Morgunblaðið - 02.11.2000, Blaðsíða 58

58 FIMMTUDAGUR 2. NÓVEMBER 2000
MORGUNBLAÐIÐ
Sérhönnuð
snapsaglös
!■!
Mörkinni 3, sími 588 0640
Opið mán.-fös. frá kl. 12-18.
Lau. frá kl. 11-14

o
t5
o
HELLUSTEYPA JVJ
Vagnhöfða 17
112 Reykfavík
Sími: 587 2222
Fax: 587 2223
Gerið verðsamanburð
Tölvupöstur: sala@tiellusteypa.is
Súrefnisvörur
Karin Herzog
Vita-A-Koinbi
www.mbl.is
á
UMRÆÐAN
Sól úti, só! inni,
Sól í hjarta, sól í sinni,
Sól í sálu minni.
Þessi einfaldi kveð-
skapur var sá fyrsti
sem ég kenndi börn-
unum mínum strax og
þau fóru að geta sett
saman orð. Ég veit
ekki hver höfundurinn
er, hann er annað-
hvort sænskur eða
norskur og skiptir
kanski ekki öllu máh,
við erum að tala um
sömu sólina, sólina
sem við öll deilum
saman, sólina sem á
svo stóran þátt í lífsskilyrðum okk-
ar hér á jörð. En í vísunni birtist
líka annars konar sól, ekki síður
mikilvæg, og býr hún í hjarta okkar
og sálu. Ég hef reynt að ala með
börnum mínum vitneskju um þessa
sól og nauðsyn þess að halda geisl-
um hennar við því við getum vel lif-
að án hennar en þá erum við veik,
þunglynd. Hér á eftir ætla ég að
draga fram litla mynd af þessum
allt of algenga sjúkdómi, velta fyrir
mér ástæðum hans og hvetja ykkur
til að huga að sólinni í ykkur sjálf-
um.
Þarna situr hún, eldri kona, horf-
ir tómum augum í gráar gaupnir,
andlitið mótað af vonleysi og upp-
gjöf. Hún dæsir þungt öðru hverju
og segir svo setninguna: „Mig lang-
ar bara til að deyja.“ Fer svo að
gráta af skömm yfir að láta þetta út
úr sér, enn ein vonbrigðin með
hana sjálfa. Það er dregið fyrir alla
glugga í íbúðinni og loftið er þungt.
Hún fer aldrei út, horfir aldrei út,
þrífur sig ekki, klæðir
sig ekki, svarar ekki
síma, vill ekki hitta
nokkurn mann. Svona
hefur þetta verið hjá
henni í meira en tvö
ár.
Af einhverjum
ástæðum hafði hún
hleypt mér inn til sín
og sit ég andspænis
úrræðalausri konunni
furðandi mig á hvernig
þetta hefur getað
gengið svona lengi. Ég
reyni að segja henni
að ég viti hvernig
henni h'ður, ég hafi
sjálf staðið í þessum
sporum. En hún trúir því nú ekki.
Hún heldur sig einstakt tilfelli, hún
heldur sig vera aumingja og vesa-
ling, eitthvað allt annað en sjúkling.
Hún er yfirkomin af skömm á
sjálfri sér.
Ég gæti lýst lífshlaupi þessarar
konu, ég gæti lýst því sem gerst
hefur eftir þetta en ég ætla ekki út
í þá sálma hér. Tilgangurinn með
þessari glefsu er sá að gefa ykkur
innsýn í líf konu sem sér ekki von-
arglætu, sólin hennar er slokknuð.
