Morgunblaðið - 18.11.2000, Qupperneq 49

MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
LAUGARDAGUR 18. NÓVEMBER 2000 49
djúpum rótum í samfélagi sveitarinn-
ar, þar sem hann hafði alist upp og
búið á föðurleifð sinni ásamt bróður
og svo síðar, eftir að þeir Þórður
höfðu skipt Grundarjörðinni, á Syðri-
Grund. Guðmundur bar gæfu til að
hafa kvænst þróttmikilli og glað-
lyndri heimasætu, Guðrúnu Sigur-
jónsdóttur frá Rútsstöðum, framar úr
Svínadalnum, konu sem eins og Guð-
mundur þekkti gjörla það líf sem
sveitin byði og krefðist. Krafa um
mikla og oft erfiða vinnu, iðulega án
þein-a launa og frítíma sem nú á dög-
um er talið sjálfsagt og eðlilegt.
Minningar úr sveitinni hrannast
upp...
„Vaknaðu, vaknaðu Uggi minn,
vaknaðu strákur, það er mál að fara
nú á fætur og sækja hestana upp í
hús“. „Við þurfum að fara að komast
af stað með féð fram á heiði, okkur
veitir ekki af tímanum". „Stelpurnar
og Gunna eru að fara í fjósið og þið
Dinni geti hjálpað til og sótt þá
Trausta,Vind og Halifax". „Svo þarf
að fara suður og niður og reka úr tún-
inu“.
Verkin voru endalaus, hvert starfið
rak annað. Sveitin var miðja alheims-
ins, heilu sumrin gátu liðið án þess að
farið væri lenga en svo að sjá mátti
heim að bæ.
Lífsmáti og búskaparhættir fyrri
tíma voru um miðja tuttugustu öldina
enn mjög raunverulegir í daglegu
amstri á Syðri-Grund. Þekking á
staðháttum, veðurfari og aðstæðum
ásamt þolinmæði og seiglu voru þýð-
ingarmiklir eiginleikar til að stunda
búskap og koma upp stórri fjöl-
skyldu. Þessa eiginleika hafði Guð-
mundur í ríkum mæli og þau hjón
bæði. Léttur hlátur og brosmiidi Guð-
rúnar mynduðu mótvægi við miida al-
vörugefni og vinnusemi Guðmundar.
Þá riíjast upp hlýir síðsumardagar,
töðugjöld, með ijúkandi súkkulaði og
nýbökuðum kleinum, pönnukökum
og að ógleymdu klíðbrauði með
reyktum silungi úr Skálunum. Guð-
mundur hló og skjallaði okkur krakk-
ana, „vinnumennina", „kaupamenn-
ina“ um leið, og hann sötraði kaffið
sitt af undirskálinni.
Guðmundur var fjárglöggur með
afbrigðum og bjó yfir mikilli þekk-
ingu á eymamörkum sauðfjár, enda
var hann sjálfkjörinn á hverju hausti
um árabil að fara fyrir hönd sveit-
unga sinna í Vatnsdalsrétt að draga
og reka svo féð á heimaslóðir. Hann
hélt, með góðri aðstoð dætranna Val-
gerðar og Sigrúnar, ítarlegt bókhald
um búskapinn en mér þótti ávallt
mest til „rollubókarinnar" koma, sem
geymdi nöfn allra ánna og allar upp-
lýsingar um féð.
En tíminn leið og tæknin og vél-
væðingin kom á Syðri-Grund eins og
önnur íslensk sveitabýli. Er halla tók
ævistarfinu fór svo að Þorsteinn, eldri
sonur þeirra, tók við búinu en þau
Guðmundur og Guðrún fluttust á
Blönduós, þar sem þau undu hag sín-
um, þótt hugur hans væri sem fyrr
bundinn búskapnum á Syðri-Grund.
Guðmundur hlaut hægt andlát eftir
nokkur veikindi og þverrandi þrótt
hið síðasta. Guðrún var sem fyrr
kletturinn í tilveru hans og annaðist
hann til síðustu stundar. Guðmundi
og fjölskyldu hans þakka ég frænd-
semina og alúð á liðnum árum. Við
Margrét sendum Guðrúnu, Valgerði,
Sigrúnu, Þorsteini og Sveini Helga og
fjölskyldum þeirra okkai' hlýjustu
samúðarkveðjur.
Uggi Agnarsson.
