Morgunblaðið - 18.11.2000, Blaðsíða 34

34 LAUGARDAGUR 18. NÓVEMBER 2000
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
Flautu- og gítartónleik-
ar í Listasafni Sigurjóns
FLAUTU- og gítartónleikar verða í
Listasafni Sigurjóns annað kvðld,
sunnudagskvöld, kl. 20. Flytjendur
eru Guðrún Birgisdóttir, flauta,
Martial Nardeau, flauta, og Pétur
Jónasson, gítar. Tónskáldafólag ís-
lands stendur fyrir þremur tónlistar-
hátíðum í samvinnu við Reykjavík -
menningarborg Evrópu árið 2000. Á
þessum hátíðum verður íslensk tón-
list liðinnar aldar flutt á tónleikum.
Þriðji og siðasti hluti tónleikaraðar-
innar, sem nú stendur yfir, nær yfir
tímabilið 1980-2000. Áþessumtón-
leikum mun hljóma flautu- og gítar-
tónlist irá lokum síðustu aldar.
Á efnisskránni verða verk eftir
Elínu Gunnlaugsdóttur, Huga Guð-
mundsson, Hjálmar H. Ragnarsson,
Svein Lúðvík Bjömsson, Atla Heimi
Sveinsson, Snorra Sigfús Birgisson,
Karólínu Eiríksdóttur og Oliver
Kentish.
Pétur Jónasson, Guðrún Birgis-
dóttir og Martial Nardeau leika
átónleikunum í Sigurjónssafni.
^hjyi
-2000
Laugardagur 18. nóvember
RÁÐHÚS REYKJAVÍKUR
Jólamerki Thorvaldsensfélagsins
f tilefni 125 ára afmælis Thorvald-
sensfélagsins (st.1875), heidurþaö
sýningu í Ráóhúsi Reykjavíkur á jóla-
merkjum sínum, sem komió hafa út
árlega frá 1913. Viðgeró merkjanna
hefur féiagiö notið aðstoðar margra
helstu listamanna þjóðarinnar og
hafa þeirýmist teiknaö merkin fyrir
félagið eðaléð myndir síhar á þau.
Félagiö á margar frummyndir er
verða sýndar, einnig litaprufur og ým-
is afbrigði afjótamerkjunum. Sala
jólamerkjanna eraðalfjáröflun fé-
lagsins og öllum ágóða afsölu
merkjanna er varið til styrktar veikum
börnum á íslandi. Sýningin stendur
til 27.11.
www.reykjavik2000.is
LISTASAFN REYKJAVÍKUR - KJARVALS-
STÖÐUM
A.R.E.A. 2000
Samsýning í Listasafni Reykjavíkur -
Kjarvalsstöðum á samtímalist frá
Suður-Afríku þarsem brugóió er upp
þverskurðarmynd afþví sem erað
gerjast í myndlistarsköpun í Suöur-
Afríku, þegar áratugur er liðinn frá því
aðskilnaðarstefnan og minnihluta-
stjórn hvítra leiö undir lok. Sýning-
unni lýkur 7.janúar2001.
www.reykjavik.is/listasafn
Ný stjórn hjá FÍM
STJÓRNARSKIPTI hafa orðið
hjá Félagi íslenskra myndlistar-
manna. Hina nýju stjóm FÍM
skipa: Valgarður Gunnarsson
formaður, Gunnhildur Bjöms-
dóttir ritari, Ásdís Kalman gjald-
keri, Ingunn Eydal og Bryndís
Jónsdóttir meðstjórnendur. Sig-
urður Örlygsson, Sigurður
Magnússon og Guðrún Einar-
sdóttir voru kosin í sýningar-
nefnd. Stjómin tók við á
framhaldsaðalfundi 8. nóvember
sl. og þar var fráfarandi stjóm
þökkuð vel unnin störf, en hana
skipuðu Guðbjörg Lind Jónsdótt-
ir formaður, Sara Vilbergsdóttir
ritari og Anna Gunnlaugsdóttir
gjaldkeri. I sýningamefnd vom
Anna Jóa og Ölöf Oddgeirsdóttir.
