Skírnir - 01.12.1915, Side 100

436
Ritfregnir.
VI. kafli ura mannaforráS og landsforræði (bls. 73—
79). Er þar vikiö að ólíkri tilhögun á forræði í ýmsum landshlut-
um í Noregi.
VII. kafli heitir hernaðurinn og stjórnmálin (bls. 80
—95). Vegur höf. þar að kenuingum Gustavs Storms og enn að
Yngvari Nielsen, og er allharðhendur á þeim, en margt raka færir
hann fram fyrir sínu máli. L/tur þessi kafli einkum að Hafurs-
fjarðarorrustu og samræmi írskra og íslenzkra frásagna um þetta efni.
VIII. kafli er um almenninga (bls. 96—109). Er þar
samanburður á fornum lagafyrirmælum um almenninga á Norður-
löndum. Þar er og greint frá ýmsum gjöldum og tollum.
IX. kafli er um nefgildið (bls. 109—112). Telur höf. nef-
gildisskattana í Noregi munu verið hafa hoftolla.
X. kafli er um konungserfðirnar (bls. 113—116). Ber
höf. þar hönd fyrir höfuð Haraldi konungi, það er tekur til skip-
anar þeirrar, er konungur gerði á ríkisstjórn í Noregi eftir sinn
dag. Engi mun þó neita því, að ekki varð þessi skipan konungs
happasæl Noregi, jafnvel ekki enn meðan konungur lifði sjálfur.
Öllum hór er kunnur ferill Eiríks blóðöxar, Ólafs helga o. s. frv.
Mundi sumum ekki þykja fráleitt að rekja að nokkuru leyti til
skipanar Haralds konungs óöld þá, er var í Noregi að heita má alla
tíð, til þess er Sverrir konungur, einn hinn mesti herforingi, er
sögur fara af, braut Noreg undir sig.
XI. kafli heitir ámæli og ávirðingar (bls. 116—124).
Ver höf. enn Harald konung, slíkt hið sama íslenzka sagnaritara
fyrir áburði /msra um hlutdræga frásögn um Harald konung. Seg-
ir þar svo að niðurlagi um Harald konung: »Og eins og sagan
ber með sér og sjá má af löggjöf og stjórnartilhögun Islendinga til
forna, er það einkum stjórnvizka Haralds konungs og stjórnmála-
starfsemi, er haft hefir djúp áhrif á menn, enda mun óhætt mega
fullyrða, að hann hann hafi verið stjórnmálamaður með afbrigðum,
ekki síður en hann er einn í tölu ágætustu hershöfðingja veraldar-
sögunnar, auk þess sem hann var mikill hreystimaður sjálfur«.
Yfirleitt þykir höf. að maklegleikum mikið koma til Haralds kon-
ungs og talar hvervetna um hann hl/lega. En þótt konungur væri
mikilmenni, sem engi neitar, og tryggur vinum sínum og fylgls-
mönnum, verður samt ekki fyrir það synjað, að margir landnáms-
manna áttu um sárt að binda af völdum hans.
XII. kafli er um ísland (bls. 124—139). Þar eru ymsar
góðar athugasemdir og fróðlegar Ekki get eg fallist á þá tilgátu