Skírnir - 01.08.1915, Page 57

Um islenzka timatalið.
281'
scal lög garð gerða; en vár avnn er til þess
er manaðr er af sumre, en garð önn siþan ii.
manaðr; þa er hey önn aðra ii manaðr, enn þa
log garðz önn enn efsta manað sumars«‘).
»Hvar sem maðr hittir fe annars manns ilande því
er liann a at varðveita, oc scal hann sagt hafa monnom
til a xiiii náttom enom næstomer hann veit.
Ef hann hefir feet til þess er manaðr er af vetri
eða lengr, þa skal hinn lata honom uppi fulgo slica sem
bvar meta at vert er«* 1 2).
Það leynir sér ekki í þessum lagaboðum að »manaðr«
merkir 4 vikur. Að vísu er augljóst að »váiönn, 4 vikur
-þ garðönn, 8 vikur -)- heyönn, 8 vikur -)- loggarðsönn,
4 vikur, verða samtals 24 vikur og vantar þá 2 vikur
upp á sumarið; þær tvær vikur ætla eg að sé »mið-
sumarsskeiðið*, sem bráðum kemur til tals.
Við vitum að nú á dögum hefir a 1 þ ý ð a manna eng-
in nöfn á þeim gömlu íslenzku mánuðum3 * * * *), öðrum en »Ut-
mánuðunum« ; þá köllum við Þorra, Góu og Einmán-
uð. Tvíinánuður er nefndur á stöku stöðum í forn-
sögum (t. d. Grettissögu og Harðarsögu). En þess sjást
engin merki, að önnur mánaðaheiti hafi tíðkast í íslenzku
a 1 þ ý ð u máli, hvorki að fornu eða nýju. Nú er það að
visu svo, að rímfræðingum hefir tekist á miðöldum að
venja íslenzka alþýðu á það að telja þessa mánuði sína
(útmánuðina) 30 nætta. En Rímbegla ber þess Ijósan vott-
inn, að þeir hafa verið 4 vikna mánuðir að alþýðutali
fram yfir 1300 ef ekki lengur, enda er svo enn í dag að
aldrei er talað um annað en »1. viku þorra«, »miðgóu«,
*) Kb. II. bls. 89—91 og Sthb. bls. 450; í Sthb. stendur „gar&
1 a g s ö n n“. Er auðsætt að hér er ekki nm m á n a ð a-nöfn að ræða.
’) Kb. II. bls. 157, sbr. Sthb. bls. 232; i Sthb. stendur „in
m a n a ð r “.
3) Hins vegar er það forn og ný íslenzk venja, að kenna ýmsa
tíma árs við þau höfuðstörf sem þá eru unnin. V i ð segjum t. d.: „um
sauðburðinn11, „um fardaga11, „um frúfærur", „í kauptíðinni11, „um slátt-
inn“ („túnasláttinn11 og „engjasláttinn11), „um réttaleytið11, „um fengju-
tímann“, „á haustvertið11, „vetrarvertíð“, „vorveitið11 o. sv. fr.