Á síðasta starfsári bar hæst
sýningin List í orkustöðvum sem
haldin var síðastliðið sumar á
Ljósafossi og í Laxárvirkjun.
Sýningin var framlag FÍM til
dagskrárinnar Reykjavík
menningarborg Evrópu árið
2000.
Japönsk áhrif
í Hafnarfírði
Naomi Iwase mun halda sína fyrstu
einleikstónleika á Islandi í Hásölum,
Safnaðarheimili Hafnarfjarðarkirkju við
Strandgötu í Hafnarfírði í dag, laugardag.
Naomi fer víða til að stunda list sína og þeg-
ar Dagur Gunnarsson náði að spjalla stutt-
lega við Naomi um fyrirhugaða tónleika í
Hafnarfírði var hún stödd í London þar sem
hún er búsett, á leið sinni til að taka þátt í
samkeppni í New York.
NAOMI er af japönsku bergi brotin
og hefur lagt stund á píanóleik frá
unga aldri. Hún hóf ferilinn þegar
hún var þriggja ára og bjó með for-
eldrum sínum í Sao Paulo í Brasilíu,
á unglingsárunum bjó hún í San
Francisco þar sem hún hélt áfram að
stunda píanónámið og síðar þegar
fjölskyldan flutti til Japan fékk hún
inngöngu í Tokyo College of Music
High School. Framhaldsnámið sótti
hún til Bretlands þar sem hún lærði
hjá Ryszard Bakst, Vladimir
Ovchinnikov og Amaldo Cohen í
Royal Northem College of Music í
Manchester.
Samkeppni í New York
Síðan náminu láuk hefur hún hald-
ið tónleika víða og tekið þátt í fjöl-
mörgum tónlistarhátíðum og sam-
keppnum. Þegar blaðamaður
Morgunblaðsins hitti hana á kaffi-
húsi í London var hún var einmitt á
leið til New York að taka þátt í
Young Concert Artist samkeppninni
til að keppa við 600 aðra tónlistar-
menn. Sigurvegarinn hlýtur tveggja
ára fjárstyrk, aðstoð við að halda
tónleikaröð í Bandaríkjunum og
hjálp við leit að umboðsmanni og út-
gáfusamningi.
Fyrir samkeppnina þurfa tónlist-
armennimir að vera tilbúnir með
klukkustundar dagskrá, en fá ein-
ungis að flytja tíu mínútna kafla,
kafla sem dómaramir velja þegar á
sviðið er komið.
„Þeir em að leita að ungum tón-
listarmanni sem er bæði með hæfi-
leika og rétt útlit, fas og framkomu,
því þeir era í raun að leita að vöra
sem þeir geta markaðssett. Þetta er
öragglega stærsta keppni sinnar
tegundar í heiminum og ég ætla bara
að njóta þess að taka þátt í henni, ég
ætla mér ekki að fara yfiram vegna
álagsins. Auðvitað mun ég gera mitt
besta í samkeppninni, en ég ætla líka
að njóta þess að heimsækja New
York í fyrsta sinn.“
Tónleikar á Islandi
Eftir ævintýrið í New York fer
Naomi til íslands, eftir mjög stutta
viðkomu í London.
„Það verður allt öðravísi að halda
tónleika, það verður tómt fjör, allt
annað en samkeppnin. Svo verður
þetta líka fyrstu einleikstónleikarnir
mínir á Islandi, sem mér finnst mjög
spennandi. Ég hef áður spilað á ís-
landi, síðast núna í sumar, en þá var
ég að vinna með öðram tónlistar-
mönnum, kammertónlist, sem var
gaman. Ég nýt þess að spila kamm-
ertónlist, en ég er meira á heimavelli
þegar ég spila einleiksverk, einfald-
lega af því að ég geri meira af því. “
Á efnisskrá era verk eftir nokkur
tónskáld; Shishido, Haydn, Schu-
mann, Chopin og Prokofieff.
