Skírnir - 01.01.1883, Síða 80

82
FRAKKXAND
sögð í „Skirni“ 1871, og síðar í „Almanaki hins íslenzka þjóð-
vinaíjelags“ 1883, getum vjer hleypt hjá oss, að segja frá af-
rekum Gambettu. En þó lyktirnar yrðu þær, sem kunnugt er,
þá skal þess minnast, sem öllum hefir borið saman um, þýzk-
um merkismönnum (t. d. Moltke og fleirum) sem öðrum, að
Gambetta kom svo miklu áleiðis til varna, að engum öðrum
hefði slíkt unnizt, og að hann hjelt svo vörnum uppi í fimm
mánuði, að franska þjóðin hjelt heiðri sinum óskertum, þó hún
hlyti það ,,afráð“ að gjalda, sem allir vita. það er sagt, að
Moltke greifi hafi verið þar viðstaddur, sem foringjar í liði
þjóðverja minntust á viðburðina á Frakklandi (ári síðar), eptir
það að Gambetta beittist fyrir vörninni, og gert litið úr öllu
og haft allt í skopi. Moltke hlýddi á tai þeirra um stund, og
varð hugsi, en mæltisíðan: „Svo kann sumum þykja, en munið
þó eptir, að vjer hjeldum að allt væri búið, þegar vjer höfðum
sigrazt hjá Sedan og við Metz, og þó áttum vjer nóg að vinna
í fimm mánuði og höfðum fullt í fangi, áður vjer gátum unnið
bug á enum skyndibúnu herdeildum Gambettu. Viðureignin
við stofnher Frakldands stóð á einn mánuð, en í gegn lausa-
liðinu og enum nýja landvarnarher urðum við að þreyta hana
í fimm mánuði. þegar vjer ætluðum, að þar og þar væri yfir
lokið, spruttu nýir herflokkar upp á öðrum stöðum — og þó
yður kunni að þykja, að það hafi verið lítil hermynd á þeim,
þá getið þjer ekki móti mælt, að þeir veittu vörn og mótstöðu.
þjer áttuð, góðir hálsar, ^igri að hrósa, og því má vera, að
mart sje liðið yður úr minni, en jeg á bágara með að gleyma
neinu, og get að engu hlegið, því svo jók hin óvænta mót-
staða mjer þá erfiði og áhyggjur. I stuttu máli: sú þjóðar-
vörn sem Gambetta beittist fyrir, vakti svo furðu vora, að það er
bezt að íhuga hana sem vandlegast meðan friðurinn endist,
þó mörgum árum skipti.“ Öllum verður líka að koma sú
spurning í hug, hvað Frökkum hefði mátt takast, ef Bazaine
hefði ekki brugðizt svo illa í Metz, sem raun varð á. 1 þeim
lofsamlegu eptirmælum, sem Gambetta fjekk í enum merkustu
blöðum erlendis — einkum Englendinga — var viðkvæði'
þeirra allra, að Gambetta hefði með þreki og drengskap