Ég var rétt ógenginn til náða
mánudagskvöldið 6. nóv. sl. er síminn
hringdi. I símanum var Þorsteinn frá
Syðri-Grund og sagði mér frá láti föð-
ur síns þá fyrr um kvöldið. Lát manns
kemur ævinlega á óvart en í þetta
sinn varð mér vart harmur í huga
heldur viss feginleiki, rúm 90 ár að
baki og stríð við vanheilsu síðustu vik-
ur. Ég rölti aftur inn í eldhús og varð
hugsað til þess að nú hefðu þrír aldnii-
bændur og heiðursmenn hér í sveit
látist með stuttu millibili, fyrst Þórð-
ur á Grund í ágúst sl„ þá Jósef á Eiðs-
stöðum og nú síðast Guðmundur á
Syðri-Grund. Allir voru þeir góðir og
gegnir bændur hér í sveit er ég var
strákur að alast upp.
Guðmundur á Syðri-Grund, eða
Mundi eins og hann var ævinlega
kallaður af nágrönnum sínum, var
fæddur á Grund fyrir rétt liðlega níu-
tíu árum. Föður sinn missti hann ung-
ur, eða tæpra 11 ára gamall. Móðir
hans hélt áfram búskap og því leiddi
það af sjálfu sér að Guðmundur og
Þórður bróðir hans byrjuðu snemma
að axla ábyrgð og bjarga sér sjálfir
áfram við erfiðar aðstæður. Arin h'ða,
hefðbundin skólaganga að þeirrar tíð-
ar hætti, fáeinir dagar á vetri, annar-
rar skólagöngu naut Mundi ekki fyrir
utan skóla lífsins. Það er síðan árið
1950 sem jörðinni er skipt í tvennt,
Grund og Syðri-Grund. Hefur Mundi
þá búskap á syðri partinum ásamt
konu sinni Guðrúnu Sigurjónsdóttur
frá Rútsstöðum. Byggja þau upp
jörðina frá grunni, fyrst íbúðarhús og
síðan útihús. Standa hús þessi enn og
þjóna sínu hlutverki, rétt er að geta
þess að síðar kom Þorsteinn sonur
þeiira einnig að uppbyggingu jai'ðar-
innar. Þrátt fyrir nauman fjárhag og
erfiða tíma þegar peningar voru helst
ekki til, tókst þessi uppbygging vel.
Mundi vai' einn þeirrar gerðar að
hann vildi hafa borð fyrir báru. Skuld-
h- voru honum sem eitm- í beinum,
það hugtak var vart til í hans orðabók.
Hann var hvort tveggja í senn, fram-
kvæmdamaður og um leið íhaldssam-
ur á ýmsa grein. Manna fyrstur til að
ræsa fram úthaga, ber flóinn hér móti
mér þess glögg merki, þar er nú stór-
aukin beit frá því sem áður var. Beit-
ina nýtti Mundi vel, rak til beitar er
sú tíð var. Hann ræddi oft um æmar
sínar við okkur granna sína, þær voru
honum hugleiknar, nefndi sumar með
nöfnum, Blágrá eða Gráblá eða hvað
annað sem þær hétu nú blessaðar,
sagðist reyndar gleyma nöfnunum
annað slagið en það skipti ekki máli,
hann þekkti þær samt. í fjárhúsunum
undi hann sér vel, þar var ætíð allt vel
og snyrtilega hirt.
Mundi var hlédrægur maður að
eðlisfari, fór sjaldan út af bæ, vildi
ekki skipta sér af félagsmálum, taldi
það öðrum betur henta. Hann tók
aldrei bílpróf og átti því örðugra með
að sjá sig um en margur annar.
Heima fyrir var hann einstaklega
eljusamui', nær alltaf eitthvað að
starfa, sagði mér eitt sinn að það hefði
aldrei komið fyrir sig að verða at-
vinnulaus heima hjá sér en það kæmi
víst fyrir á stöku bæjum að menn
yrðu það.
I vöggugjöf fékk hann þá hæfileika
að vera afar léttur á sér til gangs. Var
ótrúlegt oft að sjá til hans hve fljótur
hann var yfir. Margar ferðimar hefir
hann átt, annaðhvort hlaup upp í fjall
eða niður að áog virtist eiga létt með
það, þessum hæfileika hélt hann allt
til er heilsan bilaði sl. sumar.
Mundi og Gunna bjuggu snyrtibúi
á Syðri-Grund í áratugi, létu af bú-
skap fyrir nokkram árum og fluttu
niðui' á Blönduós í íbúð fyrir eldri
borgara í Hnitbjörgum.