„Já, ég ætla að breyta út af venj-
unni og í stað þess að hefja tónleik-
ana á Bach eða Beethoven ætla ég að
byrja á verki eftir japanskt samtíma-
tónskáld, Shishido. Ég held að það
komi til með að verða áhrifamikið,
þetta er stutt og fjörugt stykki, ekki
þungt eða torskilið. Síðan kemur
sjarmerandi og heillandi sónata eftir
Haydn sem er algjör andstaða við
Shishido og svo koma Kinderszenen
eftir Schumann sem era mörg stutt
og ákaflega falleg stykki um bernsk-
una. Næst era tvö stykki eftir Chop-
in, fyrst Andante Spianato sem líkist
noktúrnu eða næturljóði og síðan
taktfastur Polonaise. Fyrir seinni
hluta tónleikanna ætla ég að spila
Morgunblaðið/Dagur Gunnarsson
Naomi Iwase
sónötu eftir Prokofieff. Það er líkleg-
ast þyngsta verkið á efnisskránni og
er eitt af þessum stóru, það tekur
hálftíma og lokin era mjög áhrifa-
mikil. Þetta er allavegana dagskráin
og ég hlakka mikið til að flytja hana.“
Það eru greinilega engar ýkjur,
því Naomi hefur færst öll í aukana,
það ki-aumar og sýður á henni og nú
koma hugmyndimar og öll framtíð-
aráformin upp á yfirborðið, hún hlær
innilega og bætir svo við:
Vill koma íslenskum
tónskáldum á framfæri
„Ég hlakka mikið til að halda tón-
leikana og það sem mig langar líka
mikið til að gera einhverntímann er
að spila verk eftir íslensk tónskáld
og þá helst næst þegar ég held tón-
leika í Japan og stuðla þannig að
menningarkynningu í báðum lönd-
um.
Hingað til hef ég bara hugsað um
að spila, en nú er mig farið að
dreyma um að skipuleggja tónlistar-
hátíð í Japan til að geta komið á
framfæri vestrænum tónskáldum
þar. Ég hef kynnt mér málið og hef
augastað á nokkram íslenskum tón-
skáldum sem væri virkilega gaman
að kynna betur í Japan.“
Gætirðu hugsað þér að spila oftar
á íslandi?
„Já, auðvitað væri það gaman,
þessa dagana er ég líka að skimast
um eftir góðu húsnæði til að gera
upptöku fyrir geisladisk og það væri
virkilega gaman að geta tekið hann
upp á Islandi. Þetta er allt í deigl-
unni.“
í STÍL VIÐ GAM-
ANMYNDIRNAR
TðNLlST
Háskúlabfó
KVIKMYNDATÓNLIST
Sinfóníuhljómsveit Islands flutti
kvikmyndatónlist við þrjár frægar
kvikmyndir eftir Keaton, Lloyd og
Chaplin Hljómsveitarstjóri: Rick
Benjamin. Fimmtudagurinn 16.
nóvember 2000.
Á DÖGUM þöglu myndanna var
nauðsynlegt að nota tónlist, í fyrsta
lagi til að yfirgnæfa vélarhljóð sýn-
ingavélanna og í öðra lagi, er síðar
kom til, að undirstrika leikræna
framvindu verksins með því að líkja
eftir augnablikum spennu, tilfinn-
inga og gamansemi. í fyrstu var tón-
listin leikin af fingram fram á píanó
eða svo nefnd bíóorgel en fjótlega var
farið að semja sérstaklega þá tónlist,
sem leika skyldi við sýningar á hverri
kvikmynd. Þegar farið var að nota
hljómsveitir, þurfti að rita nákvæma
raddskrá og er talið að fyrsta hljóm-
sveitarútsetningin fyrir kvikmynd,
hafi verið gerð af franska tónskáld-
inu C. Saint-Saens fyrir kvikmynd-
ina Aftaka greifans af Guise (1908)
en fyrsta Hollywood hljómsveitarút-
setningin var gerð af Victor Scher-
tzinger, við kvikmyndina Civilisation
(1916) og sama ár gerði Victor Her-
bert tónlist við Fall of a Nation.
