Skírnir - 01.08.1915, Qupperneq 56

280
Um islenzka tímatalið.
beglu — alt það íslenzka. Víst er um það, að við
vitum engar minstu líkur til þess, að 30 nættir mánuðir
hafi komið til orða hér á landi fyr en á 12 öld. Þess er
vert að minnast um Stjörnu-Odda, að próf. Eiríkur Briem
hefir nýlega athugað »Oddatölu« og fundið, að athuganir
Odda á gangi sólar eru svo réttar, að furðu vekur, og er
þó mest um vert að Oddi hefir fundið sjónarþvermál sól-
arhvels mjög nærri sanni, en á öllum miðöldum var þver-
mál sólarhvels talið þrefalt meira en réttu gegnir1). Er
Oddi þar langt á undan útlendum vísindamönnum og á
sér — nú loksins — víst frægðarorð í sögu stjörnufræð-
innar.
Dæmin úr Grágás bera ljósan vott um viknatal-
i ð. En af þeim má líka marka, að heildarbragur hefir
verið á hverjum fjórum vikum, og þær þá nefndar mán-
uður, og er það í fullu samræmi við þá venju, sem e n n
helzt á landi hér. Við segjum »mánaðartíma« = 4 vikur,
og »hálfsmánaðartíma« = 2 vikur. En við segjum að
jafnaði »8 vikur af sumri«, eða »8 vikur af«, en
miklu sjaldnar »mánuð af sumri* * eða »2 mánuði af sumri«.
A eg hér við þær málsvenjur, sem eg ólst upp við í
Norðurlandi.
Það kemur líka fyrir á stöku stöðum í Grágás, að
nefndir eru »mánuðir«; og skyldi enginn ætla að þar sé
átt við 30 nætta mánuði; þar er eflaust átt við þá gamal-
kunnu í s 1 e n z k u mánuði — 4 vikna mánuði — eins og
enn gerist og gengur í íslenzku alþýðutali.
10) »Ef menn eigo land saman, oc vill maðr orca
landz deildar .... ef buar sia eigi logscipti með ocr
inn V'ta dag, þann er iiii. vicor ero af sumre, oc
garðlags ef hann vill þat láta fylgia«4).
»Ef maðr vill beiða garð lags annan, þa
scal hann hefia vpp heimstefno .... Amiðil anna
*) B- M. Olsen: Um Stjörnu-Odda og Oddatölu í Afinælisriti
fræðafélagsins til Dr. phil. Kr. Kalund. Kh. 1914. Sbr. einnig Rt. bls.
50, neðanmáls. Próf. B. M. Ó. ætlar Oddatal ritað um 1150.
*) Kb. II. bls. 86-87.