Nú er ég rita þessa grein og minn-
ist kaffisopanna á Syðri-Gmnd og síð-
ar Hnitbjörgum er ég þakklátur fyrir
þær stundir er ég hefi átt með þeim
hjónum. Staðar skal hér numið, nú er
ég horfi út um eldhúsgluggann, sé ég
hann fyrir mér allt í einu kominn nið-
ur á Brúnir eða Fommannshól, eilítið
álútan í göngulagi og með stafinn
sinn, alltaf eitthvað að sýsla.
Við hér handan ár, heimilisfólkið í
Holti, þökkum Munda samferðina og
minnumst hans með virðingu.
Halldór Guðmundsson.
Mig langar með örfáum orðum að
minnast fóðurbróður míns, Guð-
mundar á Syðri-Gmnd, sem nú er
genginn götuna sem við öll fömm að
lokum. Mundi, eins og hann var yfir-
leitt kallaður, var bóndi á Syðri-
Gmnd mestallan sinn búskap. Fyrst
bjuggu hann og kona hans, Guðrún
Sigurjónsdóttir, á Gmnd í nokkur ár
á móti bróður Guðmundar, Þórði.
Upp úr 1950, þegar þeir bræður
skiptu jörðinni hóf Guðmundur að
byggja upp nýbýli á syðri parti jarð-
arinnarsem hann nefndi Syðri-
Grand. Hann byggði upp á jörðinni
og stækkaði túnið og bjó vel. Þegar
ámnum fjölgaði naut hann mikillar
hjálpar bama sinna, þó sérstaklega
Valgerðar og síðar Þorsteins sem
smátt og smátt tók við jörðinni.
Það verður ekki ofsagt að Mundi
hafi verið bóndi af lífi og sál, ég held
ég hafi aldrei þekkt nokkum mann
sem lifði sig inn í starf sitt eins og
hann gerði. Mundi var sívinnandi,
vaknaði á undan öllum öðram og þá
ekki til að sitja og drekka kaffi heldur
til að fara að vinna. Hann var ekki
einn af þeim sem geymdu til morguns
það sem mátti gera í dag, nei, hann
var einn af þessum bráðduglegu
mönnum sem margir mættu taka sér
til fyrirmyndar.
Alltaf var allt snyrtilegt, bæði ut-
anhúss og innan. Mundi hugsaði vel
um allan sinn búskap, var mjög fjár-
glöggur, þekkti hverja kind með nafni
og var fljótur að sjá hvemig skepnun-
um leið. Hann var bæði glöggur og
greindur og það nýttist honum vel við
búskapinn. Hann var lítið fyrir ferða-
lög og félagslíf en eyddi öllum sínum
kröftum heima við.
Eitt sinn vom þeir að vinna saman,
pabbi og Mundi, eitthvað við smíðar.
Munda fannst pabbi vanda sig allt of
mikið við verkið og of mikill tími fai'a
til spillis og var því orðinn óþolinmóð-
ur yfir þessu dundi. Á endanum gat
Mundi ekki stillt sig lengur og segir:
„Það er ég alveg viss um að þú drepst
ekki úr nokkra öðm á endanum en
þessari endemis vandvirkni þinni".
Þetta tilvik vil ég meina að lýsi þeim
bræðram vel og þeirra vinnubrögð-
um. Þegar ég hugsa aftur í tímann
finnst mér ég aldrei hafa séð Munda
dunda við neitt né rölta, hann var allt-
af að flýta sér.
Eins og sést hér fyrir ofan, vom
þau fimm alsystkinin á Gmnd, Ingi-
ríður og Steinunn em látnar fyrir
nokkmm áram en nú em þrjú af
þessum systkinum, þau Þórður, Þóra
og Guðmundur látinn á þremur mán-
uðum. Það er því ansi erfitt fyrir okk-
ur, sem næst þeim stóðu, að sjá á eftir
þeim öllum. En svona er lífið, þau
vom öll búin að fá að lifa langa ævi og
þá veit maður að hveiju stefnir.
Ég sem þetta skrifa er búin að vera
nágranni Munda lengi og þar af leið-
andi þekki ég hann vel. Hann hefur
alltaf verið mér og minni fjölskyldu
góður í gegnum árin. Við á Merkja-
Iæk vottum Gunnu og hennar fjöl-
skyldu dýpstu samúð og óskum
Munda góðrar heimferðar.
Ragnhildur Þórðardóttir.
Það er mikil guðsgjöf að ná háum
aldri og halda góðri heilsu og glað-
værð framundir það síðasta. Þetta
vora gjafir sem Munda á Syðri-Grand
vom gefnar. Allt fram á síðasta vetur
gekk hann úti eða skokkaði öllu held-
ur, því hann var með eindæmum létt-
ur á fæti alla tíð. Lundin var líka létt
og kátínan mikil.