Með tilkomu talmynda var tónlist
minna notuð fyrst framan af, nema
þá helst sem forleikur við kynningu
en fljótlega tókst mönnum að fella
tónlist við filmuna, með mikilli ná-
kvæmi og þessi möguleiki freistaði
t.d. tveggja Evrópumenntaðra tón-
listarmanna, til að reyna sig á þessu
sviði, þá Erich Wolfgang Komgold
og Max Steiner en sá síðar nefndi
samdi tónlist við King Kong (1933),
The Informer (1935) og Gone with
the Wind (1939). Sá sem fyrstur var
verðlaunaður af kvikmynda-
akademíunni var Louis Silver, árið
1934, fyrir tónlistina við One Night
of Love. Af frægari tónskáldum, sem
fengist hafa við kvikmyndatónlist,
má nefna Sir Arthur Bliss (Things to
Come eftir Wells 1936), Walton,
Waughan-Williams og Prokofiev
(Alexander Nevsky og Lieutenant
Kije 1933).
Tónlistarinnskot í formi einkennis-
laga eða jafnvel heilla tónverka, uðra
snemma mjög áberandi og er Sonny
Boy, úr The Singing Fool, frá 1928,
líklega eitt frægasta dæmið, ásamt
Harry Lime laginu, úr þriðja mann-
inum, eftir Orson Wells og þá ekki
síst Bleiki pardusinn, eftir Mancini,
sem segja má að sé orðin klassík. Af
heilum tónverkum má nefna Varsjár
konsertinn, eftir Addinsell (Danger-
ous Moonlight 1942), og Comish
Rhapsody, eftir Charles Williams
(Love Story 1944). Úr klassískum
verkum hafa verið notuð stefbrot og
jafnvel heilir þættir, eins og t.d. í
2001 (Richard Strauss) Dauðinn í
Feneyjum (Gustav Mahler) og í Elv-
ira Madigan (Mozart), sem hafði
ótrúleg áhrif á sölu hljómdiska með
verkum eftir þessa snillinga.
Tónleikamir, sem vora samvinnu-
verkefni Sinfóníuhljómsveitar ís-
lands, Kvikmyndasjóðs og Kvik-
myndasafns íslands, hófust,
samkvæmt venju „þögla tímans", á
forleik, syrpu vinsælla laga, sem flest
eru fallin í gleymsku, syrpu sem er
vel úr garði gerð, var ágætlega flutt
og skapaði hið rétta andrúmsloft
gamals tíma. Það er kostur við góða
kvikmyndatónlist ef hún fellur svo
vel að framvindu kvikmyndarinnar
að hún vekur ekki sérstaka athygli.
Svo var um tónlistina í heild þótt sum
eftirhermuatriðin í tónlistinni væra á
stundum einum of áberandi, eins og
fulgatístið, þegar einhver var rotaður
og á að túlka það að viðkomandi sjái
störnur. Fyrsta myndin var Lögg-
umar með Buster Keaton og eftir
skemmtilegt millispil var sýnd Að
duga eða drepast með Harold Lloyd.
Eftir hlé vora nokkur tónlistaratriði
og síðasta myndin var Innflytjandinn
eftir Charles Chaplin og lauk svo
þessum kvikmyndatónleikum með
tveimur lagasyrpum, snoturlega
gerðum og sérlega vel fluttum. Það
var auðheyrt að hljómsveitin
skemmti sér og lék þessa léttfleygu
tónlist af alúð. Hljómsveitarstjórinn
Rick Benjamin kann sitt fag þótt
stjóm hans væri svolítið tepraleg og
janvel spaugileg á köflum og væri að
því leyti til í stíl við gamanmyndim-
ar.
Það er trúlega ekki afleit hugmynd
að Sinfóníuhljómsveit íslands leiki
meira af hinni ranglega kölluðu léttu
tónlist og þá ekki aðeins Vínar-valsa
því til er stórt safn af margvíslegri
skemmtitónlist og tónlist úr kvik-
myndum sem er vel gerð. Góð
skemmtun er mikilvægur þáttur í
mannlegum samskiptum og gætu
slíkir tónleikar sem best stækkað
þann hóp, sem teldi sig eiga erindi á
tónleika Sinfóníuhljómsveitar Is-
lands. Myndirnar vora skemmtilegar
og tónlistin féll gjörsamlega inn í
þær, svo að hvergi hattaði fyrir, enda
Benjamin kunnáttumaður á sviði
kvikmyndatónlistar frá tima þöglu
kvikmyndanna.
Jón Ásgeirsson