur hún að sjálf-
sögðu ekki við sælgætisrekkanum
heldur stefnir rakleitt á ávaxta- og
grænmetisborðið. Það er hennar
nammibar.
Foreldrar bera saman
bækur sínar
Niðurstaðan úr blóðprufunni er
send til næringamáðgjafa, Onnu
Eddu Ásgeirsdóttur, sem hefur sér-
hæft sig í fæðu einstaklinga með
PKU. Hún skráir svo niður öll þau
lífefni sem Auður má fá og hversu
mikið hún þolir af phenylalanini.
Halla sagði að Anna Edda og Atli
Dagbjartsson læknir hefðu umsjón
með Auði.
„Foreldrar þeirra bama sem era
með PKU á Islandi hafa með sér
samtök og þau veita ómetanlegan
styrk. Við beram saman bækur okk-
ar og eram dugleg að senda hvert
öðra uppskriftir ef við uppgötvum
eitthvað nýtt og gott,“ sagði Halla.