Ekki er langt síðan við kvöddum
bróður hans, Þórð á Gmnd, en þeir
bjuggu hlið við hlið þannig að aðeins
vom nokkrir tugii' metra á milli bæj-
anna. Þeú bræður sóttu sér báðir
konur fram í Svínadal; Þórður fram
að Ljótshólum sem er vestan við
Svínadalsá en Mundi að Rútsstöðum
sem er að austanverðu við ána. Þess
vegna var sagt að annai' hefði farið
fram með fjalli en hinn fram með á.
Þær heita líka báðar Guðrún og
Gunna á Syðri-Grand er móðursystir
okkar.
Við kveðjum í dag mann sem alla
tíð bjó góðu búi sem hann sinnti af al-
hug og dugnaði. Fáa ef nokkra þekkj-
um við fjárgleggri menn en Munda,
en hann þekkti hverja einustu kind
með nafni, því öllum sínum kindum
gaf hann nafn. Mundi var kappsmað-
ur að hverju sem hann gekk, fór ávallt
snemma á fætur og vann langan
vinnudag. Einhverju sinni hafði hann
á orði að sumir segðu að sólin settist
snemma undii' Svínadalsfjallinu, en
hann sagðist þá bara njóta morgun-
sólarinnar þeim mun betur.
Með þessum fáu orðum viljum við
þakka samfylgdina í gegnum árin og
alla þá hlýju og vináttu sem okkur
hefur verið sýnd af fjölskyldunni á
Syðri-Gmnd.
Gunnu frænku og frændsystkinum
okkar frá Syðri-Grund færam við
innilegar samúðarkveðjur.
Systkinin frá Ljótshólum.
t
Móðir okkar, tengdamóðir, amma og lang-
amma,
ANNA BÁRA KRISTINSDÓTTIR (OLSEN),
lést á heimili sínu, Eyrarvegi 35, Akureyri,
miðvikudaginn 15. nóvember.
Útför hennar fer fram frá Akureyrarkirkju föstu-
daginn 24. nóvember kl. 13.30.
Þeim, sem vilja minnast hennar, er bent á
Heimahlynningu Akureyri.
Friðberg Sveinsson,
Örn Elíson,
Elspa Elídóttir,
Vilborg Elídóttir,
Geirþrúð Elídóttir,
Jonna Elídóttir,
Ragnar Þór Elíson,
Hallur Mar Elíson,
Ingibjörg Elísdóttir,
Sigurður Elíson,
Jón Bjarni Jóhannesson,
Ingimar Víglundsson,
Vigfús Andrésson,
Erla Helgadóttir,
Hjördís Rut Jónasdóttir,
Anna Elísa Hreiðarsdóttir, Arnar Yngvarsson,
barnabörn og barnabarnabörn.
+
Elskuleg móðir okkar,
ÓLÖF BJARNADÓTTIR,
Garðvangi, Garði,
áður til heimilis
á Vallarbraut 2,
Njarðvík,
lést fimmtudaginn 16. nóvember.
Jarðarförin auglýst síðar.
Fyrir hönd aðstandenda,
Valgerður Helgadóttir,
Helga Helgadóttir,
Bjarni Helgason.
+
Elskuleg móðir okkar, tengdamóðir, amma og
langamma,
HALLDÓRA JÓNSDÓTTIR,
Árskógum 6,
lést á Landspítala Fossvogi fimmtudaginn
16. nóvember.
Auður Böðvarsdóttir, Sigurður Elísson,
Pétur Böðvarsson, Guðbjörg Úlfsdóttir,
Margrét Böðvarsdóttir, Sigurgeir Sveinbergsson,
barnabörn og barnabarnabörn.
+
Okkar elskulega,
HREFNA SIGURBJÖRNSDÓTTIR,
frá Miðgerði,
lést á dvalarheimilinu Hlíð, Akureyri, fimmtu-
daginn 16. nóvember.
Gerður Sigurðardóttir,
Skjöldur Sigurðsson
og fjölskyldur.
Vesturhlíð 2
Fossvogi
Sími 551 1266
www.utfor.is
Þegar andlát
ber að höndum
Önnumst alla þætti utfararinnar.
Við Útfararstofu kirkjugarð-
anna starfa nú 14 manns
með áratuga reynslu við
útfaraþjónustu. Stærsta
útfararþjónusta landsins
með þjónustu allan
sólarhringinn.
Prestur
Kistulagning
Kirkja
Legstaður
Kistur og krossar
Sálmaskrá
Val á tónlistaíólki
Kistuskreytingar
Dánarvottorð
Erfidrykkja
UTFARARSTOFA
KIRKJUGARÐANNA EHF.