Skírnir - 01.12.1915, Side 47

Hinn síðasti bardagi
Gunnlaugs og Hrafns.
Svo sem mörgum mun kunnugt hafa misjafnir dómar
verið feldir um sögur vorar og sannleiksgildi þeirra. Auð-
vitað er ekki hægt að fella almennan dóm um það, held-
ur verður að rannsaka hvert atriði hverrar sögu eftir því:
sem föng eru til. Mart eða flest er þess eðlis, að ekki
verður rannsakað, og því er það næsta auðveldur leikur
einkum útlendíngum, sem ekkert þekkja til íslands og
staðhátta þar af eigin reynslu, að segja það alt skáldskap
og dikt. Þeir þekkja lítið annað en það stórborgarlíf, sem
þeir ef til vill eru fæddir upp við og í, og þótt þeir sje
aldir úti á landsbyggðum, eru allir hættir þar svo gagn-
ólíkir íslenskum að fornu og nýju, að þeir fá ekki skilið
þann jarðveg sem sögurnar eru sprotnar upp af eða það
fjelagslíf sem er lifsskilyrði þeirra Jeg hef ævinlega bar-
ist fyrir þeirri skoðun, að meginið af söguefni sagna vorra
sje sannsögulegt — lýsíng manna og kvenna, viðburða og
bardaga o. s. frv.; hitt er víst að hægt er að benda á
villur í frásögninni, og ekki dettur mjer í hug að halda
því fram, að hvert högg, hvert sár, sem lýst er, hafi ver-
ið svo og ekki öðru vísi; en það finst mjer líka mega
standa öldúngis á sama. Jeg tek því fagnandi, er rann-
sóknir sína áreiðanleik þótt ekki sje nema lítilla atriða,
eins og t. d. þegar rannsóknin á beinagrind Sveins kon-
ungs Úlfssonar sýndi, að litla sagan um hann eftir Nizar-
bardaga hjá kotbóndanum er sönn — og hana hafði
einmitt einn sagnfræðíngurinn sagt vera »dikt«.