Morgunblaðið - 02.11.2000, Page 31

MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
FIMMTUDAGUR 2. NÓVEMBER 2000 31
Gagnagrunnsglæpir
BÆKUR
Skáldsaga
MÝRIN
eftir Arnald Indriðason. Vaka/
Helgafell, 2000.280 bls.
ÞAÐ er varla auðvelt að skrifa
sannfærandi sakamálasögu sem ger-
ist í íslenskum
veruleika. Srnæð
samfélagsins og
tiltölulega fáir
stórglæpir gera
slíkar sögur
vandmeðfarnar
og oft ósannfær-
andi. Stórglæpir
eru t.a.m. gjarmin
þess eðlis á ís-
landi að á bak við
þá eru lítt flókin
plott og augljós. Þetta eru harmsög-
ur en varla efni í skáldsögur, hvað þá
sakamálasögur.
Því leyfi ég mér að taka ofan hatt-
inn fyrir því fólki sem leggur á þau
óvissu mið sem slík skáldsagnagerð
er, ekki síst þar sem flest glæpasög-
uminni eru þekkt og mikið notuð. Eg
hygg þó að sakamálasögur umfram
aðrar sögur spegli býsna vel ýmsan
samfélagslegan vanda. Þrátt fyrir
ævintýralegt yflrbragð þeirra, hetju-
dýrkun og einfalda heimssýn þar
sem illt og gott vegast á er ávallt ein-
hver kjarni samfélagslegrar og til-
vistariegrar greiningar í þeim.
Mýrin nefnist ný bók eftir Arnald
Indriðason. Hún hefstmeð rannsókn
á morði sem vefur upp á sig. Við
ferðumst með rannsóknarmanni í
rannsóknum hans sem eru á vissan
hátt ferðalag í gegnum tímann þar
sem hann grefur upp óteljandi og af-
hjúpandi atriði um hinn myrta.
Arnaldur nær að byggja upp góða
spennu og ekki síður flókna rann-
sóknarfléttu sem er áhugaverð og
grípandi. Sagan er að mörgu leyti
klassísk að byggingu, eitt leiðir af
öðru og upplýsingar hrannast upp.
Sögumiðja er ávallt nálægt aðalpers-
ónunni, rannsóknarlögreglumannin-
um, Erlendi, sem grefur upp upp-
lýsingar af mikilli natni. Þetta gefur
lesendum tækifæri til að taka þátt í
rannsókninni og gerir þá virka. Af
því leiðir að sá vefur sem höfundur
vefur er býsna vel ofinn.
Persónulýsingar sögunnar eru
einnig vel unnar. Ai'naldur hefur
Djass- og
popp-söng-
námskeið á
Seyðisfírði
TÓNLISTARSKÓLI Seyðisfjarðar
stendur fyrir djass- og popp-söng-
námskeiði í félagsheimilinu Herðu-
breið á Seyðisfirði 11. og 12. nóvem-
ber, undir stjórn Tenu Lesley Palm-
er söngkonu sem syngur djass og
keltneskan söng og kennir í Tónlist-
arskóla FÍH í Reykjavík. Hún hefur
haldið námskeið í spuna í Kanada, á
íslandi og víðar.
Námskeiðið hefst kl. 11 með kaffi,
skráningu og hádegisverði laugar-
daginn 11. nóvember og heldur
áfram til kl. 16 sunnudaginn 12. nóv-
ember. Innifalið í námskeiðinu verð-
ur kynning á djass- og popp-söng,
upphitunaræfingar, taktæfingar,
spunaæfingar, þrek, þol og sveigjan-
leiki, blússöngur og spuni, „mast-
erclass“ fyrir þá sem hafa áhuga á að
vinna undir stjóm Tenu o.fl.
Þátttökugjald er 5.000 krónur fyr-
ir báða dagana (innifalið í verðinu er
námskeið, gisting og matur) eða
3.500 krónur fyrir einn dag, laugar-
dag eða sunnudag. Þeir sem vilja
syngja fyrir Tenu þurfa að velja lag
sem þeir þekkja vel og koma með
það á nótum.
Mikilvægt er að skrá sig fyrir
fimmtudaginn 9. nóvember.
auga fyrir smáatriðum í fari manna
og nær með þeim hætti að gefa þeim
líf á síðunum. Hann lætur ekki
nægja að segja söguna útúrdúra-
laust heldur verður lýsing sögunnar
nokkuð breið og við finnum ávallt
fyrir veðurlagi og umhverfi auk þess
sem töluverðu rými er varið til að
fjalla um hagi aðalpersónunnar.
Sögusviðið er í meginatriðum suð-
vesturhomið. Morðið er framið í
Norðurmýrinni en sagan nær einnig
út á Reykjanes, til Keflavíkur og
Sandgerðis.
Frásagnarháttur sögunnar er
raunsæislegur. Að sumu leyti minnir
sagan á kvikmyndahandrit með ná-
kvæmni sinni og áherslu á staðsetn-
ingar og baksýni. Enn fremur er
sagan lykilsaga því að Mýrin er ekki
hvaða mýri sem er heldur Norður-
mýrin og glæpurinn tengist gmn-
samlega erfðafræðirannsóknum og
gagnagrunnsmálum. Kunnasti
erfðafræðingur landsins er raunar
fæddur og uppalinn í Norðurmýrinni
þar sem í sögunni finnst ýmislegt
graggugt. Þótt forstjóri Erfðagrein-
ingarmiðstöðvar Islands heiti Karít-
as en ekki eitthvað annað fer ekki
milli mála hvað höfundur er að fara.
Hér er þó engin meiðandi gagnrýni á
ferð.
Raunar finnst mér sá þáttur sög-
unnar einna veikastur því að hafi
höfundur einhverja skoðun á málefn-
um dulkóðunar og gagnagranns er
lesandi litlu nær eftir lestur bókar-
innar. Varla að skildar séu eftir sið-
ferðislegar spurningar um þann
ágæta grann, hvað þá svör. Einna
líkast sem málefnið sé einhvers kon-
ar vísindalegur rammi utan um
glæpinn. Raunar er þetta nokkuð al-
gengt í nútímasakamálasögum að
grípa til slíkra vísindalegra þátta til
að gera þær trúverðugri. En hér er
einhvem veginn heldur laust haldið
utan um.
Það vekur einnig athygli að höf-
undur fellur við og við í þá gryfju að
vera um of nákvæmur í lýsingu á
vettvangi þannig að minnir óþægi-
lega á lögregluskýrslur sem mér
skilst að séu sjaldan skemmtileg
lesning. Þetta er einhvers konar nat-
úralísk hlutgerving. I einum kafla
bókarinnar er þannig yfiiTnáta ítar-
leg lýsing á leit lögreglumanna í íbúð
hins myrta. í skrifborði einu finnst
mynd sem skiptir máli við rannsókn
morðsins. Hins vegar er skrifborð-
inu lýst af mikilli nákvæmni án sýni-
legs tilgangs, sömuleiðis fata- og
skósafni hins látna og íbúðinni í
heild, jafnvel farið í gegnum mynda-
albúm. Lesandi veltir fyrir sér til
hvers allar þessar lýsingar séu því að
nóg annað og velheppnað efni er í
sögunni.
Það er einmitt kjarninn. Arnaldi
lætur vel að segja sögu. Mýrin er
saga sem kallar lesandann sjálfan til
leiks. Hún vekur áhuga og heldur
honum föngnum. Þótt sumt í sögunni
sé kannski smáatriðasamt og skili
litlu er hún þó í meginatriðum býsna
góð.
Skafti Þ. Halldórsson
Arnaldur
Indriðason