En hún er allt annað en einstakt
tilfelli. Það er talið að einn af hverj-
um fimm einstaklingum þjáist af
þunglyndi einhvern tíma á lífsleið-
inni. Ég er ekki að tala um þau
skapbrigði sem teljast til eðlilegra
tilfinningasveiflna. Fólki er eðlilegt
að vera stundum dapurt, sorgmætt
og leitt og er það sjálfsagður partur
af okkar tilfinningaflóru. Ég er að
tala um sjúkdóm sem þarfnast
meðferðar og er svo andstyggilegur
þeim sem þjást af honum að þeir
Hamingja
Við þurfum að átta
okkur á því, segir Ragn-
heiður Bjarnadóttir,
að ekkert og enginn
gerir okkur hamingju-
söm nema við sjálf.
sjá oft enga leið út úr þessu kval-
ræði aðra en dauðann.
En hvað er það sem fær okkar
meðfædda gríðarlega lífsvilja til að
láta undan hræðilegri dauðahvöt?
Þær tilgátur eru fyrir hendi að
þunglyndi sé ættgengur sjúkdómur
og er það mjög sennilegt en það
eitt og sér kemur þessu ferli tæp-
lega af stað. Eflaust koma utan-
aðkomandi aðstæður og uppeldi
þarna líka við sögu þannig að sam-
an gæti þessi þrenning skapað
þann jarðveg sem segir til um hvort
sjúkdómurinn þrífist þar eður ei.
Islendingar eru frægir fyrir efn-
islegt lífsgæðakapphlaup sitt. Gæti
ósigur í þeirri keppnisgrein hæg-
lega aukið líkur á þunglyndi og þarf
kannski ekki ósigur til. Kapphlaup-
ið sjálft er áhyggjuefni. Fólk getur
verið svo upptekið af því að reyna
að öðlast efnislega velsæld að hún
kostar það andlega vansæld. Það
gleymir að huga að sólinni í hjart-
anu, í sinninu, í sálinni. Og þar held
ég að hundurinn liggi grafinn. Innri
vellíðan og hamingja er eitthvað
sem allir þrá en mörgum reynist
erfitt að öðlast. Þá á þunglyndið
greiðan aðgang að sálarkytrum
okkar.
En hvað getum við gert til að
glæða okkar innri sól? Jú, fyrst og
fremst þurfum við að átta okkur á
því að ekkert og enginn gerir okkur
hamingjusöm nema við sjálf. Það er
ekki fyrr en við höfum fundið okkar
hamingju að annað fólk og verald-
legir hlutir koma inn í myndina og
þá getur það vel aukið á hamingj-
una sem við eigum fyrir og eins eig-
um við þá nóg til að gefa öðrum.
I öðru lagi verðum við að læra að
njóta líðandi stundar þvi þegar upp
er staðið er það alltaf hún sem gild-
ir. Kraftur augnabliksins er mikill
og við verðum að nýta hann vel.
Það er algjörlega undir okkur sjálf-
um komið hvernig við tökum á
þeim verkefnum og uppákomum
sem verða á vegi okkar, sama
hversu þreytandi og leiðinleg þau
kunna að virðast. Við þurfum að
læra að njóta hverrar fram-
kvæmdar meðvituð um að það er
ekki árangurinn sem skiptir öllu
máli heldur stjórnin sem við höfum
á huga okkar.
Þarna er kominn galdurinn á bak
við þetta allt. Hugurinn okkar.
Hann er magnað fyrirbæri sem við
því miður nýtum takmarkað. En
með æfingu og viljastyrk er ótrú-
legt hverju er hægt að ná fram. Það
sem skiptir öllu máli er að finna að
við stjórnvölinn á þínu hamingju-
fleyi ert þú sjálfur og enginn annar.
Nú er sólin að lækka á lofti,
skuggarnir lengjast, langur vetur
fram undan. Þunglyndislegar að-
stæður? Svo þarf ekki að vera. Við
getum litið á þennan tíma sem
tækifæri til að huga að sólinni í
okkur sjálfum, tækifæri til að láta
hana skína skærar en nokkru sinni
fyrr. Því þegar allt kemur til alls er
ljósið alltaf sterkara en myrkrið.
Höfundur cr hársnyrtir og nemi í
Meistaroskólanum i Reykjavík.
Hin innri sól
Ragnheiður
Bjarnadóttir